مقاله در مورد قارچ شناسی و بیماری های قارچی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله در مورد قارچ شناسی و بیماری های قارچی دارای ۳۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله در مورد قارچ شناسی و بیماری های قارچی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد قارچ شناسی و بیماری های قارچی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله در مورد قارچ شناسی و بیماری های قارچی :

قارچ شناسی و بیماری های قارچی

علم مطالعه و شناسایی قارچها را قارچ شناسی یا Mycology می نامند. پایه گذار علم قارچ شناسی، میشلی Micheli است. قارچ ها موجوداتی یوکاریوت می باشند که در سلسله ای مجزا به نام Fungi قرار داشته و مهمترین عوامل بیماریزا در گیاهان می‌باشند. سابقاً قارچها در سلسله گیاهان مورد مطالعه قرار می گرفتند، ولی مطالعات اخیر آنها را به جانوران نزدیکتر میداند. این

موجودات معمولاً میکروسکوپی بوده و بیشتر آنها ساپروفیت (گندروی) می باشند و روی مواد مرده به سربرده و آنها را مورد تجزیه قرار میدهند. از۰۰۰، ۱۰۰ گونه شناخته شده قارچی، بیش از ۸۰۰۰ گونه قارچ در گیاهان تولید بیماری میکند. هر یک از گونه های قارچی ممکن است به یک یا چند گونه گیاهی حمله کند. قارچها ممکن است انگل اجباری (زنده خوار = Biotroph) و یا انگل اختیاری باشند.

ویژگی های عمومی قارچ ها:
ارائه تعریفی جامع برای قارچها به دلیل تنوع فوق‌العاده آنها بسیار مشکل است. با این وجود، صفاتی در بین قارچها عمومیت دارد :
۱ – این موجودات فاقد اندام های گیاهی و کلروفیل بوده و معمولاً اسپور یا هاگ تولید می کنند.
۲ – قارچ ها هتروتروف بوده و تغذیه آنها معمولاً بطریقه جذب مواد انجام می گیرد.
۳ – اندام رویشی قارچ ها معمولاً رشته هایی به نام هیف می باشد.
۴ – دیواره سلولی در قارچها موجود بوده و معمولاً از جنس کیتین و گاه سلولز می باشند.
۵ – این موجودات دارای هسته واقعی (یوکاریوت) می باشند
۶ – دارای تولید مثل غیر جنسی یا جنسی و یا هر دو می باشند.
۷ – قارچها معمولاً ثابت اند ولی در برخی گروه ها اسپورهای تاژکدار (زئوسپور) دارند که متحرک میباشند.

اهمیت، کاربرد و استفاده از قارچ ها :
۱ – مسؤول تجزیه مواد آلی و بازگرداندن عناصر به طبیعت

۲ – همزیست ریشه برخی از گیاهان و افزایش دادن جذب آب و املاح بویژه فسفر در برخی گیاهان
۳ – تولید برخی از آنتی بیوتیک های مهم
۴ – اهمیت در صنایع تخمیری مثل نان، نوشابه های الکلی، انواع سس و صنعت پنیر سازی و صتعت تولید کاغذ
۵ – تولید انبوه برخی آنزیم های تجزیه کننده مواد صنعتی
۶ – تولید انبوه برخی تنظیم کننده ها ی رشد گیاهی

۷ – استفاده در کنترل بیولوژیکی طبیعی و مصنوعی حشرات و سایر قارچ ها و انگلهای گیاهی
۸ – عامل بیماریها و مسمومیت های متعدد انسانی، حیوانی و گیاهی (در مزرعه و در انبار)
۹ – منبع پروتئینی مناسب
۱۰ – استفاده در مطالعات علمی
۱۱ – همزیستی با جلبک و تولید گلسنگ و دخالت در خاکسازی
۱۲ – و ;;;

ساختار رویشی قارچ ها Thallus
قارچ ها دارای سه نوع اندام رویشی می باشند:
۱ – برخی قارچها مثل مخمرها تک سلولی می باشند و بنابراین کل ساختمان رویشی قارچ فقط یک سلول است. تکثیر این سلولها از طریق تقسیم دوتائی و یا جوانه زدن صورت می گیرد.
۲ – پلاسمودیوم : در برخی از قارچها از جمله کپکهای مخاطیSlimy mold و اعضای راستهPlasmodiophorales اندام رویشی قارچ توده پروتوپلاسمی است که دیواره سلولها از بین رفته و هسته های متعددی را شامل می شود.
۳ – اکثر قارچ ها اندام های رویشی رشته ای به نام هیف Hyphae یا ریسه تولید میکنند. هیف ها رشته های ظریف با یا بدون دیواره عرضی (Septum) می باشند. هیف های واجد دیواره عرضی را Septate و هیف های بدون دیواره عرضی را هیف های سنوسیتیک Cenocytic می نامند. معمولاً در هر سلول قارچی چند و گاه یک هسته دیده می شود. هر تکه از هیف واجد قدرت رشد است و معمولاً از انتها رشد می کند. میسلیوم Mycelium مجموعه ای از هیفهایی است که به صورت نامنظم در هم تنیده شده اند. هیفها عمل تغذیه جذبی را انجام میدهند.
گاه آرایش منظمی از هیفها دیده میشود. بافت حاصل از منظم شدن هیفها را پلکتانشیم Plectenchymaنامیده میشود.
دو نوع پلکتانشیم در قارچ ها دیده می شود :
۱ – پروزانشیم Prosynchyma در این بافت، ریسه ها از سلولهای دراز ساخته شده و بطور موازی با یکدیگر قرار می گیرند. حالت انفرادی ریسه ها در این بافت نسبتاً محفوظ است. مثل بافت استروما Stroma و ریزومورف Rhizomorph .
استروما بالشک مانند و نرم است که ممکن است فقط از بافت قارچی و یا مخلوطی از بافت قارچی و گیاه میزبان باشد. در سطح یا داخل استروما اندام زایشی جنسی و غیرجنسی بوجود می آید.
ریزومورف توده ای از هیف های منظم می باشند که بصورت رشته ای کنار هم قرار می گیرند. سلولهای بخش لایه بیرونی آن مثل اسکلروت، دارای دیواره

ضخیم و تیره و لایه داخلی آن مثل استروما حالت پروزانشیمی دارد و هیف ها حالت انفردادی خود را حفظ میکنند. ریزوموف قادرست مثل ریشه از انتها رشد نماید و معمولاً در خاک تشکیل میشود ولی میتواند در چوب و درخت هم رشد نماید و نیز میتواند از گیاهی به گیاه سالم منتقل و آنرا آلوده نماید.

۲ – سودوپارانشیم Pseudoparenchyma : در این بافت که بافت پارانشیم کاذب نیز نامیده می شود، سلولهای همشکل بطور فشرده کنار هم هستند. ریسه ها حالت انفرادی خود را در بافت پارانشیم کاذب از دست می دهند و دیگر به شکل ریسه نیستند (مثل اسکلروتیوم Sclerotium).
اسکلروتیوم یا اسکلروت اندامی است سفت، پایا و معمولاً تیره رنگ که به اشکال و اندازه های مختلف و در شرایط نامساعد تشکیل می شود. اسکلروت دارای ۳ تا ۴ لایه سلول بیرونی (rind)با دیواره ضخیم و تیره رنگ می باشد. سلولهای بخش داخلی اسکلروت ( (Medollaضخامت عادی خود را حفظ کرده و رنگ روشنی دارند. اسکلروت در شرایط مساعد فعال شده و ممکن است به میسلیوم یا استروما و یا یک اندام زایشی تبدیل شود.
هیف ها دارای ضمائمی هستند:
۱ – ریزوئیدها (Rhizoid) : رشته هایی هستند با ماهیت هیفی ولی فاقد هسته که عمل جذب غذا را به عهده دارند و نیز باعث محکم شدن و استقرار بهتر قارچ در محیط می شوند. ریزوئیدها در قاعده اندام های زایشی تشکیل می شود. مثل قارچ Rhizopus.
۲ – کلامیدوسپورها Chlamydospors در هیف هایی که واجد دیواره عرضی می باشند، ممکن است یک یا چند سلول در کنار و یا دور از هم در شرایط نامساعد و یا مساعد تغییراتی از لحاظ شکل و اندازه. مثل ضخیم شدن دیواره، غلیظ شدن سیتوپلاسم و نیز پیدایش برخی از رنگدانه ها و ; بروز کند. هر یک از این سلولهای تغییر یافته را کلامیدوسپور گویند که یک واحد زایشی غیر جنسی نیز محسوب می شود. مثل قارچ Fusarium .
۳ – هیفوپودیوم ها (Hyphopodium) یا پاهای هیفی : ضمائم یک یا دو سلولی اند که به اشکال مختلف که باعث چسبیدن بهتر هیف به محل آلودگی می شوند و این اندام ها عمل جذب را هم انجام میدهند.
۴ – هاستوریوم Hausturium و اپروسوریوم Appressorium : این ها مهمترین ضمائم هیفی به شمار می روند. هاستوریوم (مکینه) به اشکال مختلف گرد و یا منشعب و پنجه ای می باشند که عمل جذب را انجام داده و برای افزایش سطح جذب معمولاً در قارچهای انگل اجباری دیده می شوند. هاستوریوم دیواره سلولی را پاره کرده و وارد سلول شده ولی غشاء سیتوپلاسمی را فقط به داخل فشار میدهد و نیز در قارچهایی که هیف هایشان بین سلولی است، عموماً هاستوریوم بوجود می آید.
نکته : در برخی قارچ های انگل اجباری و یا دارای هیف بین سلولی، ممکن است هاستوریوم دیده نشود. مثل قارچ Taphrina
اپرسوریوم برای تسهیل نفوذ قارچ به داخل بافت گیاهی است. همه قارچ ها اپروسوریوم تولید نمی کنند. اپرسوریوم سطح تماس را بین دیواره سلول و انتهای هیف بیشتر می کند. فشاری که توسط آن سطح می آید، بیشتر از حالت عادی است. قطر هیف زیر اپرسوریوم باریک تر شده و نفوذ زیادتر می شود. این زائده هیفی را Penetration Peg (چنگک) گویند.

۴ – حلقه های هیفی در قارچهای شکارگر

ساختارهای زایشی قارچ ها

تولیدمثل قارچها بیشتر با تولید اسپور انجام می گیرد. اسپور Spore واحد زایشی قارچ ها به شمار می رود و به دو شکل جنسی و غیرجنسی و به اشکال بسیار متنوع و طی مکانیسم های مختلف بوجود می آید. در تعدادی از قارچ ها اسپورها در داخل کیسه‌ای تشکیل میشود که اسپورانژیوم Sporangium نامیده میشوند. پایه اسپورانژیوم را اسپورانژیوفور Sporangiophore گویند. در برخی از قارچ ها اسپورها دارای تاژک بوده و زئوسپور Zeospore یا پلانوسپور Planospore نامیده می شوند. اسپور بدون تاژک را Aplanospore می نامند. در برخی از قارچها اسپور را کنیدی مینامند. کنیدی ها همواره غیر جنسی هستند. کنیدی ها در انتهای کنیدیوفورها تشکیل می شوند.

روشهای تولید مثل غیرجنسی در قارچ ها
۱ – قطعه قطعه شدن هیف و یا کنیدی Fragmentation
هیف ها و یا کنیدی ها قطعه قطعه شده و هر قطعه که فراگموسپور و یا آرتروسپور Artrospore نامیده می شود، به یک واحد زایشی تبدیل شده و قادر است پایه واحدی را ایجاد نماید.
۲ – جوانه زدن Budding : که در قارچ های مخمر واقعی و مخمر مانند دیده می شود. مخمرهای واقعی بیماریزا نیستند. در قارچ های مخمر مانند، وقتی مرحله زندگی قارچ، تک سلولی یا غیر میسلیومی است، در سلول یک برآمدگی ایجاد شده و هسته به دو قسمت تقسیم شده و یکی از آنها به سلول جدید هدایت شده، و بلاستوسپور Blastospore را بوجود می آورد.
۳ – تقسیم دوتایی Fission که درتعدادی از قارچ های مخمر واقعی دیده می شود. باکتری ها نیز به این طریق تولید مثل می کنند.
۴ – اسپورزایی Sporolation که قسمت اعظم تولیدمثل غیرجنسی در قارچ ها را بخود اختصاص میدهد.
تذکر مهم : در تولید مثل غیر جنسی نتاج کاملاً مشابه والدین خواهند بود.

اندام های تولیدمثل غیرجنسی
۱ – اسپورانژیوم و اسپورانژیوفور : Sporangium , Sporangiophore . این اندام ها که در قارچ های پست تر دیده می شوند اسپورانژیوم ها شامل کیسه هایی می باشند که دارای اسپورهایی با یا بدون تاژک می باشند و در انتهای ساقه هایی به نام اسپورانژیوفور دیده می شوند.
۲ – اندام های تولید کنیدی
۱ – کنیدی آزاد : کنیدی ممکن است بصورت آزاد و بدون واقع شدن در اندام خاصی روی کنیدیوفورها تولید شوند.
۲ – پیکنیدیوم Pycnidium : اندام کروی و به رنگ های مختلف که در معمولاً بطور کامل و یا تا حدی در بافت میزبان فرورفته است. این اندام کروی دارای دهانه ایOstiole است که بطرف بیرون باز می شود. در کف این کُره، کنیدیوفرهایی قرار دارد که در انتهای آنها کنیدی ها قرار دارند.
۳ – آسروول Acervulus : اندامی است بشقاب مانند که در سطح آن کنیدیوفورهای کوتاه و متراکم و مجتمع قرار گرفته اند و در روی آنها کنیدی ها قرار دارند. آسروول در بدو پیدایش در زیر اپیدرم قرار دارد که پس از بلوغ اپیدرم را پاره کرده و کنیدی ها را آزاد می کند. آسروول در بستری از استروما بوجود می آید. آسروول ها بعضاً دارای رشته های عقیمی به نام Setae می باشند.
۴ – اسپرودوکیوم Sporodochuium : اندامی است نعلبکی شکل و بالشک مانند که کنیدیوفور های بلند و تاحدی متراکم در سطح اندام (بدون پاره شدن اپیدرم) همراه با کنیدی ها قرار دارند.
۵ – کورمیوم یا سینما (Coremium = Synnema)
کنیدیوفورهای بلند کنار همدیگر بطور مجتمع قرار می گیرند و تفکیک آنها از هم مشکل است. دسته کنیدیوفورها در انتها باز شده و کنیدی ه

ا در انتها شکل می گیرند.

اندام های تولید مثل جنسی
تولید مثل جنسی در قارچ ها معمولاً در هر فصل زراعی یکبار صورت می گیرد و معمولاً برای تنوع ژنتیکی و بقای قارچ انجام می شود. نامگذاری و طبقه بندی قارچ ها براساس فرم جنسی قارچها صورت می گیرد. برای تشکیل اسپور جنسی بایستی پایه نر و ماده با هم آمیزش کرده و پلاسموگامی ، کاریوگامی و میوز صور

ت گیرد.
۱ – اُاُسپور Oospore : اسپور جنسی و پایا در قارچ های رده اُاُمیست است که شاید در خاک، سطح یا داخل گیاهان و در بقایای گیاهان تولید می شود.
اندام های جنسی نر و ماده را در قارچ ها کلاً گامتانژیوم Gametangium گویند.
در اُاُمیست ها گامتانژیوم نر را آنتریدیوم Anthridium و گامتانژیوم ماده را اُاُگونیوم Oogonium گویند. ایندو گامتانژ از لحاظ شکل و اندازه با هم متفاوتند و از اینرو به آنها هتروگامتانژیوم یا آنیزوگامتانژیومHeterogametangium = Anisogametangium گویند.
تماس دو گامتانژ و انجام عمل لقاح تولید ااسپور را بدنبال دارد. هسته های گامتانژ نر وارد گامتانژ ماده می گردد.

۲ – زیگوسپورها Zygospors : اسپور جنسی و پایا در قارچ های رده زیگومیست است که داخل کیسه ای بنام زیگوسپورانژیوم بوجود می آید. گامتانژهای نر و ماده با هم مشابه می باشند ایزوگامتانژیوم Isogametangium, نام دارند.

۳ – آسکوسپور : اسپور جنسی در قارچ های رده آسکومیست است که معمولاً به تعداد ۸ عدد در داخل کیسه ای به نام آسک قرار دارد. در اینجا آنتریدیوم و آسکوگونیوم به ترتیب گامتانژ نر و ماده اند که متفاوت از هم بوده و عمل آمیزش را انجام میدهند.

اندام های آسکزا :
۱ – آسک آزاد : آسک ها ممکن است به صورت آزاد و بدون قرار گرفتن در اندام خاصی تشکیل می شوند. آسک ها بصورت منظم و ردیفی در کنار هم و روی سطح میزبان قرار می گیرند که این لایه منظم را لایه هیمنیوم Hymenium گویند. مثال : قارچ Taphrina
۲ – آسکوکارپ Ascocarp : اندامی است که از هیف های هاپلوئید (n) تشکیل شده است و در داخل و یا سطح آن آسکها قرار می گیرند. دو نوع آسکوکارپ وجود دارد :

۱ – آسکوکارپ حقیقی، که پس از آغاز تولید مثل جنسی از پایه آسکوگونیوم منشاء گرفته و در اثر تندیده شدن هیف های هاپلوئید حاصل، تشکیل می شود. آسکوکارپ های حقیقی دارای دیواره مخصوص و مشخصی می باشند که پریدیوم Peridium نامیده می شوند.
۲ – آسکوکارپ کاذب، که از هیف های رویشی معمولی که یک استروما را تشکیل می دهند بوجود می آید. داخل این استروما که به شکل یک حفره می باشد، آسکوگونیوم و آنتریدیوم تشکیل شده و لقاح صورت می گیرد و آسک بوجود می آید. پس آسکوکارپ کاذب پریدیوم ندارد و دربرگیرنده آسک ها، استروما یا بقایای آن می باشد.
کلیستوتسیوم Cleistothecium : این نوع آسکوکارپ، اندامی است معمولاً بسته و گرد که در داخل آن آسکها تشکیل می شوند. آسکها فاقد لایه هیمنیوم بوده و دیواره آنها ناپایدار و ژله ای است. در بین آسک ها رشته های عقیم (پارافیز) وجود ندارد. کلیستوتیس ها معمولاً در اطراف خود دارای زائده های هیفی به نام فولکر یا اپندیج Fulcre = Appendage می باشند.
پریتسیوم Perithecium : این نوع آسکوکارپ، اندامی است کروی یا کوزه ای شکل که در داخل آن آسکهایی با لایه هیمنیوم بوجود می آید.. آسک ها پایدار بوده و گاه ناپایدارند، دارای پارافیز و گاه فاقد آن و دهانه آسکوکارپ اکثراً باز است. ممکن است در دهانه پریتسیوم رشته های عقیم دیگری حضور داشته باشند که به آنها پریفیز Periphyse میگویند.
آپوتسیوم Apothecium : این نوع آسکوکارپ، اندامی است بشقابی شکل و یا بسته (که بعداً باز شده و بشقابی می شود) دارای پایه یا بدون پایه، سطح زمین یا داخل خاک که در سطح آن، مجموعه ای از آسکها با لایه هیمنیوم و با پارافیز در بین آسکها تشکیل می شود.
آسکوما یا آسکوستروما یا پریتس کاذب Ascostroma :
اندامی است کوزه ای و گرد که به لحاظ شباهت ظاهری به آن پریتس کاذب نیز می گویند. آسکها در حفره استرومایی بوجود آمده و پریدیوم وجود ندارد (آسکوکارپ کاذب).

۴ – بازیدیوسپور : اسپور جنسی در قارچ های بازیدیومیست را بازیدیوم گویند که معمولاً به تعداد ۴ عدد برروی اندامی معمولاً گرزی شکل بنام بازیدیوم تشکیل می شوند. بازیدیوم ها در داخل و یا سطح اندام باردهی بنام بازیدیوکارپ قرار می گیرند. لایه منظم بازیدیوم ها نیز هیمنیوم نامیده می شود. بازیدیوکارپ همان بخش کلاهک قارچهای چتری است.

رده بندی قارچ ها

سلسله قارچها (Fungi) سابقاً به سه شاخه زیر تقسیم بندی می شدند :
۱ – شاخه Gymnomycota
۲ – شاخه Mastigomycota

۳ – شاخه Amastigomycota
در حال حاضر براساس طبقه بندی ارائه شده توسط آلکسوپولوس و همکاران در سال ۱۹۹۵ تغییراتی در این طبقه بندی صورت گرفته است که به مرور بدانها اشاره خواهد شد.
۱ – شاخه Gymnomycota
قارچهای متعلق به این شاخه را قارچ های آغازین و نیز کپک های مخاطی Silmy mold می نامند. سلولهای بخش رویشی در آنها فاقد دیواره سلولی بوده و از نوع پلاسمودیوم است. تغذیه این گروه از موجودات از طریق بلع (فاگوسیتوز) صورت می گیرد. این موجودات بر اساس رده بندی جدید از سلسله قارچها خارج و به سلسله جانوران (پروتوزوآ یا جانوران تک سلولی) منتقل شده اند. این موجودات از نظر بیماریزایی در گیاهان اهمیت اندکی داشته و فقط برخی از جنس ها مثل Fuligo ، Mucilago و Physarum سبب بوجود آمدن کپک های مخاطی روی گیاهان قد کوتاه مثل علف چمن، توت فرنگی، سبزیجات و گیاهان زینتی کوتاه قد می شوند.
۲ – شاخه Mastigomycota
قارچهای این شاخه دارای زئوسپور (اسپورهای تاژکدار) بوده و تغذیه آنها از طریق جذب انجام می شود.
این شاخه به دو زیر شاخه تقسیم بندی می شود:
الف – زیر شاخه Haplomastigomycotina
در این موجودات بخش اعظمی از چرخه زندگی در حالت n کروموزومی است و تنها دوره کوتاهی از زندگی، قارچ در حالت دیپلوئید قرار دارد. این زیر شاخه به سه رده تقسیم بندی می شود :

۱ – رده Plasmodiophoromycetes
قارچ های این رده به کپک های درون زی مخاطی Endoparasitic slime mold معروف بوده و از لحاظ بیماریزایی در گیاهان بسیار با اهمیت می باشند. براساس رده بندی جدید جایگاه دقیقی برای قارچ های این رده مشخص نشده و آنها را بطور احتمالی به پروتوزوآ منسوب می کنند.
از قارچ های مهم این رده می توان به موارد زیر اشاره نمود :
۱ – Plasmodiophora brassicae عامل ریشه گرزی چلیپائیان که به بیماری فتق کلم نیز معروف است.
۲ – Spongospora subterranean : عامل اسکب پودری سیب زمینی سفید که علاوه بر بیماریزایی مستقیم، باعث انتقال ویروس Potato Map Top virus می شود.
۳ – Polymyxa graminis : که بر روی ریشه گندم و سایر غلات بیماریزا بوده و همچنین برخی ویروس های خطرناک نظیر Wheat Soil-born Musaic Virus ، Barley Yellow Musaic Virus و Wheat Spindle Streak Virus می گردد.
۴ – Polymyxa betea : که انگل ریشه چغندر است و باعث انتقال ویروس مخرب Beet Necrotic Yellow Vein Virus عامل بیماری رایزومونیای چغندرقند می گردد.
۲ – رده Chytridiomycetes
قارچ های این رده بر اساس رده بندی جدید، هنوز هم به سلسله قارچ ها متعلق بوده و تنها یک سطح رده بندی ارتقاء یافته و در سطح شاخه Chytridiomycota مورد بحث قرار می گیرند. در این رده زئوسپورها دارای یک تاژک شلاقی در قسمت عقب می باشند.
از مهم ترین قارچ های بیماریزای گیاه در این رده می توان به موارد زیر اشاره نمود :
۱ – Synchytrium endobioticum عامل زگیل (Wart) سیب زمینی
۲ – Olpidium brassica عامل بیماری تورم رگبرگ کاهو و مرگ گیاهچه کلم و توتون
۳ – Urophlyctis alfalfa عامل زگیل قهوه ای طوقه یونجه
۴ – Urophlyctis betae عامل زگیل طوقه چغندر قند
۵ – ‍Physoderma maydis عامل لکه قهوه ای ذرت
۲ – رده Hyphochytridiomycetes
این رده از قارچ ها دارای زئوسپورهایی می باشند که در بخش جلویی خود دارای یک تاژک پرمانند می باشند. این قارچ ها معمولاً آبزی بوده و به صوت ساپروفیت و یا انگل جانداران آبزی به سر می برند. این رده از لحاظ بیماریزایی روی گیاهان از اهمیت چندانی برخوردار نمی باشد و در حال حاضر از سلسله قارچ ها خارج و به سلسله جدیدی به نام Steramenopila یا Chromista انتقال یافته است.

ب – زیر شاخه Diplomastigomycotina
در این موجودات بخش اعظمی از چرخه زندگی در حالت ۲n کروموزومی است و تنها دوره کوتاهی از زندگی، قارچ در حالت هاپلوئید قرار دارد. این زیر شاخه تنها شامل یک رده می باشد :

– رده Oomycetes
اعضای این رده دارای دو نوع تاژک شلاق

ی و پرمانند می باشند که هر دو تاژک در یک زئوسپور در کنار هم حضوردارند. همچنین دیواره سلولی از سلولز و گلوکان تشکیل شده و کیتین در بسیاری از گونه ها در دیواره حضور ندارد. این رده به لحاظ زیست در محیط های مرطوب به کپک های آبی Water molds معروف می باشند.
اعضای این رده از لحاظ بیماری زایی در گیاهان (عوامل گیاهچه میری ها، سفیدکهای داخلی و زنگ سفید و ;.. ) بسیار حائز اهمیت می باشند. سالها این موجودات تحت سلسله قارچ ها مورد بحث قرار می گرفتند. اخیراً این موجودات از سلسله قارچ ها خارج شده و در سلسله مجزایی به نام سلسله Steramenopila یا Chromista مورد بحث قرار می گیرند. گاه آنها را به نام شبه قارچ نیز می شناسند.
این رده دارای چهار راسته مهم است که دو راسته آن در ایجاد بیماری در گیاهان از اهمیت بیشتری برخوردار می باشند که به آنها پرداخته می شود :

۱ – راسته Saprolegniales
جنس مهم بیماریزای این راسته Aphanomyces است که دارای گونه‌های مختلفی است از جمله Aphanomyces cochlioides که باعث پوسیدگی ریشه چغندر میشود. گونه های دیگری نیز وجود دارند که به لوبیا، نخود، کلم و اسفناج و ;. خسارات فراوانی را وارد می کند.

۲ – راسته Prenosporales
این راسته شامل قارچ های مهم بیماریزای گیاهی می باشند که غالباً انگل اجباری بوده و اپیدمی های گیاهی مخربی را بوجود می آورند. این راسته شامل ۴ خانواده مهم قارچی است که عبارتند از :

۱ – خانواده Peronosporaceae
قارچ های متعلق به این خانواده عوامل بیماریهای مهمی به نام سفیدکهای داخلی Downey mildew هستند. اکثر این قارچ ها انگل اجباری بوده و در محیطهای کشت مصنوعی قادر به رشد نمی باشند. این قارچها معمولاً در سطح برگ ها لکه های نکروزه و کلروزه ایجاد می کنند و در پشت برگ ها پوشش کرکی قارچ را شاهد خواهیم بود که در واقع تجمعی از اسپورانژیوم ها و اسپورانژیوفورهای قارچ خواهند بود.
این خانواده دارای جنس های مهم زیر می باشد:
۱ – Peronospora : این قارچ

ها اسپورانژیومها و اسپورانژیوفورهایی را تولید می کنند که اسپورانژیوفور دو شاخه بوده و اسپورانژیوم ها روی آنها قرار دارند. شاخه های اسپورانژیوفورها اندازه یکسانی ندارند.
در این جنس گونه های مهمی وجود دارد که به انواع گیاهان خسارت ایجاد می کنند که نمونه هایی از آنها عبارتند از:
۱ – Peronospora trifoliorum f.sp. medicaginis-sativae عامل سفیدک داخلی شبدر
۲ – Peronospora parasitica عامل سفیدک داخلی گیاهان خانواده چلیپائیان (کروسیفر)
۳ – Peronospora hyoscyami f.sp. tabacina عامل سفیدک داخلی توتون
۴ – Peronospora destructor عا

مل سفیدک داخلی پیاز
۵ – Peronospora farinosa عامل سفیدک داخلی گیاهان خانواده چغندریان
۶- Peronospora farinosa f.sp. spinaciae عامل سفیدک داخلی اسفناج
۷ – Peronospora trifoliorum عامل سفیدک داخلی یونجه
به عنوان نمونه در اینجا به طور مختصر به توصیف بیماری سفیدک داخلی پیاز پرداخته می شود :

نام بیماری : سفیدک داخلی یا کپک آبی پیاز Downey mildew (blue mold ) of Onion
عامل بیماری Peronospora destracter
این بیماری در کشور ما و بویژه در منطقه آذربایجان بفراوانی دیده می شود. قارچ عامل بیماری بجز پیاز به سیر، موسیر و تره فرنگی نیز حمله می کند.
علایم بیماری :
ابتدا لکه هایی رنگ پریده و خاکستری روی برگها ظاهر شده و در صورت فراهم بودن رطوبت پوشش کرکی قارچ برنگ خاکستری مایل به بنفش روی لکه ها ظاهر می شود. لکه ها رفته رفته پیشروی کرده و بزرگ و بیضوی و به رنگ بنفش تیره در می آیند. در پیازهای بذری ساقه های گلدهنده نیز آلوده شده و بذرهای تشکیل شده ضعیف و یا عقیم می شود.
قارچ عامل بیماری روی برگها اسپورانژیوم هایی تولید می کند که برروی اسپورانژیوفورهای دو شاخه (نامساوی) قرار دارند.
چرخه بیماری (زیست شناسی قارچ عامل بیماری) :
بذرها در صورت حفظ قوه نامیه آلوده اند و در صورت استفاده از آنها ممکن است بذرها عامل ورود بیماری به مزرعه باشند. با اینحال پیازهای انباری بذری برداشت شده از مزرعه آلوده، منابع مهمتری برای شروع آلودگی در مزرعه می باشند. پس از شروع آلودگی و شروع بیماری، اسپورانژیوم ها با باد پراکنده شده و آلودگی های جدید را باعث می شود. پس از خاتمه دوره رویشی گیاه، مرحله جنسی قارچ فرا رسیده و اُاًگونیوم ها و آنتریدیوم های قارچ با هم در آمیخته و اُاُسپورهای پایا بوجود می آورد. اُاُسپورها سبب زمستانگذرانی قارچ در بقایای گیاهی در خاک مزرعه به مدت ۴ تا ۵ سال می شوند.
مبارزه
۱ – تناوب زراعی نسبتاً طولانی
۲ – جمع آوری و سوزاندن بقایای گیاهی
۳ – انتخاب بذور سالم و غده های سالم. در صورت مشکوک بودن بذرها آنها را ۲۵ دقیقه در آب گرم ۵۰ درجه سانتیگراد خیسانده و خشک می کنیم.
۴ – سمپاشی گیاهان با سموم دی تیوکاربامات مثل زینب، مانب، مانکوزب و ;. هر ۷ تا ۱۰ روز یکبار تا حداقل ۴ هفته قبل از برداشت. (سمپاشی حتماً بصورت مه پاشی و با سمپاشهای اتومایزر انجام شود و این به دلیل غشاء مومی و لغزنده برگهای پیاز است که پخش سم را اجازه نمیدهند)

۲ – Bremia : این جنس اسپورانژیو

م هایی را در انتهای اسپورانژیوفور بشقابی شکل بوجود می آورد و فقط دارای یک گونه است : Bremia lacttucae که عامل سفیدک داخلی در کاهو است و همه ساله خسارت فراوانی را به این محصول در مزرعه، حمل و نقل و بازار وارد می کند.

بیماری سفیدک داخلی کاهو Lettuce downy mildew
عامل بیماری Bremia lacttucae
این بیماری از مهمترین بیماریهای ک

اهو به شمار میرود که در سراسر ایران و بویژه منطقه آذربایجان به وفور شایع بوده و در مزرعه و بازار دیده می شود. این قارچ علاوه بر کاهو به ۲۳۰ گونه گیاه دیگر حمله می کند.
علایم بیماری
روی برگ ها ابتدا لکه های رنگ پریده ای دیده می شود که کم کم قهوه ای و بافت مرده می شوند. در زیر برگ پوشش کرکی قارچ (اسپورانژیوم و اسپورانژیوفور) با کمی دقت قابل مشاهده است. لکه های از برگ های بیرونی شروع و به طرف داخل پیشروی می کند.
چرخه زندگی
قارچ عامل بیماری به صورت اُاُسپور و میسلیوم در برگهای باقی مانده، زمستان گذرانی می کند. بعد از ایجاد آلودگی در گیاهان آلوده اسپورانژها جوانه زده و هیف تولید می کنند و یا زئوسپورهایی از داخل اسپورانژیوم آزاد و به گیاهان مجاور منتشر می شود. این چرخه ۶-۵ روز بیشتر طول نمی کشد. این قارچ به ندرت با بذر کاهو قابل انتقال می باشد.
کنترل
۱ – به لحاظ رطوبت دوست بودن قارچ عامل بیماری، کاشت در خاکهای کاملاً زهکشی شده انجام شود.
۲ – تناوب ۲ تا ۳ ساله
۳ – انهدام بقایای گیاهی و نیز کاهو های وحشی در کنترل بیماری بسیار مؤثر است.
۴ – سمپاشی در مزرعه با سموم مانب، مانکوزب و زینب و اخیراً متالاکسیل + مانکوزب به محض مشاهده علایم در چندین نوبت (حداقل یک ماه قبل از برداشت بایستی سمپاشی ها قطع شود)
۵ – برای کاهش بیماری در حمل و نقل بایستی برگهای بیرونی را کنده و دور ریخت. پس از بسته بندی کاهوها بایستی کاملاً خشک و در سردخانه (با دمای صفر درجه) نگهداری شود.

۳ – ‍Plasmopara : در این جنس اسپورانژیوم ها بر روی اسپورانژیوفورهای صلیبی شکل و دارای انشعابات قائمه قرار دارند. این جنس شامل چندین گونه است که مهمترین آنها عبارتند از :

۱ – Plasmopara viticola عامل سفیدک داخلی مو
۲ – Plasmopara crustosa عامل سفیدک داخلی گیاهان خانواده چتریان (مثل هویج)
۳ – Plasmopara halstedii عامل سفیدک داخلی آفتابگردان
برای نمونه به سفیدک داخلی مو اشاره می شود:
سفیدک داخلی مو
عامل بیماری Plasmopara viticola
این بیماری یکی از بیماریهای همه گیر مو در ایران به شمار میرود که در مناطق مختلف از جمله آذربایجان شایع است.

علایم بیماری :
علایم مشخص سفیدک داخلی در برگهای مو دیده می شود (سطح برگ لکه های کلروزه و نکروزه و پشت برگها پوشش کرکی قارچ که شامل اسپورانژیوم ها و اسپورانژیوفورها می باشند). لکه ها بهم پیوسته و برگهاییکه به این ترتیب آلودگی وسیعی زیادی یافته اند، ریزش می کنند. حبه های جوان به بیماری بسیار حساس می باشند و در صورت آلودگی در مراحل ابتدایی پوشش کرکی قارچ روی آنها وجود دارد. پس از نفوذ قارچ به درون حبه ها در مرحله بعدی، رنگ آنها قرمز قهوه ای شده و چروکیده می شود.
چرخه زندگی
برگهای ریخته شده و شاخه های خشک شده محل زمستانگذرانی قارچ به صورت اُاُسپور و یا بصورت میسلیوم میباشند. جوانه زنی اُاُسپورها در ابتدای فصل و ایجاد آلودگی روی برگ اسپورانژیوم ها تشکیل و زئوسپورها را بوجود می آورند که منتشر شده و آلودگی های مجدد را ایجاد می کند.
کنترل بیماری

۱ – زهکشی تاکستان به منظور کاهش رطوبت
۲ – هرس سرشاخه های آلوده و جمع آوری و سوزاندن کلیه بقایای گیاهی در انتهای فصل
۳ – سمپاشی با قارچکش هایی مثل فوزتیل آلومینیوم، متالاکسیل، کاپتان، مانب، زینب قبل از گلدهی گیاه و تکرار آن هر ۷ تا ۱۰ روز یکبار

۴ – Sclerospora :
این جنس اخیراً در راسته مجزا Sclerosporales قرار گرفته و مهم ترین گونه آن Sclerospora graminicola است که عامل سفیدک داخلی در ارزن است.

۵ – Pseudoperonospora
این جنس از لحاظ شکل بسیار شبیه جنس Peronospora است و تنها در نحوه جوانه زنی اسپورانژها تفاوت وجود دارد. مهم ترین گونه این جنس Pseudoperonospora cubensis است که عامل سفیدک داخلی در کدوئیان مثل خیار میباشد.

۲ – خانواده Pythiaceae
قارچ های این خانواده انگل اختیاری بوده و به سادگی در محیط های مصنوعی قادر به رشد می باشند.
چند جنس بسیار مهم در این خانواده وجود دارد که عبارتند از : Pythium ، Phytophthora و Sclerophthora .
۱ – جنس Pythium
این جنس یکی از مهمترین جنسهای قارچی بیماریزا در گیاهان می باشند و موجب ایجاد پوسیدگی در بذر و مرگ گیاهچه پیش و پس از خروج، پوسیدگی ریشه، ساقه می شوند. این جنس دارای گونه های بسیار متعددی است که نمونه هایی از آن عبارتند از :
Pythium ultimum
Pytium debarianum
Pythium aphanidermatum
۲ – ‍Phytophthora

این جنس بیماریهای مهم و خطرناکی را در گیاهان ایجاد می کند که برخی از بااهمیت ترین آنها عبارتند از :
Phytophthora nicotina
Phytophthora drechslera
Phytophthora parasitica
Phytophtora infestance

۱ – بیماری بلایت دیررس

سیب زمینی و گوجه فرنگی (یا سفیدک داخلی) Late blight عامل بیماری Phytophthora infestans
این بیماری از مشهورترین بیماری های گیاهی است که موجب قحطی در ایرلند نیز گردید. این بیماری در ایران روی سیب زمینی، گوجه فرنگی و بادمجان شایع می باشد.
علایم بیماری
روی برگهای لکه های کوچک قهوه ای ظاهر شده و بعد از چند روز به کل برگ از حاشیه ها پیشروی کرده و برگها چروکیده می شوند. پشت برگها در صورت رطوبی بودن هوا پوشش قارچی به رنگ خاکستری دیده می شود. در کل شاخ و برگ حالت سوختگی پیدا می کند و کل بوته به حالت بلایت (مرگ عمومی) به نظر می رسد. روی غده های سیب زمینی لکه های قهوه ای دیده می شود. در صورتیکه غده ها بریده شوند بخش آلوده قهوه ای و تیره در گوشت سیب زمینی به صورت نامنظم دیده می شود.
روی میوه های گوجه فرنگی که در مراحل مختلف رشد آلوده می شوند، لکه های قهوه ای با حاشیه نامنظم ظاهر می شود که سطحی هستند و در انبار پیشروی خواهند کرد.
چرخه بیماری
زمستانگذرانی در غده های آلوده به صورت میسلیوم می باشد. گیاه حاصل از این غده ها آلوده بوده و علایم بیماری را نشان میدهند. انتشار بیماری با اسپورانژیوم هایی است که روی برگها قرار دارد. باران موجب شسته شدن این اسپورانژیوم ها از شاخ و برگ و انتقال آن به غده ها در زیر زمین می شود.
کنترل
۱ – جمع آوری همه غده های باقی مانده از محصول سال قبل
۲ – استفاده از ارقام مقاوم به بیماری
۳ – از بین بردن بخش هوایی سیب زمینی۲ تا ۳ هفته قبل از برداشت با علف کش ها و روش مکانیکی
۴ –سمپاشی شاخ و برگ با متالاکسیل (ریدومیل)، مانب، نابام و مانکوزب براساس برنامه های پیش آگاهی
۵ – مصرف کودهای فسفره و اجتناب از مصرف زیاد کودهای ازته

۳ – Sclerophthora
گونه مهم این جنس Sclerophthora macrospora است که دارای طیف وسیع میزبانی در گرامینه هاست و بویژه عامل سفیدک داخلی در ذرت و برنج و یولاف و ;. است.

۳ – خانواده Perenoph

ythoraceae
این خانواده جدیداً برداشته شده و تنها جنس این خانواده به خانواده Pythiaceae منتقل شده است. این خانواده دارای یک گونه به نام Peronophythora litchii است که باعث پوسیدگی میوه در درختانی به نامNephelium litchi(lychee) می شود.

۴ – خانواده Alboginaceae
قارچ های این خانواده عوامل بیماری های موسوم به زنگ سفید یا White rust می باشند. مهم ترین گونه این جنس Albugo candida است که عامل زنگ سفید در گیاهان خانواده چلیپائیان (خاجیان) از جمله شاهی (تره تیزک) می باشد.
۳ – شاخه Amastigomycota

در این شاخه قارچ هایی وجود دارند که اسپورهای آن فاقد تاژک می باشند و تغذیه آنها بطریقه جذب انجام می شود.
این شاخه شامل چهار زیر شاخه مهم قارچی است که عبارتند از :
۱ – زیر شاخه Zygomycotina
۲ – زیر شاخه Ascomycotina
۳ – زیر شاخه Basidiomycota
۴ – زیر شاخه Deuteromycota

۱ – زیر شاخه Zygomycotina
که شامل دو رده Zygomycetes و Trichmycetes می باشد. رده تریکومیست از نظر بیماریزایی در گیاهان اهمیتی ندارند. لذا تنها به رده زیگومیست ها پرداخته می شود.
– رده Zygomycetes
در این زیر رده تولید مثل جنسی با تولید اسپور جنسی و پایایی به نام زیگوسپور انجام می شود.
در این رده چند جنس مهم از لحاظ بیماریهای گیاهی وجود دارد که عبارتند از:
۱ – جنس Mucor
گونه های این جنس باعث پوسیدگی و ایجاد کپک در محصولات پس از برداشت مثل انگور و توتون می گردند.

۲ – جنس Rhizopus
گونه مهم این جنس Rhizopus stolonifer است که باعث کپک معمولی در نان و پوسیدگی نرم در میوه های انبارشده و در حین حمل و نقل مثل توت فرنگی و نیز سیب زمینی های شیرین میشود.

۳ – جنس Choanephora
گونه مهم این جنس Choanephora cucurbitarum که دارای طیف وسیع میزبانی است و باعث پوسیدگی میوه و مرگ شکوفه های گ

یاهان خانواده کدوئیان، فلفل، پنبه و بلایت سیب زمینی، لوبیا و لوبیا چشم بلبلی می شود.

۲ – زیر شاخه Ascomycotina که تنها دارای یک رده قارچی به نام Ascomycetes است.
– رده Ascomycetes
این رده کمتر از نصف گونه های قارچی را در بر میگیرد و مهمترین ویژگی آن داشتن کیسه ای است به نام آسک که محتوی اسپورهایی با نام آسکوسپور است. آسکها یا بطور آزاد می باشند و یا در درون کیسه ای به نام آسکوکارپ قرار دارند.
این رده به سه زیر رده زیر تقسیم می شو

د:
۱ – زیر رده Hemiascomycetidae یا آسکومیست های ابتدیی
۲ – زیر رده Euascomycetidae یا آسکومیست های عالی
۳ – زیر رده Laboulbenioascomycetidae که این زیر رده از لحاظ بیماریزایی در گیاهان اهمیت زیادی ندارند و از اینرو مورد بحث قرار داده نشده است.

۱ – زیر رده Hemiascomycetidae
در این زیر رده آسکها در اندام خاصی حضور نداشته و مستقیماً بر روی سطح میزبان آسکها بطور آزاد بوجود می آیند. در این زیر رده گونه های مهم بیماریزا موجود است که مهمترین آنها به این ترتیب می باشند.
۱ – Nemathospora coryli عامل بیماری ماسوی پسته
۲ – Taphrina deformanse عامل بیماری لب پتری یا پیچیدگی برگ هلو
۳ – Taphrina proni عامل خیارک آلو
۴ – Taphrina cerasi عامل بیماری جارویی گیلاس
در اینجا به شرح بیماری لب شتری هلو و خیارک آلو پرداخته می شود.
۱ – بیماری لب شتری هلو Leaf curl of peach
عامل بیماری Taphrina deformanse
قارچ عامل این بیماری خنک دوست است و از اینرو در اوایل بهار روی برگهای درختان هلو و نیز بادام دیده می شود. این بیماری از در اغلب نقاط کشور و ازجمله آذربایجان یکی از شایع ترین بیماری های هلو به شمار می رود.

علایم بیماری
این بیماری به لحاظ علایم مشخصی که دارد به راحتی قابل شناسایی است. معمولاً برگ های آلوده به رنگ قرمز ارغوانی در آمده و به شدت پیچ خورده می شوند. این پیچ خوردگی در اثر هیپرتروفی و هیپرپلازی در برخی سلولهای پارانشیم برگ می باشد. ممکن است در شرایط مساعد گرد سفید رنگ قارچ روی برگ ها دیده

شود که در واقع آسکهای آزاد می باشند.

چرخه بیماری
قارچ عامل بیماری به صورت کنیدیهای مخمرمانند روی برگ های فروافتاده و یا میسلیوم در فلس های جوانه و بافت های آلوده شاخه ها برروی درخت زمستانگذرانی می کند. در زمان مساعد قارچ دوباره فعال شده و در نهایت آسک های آزاد را بوجود می آورند.
مبارزه
۱ – رقم های مقاوم هلو به این بیما

ری مثل رقم گل مه موجود است.
۲ – هرس و جمع آوری و سوزاندن شاخه های آلوده
۳ – مبارزه شیمیایی در هنگام آغاز رشد جوانه ها با ترکیبات مسی و قارچکش هایی مثل کاپتان، کاپتافول، تیرام و زیرام . اولین سمپاشی بایستی حداقل ۱۰ روز بعد از هرس (در اواخر پاییز) و سمپاشی های بعدی در هنگام آغاز رشد جوانه ها انجام می شود.
بیماری خیارک یا انبونک آلو Bladder plum
عامل بیماری Taphrina proni
این بیماری در منطقه آذربایجان و قزوین گسترش زیادی داشته و سالانه به باغات آلو خسارات زیادی وارد می کند.
علایم بیماری
قارچ عامل بیماری گلها را آلوده نموده و میوه های جوان حاصله از آنها تغییر شکل می بابد. این میوه ها دراز (شبیه میوه باقلا) و پوچ اغلب به صورت خمیده بر روی درخت خشک می شوند. در قسمت خارجی میوه های آلوده پوشش سفید رنگی که از اندام های باروری (آسک آزاد) تشکیل شده، دیده می شود. شاخه و برگ ها نیز اغلب آلوده می شوند. سرشاخه ها خیلی طویل و برگ ها برخی مواقع پیچیده شده ولی این پیچیدگی چندان آشکار نیست. این بیماری نیز هوای سرد و مرطوب را دوست دارد.
چرخه بیماری
قارچ بر روی میوه های افتاده بر زمین و در شاخه ها و ساقه های باقی می ماند. آلودگی های اولیه در بهار بوسیله کنیدی و میسلیوم قارچ انجام می گیرد که میسلیوم قارچ وارد شکوفه ها شده و در ناحیه تخمدان شکوفه ها ش

روع به رشد میکند که بدین ترتیب میوه ها بدشکل می شوند.
کنترل
۱ – جمع آوری میوه های آلوده و هرس شاخه های آلوده و سوزاندن آنها
۲ – مبارزه شیمیایی با سموم مسی در ابتدای رشد گیاه و هنگام تورم جوانه ها.
۲ – زیر رده Euascomycetidae
در این زیر رده آسکها در درون کیسه های ویژه ای به نام آسکوکارپ قرار می گیرند. بر اساس نوع آسکوکارپ، این زیر رده به ۴ سری قارچی تقسیم می شود:
۱ – سری Plectomycetes که آسکوکارپ ها در آن اغلب از نوع کلیستوتیسیوم می باشد.
۲ – سری Pyrenomycetes ک

ه آسکوکارپ ها در آن اغلب از نوع پریتسیوم می باشد.
۳ – سری Discomycetes که آسکوکارپ ها در آن از نوع آپوتیسیوم می باشد.
۴ – سری Loucoloascomycetes که آسکوکارپ ها در آن از نوع پریتسیوم کاذب می باشد.

۱ – سری Plectomycetes
قارچ های این سری دارای آسکهایی می باشند که دیواره آنها در هنگام بلوغ متلاشی شده و آسکوسپورها مستقیماً از آسکوکارپ خارج و منتشر می شوند. غالباً نوع آسکوکارپ در این سری بسته و از نوع کلیستوتسیوم است. در این سری آسکها بدون نظم خاص در درون آسکوکارپ پراکنده اند و اصطلاحاً لایه هیمنیوم در آنها وجود ندارد.
از مهم ترین قارچ های این سری می توان به موارد زیر اشاره نمود:
– مرحله جنسی قارچ های مهمی نظیر Aspergillus، ‍Penicillium در این سری قرار دارد

Aspergillus :
Aspergillus flavus که موجب پوسیدگی و ایجاد کپک در محصولاتی نظیر ذرت، پنبه و ;. شده و توکسینی به نام آفلاتوکسین در محصولاتی نظیر پسته تولید کرده و در صورت مصرف موجب مسمومیت انسان می شود.

Aspergillus niger که موجب کپک سیاه در پیاز و سبزیجات مختلف می شود.
فرم جنسی Aspergillus که در این سری قرار دارد Eruthium و Emericella است.

Penicillium :
Penicillium digitatum موجب کپک سبز مرکبات
Penicillium italicum موجب کپک آبی مرکبات
Penicillium expansum موجب پوسیدگی میوه سیب
فرم جنسی این قارچ که در این سری قرار دارد، Talaromyces و Eupenicillium است.
– Ophiostoma

Ophiostoma ulmi عامل پژمردگی آوندی نارون یا مرگ هلندی نارون
این جنس اخیراً به سری Hymenomycetes و راسته Xylariales منتقل شده است.
در اینجا به لحاظ اهمیت این بیماری در کشور به شرح این بیماری پرداخته می شود:
بیماری مرگ هلندی نارون Dutch elm disease
عامل بیماری Oب پارک ها و درختکاری های منطقه شمال کشور و بویژه آذربایجان شایع است و موجب پژمردگی و از پای در آمدن درخت درطی چند سال می شود.
علایم بیماری
زردی و خشک شدن برگها در یک یا چند شاخه در اواخر پاییز و اوایل بهار آغاز می شود. در صورتیکه شاخه های آلوده را قطع کنیم در مقطع آن آوندهای چوبی به رنگ قهوه ای دیده می شوند. در ضمن در درختان مرده و یا در حال مرگ دالانهایی که سوسکهای پوستخوار ایجاد کرده اند دیده می شود.
چرخه بیماری
این بیماری با سوسکهای پوستخوار و نیز پیوند ریشه ای درختانیکه در مجاورت همدیگر قرار دارند، منتقل می شود. سوسکها به هنگام تغذیه از درخت، قارچ عامل بیماری را منتقل می کنند. قارچ به درون آوند راه یافته و موجب انسداد آن می شود و بدین ترتیب پژمردگی بروز می کند.
کنترل بیماری
۱ – رعایت بهداشت باغی : با از بین بردن درختهای مرده و یا در حال مرگ و هرس همه شاخه های آلوده تا ۳ متر زیر هر گونه تغییر رنگ آوندی و حفر کانال بین درختان آلوده و سالم برای جلوگیری از پیوند ریشه ها و استفاده از مواد تدخین کننده مثل متیل بروماید در کانال حفر شده.
۲ – کنترل ناقل : سمپاشی با حشره کش ها در اوایل بهار و استفاده از فرمون هایی برای جلب حشرات
۳ – تزریق مواد بازدارنده پاتوژن مثل انواع آنتی بیوتیک ها به تنه درخت که در مراحل مطالعه است.

۲ – سری Pyrenomycetes
در این سری قارچ هایی قرار دارند که آسکوکارپ در آنها غالباً دارای دهانه باز و از نوع پریتسیوم است. آسکها در لایه منظم هیمنیوم واقعند و دیواره آسکها پایدار می باشد.
راسته های مهم این سری عبارتند از :
۱ – Erysiphales
این راسته قارچ هایی را شامل می شود که عوامل سفیدکهای سطحی یا پودریPowdery mildew در گیاهان می باشند. در این گروه بیماری ها پوشش سفید رنگی از قارچ که متشکل از هیف، کنیدی و کنیدیوفور (که در اینجا اُئیدیوم Oidiumو اُئیدیوفور نامیده می شوند) روی سطح فوقانی و گاه تحتانی برگ ها ظاهر می شود. در انتهای فصل آسکوکارپ هایی از نوع کلیستوتیس به شکل نقطه های سیاهرنگی روی اندام های گیاهی ظاهر می شود که وسیله پایداری قارچ به شمار می رود. کلیستوتیس ها دارای زائده هایی به نام فولکر یا Appendage می باشند که انواع مختلفی داشته و در جنس های مختلف به شکل های متفاوتی دیده می شود. همچنین جنس ها مختلف این راسته از روی تعداد آسک موجود در آسکوکارپ و نیز مورفولوژی فرم غیر جنسی شان از هم تشخیص داده می شوند.
جنس های مهم عبارتند از :

۱ – Erysiphe (فولکر رشته ای و آسکوکارپ دارای چندین آسک در داخل خود)
Erysiphe betea عامل سفیدک پودری چغندر قند
Erysiphe cichoracearum عامل سفیدک پودری کدوئیان
Erysiphe cruciferarum عامل سفیدک پودری چلیپائیان
Erysiphe graminis f.sp. tritici عامل سفیدک پودری گندم که اخیراً اسم جنس آن به Blumeria تغییر نام یافته است.

۲ – Sphearotheca (فولکر رشته ای و آسکوکارپ فقط واجد یک آسک)
Sphaerotheca pannosa سفیدک سطحی رز و هلو
۳ – Leveillula (فولکر رشته ای و آسکوکارپ دارای چندین آسک در داخل خود با فرم غیر جنسی متفاوت)
Leveillula taurica عامل سفیدک سطحی در پنبه، بادمجان، فلفل و گوجه فرنگی
۴ – Uncinula (فولکر عصایی و آسکوکارپ دارای چندین آسک)
Uncinula necator عامل سفیدک سطحی مو
Uncinula bicornis عامل سفیدک سطحی بلوط
۵ – Phyllactinia (فولکر در انتهای متصل به آسکوکارپ متورم و حباب مانند و در انتهای دیگر نوک تیز، تعداد آسکها زیاد)
Phyllactinia guttata عامل سفیدک پودری در درختانی نظیر توت و پسته و فندق
۶ – Microsphaera (فولکر منشعب و صلبیبی شکل و دارای چندین آسک در آسکوکارپ)
Microsphaera diffusa عامل سفیدک سطحی سویا
Microsphaera alphitoides عامل سفیدک سطحی در بلوط

در اینجا برای نمونه به دو بیماری مهم سفیدک پودری مو و سیب اشاره می شود.
سفیدک پودری مو Grape powdery mildew
عامل بیماری Uncinula necater
این بیماری جزو بیماری های مهم در درخت مو بوده و باعث ایجاد خسارت شدید در موستان های سرتاسر دنیا می شود. در ایران این بیماری در نواحی نیمه مرطوب و خشک مثل آذربایجان خسارت شدید می زند.
علایم بیماری
تمامی اندام های سبز ممکن است با پوشش سفید رنگ قارچ پوشیده شوند. سلولهای گیاهی زیر پوشش قارچی نکروزه شده و اواخر تابستان به رنگ خاکستری مایل به بنفش در می آیند. روی شاخه های غیر چوبی لکه های نکروزه ظاهر شده و حبه ها نیز با پوشش سفید رنگ پوشیده شده و در صورت شدت آلودگی اپیدرم حبه ها نکروزه شده و قهوه ای می شود. حبه ها بعداً ترکیده و دانه های آنها آشکار می شود.
چرخه زندگی
قارچ عامل بیماری زمستان را کلیستوتیس ها در بقایا سپری می کند و یا میسلیوم در بین جوانه ها سپری می کند. پس از حصول آلودگی در آغاز فصل اوئیدیوم (کنیدی) و ائیدیوفور قارچ تولید و منتشر شده و آلودگی های بعدی را باعث می شود. در انتهای فصل نیز قارچ تولید مثل جنسی خود را آغاز کرده و کلیستوتیس های سیاه رنگی را بر روی برگ ها بوجود می آورد.
کنترل بیماری
۱ – هرس اندام های سبز جهت تهویه و استفاده بیشتر از نورآفتاب با توجه به خنک دوست بودن پاتوژن

۲ – برنامه سمپاشی :
الف- اولین سمپاشی به محض باز شدن جوانه ها
ب – تکرار سمپاشی موقع تشکیل حبه ها به اندازه نخود فرنگی
ج – کمی قبل از رسیدن کامل میوه
با سمومی مثل: گرد گوگرد، کاراتان، بنومیل، توپسین ام و ;
نکته مهم: کاربرد گوگرد در حرارت بالاتر از ۱۸ درجه انجام شود. سمپاشی با گوگرد در ساعات گرم و اواسط روز موجب گیاهسوزی می شود.
سفیدک پودری سیب Apple powdery mildew
عامل بیماری Podo

sphaera leucotricha
این بیماری چند سالی است که در درختان سیب کشور رو به گسترش بوده و از بیماری های خطرناک سیب به شمار می رود.
علایم بیماری:
علایم بیماری را می توان در همه اندام های درخت مشاهده نمود:
روی شاخه ها : پوشش سفید قارچی روی شاخه ها جوان یکساله، توقف رشد و کاهش فاصله میانگره.
روی برگها : پوشش سفید روی هر دو سطح برگ، پیچیده شدن و توقف رشد برگهای مبتلا و خزان قبل از موعد
روی گلها : پژمرده شدن گلها و وجود پوشش سفید روی آنها که در نهایت منجر به تولید میوه نمی شوند
روی میوه ها : میوه های جوان آلوده رنگشان سفید شده و فرومی ریزند. تشکیل لایه نمدی و جوب پنبه ای زیر اپیدرم میوه
چرخه بیماری:
قارچ به صورت میسلیوم لابلای فلس جوانه ها زمستان گذرانی می کند. بقیه مراحل مثل سفیدک سطحی در مو است.
کنترل بیماری
۱ – استفاده از ارقام مقاوم در هنگام احداث باغ
۲ – هرس شاخه هایی واجد جوانه های مبتلا و سوزاندن آنها
۳ – مبارزه شیمیایی با سمومی مثل کاراتان (دینوکاپ)، گوگرد و ;
اولین سمپاشی بایستی قبل از گلدهی شروع و هر ۸ تا ۱۰ روز تکرار شود.

۲ – راسته Sphaeriales
در این راسته قارچ عامل پوسیدگی سفید در درختان Rosellinia necarics قرار دارد.

۳ – را سته Polystigmatales
این راسته دو قارچ مهم بیماری زا را در خود دارد.
۱ – Polystigma ochraceum عامل بیماری لکه آجری بادام
۲ – Polystigma rubrum عامل بیماری لکه قرمز آلو

۴ – راسته Claviceptales
در این راسته قارچ مهم عامل ارگوت Ergot‌ چاودار و غلات (پاسیخکی) Claviceps purpurea وجود دارد.

۵ – راسته Diaportales

در این راسته قارچ های بیماری زای زیر قرار دارند:
Diaporth citri عامل بیماری ملانوز مرکبات
Endotia parasitica عامل بیماری مرگ درختان شاه بلوط
Valsa rubescens عامل بیماری دارخور یا سیتوسپوریوز سیب
Gnomonia juglandis عامل بیماری آنتراکنوز گردو (برای توضیح بیشتر به قارچ های ناقص مراجعه کنید)
Gaeumanomyces graminis f.sp. tritici عامل بیماری پاخوره گندم (Take-all)

۶ – راسته Nectriales

قارچ های مهم این راسته عبارتند از :
Nectria galligena عامل شانکر نکتریایی درختان
Gibberella fujikori عامل بیماری باکانا یا پوسیدگی طوقه برنج (به قارچ های ناقص مراجعه شود)
بیماری شانکر نکتریایی درختان Necterial chanker
عامل بیماری Necteria galligena
فرم غیر جنسی قارچ Fusarium & Tubercularia galligena
این بیماری از بیماریهای مهم درختان مثمر (سیب، گردو، گلابی) و غیر مثمر سخت چوب مثل بلوط و افرا به شمار می رود.
علایم بیماری :
اولین علامت فرورفتگی مختصر روی پوست اطراف زخم های کوچک است. در شانکر های جوان چندساله با تشکیل بافت کالوز که در اثر واکنش دفاعی گیاه و تشکیل لایه چوب پنبه صورت می گیرد، پوست در حاشیه شانکر ها شکاف می خورد. در شانکر های مسن، حلقه های یکنواخت متحدالمرکز شبیه صفحه هدف (سیبل) دیده می شود. پریتس های قارچ به صورت انفرادی و یا گروهی در روی بافت مرده کالوز بوجود می آید.