تاثیر محافظه کاری مشروط ونامشروط برخطای پیش بینی سود

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 تاثیر محافظه کاری مشروط ونامشروط برخطای پیش بینی سود دارای ۹۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تاثیر محافظه کاری مشروط ونامشروط برخطای پیش بینی سود  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی تاثیر محافظه کاری مشروط ونامشروط برخطای پیش بینی سود،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن تاثیر محافظه کاری مشروط ونامشروط برخطای پیش بینی سود :

تاثیر محافظه کاری مشروط ونامشروط برخطای پیش بینی سود

چکیده: ۱
مقدمه: ۲

فصل اول ۴
کلیات تحقیق ۴
۱-۱ مقدمه ۵
۲-۱ بیان مسئله ۶
۳-۱ چارچوب نظری تحقیق ۸

۴-۱ فرضیه های تحقیق ۱۱
۵-۱ اهمیت و ضرورت تحقیق ۱۱
۶-۱ اهداف تحقیق ۱۲
۷-۱ اهمیت و ضرورت تحقیق ۱۳

۸-۱ حدود مطالعاتی ۱۴
۱-۸-۱ قلمرو مکانی ۱۴
۲-۸-۱ قلمرو زمانی ۱۴
۳-۸-۱ قلمرو موضوعی ۱۴
۹-۱ و واژه های کلیدی و یا اصطلاحات ۱۵
فصل دوم ۱۷
مروری بر ادبیات تحقیق ۱۷
۱-۲ مقدمه ۱۸
۲-۲ گفتار اول: محافظه کاری ۱۸
۱-۲-۲ تعریف محافظه کاری ۱۸

۲-۲-۲ جایگاه محافظه کاری در استانداردهای حسابداری ۲۰
۱-۲-۲-۲ احتیاط ۲۱
۳-۲-۲ معیارهای ارزیابی محافظه کاری ۲۱
۱-۳-۲-۲ معیارهای خالص دارایی ها ۲۲

۲-۳-۲- ۲ معیارهای سود و اقلام تعهدی ۲۲
۳-۳-۲-۲ معیارهای رابطه سود و بازده سهام ۲

۳
۴-۲-۲ تقسیم انواع محافظه کاری ۲۳
۱-۴-۲-۲ محافظه کاری مشروط: (محافظه کاری سود و زیانی- محافظه کاری از پیش تعیین شده) ۲۴
۲-۴-۲-۲ محافظه کاری نامشروط (محافظه کاری ترازنامه ای- محافظه کاری آینده نگر) ۲۴
۵-۲-۲ روش های اندازه گیری محافظه کاری: ۲۵
۱-۵-۲-۲ روش ها اندازه گیری محافظه کاری مشروط ۲۵
۲-۵-۲-۲ روش های اندازه گیری محافظه کاری نامشروط ۲۷
۳-۲ گفتار دوم: خطای پیش بینی سود ۲۹
۱-۳-۲ تعریف پیش‌بینی ۲۹
۲-۳-۲ تعریف مسأله پیش‌بینی ۳۰
۳-۳-۲ هدف پیش‌بینی ۳۲
۴-۳-۲ تاریخچه پیشبینی سود ۳۳

۵-۳-۲ سود پیشبینی شده ۳۴
۶-۳-۲ اهمیت سود پیشبینی شده ۳۵
۷-۳-۲ روشهای پیشبینی سود ۳۶
۱-۷-۳-۲ مدل باکس ـ جنکینز ۳۷
۲-۷-۳-۲مدل گام زدن تصادفی ۳۷

۸-۳-۲خطای پیش‌بینی سود ۳۸
۹-۳-۲عوامل موثر بر خطای پیش بینی سود ۴۰
۴-۲ گفتار سوم: پیشینه تحقیق ۴۳
۱-۴-۲ محافظه کاری ۴۳
۱-۱-۴-۲ تحقیقات خارجی ۴۳
۲-۱-۴-۲ تحقیقات داخلی ۵۱
۲-۴-۲ خطای پیش بینی سود ۵۲
۱-۲-۴-۲ تحقیقات خارجی ۵۲
۲-۲-۴-۲ تحقیقات داخلی ۵۴
فصل سوم ۵۷
روش‌ اجرای تحقیق ۵۷

۱-۳ مقدمه ۵۸
۲-۳ روش تحقیق ۵۸
۳-۳ جامعه ونمونه آماری ۵۹
۴-۳ روش های جمع آوری اطلاعات ۶۰
۵-۳ روش تحقیق ۶۰
۶-۳ متغیر های مورد مطالعه و شیوه اندازه گیری متغیرها ۶۱
۱-۶-۳ متغیر مستقل ۶۱
۲-۶-۳ متغیر وابسته ۶۱

۳-۶-۳ متغیر کنترل ۶۲
۷-۳ فرضیات تحقیق ۶۲
۸-۳ روش آزمون فرضیات ۶۳
۹-۳ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ۶۳
۱-۹-۳ تحلیل همبستگی پیرسون و رگرسیون ساده خطی ۶۳
۱۰-۳ اعتبار درونی و برونی پژوهش ۶۹
فصل چهارم ۷۰
تجزیه و تحلیل داده‌ها ۷۰
۱-۴ مقدمه‏ ۷۱
فصل پنجم ۷۲
نتیجه‌گیری و پیشنهادات ۷۲
۱-۵ مقدمه ۷۳
پیوست ها ۷۴
منابع و ماخذ ۷۶
منابع فارسی: ۷۷
منابع لاتین: ۷۸
Abstract: 79

نگاره (۱-۱): محافظه کاری ۹
نگاره (۲-۱): خطای پیش بینی سود ۱۰
نگاره (۱-۲) : خلاصه تحقیقات خارجی مرتبط با محافظه کاری ۵۰
نگاره (۱-۳): مشخصات روش پیرسون ۶۵

شکل ۱-۲: سطح بهینه پیش‌بینی در مقابل بین هزینه‌ها و زیان‌ها ۳۲
نمودار (۱-۳):ناحیه رد یا قبول فرضیه صفر با اطمینان ۹۵% ۶۷

چکیده:

مقدمه:
سرمایه گذاران و اعتباردهندگان دو گروه اصلی از استفاده کنندگان برون سازمانی اطلاعات مالی به شمار می روند . تهیه و فراهم کردن اطلاعات مربوط برای این دو گروه، یکی از رسالت های اصلی مدیریت و سیستم های حسابداری است. مدیران از طریق افشای اطلاعات در قالب گزارشگری مالی این رسالت را ایفا می نمایند. صورت های مالی قسمت مهمی از گزارشگری مالی را تشکیل می دهند.
صورت های مالی ابزارهای اصلی هستند که اطلاعات حسابداری را به افراد خارج از بنگاه انتقال می دهند. گزارشگری مالی تنها دربرگیرنده صورت های مالی نیست، بلکه سایر ابزارهای انتقال دهنده اطلاعات را نیز در بر می گیرد. مدیریت ممکن است از طریق گزارشگری مالی و به طرقی

غیر ازصورت های مالی رسمی، اطلاعات را به افراد خارج از واحد تجاری انتقال دهد . این اطلاعات ممکن است به وسیله مراجع قانونی، قوانین ناظر یا عرف الزامی شده باشد یا بدین دلیل که مدیریت این اطلاعات را برای افراد خارج از واحد تجاری مفید می داند، به صورت داوطلبانه افشا شوند. این اطلاعات ممکن است دارای اشکال گوناگون و در ارتباط با مسایل متفاوتی باشند.

انتشار اخبار، پیش بینی های مدیریت از سود یا سایر توضیحات در خصوص طرح ها و برنامه ها نمونه هایی از گزارش های مالی و غیرمالی جدا از صورت های مالی هستند(بیور،۲۰۰۵) . بسیاری از اطلاعات ارایه شده به وسیله گزارشگری مالی در بردارنده پیش بینی در خصوص عملیات آینده است. پیش بینی به سرمایه گذاران کمک می کند تا فرآیند تصمیم گیری خود را بهبود بخشند و

خطر تصمیم های خود را کاهش دهند. بیور می گوید:”پیش بینی ها را می توان بدون اخذ تصمیم انجام داد، ولی کوچکترین تصمیم گیری را نمی توان بدون پیش بینی انجام داد”. اطلاعات خارج از صورت های مالی عمدتاً به منظور ارایه اطلاعاتی در خصوص عملکرد آتی شرکت منتشر می شوند. علاوه بر اطلاعات افشا شده خارج از صورت های مالی، اطلاعات ارایه شده در متن صورت های مالی به صورت گسترده ای بر پایه پیش بینی ها و برآوردهای مدیریت قرار دارند . با توجه به اینکه

طبق تعریف، دارایی ها و بدهی ها جریان های نقدی ورودی و خروجی مورد انتظار آتی هستند، این امر چندان تعجب آور نیست . چارچوب تعاریف دارایی ها و بدهی ها نشان دهنده این است که دارایی ها و بدهی ها دربردارنده ی انتظاراتی درباره آینده هستند. بنابراین ، انعکاس چنین انتظاراتی در اندازه گیری دارایی ها و بدهی ها معقولانه است . از آنجایی که درآمد تفاوت بین

خالص دارایی های شناسایی شده در ابتدا و پایان دوره است، برآوردهای آتی منعکس در اقلام دارایی ها و بدهی ها،ویژگی های درآمد را نیز تحت تأثیر قرارمی دهد. اگرچه این برآوردها از طریق انتقال اطلاعات داخلی و آینده نگر به سرمایه گذاران ، به صورت بالقوه ای مربوط بودن اطلاعات مالی را بهبود می بخشند، اما از طرف دیگر به دلیل دشواری های عینی و سوء استفاده از برآوردها به منظور دستکاری اطلاعات مالی، کیفیت اطلاعات مالی، در معرض بی اعتباری قرار دارد(لئو ،۲۰۰۸).بنابراین، هر دو دسته اطلاعات فوق با درجه ای از خطا همراه خواهند بود.
از طرف دیگر، سود یکی از اقلام مهم و اصلی صورتهای مالی است که توجه استفاده کنندگان صورتهای مالی را به خود جلب می کند. اطلاعات ارائه شده توسط شرکت و در نتیجه سود،

مبتنی بر رویدادهای گذشته است اما سرمایه گذاران، به اطلاعاتی راجع به آینده شرکت نیاز دارند. مدیریت واحدهای تجاری با در دست داشتن منابع و امکانات به انجام پیش بینی هایی قابل اعتماد می پردازند و با انتشار عمومی این پیش بینی ها، کارایی بازارهای مالی را افزایش می دهند.

مطالعات پیشین نشان می دهند که پیش بینی های مدیریت، قیمت سهام، نقدینگی بازار سهام و پیش بینی تحلیلگران را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین خطای پیش بینی سود متأثر از عوامل مختلفی چون اندازه، عمر، ساختار سرمایه شرکت، میزان اطلاعات افشا شده، جانبداری های روانشناختی مدیریت و; می باشد.
همچنین، صورت های مالی بخش اصلی فرایند گزارشگری مالی را تشکیل می دهند. هدف های گزارشگری مالی و مبانی حسابداری ایجاب می کند، اطلاعاتی که گزارشگری مالی را تشکیل می دهند، از ویژگی های معینی برخوردار باشند. در مفاهیم گزارشگری ایران از ویژگی ها با عنوان خصوصیات کیفی یاد شده است، یکی از این خصوصیات کیفی محافظه کاری است. لذا توجه به این نکته حائز اهمیت است که رویه های حسابداری، محافظه کارانه است و نیز در طی سی سال گذشته این رویه ها محافظه کارانه تر شده است(واتس ،۲۰۰۳). باسو (۱۹۹۷) و تحقیقات صورت گرفته بعد از او شواهدی حاکی از افزایش حسابداری محافظه کارانه فراهم نموده اند. همچنین لی (۲۰۰۷) دریافت که حسابداری محافظه کارانه منجر به کاهش جانبداری در سود و خالص دارایی های گزارش شده در شرایط رشد سرمایه گذاری می شود.

فصل اول
کلیات تحقیق

۱-۱ مقدمه
سرمایه گذاری یکی از عوامل مهم توسعه در قرن حاضر است . سرمایه گذاری نیازمند برنامه ریزی است. برنامه ریزی، امکان بهره برداری مناسب از فرصت های موجود را فراهم می آورد. سرمایه گذاران به عنوان اصلی ترین تامین کنندگان منابع شرکت ها خواهان اطلاعات کامل و درست از شرکت ها هستند، در بازارهای کارای سرمایه چنین فرض می شود که کلیه اطلاعات موجود به سرعت به وسیله افراد جذب شده و اثرات آن در قیمت اوراق بهادار منعکس می شود.

یعنی قضاوت افراد و تصمیم های آنان در قیمت های اوراق بهادارتجسم می یابد. اطلاعات حسابداری در صورت های مالی متجلی می گردد، سرمایه گذاران همیشه به طور ثابت و یکنواخت از اطلاعات حسابداری استفاده می کنند بدون آن که این اطلاعات را از نظر تغییرات انجام شده در روش های حسابداری تعدیل کنند و یا به نحوه محاسبه آن توجهی داشته باشند (هنریکسون ، ۱۹۸۲، ۱۵). بنابراین، برای افزایش اثربخشی برنامه ریزی باید توانایی پیش بینی صحیح و مستمر را بهبود بخشید. پیش بینی عنصر کلیدی در تصمیم گیری های اقتصادی است . سرمایه گذاران، اعتباردهندگان، مدیریت و سایر اشخاص در تصمیمگیریهای اقتصادی متکی به پیش بینی و انتظارات هستند. همچنین توجه به بودجه سالانه شرکت، پیش بینی تولید، فروش و سود هر سهم آن و کنترل بودجه در گزارشهای میان دوره ای و میزان تحقق پیش بینی ها، در تغییرات قیمت سهام تأثیر بسزایی دارد. شاید بتوان مهم ترین عامل تأثیرگذار بر قیمت سهام را در پیش بینی سود هر سهم جستجو کرد . مهم ترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده کنندگان از اطلاعات شرکت ها پیش بینی های سود ارایه شده توسط آن ها در فواصل زمانی معین است.
از طرف دیگر، سود به عنوان نتیجه نهایی فرآیند حسابداری که این قدر مورد توجه و تاکید استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری است، تحت تاثیر رویه های حسابداری که مدیریت انتخاب کرده محاسبه می گردد. امکان انتخاب رویه های حسابداری به مدیریت فرصت می دهد تا در مورد زمان شناخت و اندازه گیری هزینه ها و درآمد تصمیم گیری کند. مدیریت انگیزه دارد با به کارگیری رویه های غیره محافظه کاراند حسابداری، رشد سود شرکت را ثبات بخشد. این امر باعث افزایش انتظار سهام داران در سنوات آتی می گردد (واتز ، ۲۰۰۳، ۳۰۱- ۲۸۷).
برای اینکه سود گزارش شده بتواند در ارزیابی عملکرد و توان سودآوری یک شرکت به استفاده کنندگان کمک کند و سرمایه گذاران با اتکا به اطلاعات سود، تصمیم های درست اتخاذ کنند ارائه اطلاعات باید به نحوی باشدکه ارزیابی عملکرد گذشته را ممکن کند و در سنجش توان سودآوری و پیش بینی توان سود آوری موثر باشد، بنابراین علاوه بر اینکه رقم سود گزارش شده برای سرمایه گذاران جهت اطمینان از تداوم فعالیت شرکت مهم است و بر تصمیم گیری آنان موثر است، ویژگی های کیفی سود نیز به عنوان یکی از ابعاد اطلاعات سود مورد توجه خاص سرمایه گذاران است

(فرانسیس و همکاران ، ۲۰۰۲، ۹۶۷).
محافظه کاری به عنوان یکی از اصول محدود کننده حسابداری سالهاست که مورد استفاده حسابداران قرار دارد و علیرغم انتقاد های فراوان بر آن، همواره جایگاه خود را در میان سایر اصول

حسابداری حفظ نموده است. اصل محافظه کاری موجب می شود تا از میان روش های مختلف، روشی اعمال گردد که حداقل اثر فزاینده را بر سود خالص و جمع دارایی های شرکت داشته باشد. به عبارت دیگر بر اساس این اصل، شرکت نباید از روش هایی استفاده کند که درآمد ها و دارایی های خود را بیش از واقع هزینه ها و بدهی های خود را کمتر از واقع نشان دهد(واتز ، ۲۰۰۳، ۵۳).
در این فصل ابتدا مقدمه ای در رابطه با محافظه کاری و خطای پیش بینی سود ارائه شده و سپس به ارائه و توضیح در خصوص اهمیت و ضرورت تحقیق پرداخته شده است و در ادامه فرضیه های تحقیق و قلمرو تحقیق مشخص و پس از آن واژه ها و اصطلاحات تحقیق توضیح داده می شود.

۲-۱ بیان مسئله
در تصمیم گیری هایی مالی سرمایه گذاران و بستانکاران در مورد یک موسسه صورت های مالی نقش اساسی را بازی می کنند، صورت های مالی بخش اصلی فرآیند گزارشگری مالی را تشکیل می دهند (مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی، ۴۹).
گزارشگری مالی ممکن است در قالب صورتهای مالی یا سایر ابزارهای انتقال دهنده ی اطلاعات صورت پذیرد. بسیاری از اطلاعات ارائه شده بوسیله ی گزارشگری مالی در بردارنده ی پیش بینی در خصوص عملیات آینده است. اطلاعات خارج از صورتهای مالی عمدتاً به همین منظور ارائه می گردند. علاوه بر اطلاعات افشا شده خارج از صورتهای مالی، اطلاعات صورتهای مالی که در اقلام صورتهای مالی منعکس می گردند به صورت گسترده ای بر پایه ی پیش بینیها و برآوردهای مدیریت قرار دارند. بنابراین انتظار میرود که بدلیل برآوردهای ناقص مدیران از آینده تجاری شرکتها، اطلاعات افشا شده از طریق صورتهای مالی و خارج از آن در بردارنده خطاهای مشترکی باشند. یکی از اطلاعات افشا شده خارج از صورتهای مالی سود پیش بینی شده توسط مدیریت است که منعکس کننده پیش بینی مدیریت درباره چشم انداز آتی است.
هدف های گزارشگری مالی و مبانی حسابداری ایجاب می کند، اطلاعاتی که گزارشگری مالی را فراهم می کند از ویژگی های معینی برخوردار باشند (هیات استاندارد های حسابداری مالی،۱۹۸۰).
در مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران از این ویژگی ها با عنوان خصوصیات کیفی یاد شده اس

ت. یکی از این خصوصیات کیفی محافظه کاری است. (واتز ، ۲۰۰۳،۴۸). مطالعات اخیر حاکی از این مطلب است که سودهای حسابداری محافظه کارانه هستند به عبارت دیگر سودها تمایل دارند تا اخبار بد ( بازده منفی سهام) را نسبت به اخبار خوب(بازده مثبت سهام) براساس یک مبنای به محافظه کاری در موقع مناسب تر منعکس نمایند(باسو ،۱۹۹۷،۷۸). بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره(۲) آمریکا بعنوان یک عکس العمل احتیاط آمیز به شرایط عدم احتیاط نامیده شده و اشاره دارد به اینکه اگر دو برآورد در خصوص مقادیر دریافتی یا پرداختی آتی تقریباً مشابه باشد، محافظه کاری بیانگر این است که برآورد کمتر خوش بینانه مورد استفاده قرار گیرد. پژوهش های تجربی

نشان دهنده این است که رویه های حسابداری، محافظه کارانه است و نیز در طی سی سال گذشته این رویه هامحافظه کارانه تر شده است(واتز،۲۰۰۳،۸۰). همچنین باسو و تحقیقات صورت گرفته بعد از او شواهدی حاکی از افزایش حسابداری محافظه کارانه فراهم نموده اند. هرچند تحقیقات پیشین، از قبیل واتس، به این رسیدند که محافظه کاری منجر به افزایش کارایی قراردادها و کاهش مالیاتها، تعهدات سرمایه گذار و مخارج قانونگذاری میگردد که از دیدگاه سرمایه گذاران ممکن است مطلوب بنظر رسد ولی با فرض توزیع صحیح شرایط اقتصادی، یک سیستم حسابداری محافظه کارانه شواهدی را فراهم مینماید که احتمال طبقه بندی واحد تجاری بعنوان شرایط غیر منصفانه را افزایش می دهد. این نوع جانبداری،اگر چه ممکن است توسط استفاده کننده نهایی تعدیل شود، ریسک ارائه اطلاعات گمراه کننده را افزایش می دهد. با توجه به مطالب فوق که بیانگر نقش پیش بینی های مدیریت در تأمین نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان صورتهای مالی و همچنین الزام نهادهای قانونگذار دربازارهای مالی بر ارائه پیش بینی های مدیریت در مواعد معین از یک طرف و تأثیر محافظه کاری بر ابعاد مختلف سیستم حسابداری و گزارشگری مالی از طرف دیگر است، ولیکن تمایزهایی میان محافظه کاری مشروط و نامشروط موجود است .محافظه کاری نامشروط می تواند از طریق کاربرد اصول ذاتی حسابداری و محافظه کاری مشروط از لحاظ موقعیتی تشخیص خبرهای بد در مقابل خبر های خوب به کار رود، بنابراین موضوع این تحقیق در رابطه با این نکته است که آیا محافظه کاری مشروط و نامشروط بر خطای پیش بینی سود تأثیر دارد یا خیر؟

۳-۱ چارچوب نظری تحقیق
چارچوب نظری، الگویی ست که محقق بر اساس آن درباره روابط بین عواملی که در ایجاد مسئله، مهم تشخیص داده شده اند، نظریه پردازی می کند. این نظریه می تواند ضرورتاً سخن پژوهشگر نباشد و بطور منطقی از نتایج تحقیقات قبلی پیرامون مسئله نشأت گیرد. به طور خلاصه چارچوب نظری به رابطه بین متغیرهایی چون متغیرهای مستقل ، وابسته ، مداخله گر و تعدیل گر که تصور می گردد در دگرگونی شرایط مورد بررسی نقش دارند می پردازد. ایجاد چنین چارچوب نظری در برقراری و ساخت فرضیه ها، آزمون آن ها و همچنین تکمیل درک پژوهشگر کمک می کند(خاکی،

۳۰،۱۳۸۲). در چارچوب نظری این تحقیق، متغیرهای مهم و مؤثرمربوط به مسئله پژوهش شناسایی گردید و با توجه به یافته های تحقیقات پیشین چگونگی ارتباط بین متغیرها در نگاره ها

ی زیر ارائه می گردد.

نگاره (۱-۱): محافظه کاری
ردیف محققان سال تحقیق موضوع تحقیق نتیجه تحقیق
۱ استوبر ۱۹۹۶ بررسی محافظه کاری با استفاده از نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام معرفی نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام به عنوان معیاری برای اندازه¬گیری محافظه کاری.
۲ باسو ۱۹۹۷ بررسی محافظه کاری با استفاده از واکنش سود نسبت به اخبار خوب و بد معرفی معیار عدم تقارن زمانی سود به عنوان معیاری از
محافظه کاری.
۳ پوپ و والکر ۱۹۹۹ بررسی محافظه کاری در میان شرکت های انگلیسی و امریکایی محافظه کاری در میان شرکت های امریکایی بیشتر از شرکت های انگلیسی است.
۴ گیولی و هاین ۲۰۰۰ بررسی تغییرات سود،جریان های نقدی و اقلام تعهدی معرفی اقلام تعهدی انباشته شده به عنوان معیاری برای اندازه¬گیری محافظه کاری.
۵ السی و اهارو ۲۰۰۱ اطلاعات و هزینه سرمایه سرمایه گذاران برای نگهداری سهام در شرایطی که اطلاعات خصوصی وجود داشته باشد نرخ بازده بالاتری را تقاضا می نمایند
۶
بال ۲۰۰۱ بررسی رابطه محافظه کاری با انگیزه¬های منفعت جویانه مدیران که باعث زیان شرکت می¬گردد . محافظه کاری به عنوان ساز و کاری اثر بخش باعث کاهش انگیزه¬های منفعت جویانه مدیران می-شود.
۷ فرانسیس و لافوند ۲۰۰۴ هزینه سرمایه و ویژگی های کیفی سود با افزایش ویژگی های کیفی سود ،هزینه سرمایه کاهش می یابد.
۸ فرانسیس ، لافوند، اولسون واسچیپر ۲۰۰۴ بررسی رابطه بین هزینه¬های سرمایه با ویژگی¬های سود از جمله محافظه کاری بین هزینه¬های سرمایه و مطلوبیت ویژگی¬های سود،ازجمله محافظه کاری،رابطه منفی وجود دارد .
۹ احمد و دوئلمن ۲۰۰۵ بررسی رابطه بین محافظه کاری و راهبری شرکتی

با توجه به ترکیب اعضای هیات مدیره بین درصد مدیران خارجی و راهبری شرکتی با محافظه کاری رابطه مثبت وجود دارد
۱۰ بال و شیواکومار ۲۰۰۵ بررسی محافظه¬کاری در میان شرکت های سهامی خاص و سهامی عام محافظه¬کاری در میان شرکت¬های سهامی خاص کمتراز شرکت¬های

سهامی عام است .
۱۱ فرانکل و رویچوداری ۲۰۰۵ بررسی رابطه بین¬محافظه کاری و اهرم-های مالی بین محافظه کاری و اهرم¬های مالی رابطه مثبت وجود دارد .
۱۲ لارا ۲۰۰۵ بررسی رابطه بین محافظه¬کاری و راهبری شرکتی بین محافظه کاری و راهبری شرکتی رابطه مثبت وجود دارد .

۱۳ لامبرت،لویز و ورشام ۲۰۰۶ اطلاعات حسابداری ،افشاء و هزینه سرمایه بین افزایش اطلاعات و افشای حسابداری و هزینه سرمایه رابطه منفی معنی داری وجود دارد.
۱۴ بیتی ، وبر و یو ۲۰۰۶ بررسی رابطه بین محافظه¬کاری واستقراض شرکت بین محافظه کاری و استقراض شرکت رابطه مثبت وجود دارد .
۱۵ لافوند و واتز ۲۰۰۶ بررسی رابطه عدم تقارن اطلاعاتی و محافظه کاری در گزارشگری مالی محافظه کاری به عنوان واکنشی متوازن نسبت به عدم تقارن اطلاعاتی سرمایه گذاران آگاه و ناآگاه است.
۱۶ لارا،اساماوپنالوا ۲۰۰۷ بررسی رابطه محافظه کاری و هزینه سرمایه رابطه محافظه کاری و هزینه سرمایه منفی است .
۱۷ گری ماری وفرانک ۲۰۱۰ بررسی رابطه بین محافظه¬کاری و ریسک ورشکستگی بین محافظه کاری و ریسک ورشکستگی رابطه منفی وجود دارد .

نگاره (۲-۱): خطای پیش بینی سود
ردیف محققان سال تحقیق موضوع تحقیق نتیجه تحقیق
۱ کوپر و تیلور ۱۹۸۳ بررسی رابطه بین طول دوره پیش¬بینی و دقت پیش¬بینی سود بین طول دوره پیش¬بینی و دقت
پیش ¬بینی سود رابطه منفی وجود دارد.
۲ کوک ۱۹۹۲ بررسی رابطه بین اندازه شرکت و دقت پیش-بینی سود بین اندازه شرکت و دقت پیش¬بینی سود رابطه مثبت معناداری وجود دارد.
۳ هارتنت و رامک ۲۰۰۰ بررسی رابطه بین اعتبار حسابرسی و خطای پیش¬بینی سود بین اعتبار حسابرسی و خطای
پیش¬بینی سود رابطه معنادار منفی وجود دارد.
۴ یانتی و فلورنس ۲۰۰۹ بررسی رابطه بین خطای پیش بینی سود و عملکرد

خطای پیش¬بینی روی عملکرد (بازده) کوتاه مدت سهام در عرضه¬های اولیه اثر می¬گذارد.
۵ فرت ۲۰۰۱ بررسی رابطه بین خطای پیش بینی سود و بازده غیرعادی سهام ارتباط معنی¬دار مثبت بین خطای برآورد سود و بازده غیر عادی سهام وجو دارد.
۶
آلوارز و گنزالز ۲۰۰۰ بررسی رابطه بین بازده بلند مدت و عرضه اولیه بین عرضه اولیه زیر قیمت و بازده بلند مدت عرضه اولیه سهام رابطه مثبت وجود دارد.
۷ بکارت و هدریک ۱۹۹۲ بررسی رابطه بین سود تقسیمی و بازده سود تقسیمی بر بازده غیر عادی آتی سهام تأثیر گذار است.
۸ فاما و فرنچ ۱۹۹۵ بررسی رابطه بین ارزش بازار، درجه اهرم مالی و بازده غیر عادی ارزش بازار و درجه اهرم مالی از متغیرهای مؤثر بر بازده غیرعادی آتی سهام هستند.
۹ عبده تبریزی و دموری ۲۰۰۳ بررسی رابطه بین بازده کوتاه مدت و بازده بلند مدت وجود بازده کوتاه مدت بیشتر سهام شرکت¬های جدیدالورود به بازار نسبت به شاخص بازار و بازده بلند مدت کمتر نسبت به شاخص بازار است.
۱۰ زالوکی، کمبل، گوداکری ۲۰۰۴ بررسی رابطه بین بازده بلند مدت و عرضه اولیه بازده بلند مدت در صنایع مختلف و در تابلو اصلی و فرعی عرضه اولیه تفاوت معنا دار است.
۱۱ کلارکسون و همکاران ۲۰۰۲ بررسی رابطه بین دقت برآورد سود و بازده سهام سود افشا شده در گزارش¬های
شرکت¬های دارای عرضه عمومی اولیه با ارزش بوده و بین دقت برآورد سود و بازده سهام رابطه منفی معناداری وجود دارد.
۱۲ جرجیا ۲۰۰۳ بررسی رابطه بین خطای پیش¬بینی سود و بازده غیر عادی بین خطای پیش¬بینی سود و بازده غیر عادی سهام رابطه مثبت معناداری وجود دارد.
۱۳ لونکانی و همکاران ۲۰۰۵ بررسی رابطه بین سود و بازده بلند مدت غیر عادی برآوردهای سود مدیران خوش بینانه بوده و دقت بیشتری نسبت به مدل¬های سری زمانی دارد و بین برآورد سود و بازده بلند مدت رابطه منفی وجود دارد.

۴-۱ فرضیه های تحقیق
با توجه به اهداف تحقیق، سؤالات اساسی پژوهش و هم چنین چارچوب نظری تحقیق فرضیّات زیر تدوین و ارائه می¬گردد تا پس از جمع آوری اطلاعات، آن¬ها را برای تأیید یا رد مورد آزمون قرار دهیم:
فرضیه اول: بین محافظه کاری مشروط و خطای پیش بینی سود رابطه معنی داری وجود دارد.
فرضیه دوم : بین محافظه کاری نا مشروط و خطای پیش بینی سود رابطه معنی داری وجود دارد.

۵-۱ اهمیت و ضرورت تحقیق
محافظه کاری یکی از ویژگی های گزارشگری مالی است که در قالب یک اصل محدود کننده در چارچوب اصول و مفاهیم حسابداری، ایفاگر نقش مهمی در محدود کردن رفتارهای خوش بینانه مدیران در جایگاه تهیه کنندگان اطلاعات از یک سو و برآوردی از حداقل عایدات سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان در جایگاه مهمترین استفاده گنندگان، از سویی دیگر است.

تحقیقاتی که درباره محافظه کاری انجام گرفته، موید اهمیت نقش این میثاق حسابداری در زمینه های مختلفی از قبیل برطرف کردن مسائل برخواسته از نمایندگی، بی اثر ساختن مسائل ناشی از عدم تقارن اطلاعاتی بین استفاده کنندگان آگاه و ناآگاه، احقاق حقوق ذینفعان عمده، تاثیر مثبت بر کاهش هزینه های استقراض و هزینه های سرمایه و افزایش اهرم های مالی، نقش بازدارندگی در قبال وقوع رسوایی های مالی و همچنین نقش انکار ناپذیر آن در مبحث راهبری شرک

تی است (بنی مهد و باغبانی، ۱۳۸۸ ،۶۰). محافظه کاری در حسابداری به عنوان تفاوت در تایید پذیری لازم برای شناخت سود و زیان تعریف شده است. منشا محافظه کاری عدم اطمینان نسبت به آینده است. محافظه کاری در حسابداری باعث منفعت برای سرمایه گذاران می گردد چرا که باعث کاهش مشکلات بنگاه در ارتباط با تصمیمات سرمایه گذاری مدیریت، کنترل فرصت طلبی در ارتباط با خودشان و سایر اشخاص، افزایش کارایی قرارداد ها، تسهیل نظارت بر مدیران و کاهش هزینه های دعاوی حقوقی می گردد. این مزایای محافظه کاری باعث کنترل تاثیرات منفی ناشی از این واقعیت که برخی اشخاص دارای اطلاعات نا متقارن، در شرکت هستند می گردد(همان منبع،۶۰).محافظه کاری حسابداری به این منظور پیش بینی می شود تا باعث کاهش توازن نرخ بازده شرکت به وسیله بهبود عدم تقارن اطلاعاتی بین اشخاص مختلف شرکت گردد.
از طرف دیگر، در دنیای سرمایه¬گذاری، تصمیم¬گیری مهمترین بخش از فرآیند سرمایه¬گذاری است که طی آن سرمایه¬گذاران در جهت رسیدن به حداکثر منافع و ثروت خویش

، نیازمند اتخاذ بهینه-ترین تصمیمات می¬باشند. در این ارتباط مهمترین عامل فرآیند تصمیم¬گیری، اطلاعات است. اطلاعات می¬تواند برفرآیند تصمیم¬گیری تأثیر بسزایی داشته باشد. زیرا موجب اخذ تصمیمات متفاوت در افراد متفاوت می¬شود. در بورس اوراق بهادار نیز تصمیمات سرمایه¬گذاری متأثر از اطلاعات است. نظریه پردازان بازارهای اوراق بهادار، گزارش

گری مالی را مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه¬گذاران می¬دانند. به همین دلیل ی

کی از اهداف حسابداری و تهیه صورت¬های مالی فراهم کردن اطلاعات به منظور تسهیل تصمیم¬گیری است.
بر این اساس اطلاعات حسابداری بایستی سرمایه¬گذاران را جهت پیش¬بینی رویدادهای آتی یاری دهد. یکی از مهمترین اطلاعاتی که سرمایه گذاران تمایل به برآورد و پیش بینی آن دارند سود می باشد که البته این پیش بینی ها اغلب اوقات با خطا همراه هستند. در حقیقت اهمیت این پژوهش بررسی این مطلب است که آیا محافظه کاری مشروط و نامشروط بر خطای پیش بینی سود تأثیر دارد یا خیر؟
این پژوهش، می تواند مورد استفاده گروه کثیری از استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری جهت شناسایی بهتر اصول راهبری شرکت و تعیین ترکیب بهینه ساختار مالکیت و سرمایه گذاری در بازار سرمایه و در نتیجه تخصیص بهینه منابع سرمایه به منظور رشد و توسعه اقتصادی کشور قرار گیرد. استفاده کنندگان اصلی این پژوهش عبارتند از: سهامداران( مالکان) داخلی و خارجی به عنوان گروه اصلی استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری و در نتیجه تأمین کنندگان عمده ی بازار سرمایه، اعتبار دهندگان، تحلیل گران، دولت، مدیران و کارکنان شرکت و همچنین بورس اوراق بهادار تهران.

۶-۱ اهداف تحقیق

توجه به اینکه در استاندارد های حسابداری ایران از محافظه کاری با لفظ احتیاط به عنوان یکی از ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری نام برده شده است، در این تحقیق سعی خواهد شد تا با توجه به معیار های مختلف محافظه کاری رابطه آن ها را با خطای پیش بینی سود بررسی نماییم. سایر اهداف تحقیق به شرح زیر است:
شناخت رابطه بین درجه محافظه کاری مشروط با خطای پیش بینی سود

شناخت رابطه بین درجه محافظه کاری غیر مشروط با خطای پیش بینی سود
معرفی انواع محافظه کاری
مقایسه نتایج تحقیق از دو جنبه محافظه کاری مشروط و نامشروط

۷-۱ اهمیت و ضرورت تحقیق
محافظه کاری یکی از ویژگی های گزارشگری مالی است که در قالب یک اصل محدود کننده در چارچوب اصول و مفاهیم حسابداری، ایفاگر نقش مهمی در محدود کردن رفتارهای خوش بینانه مدیران در جایگاه تهیه کنندگان اطلاعات از یک سو و برآوردی از حداقل عایدات سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان در جایگاه مهمترین استفاده گنندگان، از سویی دیگر است.
تحقیقاتی که درباره محافظه کاری انجام گرفته، موید اهمیت نقش این میثاق حسابداری در زمینه های مختلفی از قبیل برطرف کردن مسائل برخواسته از نمایندگی، بی اثر ساختن مسائل ناشی از عدم تقارن اطلاعاتی بین استفاده کنندگان آگاه و ناآگاه، احقاق حقوق ذینفعان عمده، تاثیر مثبت بر کاهش هزینه های استقراض و هزینه های سرمایه و افزایش اهرم های مالی، نقش بازدارندگی در قبال وقوع رسوایی های مالی و همچنین نقش انکار ناپذیر آن در مبحث راهبری شرکتی است (بنی مهد و باغبانی، ۱۳۸۸ ،۶۰). محافظه کاری در حسابداری به عنوان تفاوت در تایید پذیری لازم برای شناخت سود و زیان تعریف شده است. منشا محافظه کاری عدم اطمینان نسبت به آینده است. محافظه کاری در حسابداری باعث منفعت برای سرمایه گذاران می گردد چرا که باعث کاهش مشکلات بنگاه در ارتباط با تصمیمات سرمایه گذاری مدیریت، کنترل فرصت طلبی در ارتباط با خودشان و سایر اشخاص، افزایش کارایی قرارداد ها، تسهیل نظارت بر مدیران و کاهش هزینه های دعاوی حقوقی می گردد. این مزایای محافظه کاری باعث کنترل تاثیرات منفی ناشی از این واقعیت که برخی اشخاص دارای اطلاعات نا متقارن، در شرکت هستند می گردد(همان منبع،۶۰).محافظه کاری حسابداری به این منظور پیش بینی می شود تا باعث کاهش توازن نرخ بازده شرکت به وسیله بهبود عدم تقارن اطلاعاتی بین اشخاص مختلف شرکت گردد.
از طرف دیگر، در دنیای سرمایه¬گذاری، تصمیم¬گیری مهمترین بخش از فرآیند سرمایه¬گذاری است که طی آن سرمایه¬گذاران در جهت رسیدن به حداکثر منافع و ثروت خوی

ش ، نیازمند اتخاذ بهینه-ترین تصمیمات می¬باشند. در این ارتباط مهمترین عامل فرآیند تصمیم¬گیری، اطلاعات است. اطلاعات می¬تواند برفرآیند تصمیم¬گیری تأثیر بسزایی داشته باشد. زیرا موجب اخذ تصمیمات متفاوت در افراد متفاوت می¬شود. در بورس اوراق بهادار نیز تصمیمات سرمایه¬گذاری متأثر از اطلاعات است. نظریه پردازان بازارهای اوراق بهادار، گزارشگری مالی را مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه¬گذاران می¬دانند. به همین دلیل یک

ی از اهداف حسابداری و تهیه صورت¬های مالی فراهم کردن اطلاعات به منظور تسهیل تصمیم¬گیری است.
بر این اساس اطلاعات حسابداری بایستی سرمایه¬گذاران را جهت پیش¬بینی رویدادهای آتی یاری دهد. یکی از مهمترین اطلاعاتی که سرمایه گذاران تمایل به برآورد و پیش

بینی آن دارند سود می باشد که البته این پیش بینی ها اغلب اوقات با خطا همراه هستند. در حقیقت اهمیت این پژوهش بررسی این مطلب است که آیا محافظه کاری مشروط و نامشروط بر خطای پیش بینی سود تأثیر دارد یا خیر؟
این پژوهش، می تواند مورد استفاده گروه کثیری از استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری جهت شناسایی بهتر اصول راهبری شرکت و تعیین ترکیب بهینه ساختار مالکیت و سرمایه گذاری در بازار سرمایه و در نتیجه تخصیص بهینه منابع سرمایه به منظور رشد و توسعه اقتصادی کشور قرار گیرد. استفاده کنندگان اصلی این پژوهش عبارتند از: سهامداران( مالکان) داخلی و خارجی به عنوان گروه اصلی استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری و در نتیجه تأمین کنندگان عمده ی بازار سرمایه، اعتبار دهندگان، تحلیل گران، دولت، مدیران و کارکنان شرکت و همچنین بورس اوراق بهادار تهران.

۸-۱ حدود مطالعاتی
قلمرو تحقیق چهارچوبی را فراهم می نماید تا مطالعات و آزمون محقق در طی آن قلمرو خاص انجام پذیرد و دارای اعتبار بیشتر باشد.

۱-۸-۱ قلمرو مکانی
این پژوهش کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (بازار سرمایه ایران) را مورد بررسی قرار می دهد.

۲-۸-۱ قلمرو زمانی
دوره زمانی این پژوهش ، ۵ ساله و از ابتدای سال ۱۳۸۵ تا انتهای سال ۱۳۸۹

است.

۳-۸-۱ قلمرو موضوعی
در این پژوهش ، بررسی رابطه بین محافظه کاری حسابداری که به دو نوع محا

فظه کاری مشروط و نامشروط تقسیم شده و خطای پیش بینی سود مورد کنکاش قرار می گیرد.
۹-۱ و واژه های کلیدی و یا اصطلاحات
۱ محافظه کاری:
کیسو ، ویگانت و وارفیلد (۲۰۰۱) محافظه کاری را این گونه تعریف می کنند: «به طور سنتی محافظه کاری در حسابداری وسیله ای است که به هنگام تردید در انتخاب رویه ای که ممکن است موجب ارائه بیش از واقع درائی ها و سود شود، راه حلی را برمی گزیند که کمترین پیامد را داشته باشد.» از نظر بیور (۱۹۹۸) رفتار محافظه کارانه به گونه ای است که منجر به انتخاب درآمد های کمتر (نسبت به درآمد های بیشتر) و هزینه های بیشتر (نسبت به هزینه های کمتر) می شود و زیان های تحمل نشده را شناسایی می کند، در حالیکه سود های تحقق نیافته را شناسایی نمی کند.
از نظر گیولی وهاین محافظه کاری عبارت است از انتخاب یک راهکار حسابداری تحت شرایط ابهام که در نهایت به ارائه کمترین داراییها و درآمدها بینجامد و کمترین اثر مثبت را حقوق صاحبان سهام داشته باشد. ولک و همکاران محافظه کاری را اینگونه تعریف می کنند:محافظه کاری یعنی شناسایی هر چه کندترسودها و ارزشیابی هرچه کمتر دارایی ها.
عدم تقارن زمانی سود:معیار هایی برای سنجش محافظه کاری در گزارشگری مالی می باشد و عبارت است از تفاوت بین واکنش به هنگام سود نسبت به اخبار خوب و بد. بر اساس این معیاررفتار نامتقارن سود در واکنش به اخبار خوب و بد موجب می شود تا واکنش سود نسبت به اخبار بد به هنگام تراز واکنش سود نسبت به اخبار خوب باشد. عدم تقارن زمانی سود معیاری با دیدگاه سود و زیانی است. (کردستانی و امیر بیگی، ۱۳۸۷، ۶۵).
اخبار خوب: منظور از اخبار خوب، بازده مثبت سهام است.
اخبار بد: منظور از اخبار بد، بازده منفی سهام است.
خطای پیش بینی سود: سود یکی از اقلام مهم و اصلی صورتهای مالی است که توجه استفاده کنندگان صورتهای مالی را به خود جلب می کند. سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان، مدیران، کارکنان شرکت، تحلیلگران، دولت و دیگر استفاده کنندگان صورتهای مالی از سود به عنوان مبنایی جهت اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری، اعطای وام، سیاست پرداخت سود، ارزیابی شرکتها، محاسبه مالیات و سایر تصمیمات مربوط به شرکت استفاده می کنند. اطلاعات ارائه شده توسط شرکت و در نتیجه سود، مبتنی بر رویدادهای گذشته است اما سرمایه گذاران، به اطلاعاتی راجع به آینده شرکت نیاز دارند. یکی از دیدگاه های موجود در این مورد، ارائه صرفاً اطلاعات تاریخی و جاری توسط واحد تجاری است البته به نحوی که سرمایه گذاران بتوانند خود پیش

بینی های مربوط به آینده را انجام دهند. دیدگاه دیگر این است که مدیریت با در دست داشتن منابع و امکانات به انجام پیش بینی هایی قابل اعتماد بپردازد و با انتشار عمومی این پیش بینی ها، کارایی بازارهای مالی را افزایش دهد که البته در این راستا مدیریت ممکن است خطاهایی نیز داشته باشد که آن را خطای پیش بینی سود می نامیم ( محمدر

ضا ساربان ها،۴۵،۱۳۸۷).

فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق

۱-۲ مقدمه
محافظه کاری حسابداری باعث منفعت رسانیدن به سرمایه گذاران می گردد چرا که باعث تعدیل مشکلات بنگاه در ارتباط با تصمیم گیریهای سرمایه گذاری مدیران، افزایش کارایی قراردادها، سهولت نظارت بر مدیران و کاهش دعاوی حقوقی می گردد. این مزایای محافظه کاری باعث کاهش اثرات منفی ناشی از نتایج این واقعیت می شود که اشخاص وابست

ه به شرکت دارای عدم تقارن اطلاعاتی هستند .محافظه کاری علائم هشدار سریع برای سهامداران فراهم می نماید زیرا که باعث انتقال سریع اخبار بد می گردد . از طرف دیگر، سرمایه¬گذاری یکی از عوامل مهم توسعه در قرن حاضر است. سرمایه¬گذاری نیازمند برنامه¬ریزی است. برنامه¬ریزی، امکان بهره¬برداری مناسب از فرصت¬های موجود را فراهم می¬آورد. برای افزایش اثر بخشی برنامه¬ریزی باید توانایی پیش¬بینی صحیح و مستمر را بهبود بخشید. پیش¬بینی عنصر کلیدی در تصمیم¬گیری¬های اقتصادی است. یکی از عناصر کلیدی که مورد برآورد و پیش بینی قرار می گیرد، سود است. که البته این پیش بینی ه

ا گاهی اوقات با خطا همراه هستند.
در این تحقیق رابطه بین محافظه کاری حسابداری به عنوان یکی از ویژگی های اطلاعات مالی و خطای پیش بینی سود بررسی شده است .هدف

اصلی در فصل حاضر، بیان موضوعی و مبانی نظری تحقیق می باشد. همچنین در بخش دوم این فصل، پیشینه ای از تحقیقات صورت گرفته در داخل و خارج از کشور ارایه می گردد.

۲-۲ گفتار اول: محافظه کاری
۱-۲-۲ تعریف محافظه کاری
یکی از پیامد های مهم رفتار نامتقارن محافظه کاری در مورد سودها و زیان ها اصرار بر ارائه کمتر از واقع خالص ارزش دارایی¬ها است. قانون گذاران بازارهای سرمایه، تدوین کنندگان استانداردها و دانشگاهیان، محافظه کاری را بدین دلیل مورد انتقاد قرار می دهند که این ارائه کمتر از واقع در دوره جاری می تواند موجب ارائه کمتر از واقع هزینه های دوره های آتی و از این رو منجر به ارائه بیش از واقع سود طی دوره های آتی شوند .اما APB (هیات تدوین اصول حسابداری) محافظه کاری را به عنوان یک میثاق تعدیل کننده حسابداری مالی در بیانیه شماره ۴ فهرست بندی نموده است و بیان می کند که دارائیها و بدهی ها اغلب در یک شرایط نامشخص قابل ملاحظه ارزیابی می شوند و بنابراین حسابداران با رعایت احتیاط پاسخ می دهند .
چات فیلد محافظه کاری را در قرون وسطی ردیابی می کند . زمانی که صاحبان اموال بزرگ جریان امور خود را به مباشران واگذار می نمودند. مباشران زود متوجه م

ی شدند که محافظه کار بودن وسیله ای برای حمایت از خود می باشد. عدم پیش بینی افزایش ارزش داراییها، ازاهمیت برخوردار بود چرا که اگر در این زمان رویدادی رخ می داد که باعث کاهش اموال می گردید، از نظر صاحب مال، مباشر مسئول بود. کیسو، ویگانت و وارفیلد (۲۰۰۱) محافظه کاری را اینگونه تعریف می کنند، «به طور سنتی محافظه کاری در حسابداری وسیله ای است که به هنگام تردید در انتخاب رویه ای که ممکن است موجب ارائه بیش ازو

اقع دارایی¬ها و سود شود راه حلی را بر می گزیند که کمترین پیامد را داشته باشد.» برای مثال بند ۹۵ از بیانیه های مفاهیم حسابداری مالی شماره دو (۱۹۸۰) چنین می گوید: اگر برای یک مبلغ دریافتنی یا پرداختنی دو برآورد با درجه احتمال یکسان وجود داشته باشد، محافظه کاری آن برآوردی را انتخاب خواهد کرد که کمترین خوش بینی در آن لحاظ شده باشد».
از نظر بیور (۱۹۹۸) رفتار محافظه کارانه به گونه ای است که منجر به انتخاب

درآمدهای کمتر (نسبت به درآمد های بیشتر) و هزینه های بیشتر (نسبت به هزینه های کمتر) می شود و زیان¬های تحمل نشده را شناسایی می کند ، در حالی که سودهای تحقق نیافته را شناسایی نمی کند. از این رو همان طور که فلتهام و اوهلسون (۱۹۹۵) بیان نمودند انتظار بر این است که این نتایج باعث بروز اختلافی بین ارزش بازار و ارزش دفتری سهام در بلند مدت گردد ( شروف، ونکاتارامان و ژانگ ، ۲۰۰۴ ،۶).
نمونه¬هایی از رویه های حسابداری محافظه کارانه که منجر به شناسایی به هنگام¬تر اخبار بد می¬شوند عبارتند از: قاعده اقل بهای تمام شده یا بازار برای ارزشیابی موجودی کالا، شناسایی زیان¬های کاهش ارزش ( ولی عدم شناسایی سودهای تجدید ارزیابی) برای دارایی های بلند مدت و حسابداری زیان های احتمالی در مقابل سودهای احتمالی. با تاکید بر اصل محافظه کاری، هنگامی که انجام موفق یک رویداد مالی با برخی ابهامات مواجه می شود رویه های حسابداری ترجیح می دهند که شک و تردیدی در شناسایی سود اعمال شود و همچنین معیار های تایید پذیری بیشتری را پیش از شناسایی سود ضروری می دانند (شروف، ونکاتارامان و ژانگ ،۲۰۰۴ ، ۶).
سود حسابداری به دلیل اینکه اطلاعاتی درباره جریان های نقدی جـاری و آتـی مـورد انتـظار شـرکت ارائـه می کند مربوط به قیمت سهام است و از این رو ، بر ارزش بازار شرکت تاثیرگذار
می باشد (واتز و زیمرمن ،۱۹۸۶، ۲۷ ). از لحاظ واکنش بازار اوراق بهادار نسبت به سودهای گزارش شده ، نظریه بازارهای کارا نشان می دهند که به طور سیستماتیک، روش های مختلف «اصول عمومی پذیرفته شده در حسابداری موجب گمراهی سرمایه گذاران در محاسبه سودهای عملیاتی گزارش شده نمی شوند (همان منبع ، ۵). از این رو بر اساس مباحث نظری(هندریکسون و وان بردا ، ۱۹۹۲ و بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره ۲) ، سرمایه گذاران باید درجه ای از محافظه کاری را در قالب انتظارات خود از کاربرد سود حسابداری برای برآور

د جریان های نقدی آتی بکار گیرند. از دیدگاه تهیه کنندگان صورت های مالی، محافظه کاری به عنوان کوششی برای انتخاب روشی از روش های پذیرفته شده حسابداری که به یکی از موارد زیر منتج می شود ، تعریف شده است:
شناخت دیرتر درآمد فروش؛
شناخت سریع تر هزینه؛
ارزشیابی کمتر دارایی ها؛ و یا
ارزشیابی بیشتر بدهی ها ( شباهنگ ، ۱۳۸۱، ۵۴ ).

۲-۲-۲ جایگاه محافظه کاری در استانداردهای حسابداری

در خصوص محافظه کاری طبق بند ۱۸-۲ مفاهیم نظری گزارشگری مالی استانداردهای ایران ،کلمه احتیاط به عنوان یکی از ویژگیهای کیفی اطلاعات حسابداری که صورتهای مالی را برای استفاده کنندگان مفید می سازد بیان شده است .به هر حال همانند جمله بالا در خصوص تطابق در آمدو هزینه یک شرط اضافه شده است که باعث می گردد تفسیر این بند دچار مشکل گردد:
کمیته فنی سازمان حسابرسی ایران در مفاهیم نظری گزارشگری مالی که ترجمه‌ای از بیانیه اصول هیأت استاندارد های حسابداری انگلستان است محافظه کاری را با لفظی دیگر، احتیاط ، به رسمیت می شناسد و آن را به عنوان یکی از اجزای خصوصیت کیفی « قابل اتکا بودن » معرفی می‌کند (مجتهد زاده، ۱۳۸۰، ۲۲ ).
محافظه کاری یا احتیاط در چهار چوب مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران به صورت زیر تعریف شده است:

۱-۲-۲-۲ احتیاط
همان طور که در تعاریف فوق از محافظه کاری ملاحظه می شود « شرایط ابهام » کلیدی¬ترین واژه این تعاریف است. هندریکسون و وان بردا دو منبع را باعث بروز ابهام در حسابداری عنوان می کنند. نخست اینکه، عموماً ‌حسابداری با واحد های تجاری ای در ارتباط است که انتظار می رود در آینده تداوم فعالیت داشته باشند. از آنجایی که غالباً‌ تخصیص ها بین دوره های گذشته و آینده صورت می گیرد، باید در مورد منطق این تخصیص ها بر مبنای انتظارات آینده مفروضاتی را در نظر گرفت. اگر چه ممکن است در ارتباط با این تخصیص¬ها برخی از مفروضات و انتظارات دردوره¬های گذشته معتبر باشند، با این حال هرگز نمی توان به طور کامل تمام تخصیص ها را

مورد تایید قرار داد. دوم اینکه، معیارهای حسابداری غالباً بر اساس ارزش های پولی ثروت تعیین می شوند که مستلزم برآورد مبالغ نامطمئن آتی است. قابلیت اتکای این برآوردها ممکن است به طور قابل ملاحظه ای متفاوت باشد. نمی توان با اطمینان کامل ارزش پولی ثروت را تعیین نمود. بنابراین، هر معیار مبتنی بر این برآورد ها می تواند فقط جنبه آزمایشی ( غیر قطعی ) داشته باشد. با این حال نمی توان بیان کرد که هر چند ممکن است برآوردها و پیش بینی

ها مربوط باشند، اما امکان انجام آنها بدرستی میسر نمی باشد، بلکه می بایست معیار های مبتنی بر برآوردهای گذشته رابه دقت انجام داد و با استفاده از برآوردهای جدید و قابل اتکاتر آنها تعدیل نمود. محدودیت کلی ابهام به عنوان مبنایی برای ارائه مفهوم محافظه کاری در حسابداری سنتی مورد استفاده قرار گرفته است (هندریکسون و ون بردا ، ۱۹۹۲، ۵۳) .

۳-۲-۲ معیارهای ارزیابی محافظه کاری
محققان از سه نوع معیار ، به منظور ارزیابی محافظه کاری استفاده می¬کنند:
معیارهای خالص دارایی ها.
معیارهای سود و اقلام تعهدی.
معیارهای رابطه سود و بازده¬ سهام.
تمام این معیارها با تکیه بر اثر عدم تقارن محافظه کاری در شناسایی

سودها و زیان¬ها می¬باشند (واتز ، ۲۰۰۳، ۲۸۸).

۱-۳-۲-۲ معیارهای خالص دارایی ها ا تشکیل می دهند در هر دوره تغییر می¬کنند ، اما همه این تغییرات در حساب‌ها و گزارش¬های مالی منعکس نمی¬شود. براساس محافظه کاری، افزایش در ارزش دارایی هایی (سودهایی ) که به اندازه کافی تاییدپذیر نباشند، ثبت نمی شود ، در حالی که کاهش در ارزش دارایی ها ( سودها )، با همان درجه از تایید پذیری ثبت می¬گردد. در نتیجه خالص دارایی¬ها کمتر از ارزش بازارشان ارائه می¬شوند. محققان برای برآورد این ارائه کمتر از واقع، از مدل های ارزیابی سهام واحدهای تجاری و یا نسبت ارزش دفتری خالص دارایی¬ها به ارزش سهامشان (نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار) استفاده می¬کنند(همان منبع، ۲۸۸).

۲-۳-۲- ۲ معیارهای سود و اقلام تعهدی
محافظه کاری بیانگر این است که سودها پایدارتر از زیان ها هستند، زیرا صورت های مالی افزایش های تاییدناپذیر در ارزش دارایی ها (سودها ) را در زمان وقوع شناسایی نمی¬کنند، بلکه طی دوره¬های آتی و به هنگام ورود جریان های نقدی ناشی از این افزایش ها شناسایی می¬کنند. برای مثال، اگر ارزش یک دارایی افزایش یابد از آنجایی که انتظار می رود جریان های نقدی آتی افزایش یابد، بنابراین سود را طی سال های آتی و به ازای ورود جریان های نقدی مربوطه شناسایی می¬کنند. این بدین معنی است که سودها گرایش به پایداری و تداوم دارند . در مقابل زیان‌هایی که درجه تاییدپذیری آن ها با سودهای غیرقابل تایید یکسان است،

درست در زمانی که به وقوع می¬پیوندند، بدون توجه به اینکه کاهش در جریان های نقدی آن ها طی دوره¬های آتی تحمل شوند، شناسایی می گردند. از آنجایی که به طور متوسط، این زیان ها در دوره¬های آتی قابل برگشت نیستند، پایداری و تداوم این کاهش سودها احتمالاً کمتر از افزایش سودها است، از این رو این کاهش سودها ناپایدار هستند . این پایداری یا ناپایدار

ی¬ها و تغییرات سود، معیاری را برای محافظه کاری فراهم می¬آورند و این رفتار نامتقارن محافظه کاری در قبال سودها و زیان ها عدم تقارنی را در اقلام تعهدی بوجود می¬آورند(همان منبع، ۱۳۵). گیولی و هاین (۲۰۰۰) چنین اظهار می¬کنند که محافظه کاری باعث کاهش سود گزارش شده انباشته در طول زمان می¬شود . آن ها بیان می¬کنند که اندازه اقلام تعهدی انباشته شده در طول زمان، یکی از معیارهای محافظه کاری است .
شرکت هایی که در مرحله ثبات قرار دارند و هیچ گونه رشدی ندارند و همچنین از نظر استفاده از روش های گوناگون حسابداری نیز بی¬تفاوت هستند، سودهایشان به جریان های نقدی نزدیک می¬شود و اقلام تعهدی ادواری آن ها نیز به سمت صفر میل می¬کند.«ثبات اقلام تعهدی منفی (از قبیل منظور نمودن انواع ذخایر) در میان شرکت¬ها و در طول یک دوره بلند مدت نشانه¬ای از وجود محافظه کاری است، نرخ انباشتگی اقلام تعهدی منفی شاخصی از تغییر در میزان محافظه کاری در طول زمان است (گیولی و هاین ، ۲۰۰۰ ، ۲۹۲).

۳-۳-۲-۲ معیارهای رابطه سود و بازده¬ سهام
قیمت های بازار سهام نشان دهنده تغییرات ارزش دارایی در زمانی هستند که آن تغییرات رخ می¬دهند، خواه اینکه آن تغییرات شامل زیان ها یا سودهایی در ارزش دارایی باشند . از این رو، می توان گفت که بازده¬¬های سهام همواره به هنگام هستند . از آنجا که محافظه کاری پیش بینی می¬کند، مبنای شناسایی زیان های حسابداری بسیار به هنگام تر از سودها است ، بدین ترتیب انتظار بر این است که زیان های حسابداری بیشتر از سودهای حسابداری با بازده¬های سهام، تقارن زمانی داشته باشند (واتز ، ۲۰۰۳، ۹۳). باسو (۱۹۹۷) با استفاده از این مبانی معیاری را تحت عنوان « عدم تقارن زمانی سود» ، برای محافظه کاری معرفی می¬کند که در قسمت بعدی به تفصیل در مورد آن بحث خواهد شد .

۴-۲-۲ تقسیم انواع محافظه کاری
رایان در سال (۲۰۰۶) تعریضی را برای محافظه کاری ارائه داد که بنابراین تعریف محافظه کاری به ۲ نوع محافظه کاری مشروط و محافظه کاری نامشروط تقسیم می شود.

۱-۴-۲-۲ محافظه کاری مشروط: (محافظه کاری سود و زیانی- محافظه کاری از پیش تعیین شده)
محافظه کاری مشروط، محافظه کاری است که توسط استاندارد های حسابداری الزام شده است. یعنی شناخت به مقطع زیان در صورت وجود اخبار (بازده منفی سهام) و نا مط

لوب و عدم شناخت سود در مواقع وجود اخبار خوب (بازده مثبت سهام) و مطلوب منلا کاربرد قاعده اقل بهای تمام شده یا خالص ارزش فروش در ارزیابی موجودی کالا، نوعی محافظه کاری مشروط است. به این نوع محافظه کاری محافظه کاری سود و زیانی و یا محافظه کاری گذشته نگر می گویند (رایان ، ۲۰۰۶،۵۲۵-۵۱۱). باسو،۱۹۷۷)محافظه کاری را الزام به داشتن درجه بالاتری از تایید برای شناخت اخبار خوب مانند سود، در مقابل شناخت اخبار بد مانند زیان تعریف می نماید، این تعریف محافظه کاری را از دیدگاه سود و زیانی توصیف می نماید که نشان دهنده محافظه کاری مشروط می باشد. این تعریف با توجه به مطالعات انجام شده در بازار سرمایه توسط تحقیق لاراوا و ساها مورد تایید قرار گرفته است (باسو ، ۱۹۷۷، ۳۷-۳) همچنین تفسیر قراردادی و تفسیری و قراردادی حقوقی از تفاسیر محافظه کاری منجر به اعمال محافظه کاری مشروط می شود (کیانگ ، ۲۰۰۷، ۷۹۶-۷۵۹).

۲-۴-۲-۲ محافظه کاری نامشروط (محافظه کاری ترازنامه ای- محافظه کاری آینده نگر)
این نوع محافظه کاری برخلاف محافظه کاری مشروط از طریق استانداردهای پذیرفته شده حسابداری الزام نگردیده است و حاصل کمتر از واقع نشان دادن ارزش دفتری خالص دارایی ها به وسیله رویه های از پیش تعیین شده حسابداری است. این نوع محافظه کاری به م

حافظه کاری ترازنامه ای نیز معروف است (رایان ، ۲۰۰۶،۵۲۵-۵۱۱). تعریف فلتهام واوهلسون (۱۹۹۵)، تعریف محافظه کاری از دیدگاه ترازنامه است براساس این دیدگاه، در مواردی که تردیدی واقعی در انتخاب بین ۲ یا چند روش گزارشگری وجود دارد آن روشی باید انتخاب شود که کمترین اثر مطلوب برحقوق صاحبان سهام داشته باشد (فلتهام و اوهلسون ، ۱۹۹۵، ۷۳۱-۶۸۹). همچنین تفاسیر حقوقی، مالیاتی و منجر به اعمال محافظه کاری نامشروط می شود (کیان

گ ، ۲۰۰۷، ۷۹۶-۷۵۹).
طبق این دیدگاه حسابداری بهای تمام شده تاریخی به عنوان رویه ای محافظه کارانه توصیه می شود چرا که خالص ارزش فعلی مثبت سرمایه گذاری در حساب ها کمتر از ارزش منصفانه شان گزارش می شود.

۵-۲-۲ روش های اندازه گیری محافظه کاری:
حال با توجه به اینکه محافظه کاری به دو نوع محافظه کاری مشروط و محافظه کاری نامشروط تقسیم شده است هر یک از انواع محافظه کاری با روش های گوناگون قابل سنجش است که در ذیل به آن پرداخته می شود.

۱-۵-۲-۲ روش ها اندازه گیری محافظه کاری مشروط
۱ روش عدم تقارن زمانی سود: براساس معیار رابطه سود و بازده سهام قیمت بازار سهام نشان دهنده تغییرات ارزش دارایی در زمان هستند که آن تغییرات رخ می دهند خواه آن تغییرات شامل زیان ها یا سود های در ارزش دارائی باشند از این رو می توان گفت بازده سهام همواره به هنگام هستند. از آنجاییکه محافظه کاری پیش بینی می کند مبنای شناسایی زیان های حسابداری بسیار به هنگام تر از سود است بدین ترتیب انتظار برای

ن است که زیان های حسابداری بیشتر از سود های حسابداری با بازده های سهام، تقارن زمانی داشته باشند. باسو (۱۹۹۷) با استفاده از این مبانی معیاری را تحت عنوان عدم تقارن زمانی سود برای محافظه کاری معرفی می کند بنابراین عدم تقارن زمانی سود براساس رابطه سود و بازده سهام به عنوان یکی از معیار های محافظه کاری تحت

عنوان محافظه کاری مشروط شناخته شده است. باسو برای اندازه گیری اخبار از بازده های سهام استفاده کرد و با استفاده از رگرسیون بین سود و بازده سهام معیاری را برای اندازه گیری محافظه کاری مشروط معرفی کرد بنابراین هرچه عدم تقارن زمانی سود بیشر باشد بیانگر وجود محافظه کاری بیشتر در گزارشگری مالی است.
۲ روش کاربرد اقلام عملیاتی: محافظه کاری یک مع

یار برای انتخاب اصول و رویه های حسابداری در شرایط ابهام و عدم اطمینان است هنگام رو به رو شدن با عدم اطمینان بایستی روش هایی انتخاب و اعمال شوند که در نهایت منجز به کمترین مبلغ برای سود انباشته گردند در واقع در شرایط عدم اطمینان و برسر دو راهی ها، بایستی از یک سو درآمد ها و دارایی ها دیرتر و از سوی دیگر هزینه ها و بدهی ها زودتر شناسایی گردند (گیولی و هاین ، ۲۰۰۰، ۳۲۰-۲۸۷). انتخاب و اعمال این روش

های محافظه کارانه از طریق حسابداری تعهدی امکان پذیر می گردد. برای مثال شناسایی زیان کاهش ارزش موجودی ها فقط بر اقلام تعهدی امکان پذیر می گردد. برای مثال شناسایی زیان کاهش ارزش موجودی ها فقط براقلام تعهدی اثر گذار است و جریان های نقدی را متاثر نمی سازد. از اقلام تعهدی نیر عملیاتی استفاده می شود. به این د

لیل از اقلام تعهدی عملیاتی استفاده می شود که از یک سو حسابداری تعهدی مجرایی برای اعمال محافظه کاری است و دیگر سو اعمال اختیار از جانب مدیران در شرایط عدم اطمینان زمینه را برای اعمال محافظه کاری فراهم می کند. استفاده از این معیار مبتنی بر این فرض است که سطح عدم اطمینان در رابطه با اقلامی که جز عملیات معمول و مستمر شرکت نیستند (اقلام تعهدی غیر عملیاتی)، بیش از سطح اطمینان در رابطه با اقلامی است که جز فعالیت های عادی شرکت محسوب می شوند (همان منبع،۳۰۰).

جمع اقلام تعهدی، عملیاتی (سرمایه در گردش) و اقلام تعهدی غیرعملیاتی براساس مدل گیولی و هاین (۲۰۰۰) و ژانگ (۲۰۰۸) به شرح ذیل می شود: (ژانگ ، ۲۰۰۸، ۵۴-۲۷)

ACC it = NI it + DEP it – Cfo it
oACC = AR it + Ia + PE it – AP it – TP it
NoACC it = ACC it – oACC it
که در آن متغیر ها به شرح ذیل می شوند:
ACC: جمع اقلام تعهدی
I: تغییر در موجودی کالا
NI: سود خالص قبل از اقلام غیر متفرقه
PE: تغییر در پیش پرداخت ها

DEP:هزینه استهلاک
Cfo: جریان نقدی عملیاتی
oACC: اقلام تعهدی عملیاتی
AR: تغییر حساب های دریافتی
AP: تغییر در حساب های پرداختی
TP: تغییر در مالیات پرداختی
NoACC: اقلام تعهدی غیر عملیاتی
در حالی که اقلام تعهدی عملیاتی (سرمایه در گردش) از فعالیت های مستمر و معمول شرکت ناشی می شوند، اقلام تعهدی غیر عملیاتی برای مثال شامل افزایش هزینه های که ناشی از تغییر برآوردهاست، سود و زیان فروش داراییها و زیان کاهش ارزش دارایی های ثابت، درآمد های انتقالی به دوره های آتی و سرمایه ای کردن مخارج است (گیولی و هاین ، ۲۰۰۰، ۳۲۰-۲۸۷). از آن جا که مقادیر کوچکتر (منفی تر) اقلام تعهدی غیر عملیاتی نشانگر سطوح بالاتر محافظه کاری هستند، در این تحقیق برای همسو کردن جهت مقادیر جبری اقلام تعهدی غیر عملیاتی با میزان محافظه کاری از قرینه این اقلام استفاده شده است، این معیا

ر توسط پائیک و همکاران، گیولی و همکاران و احمد و همکاران نیز استفاده شده است، این معیار توسط پائیک و همکاران، گیولی و همکاران و احمد و همکاران نیز استفاده شده است. حال جهت محاسبه میزان محافظه کاری مشروط در این تحقیق از مدل ژانگ (۲۰۰۸) که به صورت ذیل است استفاده شده است (ژانگ ، ۲۰۰۸، ۵۴-۲۷)
CC – ACC = ( غیرعملیاتی تعهدی اقلام )/(داراییها کل جمع) × (۱-)

۲-۵-۲-۲ روش های اندازه گیری محافظه کاری نامشروط
۱ روش ارزش بازار نسبت به ارزش دفتری سهام (MTB)
تجربه گراها تمایل دارند که محافظه کاری را به صورت زیر تعریف کنند:
تفاوت بین ارزش سهام و ارزش نقدی گزارش شده، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری نیز گفته می شود که آن را با MTB نشان می دهند در نتیجه هرچه نسبت MTB بالاتر از یک باشد بیانگر وجود محافظه کاری بیشتر در گزارشگری مالی است.
شاید دلیل استفاده از EV در تعریف محافظه کاری تجربه گراها به واسطه این باور باشد که حسابداران می توانند برآوردهای تایید پذیر و قابل اتکایی از ارزش بازار سهام داشته باشند که بهتر از ارزش بازار مشاهده شده در بازار های نقدی است و یا شاید فقدان یک تئوری برای محافظه کاری باشد که تجربه گراها از EV برای تعریف محافظه کاری استفاده کنند.
MTB تنها در صورتی می تواند معیار درستی از محافظه کاری باشد که نقش حسابداری، گزارشگری ارزش سهام (EV) باشد. اگر هدف

حسابداری،گزارش کردن NAV است. پس ارزش دفتری گزارش شده معادل NAB، بخش تایید پذیر NAV خواهد بود و محافظه کاری واقعی برابر خواهد شد با محافظه کاری کل. MTB ، EV را اندازه گیری می کند. بنابراین ویژگی MTB به عنوان معیاری از محافظه کاری بستگی به نقش حسابداری دارد. بدون وجود شواهد تجربی از ماهیت نقش حسابداری، قضاوت در مورد سودمندی MTB به عنوان یک معیار محافظه کاری مشکل است این در ح

الیست که واتز و ریچوداری (۲۰۰۷) در تحقیق خود از این معیار استفاده کرده اند (واتز و ریچارد هری ، ۲۰۰۷، ۳۱-۲).
۲ روش Res:
پنمن و ژانگ (۲۰۰۲) جهت تخمین میزان محافظه کاری نامشروط در گزارشگری مالی از این روش استفاده کردند در این روش جهت تعیین میزان محافظه کاری از فرمول ذیل استفاده می شود:

UC – Res it =

UC – Res it: شاخص محافظه کاری نامشروط برای شرکت i در زمان t
INV it: میزان موجود کالا
RD: هزینه تحقیق و توسعه
ADV: هزینه تبلیغات
At: کل دارایی های شرکت (پنمن و ژانگ ، ۲۰۰۲، ۳۶۴-۲۳۷).

۳ روش به کارگیری اقلام تعهدی:
همان طور که قبلا گفته شد انتخاب و اعمال روش های محافظه کارانه از طریق حسابداری تعهدی امکانپذیر است حاصل تحقیق حاضر برای اندازه گیری شاخص محافظه کاری نامشروط از مدل احمد و دوئلمن ،۲۰۰۷ استفاده شده است. شاخص محافظه کاری براساس مدل مزبور به صورت زیر محاسبه می شود.

UC – ACC = × (۱-)

اقلام تعهدی از تفاوت سود خالص قبل از اقلام غیر مترقبه و جریان نقدی عملیاتی بعلاوه هزینه استهلاک به دست می آید. به عقیده احمد و دوئلمن ،۲۰۰۷ رشد اقلام تعهدی می تواند شاخصی از تغییر در درجه محافظه کاری حسابداری در طول یک دوره باشد. به بیانی دیگر اگر اقلام تعهدی افزایش یابد، در آن صورت محافظه کاری کاهش می یابد و برعکس، از این رو برای تعیین جهت محافظه کاری اقلام تعهدی در منفی یک ضرب می شود. برای کنترل عامل تورم بر اقلام تعهدی و تغییرات محافظه کاری و همچنین برای همگن کردن اطلاعات در سطح کشورها با اندازه های مختلف متغیرهای پژوهش بر جمع داراییها تقس

یم شده اند (احمد و دوئلمن ، ۲۰۰۷، ۴۳۷-۴۱۱).

۳-۲ گفتار دوم: خطای پیش بینی سود
۱-۳-۲ تعریف پیش‌بینی
در فرهنگ لغت دو اصطلاح وجود دارد که به معنای

پیش بینی یا پیشگوئی است . این دو اصطلاح گاه به معنای مشابه گاه با دو معنی متفاوت بکار می رود . در فرهنگ وبستر، به معنای برآورد کردن یا محاسبه چیزی از قبل و یا به معنای دانستن چیزی از قبل تعریف شده است .
در فرهنگ آریانپور، Forecasting به معنای حدس زدن وقایع آینده از علل و اسباب و قرائن موجود وPrediction به معنای پیش گوئی،گفتن حوادث قبل از وقوع آنها تعریف شده است.با این حال برای هردواصطلاح ازجایگزین فارسی پیش بینی و پیش گوئی استفاده شده است.برخی برای دو اصطلاح مذکورمعنی یکسانی قائل نیستند برای مثال Forecasting را به معنای فرآیند برآورد رویدادهای آتی با استفاده از داده های قبلی

وPrediction را به معنای فرآیند برآورد رویدادهای آتی بر مبنای ملاحظات ذهنی به جای داده های قبلی تعریف می کنند. با این تعریفPrediction زمانی انجام می شود که داده های تاریخی دردست نیست وبرمبنای قضاوت تصمیم گیرنده وتجارب شخصی انجام می شود .
درعلوم بازرگانی به مفهوم عام ، این دو اصطلاح بجای یکدیگر بکار می رود . و به معنای پیش بینی اقتصادی یعنی محاسبات عینی به علاوه قضاوت های شخصی می باشد . برای ایجاد درک متقابل از فرآیند پیش بینی لازم است به اهمیت هدف

و صورت بندی پیش بینی به اختصار اشاره شود .

۲-۳-۲ تعریف مسأله پیش‌بینی
برای تعریف مسأله پیش‌بینی، باید ازمسأله تصمیم شروع کرد. اطلاعاتی که از فرآیند پیش‌بینی حاصل می‌شود برای بهبود بخشیدن به فرآیند تصمیم‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین ماهیت تصمیماتی که اتخاذ می‌شود بسیاری از ویژگی‌های مورد انتظار سیستم پیش‌بینی را تعیین خواهد کرد. بررسی مسأله تصمیم باید کمک کند تا سؤالات زیر پاسخ داده شود :
چه چیزی پیش‌بینی می‌شود؟ عناصر زمانی پیش بینی چیست ؟ پیش بینی چگونه انجام می شود ؟ چه دقتی مورد نیاز است؟
۱ هنگام تعیین « چیزی که پیش‌بینی می‌شود » متغیرهایی تعریف می‌شود که باید تجزیه و تحلیل و پیش بینی شوند . بدیهی است سطح جزئیات مورد نیاز، اهمیت بسزایی دارد. بسیاری از عوامل نظیر دسترسی به داده‌ها، دقت، هزینه تجزیه وتحلیل و ترجیحات تصمیم گیرنده، در سطح جزئیات مورد استفاده تأثیر دارند . در مواردی که انتخاب متغیرهای مناسب به روشنی امکان پذیر نیست می توان راه کارهای مختلفی را آزمون کرد و راه کار دارای بهترین عملکرد را از میان آنها انتخاب کرد.
۲ عناصر زمانی تصمیم شامل دوره پیش‌بینی ، افق پیش بینی و فاصله پیش بینی است.
ـ دوره پیش بینی ، واحد اصلی زمانی است که پیش بینی برای آن انجام می شود برای مثال پیش‌بینی سود هر سهم سال آینده.
ـ افق پیش بینی ، تعداد دوره های آتی است که با پیش بینی پوشش داده می شود برای مثال پیش‌بینی سود هر سهم ۵ سال آینده بصورت س

الانه که دوره سالانه وافق پنج ساله است .
ـ فاصله ی پیش بینی،تواتری است که با آن پیش بینی جدید انجام می شود.اغلب فاصله ی پیش‌بینی و دوره ی آن مساوی است . بنابراین پیش بینی ها در هر دوره با استفاده از جدیدترین نیازهای دوره و اطلاعات جاری مورد تجدید نظر قرار می گیرند .
۳ شکل مورد نیاز پیش بینی سومین ویژگی های م

سأله پیش بینی است معمولاً پیش بینی یکی از شکل‌های زیر را به خود می‌گیرند.
ـ برآورد ارزش مورد انتظار متغیر به علاوه برآورد انحراف معیار خطای پیش بینی .
ـ دامنه‌ای که با احتمال تعیین شده ، شامل ارزش آتی واقعی خواهد بود .
۴ دقت پیش بینی ـ که در مسأله تصمیم مورد نیاز است بر روی سیستم پیش بینی مورد استفاده اثر خواهد گذاشت . همانطور که در شکل ۱-۲ نشان می دهد ویژگی مهم یک سیستم تصمیم گیری خوب ، توانایی آن در دست یابی به کارایی بهینه در مواجهه با عدم قطعیت است . بهبود در دقت پیش‌بینی، عدم اطمینان را کاهش می دهد ولی بهبود اضافی ممکن است از دیدگاه اقتصادی توجیه‌پذیر نباشد.
علاوه بر ملاحظات مربوط به مسأله تصمیم ، در سیستم پیش‌بینی، که بطور خلاصه تشریح شدند سایرعواملی که باید در تعریف مسأله پیش‌بینی مورد توجه قرار گیرند عبارت اند از:
۱ فرآیند تولید متغیر چگونه است؟ آیا فرآیند از حالت پایداری برخوردار است ( خواه با شرایط ثابت یا تغییرات آهسته با زمان ) یا فرآیند نامنظم و بی قاعده است ؟
۲ میزان دسترسی به داده ها و کیفیت داده ها چگونه است ؟ در برقراری روش‌های پیش‌بینی، داده‌های تاریخی ارزشمند هستند و باید از شاهدات بعدی برای تجدید نظر در پیش بینی استفاده شود. مقدار، دقت و به موقع بودن این اطلاعات اهمیت بسیاری دارند همچنین نماینده بودن این اطلاعات باید بررسی شود.
۳- دو عامل مهم دیگر در مسأله پیش بینی ، توانایی و علاقه افرادی است که پیش بینی می کنند و آن را به کار می برند بطور ایده آل اطلاعات تاریخی با استفاده از روش های آماری تجزیه و تحلیل می شوند و پیش بینی برای تحلیل در اختیار تصمیم گیرندگان مربوط قرار می گیرند . هر چند اعمال قضاوت حرفه ای در فرآیند پیش بینی اهمیت بسیاری دارد ولی انجام آن به تجربه افراد وابسته است پیش‌بینی نهایی اغلب در اختیار افرادی قرار می‌گیرد که آن را در فرآیند تصمیم‌گیری خود به کار می‌برند این افراد زمانی از اطلاعات پیش بینی استفاده می کنند که متقاعد شوند فرآیند پیش بینی معقول بوده است.
۳-۳-۲ هدف پیش‌بینی
پیش‌بینی عنصری کلیدی در تصمیم گیری است زیرا اثر بخشی نهایی هر تصمیم به پیامدهای رویدادهای بعد از تصمیم بستگی دارد . توانایی پیش بینی جنبه های غیر قابل کنترل این رویدادها، قبل از اتخاذ تصمیم می تواند به انتخاب بهتری منجر شود به همین دلیل سیستم های مدیریتی برای برنامه ریزی و اداره عملیات ، دارای مدل های پیش بینی هستند . برنامه ریزی در زمینه های مالی، تولید موجودی کالا ، فرآیند تولید اداری و نظایر آن متضمن پیش بینی در ابعاد مختلف است.
هدف پیش بینی کاهش ریسک در تصمیم گیری است و با و

جود آن که پیش بینی ها معمولاً صحیح نیست ، ولی میزان خطای پیش بینی به سیستم مورد استفاده برای پیش بینی بستگی دارد . با تخصیص منابع بیشتر برای پیش بینی می توان دقت آن را افزایش داد . و در نتیجه برخی از زیان های ناشی از عدم اطمینان را در فرآیند تصمیم گیری حذف کرد یا کاهش داد (مدرس،۱۳۸۰،۸۷) .
این مفهوم در شکل ۱-۲ ارائه شده است. همانطور که ملاحظه می شود با افزایش هزینه‌های پیش‌بینی، زیانهای ناشی از عدم اطمینان کاهش می‌یابد و سطح عمل بهینه پیش‌بینی، در حداقل مجموع هزینه‌ها و زیان‌ها قراردارد.

شکل ۱-۲: سطح بهینه پیش‌بینی در مقابل بین هزینه‌ها و زیان‌ها

شکل ۱-۲ مبتنی بر این فرض است که ارزش ناشی از پیش بینی نزولی است یعنی هر ریال اضافی که در فرآیند پیش بینی مصرف می شود نسبت به ریال قبلی کاهش کمتری در زیانهای ناشی از ریسک ایجاد می کند و ممکن است منابع اضافی تخصیص یافته برای پیش بینی، هیچ بهبودی ایجاد نکند. به عبارت دیگر بدون توجه به پیچیدگی فرآیند پیش بینی ، متوسط خطای پیش بینی را نمی‌توان کم‌تر از سطح مشخص کاهش داد.
از آنجا که پیش بینی ،ریسک را کاملاً حذف نمی کند ، ضروری است در فرآیند تصمیم ، صریحاً عدم قطعیت پیش بینی مورد توجه قرار گیرد . از نظر مفهومی تصمیم گیری با پیش بینی را می توان در رابطه زیر نشان داد :
خطای پیش‌بینی + تصمیم‌گیری با فرض صحیح بودن پیش‌بینی = تصمیم واقعی
این رابطه نشان می‌دهد که سیستم پیش بینی باید علاوه بر پیش‌بینی، خطای آن را نیز توصیف کند بنابراین اگر توزیع احتمال متغیر پیش بینی شونده را در فرآیند پیش بینی داشته باشیم ، ریسک بطور عینی در فرآیند تصمیم گیری وارد می شود.
بدون شک پیش بینی به خودی خود پایان کار نیست بلکه وسیله ای برای رسیدن به هدف است سیستم پیش بینی جزئی از مجموعه سیستم تصمیم گیری است و به عنوان یک سیستم فرعی در واکنش با اجزای کل سیستم ، عملکرد کلی را تعیین می کند .

۴-۳-۲ تاریخچه پیش¬بینی سود
سرمایه¬گذاران عمده به اطلاعات زیادی دسترسی داشته و حتّی انتظار دارند اطلاعاتی را دریافت کنند که سرمایه¬گذاران جزء به آن دسترسی ندارند. سرمایه¬گذاران جزء باید به کارگزاران متکی باشند. کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا جهت رفاه حال سرمایه¬گذاران جزء، پیوسته شرکت¬ها را به افشای بیشتر اطلاعات تشویق می¬کند.
در اوایل سال ۱۹۷۳، کمیسیون بورس اوراق بهادار اعلام کرد که برای اولین بار

به شرکت¬های پذیرفته شده در بورس، اجازه افشای پیش¬بینی¬های سود داده شود. پیشنهاد بعدی در سال ۱۹۷۵ مطرح شد. در این طرح، شرکت¬ها ملزم به انتشار اطلاعات پیش¬بینی همراه با گزارش¬های مالی شدند. این الزامات سبب می¬شود اطلاعات مدیر

یت تقریباً برابر با اطلاعاتی باشد که عموم در اختیار دارند.
در آوریل سال ۱۹۷۶، پیشنهاد کمیسیون بورس اوراق بهادار به دلیل مخالفت زیاد ، برداشته شد. در نبود افشای پیش¬بینی سود توسط مدیریت ، سرمایه ¬گذاران جزء همواره به تحلیل¬گران حرفه¬ای اتکا می کنند .
بورس اوراق بهادار تهران، مهمترین و اصلی¬ترین مرکز مبادلات سرمایه¬ای تلقّی می¬شود که در سال ۱۳۴۵ تأسیس شده است. مطابق قانون، کارگزار موظف است این اطلاعات را به سازمان ارائه دهد:
الف) گزارش¬ها و صورت¬های مالی سالانه حسابرسی شده و خلاصه صورت سالانه فعالیّت کارگزار که حداکثر چهار ماه پس از پایان سال مالی به تأیید حسابرس معتمد بورس رسیده است.
ب) هر گونه تغییر در شرایط اعلام شده به سازمان به منظور دریافت مجوز.
ج) سایر مدارک و اطلاعات مورد در خواست سازمان و کلیّه گزارش¬های مذکور در آیین
نامه¬های مصوب در چارچوب قوانین مربوط.
این روند تا سال ۱۳۵۷ ادامه داشت و پس از آن تا سال ۱۳۷۰ عملاً بورس به حالت تعلیق در آمده بود. بین سال¬های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ آمارهای تولید و فروش هر ماهه، پیش¬بینی خرید و فروش سالانه و آمار تولید و فروش واقعی سال قبل به عنوان مبنایی جهت قیمت¬گذاری و هم چنین اطلاعاتی سودمند برای تصمیم¬گیری سرمایه¬گذاران تلقی می¬شد.
بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۷۶ طبق بخش¬نامه¬ای علاوه بر اطلاعات پیش گفته،
شرکت¬ها را ملزم به ارائه سود هر سهم واقعی سه ماهه و سود هر سهم برآوردی سالانه کرد.
بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۷۹، با توجه به اهمیت گزارش¬های مالی میان دوره¬ای در تصمیم¬گیری استفاده کنندگان، به منظور قانونمند کردن روش گزارش¬دهی و افزایش قابلیّت اتکا،
شرکت¬ها را ملزم به ارائه اطلاعات میان دوره¬ای شش ماهه بررسی شده در فرم¬های استاندارد کرد.
بدیهی است با ارائه اطلاعات در این قالب، ارسال آمار تولید و فروش ماهانه توسط شرکت¬ها منتفی شده ارائه اطلاعات در خصوص پیش¬بینی سود هر سهم، طبق رویه موجود باقی ماند.
بند چ از ماده ۵ آیین نامه افشای اطلاعات شرکت¬های پذیرفته شده در بورس در سال ۱۳۸۱ شرکت¬ها را مکلّف به ارائه پیش¬بینی سود هر سهم در پایان هر سه ماه، حداکثر ۲۰ روز بعد از پایان دوره سه ماهه است.

۵-۳-۲ سود پیش¬بینی شده
هیأت استاندارد حسابداری مالی مدیریت را موظف کرده است که علاوه بر اعلام سو

د هر سهم، چشم-اندازی از دورنمای شرکت را در قالب سود سهام پیش¬بینی شده در اختیار استفاده کنندگان قرار دهد. مدیران موظف¬اند به این وظیفه خود عمل کنند تا از این طریق سرمایه¬گذار نسبت به موقعیت آینده شرکت نیز اطلاعاتی در اختیار داشته باشد و تصمیم¬گیری مناسب¬تری داشته باشد.

رویه¬های حسابداری در محاسبات سود و زیان پیش¬بینی شده شامل شناسای مواردی چون در آمد، درآمد سرمایه¬گذاری¬ها، هزینه استهلاک و هزینه مطالبات مشکوک الوصول است. در مورد نحوه شناسایی درآمد، درآمد در انطباق با استانداردهای حسابداری به روش تعهدی محاسبه و در
پیش¬بینی سود و زیان منظور می¬شود. در زمان تصویب صورت¬های مالی توسط مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت سرمایه¬پذیر (تا تاریخ تصویب صورت¬های مالی)، سود سایر سرمایه¬گذاری¬ها اعم از جاری و بلند مدت در زمان تصویب توسط مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت سرمایه¬پذیر (تا تاریخ ترازنامه) شناسایی می¬شود. پس از تهیه، این صورت مالی حسابرسی می¬شود. حسابرسی این صورت¬های مالی توسط حسابرس مستقل و طبق استانداردهای حسابرسی انجام می¬شود.

۶-۳-۲ اهمیت سود پیش¬بینی شده
اهمیت سود پیش¬بینی شده، به میزان انحرافی که با مقدار واقعی آن دارد بستگی دارد. هر چه میزان این انحراف کمتر باشد، پیش¬بینی از دقت بیشتری برخوردادر است. تحقیقات نشان می¬دهد بازار برای برآورده شدن انتظارات ارزش قابل ملاحظه¬ای قائل است و نسبت به بر آورده نشدن آن نیز واکنش نشان می¬دهد (ریز ، ۲۰۰۷،۱۵۸).
زمانی که سود هر سهم فراتر از انتظارات رود، بازار نسبت به آن دید خوش بینانه¬ای دارد و آن را خبر خوب تلقی می¬کند. زمانی که سود هر سهم پایین¬تر از پیش¬بینی آن¬ها باشد، اعتبار شرکت در برآوردن انتظارات کم می¬شود (پین ، ۲۰۰۸،۱۴۸).
سهامداران جهت اتخاذ تصمیمات صحیح و مناسب، نیازمند اطلاعاتی سودمند هستند. در میان اطلاعات موجود، اطلاعات مربوط به سود هر سهم و سود سهام پیش¬بینی شده مقیاسی است که از نظر بسیاری از استفاده کنندگان با اهمیت و مربوط تلقی می¬شود و آن¬ها در تصمیمات خود از آن استفاده می¬کنند. پیش-بینی سود هر سهم نقش مهمی در ارزیابی شرکت¬ها دارد. افراد به وسیله آن مقیاسی برای ارزیابی عملکرد شرکت ایجاد می¬کنند. در حقیقت، اطلاعات مربوط به پیش¬بینی سود سهام شکل دهنده انتظارات بازار است (کرنل و لندسمن ، ۱۹۸۹،۲۰۵).
بسیاری از مطالعات نشان داده¬اند در مؤسساتی که عملکرد ضعیفی دارند خطاهای وسیع¬تری در سود پیش¬بینی شده آن¬ها مشاهده می¬شود (کوتاری ، ۲۰۰۵،۱۵۹). آن¬ها به احتمال زیاد در برآوردن سود پیش¬بینی شده خود با مشکل مواجه می¬شوند.
اکثر شرکت¬های سهامی سود سهام سالیانه را با دوراندیشی و محتاطانه پیش¬بینی می¬کنند تا در صورت عدم توان تحقق مبلغ اعلام شده باعث ایجاد طرز فکر منفی در سهامداران نشوند. عدم تحقق سود پیش-بینی شده به معنی ناتوانی شرکت در پوشش سود سهام پیش¬بینی شده است.

۷-۳-۲ روش¬های پیش¬بینی سود
مروری بر پژوهش¬های انجام شده در حسابداری نشان می¬دهد که محققان حسابداری به موازات توسعه دانش آمار و معرفی تکنیک¬های جدید پیش¬بینی توسط دانشمندان آمار و ریاضی به جامعه علمی، این تکنیک¬ها را در ادبیات پیش¬بینی حسابداری وارد نموده¬اند. در این بیان تکنیک¬های برون¬یابی که مبتنی بر استقراء می¬باشند، حجم زیادی از تحقیقات مربوط به پیش¬بینی سود در حسابداری را به خود اختصاص داده است.
دو روش باکس ـ جنکینز از روش¬های مدل برون¬یابی و گام زدن تصادفی، پس از تحقیقات چندین ساله پژوهشگران حسابداری روش¬های مناسبی برای پیش¬بینی سود تشخیص داده شده¬اند. این دو روش بارها در تحقیقاتی که در امریکا و انگلیس صورت گرفت

با دخالت دادن عوامل گوناگونی چون نوع صنعت، طول دوره، سود قبل از تقسیم بین سهامداران عادی و بعد از آن و ; مقایسه شده¬اند و هر بار نتایج متفاوتی را به دست داده¬اند. علی رغم این که در اغلب موارد روش گام زدن تصادفی نتایج بهتری داشته است. محققان غربی و اندیشمندان حسابداری بر انجام تحقیقات بیشتری اهتمام ورزیده¬اند.
روش¬های باکس ـ جنکینز و گام زدن تصادفی ناشی از دو طرز تفکر در توجیه رفت

ار یک مجموعه از اعداد می¬باشند.
اولی بر سری¬های زمانی استوار است و مشاهدات را مرتبط با یکدیگر می¬داند در حالی که روش دوم بر اساس فرآیندهای تصادفی و استقلال مشاهدات بنیان شده است. یافتن این موضوع که رفتار ارقام گذشته سود را با کدامیک از فرآیندهای فوق می¬توان توجیه نمود گام مؤثری جهت یافتن مدل بهتری برای پیش¬بینی سود می¬باشد (اسماعیلی، ۱۳۸۵، ۳۱).

۱-۷-۳-۲ مدل باکس ـ جنکینز
مدل¬های باکس ـ جنکینز رویکردی است که امروزه به طور وسیع در محیط¬های اقتصادی و مدیریتی از آن برای پیش¬بینی استفاده می¬گردد. این روش در دهه ۱۹۶۰ توسط پرفسور جرج باکس و پرفسور گیولی جنکینز به منظور تجزیه و تحلیل سری¬های زمانی توسعه یافت. این دو معتقدن بودند که پیش-بینی در یک سری زمانی نه تنها به گذشته داده¬های آن سری بازمی¬گردد، بلکه ممکن است به گذشته سری¬های زمانی مرتبط نیز مربوط شود.
این روش عموماً در موارد زیر به کار می¬رود:
برنامه¬ریزی تولید
برنامه¬ریزی اقتصادی و تجاری
نظارت بر تولید و موجودی¬ها
کنترل و بهینه¬سازی فرآیندهای صنعتی
فرض بنیادی این روش بر این است که مشاهدات مربوط به سری¬های زمانی مستقل نبوده و به صورت متوالی به هم وابسته می¬باشند و این وابستگی بین داده¬های متوالی، در زمان¬هایی با فواصل مساوی اندازه¬گیری می¬شود.
شیوه عمل در این روش به این صورت است که مقادیر آینده یک سری زمانی را ز روی مقادیر فعلی و گذشته آن برآورد می¬کند و فرض می¬شود که مشاهدات در فواصل ناپیوسته از زمان با فاصله¬های مساوی در دسترس می¬باشند. به عنوان مثال مقدار فروش در سال جاری و ماه¬های قبل در اختیار بوده و با استفاده از آن¬ها فروش برای زمان¬های مورد انتظار ۱۲ و ; ۳ و ۲ و ۱ = t
پیش¬بینی می¬شود (اسماعیلی،۱۳۸۵، ۳۲).

۲-۷-۳-۲مدل گام زدن تصادفی

در این روش با استفاده از ارزش واقعی اطلاعات سال جاری، ارزش یک سال یا دو سال آینده پیش¬بینی می¬شود. فرض این روش بدین¬گونه است که وضعیت کنونی با وضعیت¬ها و وقایعی که در آینده رخ خواهند داد در ارتباط هستند. این مدل سود آتی مورد انتظار را تنها با اتکا بر جدیدترین مشاهدات تخمین می¬زند. از این مدل برای تشریح سری زمانی قیمت سهام، نرخ رشد سود و فروش استفاده می-شود.
فرمول گام زدن تصادفی عبارت است از:
(۵ ـ ۲)
A t = A t-1 + Wt
که:
A t : سود پیش¬بینی شده برای دوره t
A t- 1 : سود واقعی برای دوره قبل از t
W t : یک عامل مزاحم با روند تصادفی و احتمالی می¬باشد.
پیش فرض¬هایی برای عامل مزاحم وجود دارد و عبارتند از:
میانگین هر یک از عوامل مزاحم برابر صفر است E ( Wt) = 0
عدم وجود خود همبستگی بین عوامل مزاحم
کلیه عوامل مزاحم دارای واریانس یکسان می¬باشند. Var (wt) = E(wt) = 0
در این مدل At یک متغیر تصادفی است در حالی که At-1 دیگر متغیر تصادفی

نیست چرا که به ارزش آن در دوره t پی برده شده است (اسماعیلی، ۱۳۸۵، ۳۵).

۸-۳-۲خطای پیش‌بینی سود
سود یکی از اقلام مهم و اصلی صورتهای مالی است که توجه استفاده کنندگان صورتهای مالی را به
خود جلب می کند. سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان، مدیران، کارکنان شرکت، تحلیلگران، دولت و دیگر
استفادهکنندگان صورتهای مالی از سود به عنوان مبنایی جهت اتخاذ تصمیمات سرمایهگذاری، اعطای وام، سیاست پرداخت سود، ارزیابی شرکتها، محاسبه مالیات و سایر تصمیمات مربوط به شرکت استفاده می کنند(مشایخ و شاهرخی،۱۳۸۶). اطلاعات ارائه شده توسط شرکت و در نتیجه سود، مبتنی بر رویدادهای گذشته است اما سرمایه گذاران، به اطلاعاتی راجع به آینده شرکت نیاز دارند. یکی از دیدگاه های موجود در این مورد، ارائه صرفاً اطلاعات تاریخی و جاری توسط واحد تجاری است البته به نحوی
که سرمایه گذاران بتوانند خود پیش بینی های مربوط به آینده را انجام دهند. دیدگاه دیگر این است که مدیریت با در دست داشتن منابع و امکانات به انجام پیش بینی هایی قابل اعتماد بپردازند و با انتشار عمومی این پیش بینی ها کارایی بازارهای مالی را افزایش دهند(شباهنگ،۱۳۸۲). سودهای پیش بینی شده توسط مدیریت در بسیاری از کشورها در زمره افشای داوطلبانه اطلاعات قرار دارند. در آمریکا کمیسیون بورس اوراق بهادار در اوایل سال۱۹۷۳ برای اولین بار به شرکتهای پذیرفته شده در بورس
اجازه افشای پیش بینی های سود را داد و دو سال بعد شرکتها را ملزم به انتشار چنین اطلاعاتی کرد .در آوریل سال۱۹۷۶، این الزام بدلیل مخالفت زیاد، برداشته شد و سرمایه گذاران جزء ناچار بودند به تحلیلگران مالی اتکا کنند(مشایخ و شاهرخی،۱۳۸۶). در ایران نیز ش

رکتها موظف هستند که پیش بینی
درآمد متعلق به هر سهم خود را به صورت سه ماهه و یک ساله برآورد و حداکثر ۲۰ روز بعد از پایان دوره سه ماهه به مدیریت نظارت بر شرکتهای سازمان بورس اوراق بهادار تهران ارسال نمایند. ضمناً در صورت وقوع موارد خاص یا رویدادهای با اهمیتی که دارای آثار قابل توجه در وضعیت مالی، خصوصاً تأثیر گذار بر درآمد هر سهم، از قبیل تغییرات ناشی از قیمت محصولات، نرخ مواد اولیه، تولید محصولات جدید و سایر موارد مربوطه باید در اسرع وقت اطلاعات لازم به بورس ار

ائه گردد. با این حال اولین پیش بینی های سود هر سهم مربوط به ابتدای سال ۱۳۷۴ است و تا قبل از سال مزبور شرکتها
عمدتاً به ارائه گزارشهای تولید و فروش اکتفا می کردند(جهانخانی و صفاریان،۱۳۸۲).
مطالعات پیشین نشان می دهند که پیش بینی های مدیریت، قیمت سهام، نقدینگی بازار سهام و پیش بینی تحلیلگران را تحت تأثیر قرار میدهد(براکمن و سیکون ،۲۰۰۸،۲۰۵).
این نتایج حاکی از آن است که سود پیش بینی شده توسط شرکتها دارای محتوای اطلاعاتی و کارایی بوده و از این جهت اهمیت پیش بینی سود حسابداری به دلیل نقش و تأثیر آن در تصمیم گیری های استفاده کننده بویژه سرمایه گذاران بارزتر می شود. شواهد تجربی نشان داده اند که سرمایه گذاران به اطلاعاتی نظیر پیش بینی سود هر سهم اتکا کرده و در قیمت گذاری سهام از آن استفاده میکنند. این پیش بینی، بیان کننده انتظارات مدیریت در مورد رویدادهای آتی است که ممکن است به وقوع بپیوندد لذا دقت این پیش بینی برای سرمایه گذاران حائز اهمیت است زیرا تصمیم گیری سرمایه گذاران در مورد خرید، فروش و
یا نگهداری سهام بر مبنای این اطلاعات است. بنابراین خطای پیش بینی سود عامل مهمی در عملکرد بازار ثانویه است (جگ و مکنومی ،۲۰۰۳).برای بسیاری از شرکت ها پیش بینی سود نسبت به سود تقسیمی کوتاه مدت، در پیش بینی قیمت بازار سهام در آینده اهمیت بیشتری دارد و نیز فرض بر این است که پرداختهای مربوط به سود تقسیمی در آینده، به سود انباشته و عوامل رشد شرکت وابسته است. بنابراین تصور می شود که انتظارات سود آینده، توسط بسیاری از سرمایه گذاران به عنوان عامل مهمی در پیش بینی سود تقسیمی آینده مورد استفاده قرار می گیرد و سودهای تقسیمی مورد انتظار عامل مهمی در تعیین ارزش جاری سهام یا ارزش کل شرکت است. دارندگان اوراق قرضه و بستانکاران کوتاه مدت نیز به سود آینده شرکت علاقه مند می باشند. هر قدر انتظار نسبت به سود شرکت بیشتر باشد، انتظار اینکه بستانکاران بازده سالانه خود را دریافت نمایند و نیز انتظار اینکه شرکت بتواند اصل بدهی را در سررسید بازپرداخت نماید، بیشتر خواهد شد(هندریکسون و ون بردا ،۱۹۹۲،۳۱۹). با توجه به موارد فوق می توان نتیجه گرفت که سود های پیش بینی شده میتواند در موارد زیر مفید واقع گردد:

کمک به ارزیابی قدرت سودآوری واحد تجاری
تعیین ارزش جاری سهام یا ارزش کل شرکت
برآورد ریسک سرمایه گذاری در واحد تجاری
برآورد ریسک وام اعطایی به واحد تجاری
مدیریت واحدهای انتفاعی، علیرغم سودمندی ارائه پیش بینی های مالی و ترغیب مقامات قانونی برخی از کشورها برای ارائه آن باز هم در انتشار عمومی برخی از پیش بینی های مشخص به دلایل زیر اکراه دارند:
امکان دارد که انتشار پیش بینیها، دقت بیش از اندازه و غیرقابل توجیه آنها را القا کند.
پیش بینی ها معمولاً به سرعت و با گذشت زمان، ارزش خود را از دست می دهند و تجدید نظر و تعدیل پی در پی آن ضرورت دارد.

انتشار پیش بینی ها می تواند به زیان شرکت انتشار دهنده و به نفع رقبای تجاری آن باشد.
مدیریت ممکن است خود را متعهد به تحقق پیش بینی ها بداند و برای رسیدن به این مقصود،
تصمیمات کوتاه مدتی را اتخاذ کند که منفعت کلی سهامداران نباشد.
عدم توفیق واحدهای انتفاعی در تحقق پیش بینی ها میتواند موجب نارضایتی سهامداران بشود. (شباهنگ،۱۳۸۲).

۹-۳-۲عوامل موثر بر خطای پیش بینی سود
میزان اطلاعات افشا شده برای مشارکتکنندگان بازار بر دقت پیش بینی سود تحلیل گران تأثیر میگذارد. برای مثال لانگ و لاندهولم (۱۹۹۶ ) به این نتیجه رسیدند که میزان دقت پیش بینی با افزایشدر میزان افشای اطلاعات شرکت افزایش می یابد. این یافته ها به افشای اطلاعات درباره تجزیه و تحلیل مدیریت، خط مشی های حسابداری و غیره گسترش یافته اند(بارون،کیل و اکنیف ،۱۹۹۹).در مجموع این یافته ها بر آن دلالت دارند که شرکتهایی که اطلاعات بیشتری برای استفاده کنندگان خارجی منتشر می کنند دارای دقت پیش بینی سود بیشتری هستند (آشتاب، ۱۳۸۷). تئوری هایی وجود دارند که بیان کننده این نکته هستند که ساختار سرمایه شرکت بر دقت پیش بینی سود تأثیر می گذارد. بیول و مینز (۱۹۳۲) نشان دادند که ممکن است منافع مدیران و مالکان مطابق هم نباشد، چرا که ممکن است مدیران به دنبال منافع خود باشند و بخشی از اطلاعات را از مالکان پنهان کنند و برای سرمایه گذاران مؤثر نباشند.(همان منبع،۱۰۵).
با توجه به اینکه مدیران در پیش بینی های خود به برآورد مجهولات آتی (مانند تقاضا، جریانهای نقدی،
رقابت و;) می پردازند، این پیش بینی ها ممکن است تحت تأثیر اطمینان بیش از حد مدیران قرار گرفته و تا حدودی در بردارنده اعتقادات شخصی مدیریت باشد و آنها را با

درجهای از خطا همراه سازد. برای مثال آنها ممکن است سودهایی را پیش بینی نمایند که احتمال آن کم است و در نتیجه این امر باعث بروز خطاهایی در سودهای پیش بینی شده توسط مدیریت گردد. این موضوع که جانبداری های روانشناختی مدیریت، ممکن است بر تصمیمات و پیش بینی های مدیران اثر منفی داشته باشد، در بسیاری از مطالعات حسابداری مورد تایید قرار گرفته است. مالمندیر و تیت (۲۰۰۴،۲۰۰۵) ، می دهند که مدیرانی که بازده آتی شرکت خود را بیش از واقع برآورد مینمایند، هنگامیکه وجوه داخلی فراوانی در دسترس دارند تمایل به سرمایه گذاری های مفرط و تحصیل غیر ضروری شرکتها دارند. افزون بر این بن دیوید و همکاران (۲۰۰۷) و دشماخ و همکاران (۲۰۰۹) بیان می کنند که اطمینان بیش از حد مدیران تحریفاتی در مجموعه ای از تصمیمات شرکت شامل سرمایه گذاری، تامین مالی خارجی و خط مشی های تقسیم سود ایجاد می نماید. همچنین هریبر و یانگ (۲۰۰۶) ، ضمن بررسی اثر اطمینان بیش از حد مدیران بر سودهای پیش بینی شده بوسیله ی مدیریت و مدیریت سود چنین نتیجه گیری می کنند که احتمال بیشتری وجود دارد که مدیران خوش بین در دستیابی به سودهای پیش بینی شده با عدم موفقیت مواجه گردند. نتیجه ناشی از تحقیق آنها نشان می دهد که اطمینان بیش از حد، خطای ناشی از خوش بینی را، هم در قالب احتمال عدم دستیابی به سودهای پیش بینی شده و هم در قالب مدیریت سود، افزایش می دهد. افشا از طریق صورتهای مالی و خارج از آن دو مسیر مهم هستند که از طریق آن مدیران اطلاعات را به سهامداران خارجی انتقال می دهند. اگر چه شمار زیادی از مطالعات نشان میدهند که هر دو نوع افشا در بردارنده
اطلاعات مربوطی هستند و به صورت با اهمیتی قیمت اوراق را تحت تأثیر قرار میدهند، اما این سوال که آیا خطاهای موجود در اطلاعات افشا شده خارج از صورتهای مالی را میتوان بر مبنای اطلاعات افشا شده از طریق صورتهای مالی پیش بینی نمود، به طور گسترده ای بدون پاسخ باقی مانده است.یکی از اطلاعات افشا شده خارج از صورتهای مالی، سود پیش بینی شده توسط مدیریت است که منعکس کننده پیش بینی مدیریت درباره چشم انداز آتی

است. اقلام تعهدی نیز، بعد مهمیاز گزارشگری مالی است و در بردارنده پیش بینی چشم گیری درباره عملکرد آتی است. از آنجایی که هم پیش بینی سود و هم ایجاد اقلام تعهدی هردو در بردارنده درجه زیادی از ذهن گرایی مدیریت است، اشتباهات موجود در برآوردهای تجاری مدیریت به احتمال زیادی هم در پیش بینی سود و هم در اقلام تعهدی آشکار می

گردد.
این دو شیوه افشا بدلیل برآوردهای نادرست مدیران از آینده تجاری شرکتها، در بر دارنده خطاهای مشترکی هستند. بدلیل تغییر در شرایط تجاری(مانند تغییر غیر قابل پیش بینی در تفاضای بازار و استراتژیهای رقبا) محیط عملیاتی یک شرکت آکنده از ابهام است. این امر بدین معنی است که دانش مدیریت نسبت به محیط تجاری شرکت کامل نیست. دانش کم مدیریت به طور اجتناب ناپذیری خطاهایی در برآورد چشم انداز تجاری ایجاد می نماید. به علاوه، عدم اطمینان در محیط عملیاتی می تواند جانبداری های آگاهانه مدیریت را در پردازش اطلاعات تشدید نماید، که منجر به خطاهایی در برآوردهای آینده ی تجاری می شود. همچنین یافته های تحقیقات قبلی(خالقی مقدم،۱۳۷۷ ،تبریزی و دموری،۱۳۸۴ و آشتاب، ۱۳۸۷)نشان دهنده این موضوع است که در شرکتهای بزرگ به دلیل استقرار سیستم های کنترلی و نظارتی دقیق، بکارگیری کارکنان و مدیران متخصص، پاسخگویی به طیف گسترده ای از سرمایه گذاران و بستانکاران و کارکنان از جمله دلایل لزوم دقت بیشتر در پیش بینی سود است و هر چه نسبت اهرم مالی بیشتر باشد، شرکت از ریسک مالی بیشتری برخوردار است و وجود ریسک حاکی از عدم امکان دقت
در پیش بینی سود است. همچنین شرکتهای قدیمی نسبت به شر

کتهای جوان، تجارب بیشتری درباره
پیش بینی سود دارند. علاوه بر این بین تغییرات سود و دقت پیش بینی سود رابطه منفی وجود دارد زیرا پیش بینی سود این شرکتها به دلیل ریسک بالا دشوار است.