تحلیلی بر عوامل مرتبط با تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در بازار سرمایه ایران

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 تحلیلی بر عوامل مرتبط با تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در بازار سرمایه ایران دارای ۲۲۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تحلیلی بر عوامل مرتبط با تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در بازار سرمایه ایران  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی تحلیلی بر عوامل مرتبط با تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در بازار سرمایه ایران،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن تحلیلی بر عوامل مرتبط با تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در بازار سرمایه ایران :

تحلیلی بر عوامل مرتبط با تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در بازار سرمایه ایران

چکیده: ۱
مقدمه: ۲
فصل اول: آلیات تحقیق
۱-۱ مقدمه ۵

۲-۱ بیان مسئله: ۶
۳-۱ اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق: ۸
۴-۱ اهداف تحقیق ۹
۵-۱ چارچوب نظری تحقیق ۱۰

۶-۱ مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیرها ۱۳
۷-۱ فرضیه‏های تحقیق: ۱۵
۸-۱ تعریف واژه های و اصطلاحات ۱۶
فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق
۱-۲- مقدمه ۱۹
۲-۲ مفهوم سود در سطح ساختار ۲۱
۱-۲-۲ رویکرد معاملاتی در اندازه گیری سود ۲۱
۲-۲-۲ رویکرد فعالیت در اندازه گیری سود ۲۲
۳-۲ مفاهیم سود در سطح معانی (ارتباط با واقعیت های اقتصادی) ۲۲
۱-۳-۲ سود به عنوان معیار کارآیی ۲۲
۲-۳-۲ سود حسابداری در مقایسه با سود اقتصادی ۲۳
۴-۲ مفاهیم سود در سطح عمل ( نحوه استفاده از آن توسط

استفاده کنندگان) ۲۵
۱-۴-۲ سود به عنوان وسیله ای برای پیش بینی ۲۵
۲-۴-۲ رویکرد بازار سرمایه ۲۶
۵-۲ مفهوم سود جامع در گزارشهای مالی ۲۷
۶-۲ سود حسابداری ۲۷

۷-۲ سود و اهمیت آن به عنوان ابزار پیش بینی ۲۷
۸-۲ حلقه های ارتباطی سود و قیمت سهام ۲۸
۱-۸-۲ ارتباط بین سود حسابداری آتی و سود حسابداری جاری ۲۸
۹-۲ پیش بینی سودهای آتی از روی سودهای جاری ۲۹
۱۰-۲ ارتباط بین سود و قیمت سهام ۲۹
۱۱-۲ سود خالص به عنوان عاملی برای پیش بینی وجوه نقد ۳۰
۱۲-۲ ارائه اطلاعات مربوط به جریان نقدی و پیش بینی آن ۳۱
۱۳-۲ پیش بینی جریان های نقدی آینده ۳۲
۱۴-۲ معیارهای ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها ۳۴
۲-۱۴-۲ معیارهای اقتصادی ارزیابی عملکرد شرکت ها ۳۹
۱۵-۲سود تقسیمی ((DPS 40
۱۶-۲ پیشینه تحقیق ۷۱
فصل سوم: روش اجرای تحقیق
۱-۳ مقدمه ۸۴
۲-۳ روش تحقیق ۸۴
۳-۳ جامعه مطالعاتی ۸۵
۴-۳ مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیرها ۸۵
۵-۳ نمونه و نمونه گیری ۸۸
۶-۳ قلمرو تحقیق ۸۹

۷-۳ روش و ابزار گردآوری اطلاعات ۸۹
۸-۳ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ۹۰
۱-۸-۳ تحلیل همبستگی پیرسون و رگرسیون ساده خطی: ۹

۰
۹-۳ روش تجزیه و تحلیل داده ها ۹۶
۱۰-۳ نرم افزار تحلیل آماری ۹۸
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
۱-۴-‏ مقدمه‏: ۱۰۰
۲-۴ شاخص های توصیفی متغیرها ۱۰۰
۳-۴ روش آزمون فرضیه ها ی تحقیق ۱۰۲
۴-۴ تجزیه و تحلیل فرضیه های تحقیق ۱۰۴
۱-۴-۴ بررسی فرض نرمال بودن متغیرها: ۱۰۴
۲-۴- ۴ خلاصه تجزیه وتحلیل ها به تفکیک هرفرضیه به شرح ذیل بیان می شود: ۱۰۵
۱-۲-۴-۴ تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی اول: ۱۰۵
۲-۲-۴-۴ تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی دوم ۱۰۸
۳-۲-۴-۴ تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی سوم ۱۱۲
-۲-۴-۴ تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه سه متغیر اصلی ۱۶۸
-۲-۴-۴ تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه سه متغیر اصلی و سه متغیرکمکی ۱۶۹
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
۱-۵-مقدمه: ۱۷۶
۲-۵- خلاصه تحقیق ۱۷۶
۳-۵ نتایج آزمون فرضیه ها ۱۷۷
۱-۳-۵ نتایج فرضیه اصلی اول ۱۷۷
۱-۱-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۱-۱-۱ ۱۷۸
۲-۱-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۲-۱-۱ ۱۷۸
۳-۱-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۱-۲-۱ ۱۷۹
۴-۱-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۲-۲-۱ ۱۷۹
۵-۱-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۱-۳-۱ ۱۸۰
۶-۱-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۲-۳-۱ ۱۸۰

۲-۳-۵ نتایج فرضیه اصلی دوم ۱۸۰
۱-۲-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۱-۱-۲ ۱۸۱
۲-۲-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۲-۱-۲ ۱۸۱
۳-۲-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۱-۲-۲ ۱۸۲
۴-۲-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۲-۲-۲ ۱۸۲
۵-۲-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۱-۳-۲ ۱۸۳
۶-۲-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۲-۳-۲ ۱۸۳
۳-۳-۵ نتایج فرضیه اصلی سوم ۱۸۳
۱-۳-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۱-۱-۳ ۱۸۴
۲-۳-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۲-۱-۳ ۱۸۴
۳-۳-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۱-۲-۳ ۱۸۵
۴-۳-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۲-۲-۳ ۱۸۵
۵-۳-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۱-۳-۳ ۱۸۶
۶-۳-۳-۵ نتایج فرضیه فرعی ۲-۳-۳ ۱۸۶
۴-۳-۵ نتایج سه متغیراصلی و متغیر وابسته ۱۸۷
۵-۳-۵ نتایج سه متغیراصلی و سه متغیرمجازی با متغیر وابسته ۱۸۷
۴-۵ نتیجه گیری کلی تحقیق ۱۸۸
۵-۵ پیشنهادها ۱۸۹
۱-۵-۵ پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های فرضیات پژوهش ۱۸۹
۲-۵-۵ سایر پیشنهادها ۱۹۱
۳-۵-۵ پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی ۱۹۱
۶-۵ محدودیت های تحقیق ۱۹۲
پیوست ها
پیوست الف مربوط به نام شرکت های نمونه آماری ۱۹۵
منابع و ماخذ
منابع فارسی: ۲۰۱
منابع لاتین: ۲۰۵
منابع اینترنتی ۲۰۶

جدول (۱- ۱) تحقیقات انجام شده ۱۱
جدول ۱-۲ مراحل محاسبه تا پرداخت سود سهام ۴۸
جدول ۱-۴: شاخص های توصیف کننده متغیرها تحقیق، شاخص های مرکزی، شاخص های پراکندگی و شاخص های شکل توزیع (Statistics) 101
جدول ۲-۴ آزمون کلموگروف – اسمیرنوف K-S)) 105
جدول شماره (۳-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود آتی و تغییرات سود تقسیمی ۱۰۶
جدول شماره (۴-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 106
جدول شماره (۵-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 107
جدول شماره (۶-۴) : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون ۱۰۸
جدول شماره (۷-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده وآزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سودآتی و سودهرسهم ۱۰۹
جدول شماره (۸-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 110
جدول شماره (۹-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 110
جدول شماره (۱۰-۴) : ارزش آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون ۱۱۱
جدول شماره (۱۱-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سودآتی و تغییرات سود هر سهم ۱۱۲
جدول شماره (۱۲-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 113
جدول شماره (۱۳-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 113
جدول شماره (۱۴-۴) : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون ۱۱۴
جدول شماره (۱۵-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی بالاتری دارند. ۱۱۵
جدول شماره (۱۶-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 116
جدول شماره (۱۷-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 117
جدول شماره (۱۹-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی پایین تری دارند. ۱۱۸
جدول شماره (۲۰-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 119
جدول شماره (۲۱-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 120
جدول شماره (۲۳-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود

آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری بالایی دارند. ۱۲۱
جدول شماره (۲۴-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 122
جدول شماره (۲۵-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 123
جدول شماره (۲۷-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات

سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری پایینی دارند. ۱۲۴
جدول شماره (۲۸-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 125
جدول شماره (۲۹-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 126
جدول شماره (۳۱-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آت

ی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان بالاتری دارند ۱۲۷
جدول شماره (۳۲-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 128
جدول شماره (۳۳-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 129
جدول شماره (۳۵-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی

در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام پایینی دارند. ۱۳۰
جدول شماره (۳۶-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 131
جدول شماره (۳۷-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 131
جدول شماره (۳۹-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی بالاتری دارند. ۱۳۳
جدول شماره (۴۰-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 134
جدول شماره (۴۱-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 134
جدول شماره (۴۳-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی پایین تری دارند. ۱۳۶
جدول شماره (۴۴-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 137
جدول شماره (۴۵-۴) : ضرایب معادله رگرسیون () ۱۳۷
جدول شماره (۴۶-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری بالایی دارند. ۱۳۹
جدول شماره (۴۷-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 140
جدول شماره (۴۸-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 140
جدول شماره (۵۰-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری پایینی دارند. ۱۴۲
جدول شماره (۵۱-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 143
جدول شماره (۵۲-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 143
جدول شماره (۵۴-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام بالاتری دارند. ۱۴۵
جدول شماره (۵۵-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 146
جدول شماره (۵۶-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 146
جدول شماره (۵۸-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام پایینی دارند. ۱۴۷
جدول شماره (۵۹-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 148
جدول شماره (۶۰-۴) : ضرایب معادله رگرسیون ۱۴۹
جدول شماره (۶۲-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی بالاتری دارند. ۱۵۰
جدول شماره (۶۳-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 151
جدول شماره (۶۴-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 152
جدول شماره (۶۶-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که پیش بینی جریان های نقدی پایین تری دارند. ۱۵۳
جدول شماره (۶۷-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 154
جدول شماره (۶۸-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 155
جدول شماره (۷۰-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری بالایی دارند. ۱۵۶
جدول شماره (۷۱-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 157
جدول شماره (۷۲-۴) : ضرایب معادله رگرسیون ۱۵۸
جدول شماره (۷۴-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری پایینی دارند. ۱۵۹
جدول شماره (۷۵-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 160
جدول شماره (۷۶-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 161
جدول شماره (۷۸-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام بالاتری دارند. ۱۶۲

جدول شماره (۷۹-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 163
جدول شماره (۸۰-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 164
جدول شماره (۸۲-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیی

ن تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام پایینی دارند. ۱۶۵
جدول شماره (۸۳-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 166
جدول شماره (۸۴-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 166
جدول شماره (۸۶-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین سه متغیرمستقل تغییرات سود تقسیمی ،سودهر سهم،تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی به طور کلی ۱۶۸
جدول شماره (۸۷-۴) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 168
جدول ۸۸-۴ خلاصه یافته های رگرسیون چند گانه(متغیرهای اصلی) به روش Enter 168
جدول شماره (۸۹-۴) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین سه متغیرمستقل تغییرات سود تقسیمی ،سودهر سهم،تغییرات سود هر سهم و سه متغیر مجازی قابلیت پیش بینی جریان های نقدی،نسبت ارزش بازار به دفتری ، بازده حقوق صاحبان سهام با تغییرات سود آتی به طور کلی ۱۶۹
جدول شماره (۹۰-۴) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 170
جدول ۹۱-۴ خلاصه یافته های رگرسیون چند گانه(متغیرهای اصلی و مجازی) به روش Enter 170
جدول ۹۲-۴ خلاصه یافته های حاصل از بررسی ۱۲ فرضیه مورد نظر در رگرسیون متغیره ۱۷۲
جدول۹۳- ۴ برازش رگرسیون چند گانه و تفکیکی از کلیه متغیر های تحقیق ۱۷۴

نمودار ۱-۲ نحوه محاسبه استهلاک در اقتصاد و حسابداری ۲۴
نمودار ۲-۲ ـ عایدات ، سرمایه گذاری و منابع مالی جدید ۶۱
نمودار (۳-۲ ) درصد نرخ تنزیل به نسبت سود باقیمانده ۶۵

چکیده:
هدف این پژوهش بررسی روابط بین تغییرات سود تقسیمی، سود هر سهم و تغییرات سود هر سهم با تغییرات سود آتی است.در این تحقیق اطلاعات مربوط به ترازنامه،سودوزیان و گردش وجوه نقد ۱۰۰ شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران برای سال های مالی ۱۳۸۰ الی ۱۳۸۵ مورد استفاده قرار گرفته است.برای مشخص شدن روابط ، ۱۲ فرضیه طرح و برای آزمون آنها ازآزمون همبستگی و رگرسیون استفاده گردید.فرضیه ها بر اساس میزان همبستگی روابط بین تغییرات سود تقسیمی، سود هر سهم و تغییرات سود هر سهم با تغییرات سود آتی برای شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی ، نسبت ارزش بازار به دفتری و بازده حقوق صاحبان سهام مختلفی دارند ،طرح گردید.نتایج تحقیق نشان می دهد که بین

تغییرات سود تقسیمی ، سود هرسهم وتغییرات سود هر سهم برای شرکت هایی که ارزش بازار به دفتری بالاتر ، بازده حقوق صاحبان سهام بالاتر و همچنین قابلیت پیش بینی جریان نقدی پایین تری دارند، رابطه قوی تری با تغییرات سود آتی وجود دارد. که از بین متغیرهای اصلی سود هر سهم و از میان متغیرهای مجازی ارزش بازار به دفتری اثر بهتری بر

تغییرات سود آتی دارد.همچنین مقدار ضریب هم بستگی (R) از ۰۴۹۰ برای سه متغیر اصلی به ۰۶۲۱ برای مجموع متغیرهای اصلی و مجازی افزایش یافت ، که این نشان دهنده مناسب بودن انتخاب متغیرهای مجازی مذکور می باشد.
واژه های کلیدی: تغییرات سود تقسیمی، تغییرات سود هر سهم ، تغییرات سود آتی، ارزش بازار به دفتری، بازده حقوق صاحبان سهام.
مقدمه:
با توجه به اینکه اقتصاد ایران دارای نوسانات شدید می باشد و سرمایه ها عمدتاَ بسوی سفته بازی سوق داده می شوند لذا بوجود آوردن شرایطی که سرمایه گذاران از میان گزینه های مختلف سرمایه گذاری ، سرمایه گذاری بر روی اوراق بهادار و سهام شرکت ها را برگزینند ، دارای اهمیتی خاص می باشد. به عبارت دیگر با شناخت بهتر عوامل موثر بر عرضه و تقاضای سهام، در بورس اوراق بهادار،که منجر به شفاف سازی بیشتر بورس می گردد، موجبات انتقال سرمایه، از فعالیت های غیرمولد به سمت فعالیت های تولیدی مولد و ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی فراهم خواهد شد.تئوری علامت دهی سود سهام براین اساس استوار است که مدیریت یک شرکت در مورد چشم انداز آینده شرکت نسبت به سهامداران شرکت از اطلاعات بیشتری برخورداراست.بر اساس این تئوری اگر شرکت سود سهام بیشتری نسبت به آنچه تو

سط بازار پیش بینی شده است اظهار کند،این موضوع ممکن است نشانه این باشد که چشم انداز مالی آینده شرکت روشن تر از وضعیت مورد انتظار آن است. اگر مدیران یک شرکت تئوری علامت دهی را باور داشته باشند ، همیشه در مورد پیام قابل استنتاج از تصمیم تقسیم سودشان که به سرمایه گذاران می رسد بسیار محتاط خواهد بود.حتی اگر شرکت برخی فرصت های سرمایه گذاری جذاب داشته باشد که ملزم به نگهداری سود برای تامین مالی آن باشد،مدیریت ممکن است اگر قبول این فرصت ها منجر به جلوگیری از پرداخت سود سهام مورد انتظار سرمایه گذاران و ارسال پیام نامساعد به بازار باشد ،از آن ها صرف نظر کند.بنابراین به نظر می رسد اگر شرکتی تصمیمی در زمینه تقسیم سود اتخاذ کند،آن دسته از سرمایه گذاران که سلیقه آنها هماهنگ با سیاست تقسیم سود شرکت است و آن دسته از سرمایه گذاران که این سیاست را به عنوان یک خبر خوب تلقی می کنند ، اقدام به خرید سهام می کنند و تا زمانی که این سیاست تغییر نکند ، سهامدار شرکت باقی خواهند ماند. در واقع اعلام سود سهام حاوی اطلاعاتی در مورد چشم انداز آتی شرکت است.بنابراین عکس العمل بازار در تاریخ

اعلام ، آزمونی برای محتوای اطلاعاتی و علامت دهی سود سهام است.این پژوهش با توجه به فرضیه علامت دهی به دنبال بررسی و شناخت روابط بین تغییرات سود تقسیمی، سود هر سهم و تغییرات سود هر سهم با تغییرات سود آتی و با در نظر گرفتن متغیرهایی چون قابلیت پیش بینی جریان های نقدی ،ارزش بازار به دفتری و بازده حقوق صاحبان سهام می باشد. لذا می توان انتظار داشت که سرمایه گذاران بازار سرمایه کشور، با شناخ

ت بهتر اثرات تغییرات سود تقسیمی، سود هر سهم و تغییرات سود هر سهم ، در مورد سودهای آتی صنایع مختلف ، اقدام به سرمایه گذاری د

ر سهام شرکت هایی نمایند که کسب حداکثر بازدهی را برای آنها میسر سازد و این امر باعث رونق بازار سرمایه و اقتصاد کشور گردد.در این راستا نحوه عملکرد مدیرانی که توانسته باشند علاوه بر حفظ کارائی عوامل مختلف در عملکرد شرکت ، توان سودآوری شرکت را نیز افزایش دهند و از طریق افزایش ارزش شرکت و اجرای پروژههای دارای ارزش فعلی خالص مثبت، بر ثروت سهامداران بیافزایند حایز اهمیت است.

فصل اول
کلیّات تحقیق

۱-۱ مقدمه
وظیفه بورس اوراق بهادار، ایجاد بازاری منظم و دائمی برای خرید و فروش انواع اوراق بهادار است که از آن طریق جذب سرمایههای مردمی توسط شرکت ها، امکانپذیر باشد. این وظیفه وقتی به نحو صحیح انجام میشود که بازار به شکل یک بازار رقابت کامل عمل کرده و از درجه تخصصی بالایی برخوردار باشد. یکی از ویژگی های اساسی رقابت کامل، در دسترس بودن اطلاعات کامل به صورت رایگان و به سرعت و سهولت است. اگر قرار باشد مردم به میل خود سرمایهگذاری کنند باید اطلاعات مربوط به طور کامل و شفاف در اختیار مردم قرار داده شود. بورس باید حائز شرایطی باشد که در هر لحظه بتواند اطلاعات را بطور دقیق منتشر کرده و با تفسیر آن در ویژگی های مورد نظر سرمایهگذاران، در هر لحظه ارزیابی صحیح از وضع و عملکرد اقتصادی شرکت ها و همچنین قیمت سهام آنها ارائه دهد. قانون، مقررات و ضوابط بورس نیز باید برای تامین امنیت فعالیت در این بازار و حفاظت از منافع سرمایهگذاری عمل کند. از عمدهترین استفادهکنندگان اطلاعات شرکتهای سهامی در بورس، سرمایهگذاران بالقوه در سهام شرکمداران و سرمایهگذاران از بازار سرمایه این انتظار را دارند که صحت اطلاعات واصله توسط شرکتهای پذیرفته شده در بورس را مورد تایید قرار دهد تا آنها به مزایای خرید و نگهداری و فروش سهام خود نائل شوند. سهامداران و سرمایهگذاران برای ارزیابی شرکتها از فاکتورهای مختلفی استفاده مینمایند که از آن جمله، سود هر سهم EPS و سود تقسیمی DPS میباشد که تغییرات آنها میتواند ا

طلاعاتی درباره وضعیت و عملکرد شرکت در حال و آینده بدهد. بازار سرمایه هم مانند دیگر بازارها شامل تعدادی خریدار و فروشنده است که رقابت بین فروشندگان باعث افزایش کارائی عملکرد شرکت ها میشود و نشانه این کارائی شرکت، در استفاده بهینه از سرمایه فراهم شده، افزایش سود و سودآوری آن شرکت منعکس خواهد شد.

سود تقسیمی و سود هر سهم میتوانند بعنوان عواملی برای کنترل و ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت توسط سهامداران باشند.
عملکرد مدیری مطلوب و مورد پسند سهامداران است که توانسته باشد علاوه بر حفظ کارائی عوامل مختلف در عملکرد شرکت ، توان سودآوری شرکت را نیز افزایش داده باشد و از طریق افزایش ارزش شرکت و اجرای پروژههای دارای ارزش فعلی خالص مثبت، بر ثروت سهامداران افزوده باشد. همچنین رابطه بین سود تقسیمی و سود هر سهم نشاندهنده سیاست تقسیم سود شرکت است . سیاست تقسیم سود میتواند باعث جذب سهامداران جدیدی برای شرکت شوداین سوال که آیا تغییرات سود تقسیمی اطلاعاتی را درباره تغییرات سودهای آتی شرکت ها در بر دارد؟ موضوعی است که توجه زیادی را در تحقیقات، به خود جلب نموده است و به عنوان آزمونی از فرضیه علامت دهی سود تقسیمی نگریسته می شود.فرضیه علامت دهی سود تقسیمی بیانگر این موضوع است که تغییرات سود تقسیمی با خود اطلاعاتی را درباره سود آوری آتی شرکت در بر دارد. به طوری که مدیران شرکت ها به منظور انتقال چشم انداز روشن سود آوری و جریان های نقدی مثبت تر اقـدام به افزایش سود تقسیمی می نمایند. در این تحقیق فرضیه علامت دهی سود تقسیمی با در نظر گرفتن آثار متغیرهایی نظیر قابلیت پیش بینی جریان های نقدی،نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری و بازده حقوق صاحبان سهام بررسی و آزمون شده است.
در فصل اول پس از بیان مسئله ، اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق و اهداف تحقیق را بیان نموده و سپس چارچوب نظری ، مدل تحلیلی و فرضیه تحقیق را ارائه می نمائیم.

۲-۱ بیان مسئله:
سود سهام بازده ای است که سهامداران عادی در قبال سرمایه گذاری که در شرکت انجام داده اند از شرکت دریافت می کنند . هر شرکتی که در دوره جاری سود سهام پرداخت نکـند این عمل شرکت بدان معنی است که، سود را دوباره در شرکت سرمایه گذاری می کند تا ایجاد منفعت کند و به این ترتیب توانائی شرکت را جهت پرداخت سود سهام در آینده افزایش دهد.
با توجه به فرضیه محتوای اطلاعاتی یا علامت دهی، آغاز پرداخت سود سهام توسط یک شرکت و یا افزایش قابل توجه سود سهام توسط شرکت، می تواند پیام های متفاوتی از دید سهامداران مختلف داشته باشد. پرداخت سود کم باعث کاهش عدم اطمینان سرمایه گذاران نسبت به دریافت بازده سرمایه شان می شود و همان طور ک

ه در فرضیه علامت دهی عنوان شد افزایش سود سهام از دید سرمایه گذاران نشانه توانایی سود آوری آتی شرکت بوده و به عنوان یک خبر خوب مبنی بر روشن بودن افق آینده شرکت از دید مدیریت تفسیر می شود. از طرفی برخی سرمایه گذاران ممکن است افزایش سود سهام را نشا

نه در دست نبودن فرصت های سرمایه گذاری و رشد و توسعه و یا عدم استفاده شرکت از این فرصت ها دانسته و در نتیجه افزایش سود سهام از دید آنها علامت مثبتی نیست. این دسته احتمالاً به فروش سهام این شرکت ها اقدام خواهند کرد. به عبارتی نوع تصمیم شرکت در توزیع سود و یا توزیع نکردن آن می تواند در حجم معاملات سهام شرکت و ساختارسهامداران آن مؤثر باشد. احتمال دیگری نیز وجود دارد و آن این که سرمای به آن عکس العملی نشان ندهند.(خوش طینت و حاجیان ، ۱۳۸۷ ،ص ۵-۴)
این موضوع که آیا تغییرات سـود تقسیمی حاوی اطلاعـاتی در رابطه با سود های آتـی می باشد،یکی ازسوالاتی است که توجه پژوهشگران بسیاری را به خود جلب نموده است. و به عنوان آزمونی از فرضیه اطلاع دهی سود تقسیمی مطرح شده است. در رابطه با اعتبار تجربی فرضیه علامت دهی سود تقسیمی یک نوع عدم توافق جمعی وجود دارد. به گونه ای که گروهی از پژوهشگران اعتقاد به وجود یک رابطه مثبت و مهم مابین تغییرات سود تقسیمی و سود های آتی داشته و گروهی دیگراعتقاد به عدم وجود رابطه دارند .
یکی از فرضیات مهم حسابداری که در دهه های اخیر توجه زیادی را به خود جلب نموده است، فرضیه علامت دهی سود تقسیمی می باشد. طی سالیان متمادی پژوهشگران مختلفی فرضیه علامت دهی را، که بیانگر وجود یک رابطه مابین اعلام و پرداخت سود و پیش بینی سود های آتی است،را با در نظر گرفتن متغیرهای مختلفی همچون قابلیت پیش بینی جریان های نقدی ،نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری ، و بازده های گذشته مورد بررسی و کنکاش قرار داده اند.
قابلیت پیش بینی جریانهای نقدی یکی از عوامل تعیین کننده کیفیت سود است، موضوعی که در سال های اخیر توجه زیادی را به خود جلب نموده است . یکی از مواردی که در بیانیه مفهومی هیئت استانداردهای حسابداری مالی به عنوان اهداف زیربنایی گزارشکری مالی مطرح شده، توانایی پیش بینی سود با توجه به جریان های نقدی آتی می باشد.نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری ، متغیری که از آن به طور وسیع در حسابداری و علوم مالی به منظور ثبت درک بازار از فرصت های رشد آتی استفاده می شود نیز بر فرضیه علامت دهی سود تقسیمی تاثیر گذار است.
بازده حقوق صاحبان سهام،یکی از متغیرهایی که به طور وسیعی توسط سهامداران جهت انجام سرمایه گذاری ها استفاده می شود نیز بر فرضیه علامت دهی سود تقسیمی تاثیر گذار است.در اکثر تحقیقاتی که تاکنون انجام شده است، ارتباط مابین

جنبه ای از کیفیت سود و رفتار پرداخت سود تقسیمی و آثار اطلاعیه ها رامورد بررسی قرار داده اند. در حالی که هدف ما در این تحقیق پاسخ به سوالات زیر است:
۱) آیا بین تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی رابطه وجود دارد؟
۱-۱) آیا رابطه بین تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی

در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی مختلفی دارند ، متفاوت است؟
۲-۱) آیا رابطه بین تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری مختلفی دارند ، متفاوت است؟
۳-۱) آیا رابطه بین تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام مختلفی دارند ، متفاوت است؟
۲) آیا بین سود هرسهم و تغییرات سود آتی رابطه وجود دارد؟
۱-۲) آیا رابطه بین سود هرسهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی مختلفی دارند ، متفاوت است؟
۲-۲) آیا رابطه بین سود هرسهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری مختلفی دارند ، متفاوت است؟
۳-۲) آیا رابطه بین سود هرسهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام مختلفی دارند ، متفاوت است؟
۳) آیا بین تغییرات سود هرسهم و تغییرات سود آتی رابطه وجود دارد؟
۱-۳) آیا رابطه بین تغییرات سود هرسهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی مختلفی دارند ، متفاوت است؟
۲-۳) آیا رابطه بین تغییرات سود هرسهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری مختلفی دارند ، متفاوت است؟

۳-۳) آیا رابطه بین تغییرات سود هرسهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام مختلفی دارند ، متفاوت است؟

۳-۱ اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق:

بورس اوراق بهادار از عمده ترین منابع تجهیز و تخصیص بهینه سرمایه می باشد.و وظیفه آن فراهم نمودن بازاری برای خرید و فروش انواع سهام و اوراق بهادار است، چنانچه بخواهیم از این بازار استفاده موثر داشته باشیم، باید روابط موجود در آن را به خوبی بشناسیم. (برهانی ،۱۳۸۷،ص ۵)از عمده ترین استفاده کنندگان صورتهای مالی شرکت های سهامی پذیرفته شده در بورس سرمایه گذاران بالقوه می باشند. هدف سرمایه گذاران بالقوه کسب حداکثر بازده از سرمایه گذاری خود می باشد،و در راستای برآوردن این هدف نیاز به اطلاعاتی به شرح زیر دارند:
۱) میزان سود سهامی که در آینده دریافت خواهند کرد، به چه میزان، کی، و به چه نحوی خواهد بود، به عبارت دیگر سود سهام مذکور در چه تاریخی به چه مبلغی و به صورت نقدی یا غیر نقدی پرداخت خواهد شد؟
۲) در زمان فروش سهام خریداری شده،عواید حاصل از فروش آن چقدر خواهد بود؟
یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار در مورد تصمیمات سرمایه گذاری، سود تقسیمی و واکنش سرمایه گذاران در برابر این پدیده می باشد به همین دلیل هدف ما در این تحقیق فراهم آوردن شواهد تازه ای در مورد رابطه بین تغییرات سود تقسیمی،سود هرسهم،تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی شرکت ها بوسیله ارائه یک رویکرد جدید جهت آزمون فرضیه ها می باشد.
در اهمیت و ضرورت این تحقیق باید گفت که در کشور ایران با توجه به اینکه دارای اقتصاد متعادلی نمی باشد، سرمایه ها عمدتاَ بسوی سفته بازی سوق داده می شوند ، بوجود آوردن شرایطی که سرمایه گذاران از میان گزینه های مختلف سرمایه گذاری ، سرمایه گذاری بر روی اوراق بهادار و سهام شرکتها را برگزینند ، دارای اهمیت خاص می باشد. به عبارت دیگر با شناخت بهتر عوامل موثر بر عرضه و تقاضای سهام، در بورس اوراق بهادار،که منجر به شفاف سازی بیشتر بورس می گردد، موجبات انتقال سرمایه، از فعالیتهای غیرمولد بسمت فعالیت های تولیدی مولد و ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی فراهم خواهد شد.
و همچنین می توان انتظار داشت که سرمایه گذاران بازار سرمایه کشور با شناخت بهتر از اثرات سود تقسیمی در مورد سودهای آتی به سرمایه گذاری در سهامی بپردازند که کسب حداکثر بازدهی را برای ایشان میسر سازد و این امر باعث رونق بازار سرمایه و اقتصاد کشور گردد.

۴-۱ اهداف تحقیق
هدف کلی: هدف ما در این تحقیق فراهم آوردن شواهد تازه ای در رابطه با فرضیه علامت دهی سود تقسیمی بوسیله ارائه یک رویکرد جدید جهت آزمون فرضیه می باشد.
هدف ویژه: هدف پژوهش حاضر بررسی و شناخت عوامل مرتبط با تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی است. با اجرای این پژوهش می توان انتظار داشت که سرمایه گذاران، مدیران مالی و دست اندرکاران بازار سرمایه کشور با شناخت

بهتر عوامل مرتبط با تغییرات سود و با اعمال سیاست های مناسب و مؤثر باعث رونق بازار سرمایه گردند.

۵-۱ چارچوب نظری تحقیق
بر مبنای فرضیه علامــــت دهی سودتقسیمی، مقش از میزان مورد انتظار سهامداران باشد سهامداران آن را نشانه پیش بینی بهتر سود و افق آینده روشن می دانند .در حالی که،کاهش سود سهام را نشانه پیش بینی ضعیف مدیران شرکت تلقی میکنند.
این موضوع که آیا تغییرات سـود تقسیمی حاوی اطلاعـاتی در رابطه با سود های آتـی می باشد،یکی ازسوالاتی است که توجه پژوهش گران بسیاری را به خود جلب نموده است.
فرضیه علامــــت دهی سودتقسیمی،دارای دو مفهوم کلیدی، در مدل خود می باشد:
نخست آنکه: فرض می شود که متعاقب تغییرات سود تقسیمی می توان یک تغییر هم راستا در قیمت بازار سهام انتظار داشت، بطوری که اگر تغییرات در سود تقسیمی بصورت افزایش سود تقسیمی باشد این امر حامل خبر خوبی می باشد،و برعکس. و این امر از آنجا ناشی می شود که یک بازار شفاف می بایست اطلاعات جدید را در یابد و بر مبنای آن ارزش شرکت را تعدیل نماید.ثانیاً:بر مبنای پیش بینی مدل این فرضیه، یک رابطه مثبت میان تغییرات سود تقسیمی و عملکرد شرکت وجود دارد.
بسیاری از تحقیقات تجربی، بر روی مفهوم اول فرضیه علامــــت دهی سودتقسیمی تمرکز کرده اند، یعنی آزمون عملکرد کوتاه مدت قیمت سهام، که فراهم کننده شواهد مهمی برای فرضیه علامت دهی سود تقسیمی است. تعداد زیادی از این تحقیقات بیانگر واکنش مثبت قیمت سهام نسبت به تغییرات افزایشی سود تقسیمی، و همچنین واکنش منفی قویتر نسبت به تغییرات کاهشی سود تقسیمی است.
در این تحقیق تمرکز ما بیشتر بر روی بخش دوم فرضیه علامـت دهی سودتقسیمی است،که بیان می دارد که شرکت های با سود تقسیمی افزایشی، به سودهای بیشتری در دوره های بعد دست می یابند.
جدول شماره (۱-۱) تحقیقات متعدّدی را که در زمینه سود و سودتقسیمی صورت گرفته در خود جای داده و چارچوب نظری تحقیق بر گرفته شده از این تحقیقات می باشد.

جدول (۱- ۱) تحقیقات انجام شده
سال محقق/ محققان متغیرهای مورد مطالعه یافته های پژوهش
۲۰۰۶ ساوو،ساوا و وبر،مارتین سود تقسیمی –
واکنش بازار عکس العمل بازار به تغییرات سود تقسیمی، اثر مهمی در اعمال تغییرات یا ثبات سود تقسیمی دارد؛ که با توجه به مدل تقارن اطلاعاتی، افزایش سود تقسیمی در راستای انتقال بخشی از اطلاعات محرمانه شرکت، به بازار صورت می گیرد(ساوو و همکاران،۲۰۰۶)
۲۰۰۶ ساوو،ساوا سود تقسیمی
عملکرد قیمت سهام نمی توان شواهدی دال بر بهبود عملکرد شرکت پس

از تغییرات افزایشی سود ارائه نمود.(ساوو،ساوا،۲۰۰۶)
۲۰۰۶ چون – چیا چانگ، پراوین کومار، کی سیوا را ماکریشنان تغییرات سود تقسیمی
–
تغییرات سود آتی ارتباط مهمتری مابین تغییرات سود تقسیمی جاری و سود های آتی برای شرکت هایی که از قابلیت پیش بینی جریان های نقدی ،نسبت ارزش بازار به دفتر ی

و بازده گذشته حقوق صاحبان سهام پایین برخوردار بودند، نسبت به شرکت هایی که از قابلیت پیش بینی جریان های نقدی، نسبت ارزش بازار به دفتری، و بازده گذشته حقوق صاحبان سهام بالا برخوردار بودند یافتند(چانگ و همکاران ،۲۰۰۶)
۲۰۰۷ مایکل هانلون، جیمز میر و تری شولین سود تقسیمی –
سودهای آتی در شرکت های پرداخت کننده سود بین سود سال آتی و بازده سهام رابطه مستقیم بزرگتری در مقایسه با شرکت هایی که سود پرداخت نمی کنند وجود دارد.(هانلون و همکاران،۲۰۰۶)

ادامه جدول شماره (۱- ۱)
سال محقق / محققان متغیرهای مورد مطالعه یافته های پژوهش
۱۳۸۷ سید محمد برهانی سود تقسیمی
–
سودهای آتی ۱ در شرکت های پرداخت کننده سود بین سود سال آتی و بازده سهام رابطه مستقیم بزرگتری در مقایسه با شرکت هایی که سود پرداخت نمی کنند وجود دارد.
۲ در شرکت هایی که سود بیشتری پرداخت می کنند بین سود سال آتی و بازده سهام رابطه مستقیم بزرگتری در مقایسه با شرکت هایی که سود کمتری می پردازند وجود دارد.(برهانی ، ۱۳۸۷، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه علامه طباطبایی)۱
۱۳۸۸ سیدحسین علوی طبری کیفیت سود
–
سود تقسیمی هیچ کدام از چهار معیار کیفیت سود با تغییرات سود تقسیمی رابطه معنادار ندارند.( علوی طبری، ۱۳۸۸)۲

۱۳۸۸

محسن سیاح رزیانی

کیفیت سود
–
توزیع سود نقدی نتایج تحقیق نشان می¬دهد در صورت سنجش کیفیت سود بر مبنای تغییر در اقلام تعهدی اختیاری، ارتباط معکوس و معنادار ضعیفی میان کیفیت سود و پرداخت مبالغ بیشتر سود نقدی وجود دارد. همچنین در صورتی که کیفیت سود بر مبنای نزدیکی سود به جریان¬های نقدی عملیاتی سنجیده شود، ارتباط مثبت و معنادار نسبتاً قوی میان کیفیت سود و احتمال افزایش سود نقدی مشاهده می¬شود.( سیاح رزیانی ، ۱۳۸۸،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مرودشت)۳
۱۳۸۹ عبدالرضا شاملو تغییرات سود عملیاتی ، بازده دارایی و درصد تغییرات سود تقسیمی– عملکرد آتی وجود رابطه بین عملکرد آتی با تغییرات سود عملیاتی ،بازده دارایو تحقیقات)۴

۶-۱ مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیرها
دراین تحقیق به منظور آزمون فرضیه ها از مدل رگرسیونی به شرح ذیل استفاده می کنیم :

(چانگ و همکاران ،۲۰۰۶،ص ۱۷)
که در این فرمول:
برابر است با سود سال t
برابر است با میانگین سود در سالهای t +1و t +2
برابر است با ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام در ابتدای سال t
برابر است با تغییرات سود تقسیمی سال t نسبت به سال t-1
برابر است با یک ضریب ثابت که در صورت تغییر سود تقسیمی عدد ۱ و در صورت عدم تغییر سود تقسیمی عدد صفر می گیرد.
متغییر های مستقل:
الف) تغییر سودتقسیمی:
برابر است با یک ضریب ثابت که در صورت تغییر سود تقسیمی عدد ۱ و در صورت عدم تغییر سود تقسیمی عدد صفر می گیرد.
ب)تغییرات سود تقسیمی استاندارد شده:
برابر است با تغییرات سود تقسیمی سال t نسبت به سال t-1
برابر است با ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام در ابتدای سال t
ج) سود هرسهم استاندارد شده :
برابر است با سود سال t
برابر است با ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام در ابتدای سال t
د) تغییرات سود هر سهم استاندارد شده :
برابر است با سود سال t

برابر است با سود سال t-1
برابر است با تغییر سود سال t نسبت به سال t-1
برابر است با ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام در ابتدای

سال t
متغییر وابسته :
تغییرات سودهای آتی استاندارد شده :
برابر است با سود سال t
برابر است با میانگین سود در سالهای t +1و t +2
برابر است با ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام در ابتدای سال t
این معادلات در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی ، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری و بازده حقوق صاحبان سهام بالا و پایین دارند ، بررسی می گردد.
متغییرهای کنترل(مجازی) :
الف) قابلیت پیش بینی جریان های نقدی:
منـظور از جریان های نقدی ،جریان های نقدی عملـیاتی میباشد که به منظور پیش بینی جریان های نقدی عملیاتی سال بعد ما از جریان های نقدی سال جاری و اجزای تعهدی سود استفاده می کنیم.
برآورد قابلیت پیش بینی جریان های نقدی:
ما به منظور برآورد قابلیت پیش بینی جریان های نقدی، مدل مطرح شده به وسیله (بریتچ وهمکاران،۲۰۰۱ (را که جریان های نقدی عملیاتی دوره بعد را با استفاده از جریان های نقدی دوره جاری و اقلام تعهدی سود تخمین می زد به شرح زیر استفاده کردیم:
که :
جریان خالص ورود و خروج وجه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی برای شرکت iدر سال t
تغییر در حساب های دریافتنی سال tنسبت به سال t-1

تغییر در حساب موجودی کالای سال tنسبت به سال t-1
تغییر در حساب های پرداختنی و هزینه های پرداختنی سال tنسبت به سال t-1
هزینه استهلاک دارایی مشهود شرکت iدر سال t
هزینه استهلاک دارایی نامشهود شرکت iدر سال t
سایر اقلامی (به غیر از اقلام فوق)که در صورت تطبیق سود عملیاتی با جریان نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی ارائه شده است.
محدوده خطا که میانگین آن صفر و واریانس آن ثابت فرض می شود.
ب) نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری:
نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری از تقسیم ارزش بازار هر سهم به ارزش دفتر ی هر سهم شرکت در پایان سال به دست می آید.
ج)بازده حقوق صاحبان سهام:
بازده حقوق صاحبان سهام از تقسیم سود بعد از مالیات به حقوق صاحبان سهام بدست می آید.

۷-۱ فرضیه‏های تحقیق:
برای پاسخ به سوال های تحقیق فرضیه های زیر تدوین گردید:
فرضیه اصلی ۱ : بین تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی ۱ – ۱ : رابطه بین تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی مختلفی دارند، متفاوت است.
فرضیه فرعی ۲ – ۱: رابطه بین تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری مختلفی دارند، متفاوت است.
فرضیه فرعی ۳- ۱ : رابطه بین تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام مختلفی دارند، متفاوت است.
فرضیه اصلی ۲ : بین سود هر سهم و تغییرات سود آتی رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی ۱ – ۲ : رابطه بین سود هرسهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی مختلفی دارند، متفاوت است.
فرضیه فرعی ۲ – ۲: رابطه بین سود هر سهم و

تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری مختلفی دارند، متفاوت است.
فرضیه فرعی ۳- ۲ : رابطه بین سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام مختلفی دارند، متفاوت است.
فرضیه اصلی ۳ : بین تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی ۱ – ۳ : رابطه بین تغییرات سود هرس

هم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی مختلفی دارند، متفاوت است.
فرضیه فرعی ۲ – ۳: رابطه بین تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری مختلفی دارند، متفاوت است.
فرضیه فرعی ۳- ۳ : رابطه بین تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام مختلفی دارند، متفاوت است.

۸-۱ تعریف واژه های و اصطلاحات

بورس اوراق بهادار: بورس اوراق بهادار، به معنی یک بازار رسمی و متشکل سرمایه است که در آن انواع اوراق بهادار مانند سهام و اوراق قرض

ه، تحت ضوابط و مقررات خاصی مورد دادوستد قرار می گیرد (دوانی،۱۳۸۳،ص۱۵۳) ۱
سود (عایدی)هرسهم:نسبتی است که سود دوره ای شرکت سهامی را بر اساس هر سهم مالکان اصلی یعنی سهم عادی بیان می کند.عایدی هرسهم از طریق تقسیم سود خالص بر تعدادسهام در تاریخ ترازنامه محاسبه می شود. این نسبت تنها نسبتی است که ارائه آن در گزارش های مالی الزامی است (نوروش و همکاران ،۱۳۸۶،ص ۳۹)۲
تغییرات سود هر سهم : تغییرات سود هر سهم از تفاضل سود هر سهم سال tو t-1به دست می آید.
سود تقسیمی: سودی است که درمجمع عمومی سالیانه شرکت ازطرف سهامداران جهت تقسیم، پیشنهاد می گردد. درنهایت می توان گفت، مبلغ سود دریافت شده از شرکت می باشد. لازم به یاد آوری است که ممکن است نسبت به مقدار سود تحقق یافته درپایان سال کمتر ویا حتی بیشتر باشد. طبق قانون تجارت ایران، شرکت ها در صورت وجود منافع مکلف به پرداخت حداقل ۱۰ درصد از سودخالص هرسال، بین سهامداران خود می باشند.
تغییرات سود تقسیمی : تغییرات سود تقسیمی از تفاضل سود تقسیمی سال tو t-1به دست می آید.
جریان های نقدی عملیاتی: وجوه نقدی که از فعالیت اصلی شرکت کسب می شود.
قابلیت پیش بینی جریان های نقدی: منـظور از جریان های نقدی ،جریان های نقدی عملـیاتی میباشد که به منظور پیش بینی جریان های نقدی عملیاتی سال بعد ما از ج

ریان های نقدی سال جاری و اجزای تعهدی سود استفاده می کنیم.
ارزش بازار(معاملاتی)هر سهم: قیمتی که سهام به آن معامله می شود و بوسیله عرضه و تقاضا تعیین می شود (تهرانی،،۱۳۸۵،ص۳۵۱)۳
ارزش دفتری هر سهم: ارزش دفتری هرسهم عادی بیانگر مبلغی است که د

ر صورت انحلال شرکت هر سهم عادی دریافت خواهد کرد.
ارزش دفتری هر سهم =جمع حقوق صاحبان سهام / تعداد سهام عادی (همان منبع،۳۵۱)۴
نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری: نسبت ارزش بازار به ارزش دفتر ی از تقسیم ارزش بازار به ارزش دفتر ی شرکت در پایان سال به دست می آید.
بازده حقوق صاحبان سهام:
بازده حقوق صاحبان سهام = سود (پس از مالیات) / حقوق صاحبان سهام(وکیلی فرد،۱۳۸۹،ص۸۶)۱

فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق

۱-۲- مقدمه
از زمان پیدایش و خلق انسان روابط اقتصادی و مالی و در کل مبادلات نیز شکل گرفت. این روابط در ابتدا و در جوامع ابتدائی به صورت بسیار ساده وجود داشت. با گذشت زمان کم کم جوامع کوچک به وجود آمدند. هر چه این جوامع بزرگتر و پیشرفته‌تر می‌شد، روابط اقتصادی بین آنها نیز پیچیده‌تر می‌شد. این روابط در ابتدا به صورت دادوستدهایپایاپای بود، شرکت‌ها به سرعت رشد کردند و به واحدهای اقتصادی بزرگی تبدیل شدند، این امر موجب ایجاد بازارهای مالی و پولی شد و هزاران نفر از سرتاسر دنیا اقدام به سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها کردند. در اواخر قرن هیجدهم دامنه فعالیت شرکت‌ها از مرزهای جغرافیائی نیز فراتر رفت و در قرن بیستم شرکت‌های چندملیتی متولد شدند. با ظهور شرکت‌های بزرگ، بدلیل عدم وجود تخصص لازم، زمان لازم و نه حتی نیاز مالکان به اداره شرکت خود، اشخاصی به نام مدیران پا به عرصه اقتصاد گذاشتند که این منجر به جدایی مالکیت از مدیریت، و ایجاد تضاد منافع عظیم، بین مالکان و مدیران گردید. با توجه به قرار گرفتن منابع عظیم شرکتهای سهامی و حتی غیرسهامی دراختیار مدیران، نیاز به وجود معیارهائی برای سنجش مدیران شرکت‌ها و ارزیابی عملکرد آنها از موضوعات مورد توجه اقشار مختلف مانند اعتباردهندگان، مالکان، دولت و حتی مدیران است. از نظر سهامداران(مالکان) میزان افزایش ثروت چه از طریق افزایش قیمت و ارزش شرکت و چه از طریق دریافت سود نقدی،حائز اهمیت است. این ارزیابی‌ها از نظر مدیران به لحاظ ارزیابی عملکرد خودشان و سایر بخش‌ها و نیز میزان پاداش صحیحی که به آنها پرداخت می‌شود اهمیت دارد. از نظر دولت‌ها این ارزیابی‌ها برای نیل به سه هدف۱- تخصیص بهینه منابع به ‌عنوان هدف اصلی، ۲-توزیع عادلانه درآمد و۳- تثبیت شرایط اقتصادی با مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی حائز اهمیت است. از نظر بانک‌ها و مؤسسات مالی – اعتباری نیز تداوم فعالیت شرکت و اطمینان از بقای شرکت برای اعطای وام‌ها و تسهیلات مالی حائز اهمیت است. اما آنچه که بیشتر اهمیت دارد توجه به نیاز سرمایه‌گذاران است. زیرا این قشر حاضر نیستند که در شرکت‌های با مخاطره بالا سرمایه‌گذاری کنند و در صورت مبادرت به این امر، به‌ازای ارزش بیشتر، بازدهی بیشتری انتظار خواهد داشت.
وظیفه بورس اوراق بهادار، ایجاد بازاری منظم و دائمی برای خرید و فروش انواع اوراق بهادار است، که از طریق آن جذب سرمایه‌های مردمی توسط شرکت ها امکان پذیرباشد. این وظیفه وقتی به نحو صحیح انجام می‌شود که بازار به شکل یک بازار رقابت کامل عمل کرده، و از درجه تخصصی بالایی برخوردار باشد. یکی از ویژگی های اساسی رقابت کامل، در دسترس بودن اطلاعات کامل به صورت رایگان و به سرعت و سهولت است. اگر قرار باشد مردم به میل و اراده خود سرمایه‌گذاری کنند، باید اطلاعات مربوط، به طور کامل

و شفاف، در اختیار مردم قرار داده شود. بورس باید دارای شرایطی باشد که در هر لحظه بتواند اطلاعات را بطور دقیق منتشر کرده، و با تفسیر آن در ویژگی های مورد نظر سرمایه‌گذاران، در هر لحظه ارزیابی صحیح از وضع و عملکرد اقتصادی شرکت ها و همچنین قیمت سهام آنها ارایه دهد. قانون، مقررات و ضوابط بورس نیز باید برای تأمین امنیت فعالیت در این بازار و حفاظت از منافع سرمایه‌گذاران عمل کند. از عمده‌ترین استفاده‌کنندگان اطلاعات شرکت‌های سه

امی در بورس ، سرمایه‌گذاران بالقوه در سهام شرکت‌ها هستند. این گروه معمولا اطلاعات مورد نظر خود را از طریق بورس بدست می‌آورند. تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران بالقوه اساساً به خرید سهام شرکت مربوط می‌شود، و این تصمیمات ممکن است بر مبنای عوامل زیر باشد: ۱-سود سهامی که سرمایه‌گذاران در آینده دریافت خواهند کرد، چه موقع؟ به چه میزان؟ و به چه شکلی؟ خواهد بود؛ به عبارت دیگر سود سهام مزبور در چه تاریخی و به چه مبلغی و به چه صورتی (نقدی یا غیرنقدی) پرداخت خواهد شد. ۲- مزایای حاصل در زمان فروش سهام چه خواهد بود. بنابراین سهامداران و سرمایه‌گذاران از بازار سرمایه این انتظار را دارند که صحت اطلاعات واصله توسط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را مورد تایید قرار دهد تا آن‌ها به مزایای خرید و نگهداری و فروش سهام خود نائل شوند. سهامداران و سرمایه‌گذاران برای ارزیابی شرکتها از فاکتورهای مختلفی استفاده می‌نمایند که از آن جمله، سود هر سهم EPS و سود تقسیمی DPS می‌باشد که تغییرات آنها می‌تواند اطلاعاتی درباره وضعیت و عملکرد شرکت در حال و آینده بدهد. بازار سرمایه هم مانند دیگر بازارها شامل یکسری خریدار و فروشنده است که رقابت بین فروشندگان باعث افزایش کارایی عملکرد شرکتها می‌شود و نشانه این کارایی شرکت در استفاده بهینه از سرمایه فراهم شده، افزایش سود و سودآوری آن شرکت خواهد بود. سود تقسیمی و سود هر سهم می‌توانند بعنوان عواملی برای کنترل و ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت توسط سهامداران باشند. عملکرد مدیری مطلوب و مورد پسند سهامداران است که بتواند علاوه بر حفظ کارایی عوامل مختلف موثر در عملکرد شرکت، توان سودآوری شرکت را نیز افزایش داده، و از طریق افزایش ارزش شرکت، و اجرای پروژه‌های دارای ارزش فعلی خالص مثبت، بر ثروت سهامداران اثر مثبتی بگذارد.
رابطه بین سود تقسیمی و سود هر سهم نشان‌دهنده سیاست تقسیم سود شرکت است . سیاست تقسیم سود می‌تواند باعث جذب سهامداران جدیدی برای شرکت شود. )شاملو،۱۳۸۹،ص۱۲-۱۱)۱
در این فصل با توجه به موضوع مورد تحقیق، ضمن آشنایی با مبانی نظری، تحقیقات انجام گرفته مرتبط با موضوع در داخل و خارج از کشور مورد بررسی قرار می گیرد.
اگرچه مفهوم تعهدی سود به عنوان یک اندازه گیری بنیادی، با انتقادهایی مواجه است اما از دیدگاه اطلاعاتی، این مفهوم بیانگر نتیجه فعالیت حسابداری می باشد. بر اساس فرضیات بازار کارآمد، تحقیقات مشاهده ای نیز نشان داده است که سود حسابداری، بار و محتوای اطلاعاتی دارد. محاسبه سود حسابداری از لحاظ یک اندازه گیری یگانه عملکرد و یا اطلاعاتی که در محاسبه آن لحاظ می شود، توسط حسابداران حرفه ای و تحلیل گران مالی همواره مورد تاکید قرار داشته است.
در این بخش، چند مفهوم سود در سطوح ۱ساختار۲ معانی و۳ عمل مورد بررسی قرار می گیرد و در این بررسی کوشش می شود تا جنبه های مختلف ارتباط سود با قیمت سهام ارزیابی شود.

۲-۲ مفهوم سود در سطح ساختار
اگرچه حسابداران در گفتار، سود حسابداری را معیاری برای تفسیر رویدادهای دنیای واقعی می دانند و بر تاثیر آن بر رفتار استفاده کنندگان (توان پیش بینی یا مربوط بودن در فرآیند تصمیم گیری) تاکید می کنند اما معمولا اصول و قواعد حسابداری را بر مفرو

ضاتی بنا می کنند که ممکن است با پدیده های دنیای واقعی یا با آثار رفتاری مرتبط نباشد. مثلا پژوهشگران حسابداری اظهار داشته اند که “سود حسابداری مبتنی بر میثاق ها و قواعدی است که باید منطقی و هم آهنگ با یکدیگر باشند اگرچه احتمالا انعکاسی از مفهوم سود اقتصادی نباشد”. میثاق ها و قواعد حسابداری نیز از طریق مبتنی ک

ردن آن ها بر مفروضات و مفاهیمی که از وضعیت موجود حسابداری استنتاج شده است، منطقی تلقی و هم آهنگ شده اند. اما به هر صورت، مفاهیمی نظیر تحقق درآمد، مقابله هزینه ها با درآمد، حسابداری تعهدی و تخصیص بهای تمام شده را تنها می توان بر اساس قواعد دقیق تعریف کرد زیرا این مفاهیم، همتایی در دنیای واقعی ندارند. سود حسابداری نیز مجموعی از اقلام مثبت و منفی است که بسیاری از آن ها محتوای تفسیری ندارند. چنانچه یکی یا برخی از این اقلام فاقد محتوای تفسیری اما در عین حال با اهمیت باشند، سود خالص منتج از آن نیز فاقد اهمیت تفسیری خواهد بود، اگرچه ممکن است حاوی اطلاعات مرتبط با بازار سرمایه نیز باشد.

۱-۲-۲ رویکرد معاملاتی در اندازه گیری سود
رویکرد معاملاتی در اندازه گیری سود، کم و بیش رویکردی سنتی در حسابداری محسوب می شود. در این رویکرد، تغییرات ارزشیابی دارایی ها و بدهی ها تنها در صورتی که منتج از معاملات، عملیات و سایر رویدادهای مالی باشد ثبت می گردد. اصطلاح معاملات، عملیات و رویدادهای مالی نیز به معنایی گسترده تعریف می شود تا معاملات و عملیات خارجی و همچنین رویدادهای داخلی را دربرگیرد. معاملات و عملیات خارجی، ناشی از دادوستد با اشخاص خارج از واحد انتفاعی و نقل و انتقال دارایی و بدهی میان آنان است. اما رویدادهای داخلی، ناشی از استفاده یا تبدیل دارایی ها در داخل واحد انتفاعی می باشد. چنانچه تغییر ارزش دارایی ها و بدهی ها به دلیل تغییرات ارزشیابی بازار یا تنها تغییر انتظارات واقع شده باشد، در فرآیند اندازه گیری حسابداری لحاظ نمی گردد.

۲-۲-۲ رویکرد فعالیت در اندازه گیری سود
تفاوت رویکرد فعالیت در اندازه گیری سود با رویکرد معاملاتی این است که در این رویکرد، کانون توجه شرح فعالیت های واحد انتفاعی است در حالی که در رویکرد معاملاتی، گزارش معاملات و رویدادها مد نظر است. به بیان دیگر، بر اساس رویکرد فعالیت، سود هنگامی ایجاد می شود که فعالیت ها یا رویدادهای مشخصی واقع شود. مثلا، سود فعالیت، در خلال برنامه ریزی، خرید، تولید، فرآیندهای فروش و فرآیند وصول مطالبات ثبت می گردد.
بکارگیری این رویکرد در واقع بسط و توسعه رویکرد معاملاتی است زیرا، معاملات و رویدادها، به عنوان مبنایی برای اندازه گیری، نقطه شروع محسوب می شود. هر دو رویکرد، از لحاظ ناتوانی در انعکاس واقعیت ها در اندازه گیری سود مشابه یکدیگرند زیرا، بر ارتباطات ساختاری و مفاهیمی اتکا دارند که همتایی در دنیای واقعی ندارند.

۳-۲ مفاهیم سود در سطح معانی (ارتباط با واقعیت های اقتصادی)
حسابداران در تعریف سود بر دو مفهوم اقتصادی تغییر در رفاه و حداکثر کردن سود اتکا می کنند. مفهوم دوم یعنی حداکثر کردن سود تحت شرایط معین ساختار بازار، تقاضا برای محصول، و اقلام بهای تمام شده ورودی موضوع این بخش از فصل حاضر می باشد.

۱-۳-۲ سود به عنوان معیار کارآیی
عملیات کارآمد واحد انتفاعی، بر جریان جاری سود سهام و همچنین بکارگیری سرمایه برای تامین جریان آتی سود سهام اثر می گذارد. بنابراین، تمامی سهامداران به ویژه سهامداران عادی به کارآیی مدیریت علاقه مند می باشند. سهامداران فعلی می توانند در صورت فقدان کارآیی مدیریت نسبت به تغییر آن اقدام کنند ویا مزایا و پاداشهایی را برای مدیریت کارآمد در نظر بگیرند. سهامداران بالقوه نیز کوشش می کنند که کارایی مدیریت را قبل از سرمایه گذاری یا ارزشیابی سهام واحد انتفاعی ارزیابی کنند. در هر دو حالت بالا، معیار کارآیی، مبنایی را برای تصمیم گیری فراهم می کند. این هدف اندازه گیری کارآیی واحد انتفا

عی در بیانیه شماره یک هیات استانداردهای حسابداری مالی نیز به شرح زیر انعکاس یافته است: ” گزارشگری مالی باید اطلاعاتی را درباره عملکرد مالی واحد انتفاعی طی دوره مالی ارائه کند”.

۲-۳-۲ سود حسابداری در مقایسه با سود اقتصادی
تهیه کنندگان و استفاده کنندگان اطلاعات مالی در سال های متمادی کوشش کرده اند که به سود خالص حسابداری محتوای اقتصادی نیز دهند. کانون توجه این کوشش ها برقراری ارتباط بین نرخ بازده سرمایه گذاری از یک سو و نرخ بازده داخلی از سوی دیگر بوده است. این ارتباط، مبنای تدوین تئوری برآورد قرار گرفت. در این تئوری، تاکید بر گزارش سود به نحوی است که به سرمایه گذاران امکان می دهد نرخ بازده داخلی واحد انتفاعی را بطور کلی پیش بینی و بر اساس آن، گردش آتی وجوه نقد و ارزش فعلی واحد انتفاعی را نیز پیش بینی کنند.
هر دو نرخ بازده مذکور، معیارهایی برای سنجش کارآیی ناشی از بکارگیری داراییهای واحد انتفاعی است اما نحوه تعریف آنها متفاوت می باشد. نرخ بازده سرمایه گذاری عبارت است از:

ROI =

(شباهنگ ، ۱۳۸۷،ص۱۸۵ )
در فرمول بالا:
NI معرف سود خالص و
TA معرف جمع داراییها بر مبنای بهای تمام شده است.
نرخ بازده داخلی نرخی است که موجب تساوی ارزش فعلی گردش وجوه نقد مورد انتظار در آینده (بر اثر بکارگیری داراییها) با بهای تمام شده آن داراییها می شود. یعنی نرخ بازده داخلی (r) را می توان از رابطه زیر بدست آورد:
TA =
با توجه به دو رابطه بالا می توان فرمول های زیر را برای سود خالص حسابداری و سود خالص اقتصادی بدست آورد:
استهلاک حسابداری- هزینه ها- درآمد فروش = سود خالص حسابداری
استهلاک اقتصادی- هزینه ها- درآمد فروش = سود خالص اقتصادی
(همان منبع )
همان طور که ملاحظه می شود، تفاوت دو رقم بالا مربوط به نحوه محاسبه هزینه استهلاک است. حسابداران برای محاسبه استهلاک، روش خط مستقیم (SL) و یا یکی از روش های نزولی (AD) را بکار می گیرند در حالی که اقتصاددانان، روش نرخ بهره را (I) مورد استفاده قرار می دهند. ارتباط بین این روش ها در نمودار شماره (۱-۲) نشان داده شده است:

نمودار ۱-۲ نحوه محاسبه استهلاک در اقتصاد و حسابداری
(همان منبع ،ص ۱۸۶ )
به طوری که در نمودار بالا مشاهده می شود، روش نرخ بهره برای محاسبه استهلاک در جهت مخالف روش نزولی محاسبه استهلاک حرکت می کند.
ازلحاظ نظری می توان انتظار داشت که اگر حسابداران نیز روش نرخ بهره را برای محاسبه استهلاک بکار گیرند، سود خالص حسابداری و سود خالص اقتصادی یکسان شوند. اما این انتظار تحقق نمی یابد زیرا پارامترهایی که در این مدل ثابت فرض شده اند در دنیای واقعی ثابت نیستند.

۴-۲ مفاهیم سود در سطح عمل ( نحوه استفاده از آن توسط استفاده کنندگان)
مفاهیم سود در سطح عمل، به موارد زیر مربوط است:
– فرآیندهای تصمیم گیری سرمایه گذاران و اعتباردهندگان
– واکنش قیمت اوراق بهادار در بازار سرمایه نسبت به سود گزارش شده
– تصمیمات مدیریت درباره مخارج سرمایه ای و واکنش م

دیریت و حسابداران نسبت به سود
تحقیقات رفتاری انجام شده در حسابداری نیز با موارد مذکور بالا مرتبط است. دربخش زیر به طور مختصر، رویکرد عملی در ارتباط با سود گزارش شده مورد بررسی قرار می گیرد.

۱-۴-۲ سود به عنوان وسیله ای برای پیش بینی
در بیانیه شماره یک هیات استانداردهای حسابداری مالی آمده است که سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده کنندگان علاقه مندند که خالص جریان ورود وجه نقد به واحد انتفاعی را در دوره های آتی ارزیابی کنند، اما سود را برای ارزیابی توان سودآوری، پیش بینی سودهای آتی و یا ارزیابی مخاطره سرمایه گذاری یا اعطای وام و اعتبار به واحد انتفاعی مورد استفاده قرارمی دهند. بنابراین، فرض بر این است که ارتباطی بین سود گزارش شده و گردش وجوه نقد شامل توزیع وجه نقد میان سهامداران، وجود دارد( سافکن ،۱۹۹۹،ص۴۶) .
بسیاری از پژوهشگران کوشش کرده اند که شواهدی را درباره فرض هیات استانداردهای حسابداری مالی، به شرح بالا، بدست آورند. برخی از تحقیقات در جستجوی ارقام معینی بوده اند که سرمایه گذاران و سایر استفاده کنندگان برای ارزیابی آینده واحد مورد استفاده قرار می دهند. این ارقام اصطلاحا شاخص های خلاصه نامیده شده اند زیرا، این شاخص ها، موفقیت یا شکست نسبی واحد انتفاعی را خلاصه می کنند. سود هر سهم یکی از این شاخص هاست که در تحقیقات دانشگاهی مورد توجه بسیار بوده است.
ارزش جاری واحد انتفاعی و قیمت سهام آن، به جریان آتی توزیع وجه نقد مورد انتظار میان سهامداران بستگی دارد. بر مبنای این انتظارات، سهامداران فعلی تصمیم گیری می کنند که سهام خود را بفروشند یا نگهدارند. سهامداران بالقوه نیز تصمیم می گیرند که سهام واحد انتفاعی را خریداری یا سرمایه خود را در جای دیگر سرمایه گذاری کنند. بنابراین انتظارات مربوط به توزیع آتی منابع میان صاحبان سهام، نقش با اهمیتی در تصمیمات سرمایه گذاری ایفا می نماید. چنانچه رابطه ای بین سود گزارش شده و توزیع سود سهام وجود داشته باشد، ممکن است سرمایه گذاران انتظارات مربوط به سودهای آتی واحد انتفاعی را در کانون توجه خود قرار دهند. در مورد بسیاری از واحدهای انتفاعی، اطلاعات مرتبط با پیش بینی های سود در مقایسه با پیش بینی توزیع سود سهام در کوتاه مدت، به منظور پیش بینی قیمت آتی سهام در بازار مربوط تر فرض شده است. توزیع سود سهام در بلند مدت نیز مبتنی بر سود انباشته و عوامل رشد واحد انتفاعی فرض می شود. بنابراین انتظارات مربوط به سودهای آتی توسط بسیاری از سرمایه گذاران مورد استفاده قرار می گیرد تا توزیع سود سهام را در آینده پیش بینی کنند و توزیع سود سهام در آینده نیز عامل با اهمیتی در تعیین قیمت سهام محسوب می شود.

۲-۴-۲ رویکرد بازار سرمایه
در ارتباط با آثار بالقوه ارقام سود بر بورس اوراق بهادار، تحقیقات بسیار گسترده و متنوعی انجام شده است. یافته های اصلی این تحقیقات بسیار جالب توجه و موجب انقلاب فکری در حسابداری شده، اگرچه تاکنون آثار عملی نداشته است.
مشاهدات مستقیم و غیر مستقیم این گونه تحقیقات پیشنهاد می کند که سود هر سهم گزارش شده و سود هر سهم پیش بینی شده، اثر مستقیم بر قیمت بازار سهام دارد و مورد درخواست سرمایه گذاران است اگرچه فرضیه بازار کارآمد متضمن عدم امکان انتفاع اشخاص بر اثر داشتن این اطلاعات می باشد.
اولین مشاهده درباره ارتباط سود حسابداری با قیمت اوراق بهادار توسط آقایان بال و براون ارائه گردید. نتایج این تحقیق یعنی نوسان قیمت اوراق بهادار

همسو با نوسان سود حسابداری، از آن زمان تاکنون بارها در تحقیقات مختلف تایید شده است.
به بیان دیگر، رفتار بازار سرمایه به مثابه این است که سود حسابداری، بار و محتوای اطلاعاتی دارد. همبستگی بین سود حسابداری و قیمت اوراق بهادار کامل نیست. دلیل اول برای فقدان همبستگی کامل، بکارگیری طیف وسیعی از اطلاعات در مقایسه با سود حسابداری توسط بازار سرمایه است. دلیل دیگر برای نبود همبستگی کامل این است که نوسانات سود حسابداری بعضا به دلیل روشها و قواعد حسابداری است که آثار اقتصادی فوری را در بر ندارد.(همان منبع،ص۱۹۱- ۱۷۸)۱

۵-۲ مفهوم سود جامع در گزارشهای مالی
گزارش دهی مالی و حسابداری، نقش حیاتی و مهمی را در بازار سرمایه کارا ایفا می کنند. هدف حسابداری و گزارش دهی مالی، رفع نیازهای اطلاعاتی گروه استفاده کنندگان از اطلاعات مالی، در جهت قضاوت و اتخاذ تصمیماتی آگاهانه از سوی آنها می باشد. لذا شالوده و اساس احساس نیاز به دریافت چنین اطلاعاتی”تصمیم گیری”استفاده کنندگان اطلاعات مالی است. مطابق باSFAC گزارش دهی مالی باید اطلاعاتی را فراهم کند که برای سرمایه گذاران بالقوه، اعتبار دهندگان و دیگر استفاده کنندگان در اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری و اعتبار دهی به نمودار عقلایی، مفید باشد.
مفهوم جامع سود که در برگیرنده تمام اقلام تشکیل دهنده سود به طور وسیع می باشد به صورت زیر تعریف می شود:
“سود جامع عبارت است از تغییر حقوق صاحبان سرمایه (خالص دارایی ها) واحد انتفاعی در یک دوره در نتیجه وقوع معاملات و سایر رویدادها و شرایط ، به استثنای تغییرات ناشی از سرمایه- گذاری صاحبان سرمایه و دارایی های توزیع شده بین آنها”(غلامی ،۱۳۸۹،ص۳۲)۱

۶-۲ سود حسابداری
سود حسابداری عبارت است از مازاد درآمدها نسبت به هزینه ها در یک دوره حسابداری معین، که معرف افزایش خالص در حقوق صاحبان سهام ناشی از فعالیت های انتفاعی مستمر واحد تجاری، عملیات فرعی، رویدادهای تصادفی و سایر عملیات، رویدادها و شرایط موثر بر واحد تجاری از منبعی غیر از صاحبان سهام می باشد (عزیز عالی ور،۱۳۸۱،ص۲۵)۲

۷-۲ سود و اهمیت آن به عنوان ابزار پیش بینی
سود از جمله برترین شاخصهای اندازه گیری فعالیت های یک واحد اقتصادی است. اندیشه شناخت رفتار سود حسابداری، مقوله ای است که بر اثر گسترش فنون کمی مدیریت و ضرورت توجه به نیاز استفاده کنندگان صورت های مالی نمودار گرفته است و با گذر از دیدگاه محدود اندازه گیری نتیجه فعالیت های گذشته، حسابداری را برای یاری رساندن به تصمیم گیرندگان تواناتر ساخته است.
اهمیت این حوزه اندیشه حسابداری از آن روست که بستر گسترش بخش مهمی از پژوهش های تجربی حسابداری و امور مالی را فراهم می سازد (بور،۱۹۷۰،ص۱۲۵) .

۸-۲ حلقه های ارتباطی سود و قیمت سهام
بین سود حسابداری و قیمت سهام عادی از طریق سه حلقه ارتباطی زیر، یک وابستگی منطقی وجود دارد:
ارتباط بین قیمت اوراق بهادار و سودهای پرداختی آتی

ارتباط بین سودهای پرداختی آتی و سودهای حسابداری آتی
ارتباط بین سود حسابداری آتی و سود حسابداری جاری

۱-۸-۲ ارتباط بین سود حسابداری آتی و سود حسابداری جاری
ارتباط بین سودهای گذشته و جاری با سودهای حسابداری آتی، در قالب فرآیندی متغیر که سود را درطی زمان توصیف می کند، بیان می شود. از این رو وقایعی که در یک دوره مشخص روی می دهند، ممکن است موقتی باشند و انتظار نرود که اثر یکسانی روی دوره های آتی سود داشته باشند، به طور مثال حوادث اسف بار و اعتصابات دو نمونه از این وقایع هستند.
سود حسابداری به علت انعکاس وقایعی که باعث تغییر باورها درباره توانایی پرداخت آتی سود سهام می شود، جزو اطلاعات مربوط برای تصمیم گیری به حساب می آید. پیش بینی سود، قسمتی از یک فرآیند تحلیلی وسیع است که در آن توجه نهایی به پیش بینی و ارزیابی جریانات سود نقدی آتی می باشد؛ به عبارت دیگر، سودها به عنوان یک منبع اطلاعاتی مهم درباره توانایی آتی پرداخت سود به شمار می آیند.
به طور کلی تجزیه وتحلیل سود شامل موارد زیر می باشد:
چه ارتباطی بین سود و توانایی آتی پرداخت آن تحت روشهای مختلف حسابداری وجود دارد؟
چه ارتباطی بین داده های قابل مشاهده فعلی و سودهای آتی وجود دارد؟
در رابطه با موضوع اول می توان گفت که عوامل مشخصی وجود دارند که ممکن است به طور دائم سطح سود حسابداری را تحت تاثیر قرار دهند، ولی تاثیر این عوامل به گونه ای نیست که دلالت بر گوناگونی قدرت پرداخت سود داشته باشند. ماهیت سیستم گزارشگری یکی از این عوامل اصلی به حساب می آید. به عنوان مثال تورم پیش بینی نشده که در آن درآمدها و برخی از هزینه ها افزایش می یابند را در نظر بگیرید؛ برخی هزینه ها مثل استهلاک که به بهای تمام شده تاریخی ثبت می شوند، تغییر نخواهد کرد، نتیجه آن یک افزایش در سود خالص خواهد بود که ناشی از نرخ تورم است و با تغییر در توانایی پرداخت سود همراه نیست.
در رابطه با موضوع دوم، سودهای آتی را می توان از طریق برآورد تک تک اجزای صورت سود و زیان و جمع جبری آن ها، توصیف کرد. طبق این دیدگاه، پیش بینی سود حسابداری آتی شامل موارد زیر است:
ارزیابی توزیع:
تعداد خروجی های آتی
قیمت آتی خروجی ها
تعداد ورودی های آتی
قیمت آتی ورودی ها
روش حسابداری مورد استفاده برای تبدیل این داده های خام به اعداد سود(غلامی،۱۳۸۹،،ص۳۵)۱

۹-۲ پیش بینی سودهای آتی از روی سودهای جاری
بدیهی است که پیش بینی به روش فوق، حالت بسیار ایده آلی دارد. در یک محیط محدود، این سوال مطرح است که چگونه از سودهای گذشته و جاری برای پیش بینی سودهای آتی استفاده کنیم. محتوای اطلاعاتی سودهای جاری و گذشته برای پیش بینی سودهای مورد انتظار آتی، وابسته به تداوم این سودها در آینده می باشد، زیرا همیشه احتمال وقوع بعضی از رویدادهای غیرمنتظره وجود دارد . اثرات این وقایع بر سودهای دائم

ی حسابداری، به فرآیند قابل درکی که رفتار سری زمانی سود را بیان می کند بستگی دارد. اهمیت تغییرات کوتاه مدت ، بیشتر به دلیل ماهیت فرآیند سود است.
برخی از این فرآیندها بی اهمیت بوده ولی برخی دیگر نقش اساسی داشته و تغییرات آن ها می تواند دارای معانی ضمنی برای سودهای دائمی، سودهای پرداختی آتی و قیمت فعلی سهام باشد.

۱۰-۲ ارتباط بین سود و قیمت سهام
با توجه به توصیف سه حلقه ارتباطی، می توان از وجود یک رابطه بین سودها و قیمت های جاری اوراق بهادار خبر داد. این ارتباط به ماهیت هر یک از این سه حلقه ارتباطی و به فرآیندی که باعث تعیین سود جاری شده است بستگی دارد. مطالعات متعددی از جمله تحقیقات بال و براون و چری نشان داده اند که در شرکت های آمریکایی، قیمت اوراق بهادار همسو با نوسانات سود حسابداری تغییر می کند.
از نظر تئوریک، در یک بازار سهام از نوع نیمه قوی که هیچکس نمی تواند توسط معامله بر مبنای اطلاعات عمومی بازده غیر عادی بدست آورد ، قیمت های سهام تابع و بازنمودی از تغییرات در مقدار سود شرکت خواهند بود. این امر موید این مطلب است که بازار سهام تغییرات سود را قبل از این که به عموم اعلام شود به طور صحیح پیش بینی می کند و این موضوع روی قیمت سهام تاثیر می گذارد؛ بنابر این شرکت هایی که در سال جاری با کاهش در سود خود مواجه هستند، در فاصله زمانی چند روز قبل از اعلام سود، با کاهش در قیمت سهامشان مواجه می شوند. زیربنای مدل های ارزشیابی قیمت – سود مبتنی بر این فرض است که سودها به طور موثر، علامت و نشانه ای از جریانات نقدی آتی هستند و قیمت های سهام تحت انتظارات عقلایی تعیین می شود.(همان منبع،ص۳۶-۳۵)۱ .

۱۱-۲ سود خالص به عنوان عاملی برای پیش بینی وجوه نقد
اغلب ادعا می شود که سود خالص حسابداری نشانه ای از توانایی شرکت به پرداخت سود تقسیمی است و در واقع هنگامی که مدیریت سود تقسیمی را بر مبنای درصد مشخصی از سود خالص پرداخت نماید،می توان با پیش بینی سود خالص سود تقسیمی آینده را که سرمایه گذار دریافت خواهد کرد ،محاسبه نمود. ولی هنگامی محاسبه سود تقسیمی باید عوامل زیر را هم مورد توجه قرار داد:در دسترس بودن وجه نقد،فرصت ها و هدف های شرکت از نظر رشد سرمایه و گسترش دادن فعالیت ها؛سیاست های شرکت در رابطه با تامین مالی از منابع خارجی و توانایی شرکت در تهیه پول از منابع خارجی .
ولی یکی از نقاط ضعف عمده سود خالص موردگزارش به عنوان عاملی برای پیش بینی سود تقسیمی آینده این است که امکان دارد آن بر مبنای نوعی تعصب و یکسونگری محاسبه شده باشد، زیرا در بسیاری از موارد نمی توان درآمدها رابا هزینه های همان دوره تطبیق داد و نیز این که رویه ء تخصیص هم ضابطه مند نمی باشد . از این رو،اگر از جریان های نقدی به عنوان عاملی برای پیش بینی سود تقسیمی آینده استفاده شود،مسئله اعمال نظر شخصی در محاسبه سود خالص منتفی می شود و فقط مدیریت می تواند در زمان دریافت و پرداخت اقلام خاصی از وجوه نقد اعمال نظر نماید ( پارسائیان ،۱۳۸۸،ص۳۹۶-۳۹۵)۱

۱۲-۲ ارائه اطلاعات مربوط به جریان نقدی و پیش بینی آن
همان گونه که توجه کرده اید ،هدف حسابداری این است تا اطلاعاتی ارائه شود که:
به سرمایه گذاران یا بستانکاران کمک کند تا آنها وجوه نقدی را که احتمالا” در آینده به صورت سود تقسیمی و بهره پرداخت خواهد شد و یا برای بازپرداخت اصل وام پرداخت می شود(و سرانجام در صورت انحلال شرکت پرداخت خواهد شد)برآورد نمایند.
به افراد کمک کند ریسک را برآورد نمایند. در این متن “ریسک” شامل تغییرات مورد انتظار بازدهی های آینده و احتمال ورشکستگی یا ناتوان ماندن شرکت در پرداخت بدهی ها در سررسید،می شود.
داده هایی که استفاده کنندگان از صورت مالی را قادرسازد در مورد پرداخت های نقدی مورد انتظار شرکت پیش بینیی نماید نقش اصلی ایفا می کنند. ولی ،تصمیم گیری شرکت در مورد پرداخت وجه نقد در هر دوره به چندین عامل پیچیده بستگی دارد. به ویژه،این که چه بخشی از جریان نقدی به سهامداران و چه بخشی به بستانکاران داده خواهد شد و مقدار آنها به سیاست هایی بستگی دارد که شرکت برای تامین مالی به اجرا در م

ی آورد وتاحدی هم به نسبت بدهی ها به حقوق صاحبان سهام بستگی دارد. به طورکلی، پرداخت وجوه نقد در بلند مدت باید نشان دهنده توان شرکت در تهیه وجوه نقد باشد. از این رو، سرمایه گذاران و بستانکاران شاید بتوانند در سایه کسب اطلاعات مربوط به انواع جریان نقدی زیر در مورد میزان پرداخت سود تحصیلی آینده شرکت پیش بینی کنند:
– جریان های نقدی مربوط به عملیات جاری و اصلی شرکت.
– جریان های نقدی موردی یا تکراری که با عملیات جاری شرکت رابطه ای ندارد،ولی ناشی از رویدادهای غیر منتظره یا تمایل مدیریت به حفظ یک جو مناسب برای شرکت در آینده است.
– جریان های نقدی مورد نیاز برای گسترش دادن تشکیلات عملیاتی و موجودی کالا یا ناشی از فروش دارایی هایی که برای عملیات آینده موردنیاز نیستند.
– وجوه نقد حاصل از انتشار سهام یا اوراق قرضه و یا وجوه نقد یا مربوط به بازپرداخت به دارندگان اوراق قرضه و سهامداران.
– پرداخت بهره و سود به سرمایه گذارانی که دارای اولویت اول هستند،مانند دارندگان سهام ممتاز.
این پنج مورد و منظور کردن مالیات در هر یک از این مورد می توانند مبنایی به دست دهند که صورت جریان های نقدی بر اساس آن تهیه شود (همان منبع،ص۳۹۹-۳۹۸)۲
۱۳-۲ پیش بینی جریان های نقدی آینده
در اجرای روش جریان نقدی تاریخی و استفاده از آن برای پیش بینی مخارج نقدی آینده مشکلاتی به وجود می آید،زیرا بسیاری از جریان های نقدی،از جمله سودهای تقسیمی با یکدیگر وابستگی متقابل دارند.برای مثال وجوه نقد موجود یا وجوه نقدی که انتظار می رود وصول شود برای مخارج سرمایه ای یا پرداخت بدهی و نیز برای پرداخت سود تقسیمی مورد استفاده قرار می گیرد. از این رو،برنامه ها و انتظارات مدیریت و نیز سایر اطلاعات مانند صورت منابع و تعهدات شرکت هم به عنوان اطلاعات مکمل (جریان نقدی) باید مورد توجه قرار گیرد.
سود پرداختی به سهامداران عادی را می توان به عنوان مبلغی مورد توجه قرار داد که پس از جریان های نقدی مورد انتظار بالا (پیش بینی شده) در دسترس است. ولی، همان گونه که در بالا گفته شد ،بسیاری از این جریان های به صورت متقابل به یکدیگر وابسته اند و باید نیازهای شرکت را برای در دست داشتن وجوه نقد یا افزایش آن مورد توجه قرار داد. علاوه بر اطلاعات مربوط به جریان های نقدی گذشته، سرمایه گذارباید فلسفه یا نگرش شرکت درباره پرداخت سود تقسیمی را مورد توجه قرار دهد و نیز به اقدامات شرکت برای سرمایه گذاری یا سرمایه گذاری مجدد وجوه نقد موجود (یا وجوهی که از طریق فعالیت های تامین مالی به دست می آید) توجه کند.
هنگام پیش بینی جریان های نقدی عملیاتی آینده، مسئله مهم این است که کار را با اطلاعات تاریخی، طبقه بندی اقلام بر مبنای ویژگی ها

ی رفتاری یا تغییرات الزامی جریان نقدی

آغاز کرد.برای مثال،روش مطلوب یا آرمانی این است که انواع مختلف جریان های نقدی مربوط به عملیات را بر اساس گروه های محصولات اصلی طبقه بندی کرد تا بتوان در مورد تقاضای آینده برای این محصولات پیش بینی کرد و روابط خاص هزینه های مربوط به تقاضای آینده برای این محصولات را مورد توجه قرار داد. شاید توزیع منابع و فروش محصولات،در مناطق مختلف جغرافیایی هم اهمیت داشته باشد،به ویژه اگرکشورهای خارجی مطرح باشند. گذشته از این،کمال مطلوب این است که طبقه بندی جریان های نقد این امکان بوجود آورد که تغییرات جریان های نقدی آینده مرتبط با متغیرهای مشخص یا قابل پیش بینی را پیش بینی کرد.بسیاری از این اطلاعات را نمی توان در صورت جریان های نقدی گزارش شده مشاهده کرد.
شناسایی و تعیین سایر روابط چندان مشکل نیست. برای مثال،می توان جریان های نقدی تعهد شده را از جریان های نقدی که به مقدار فروش یا تولید بستگی دارند،تفکیک کرد.برای مثال،جریان های نقدی عملیاتی متعلق به پنج سال گذشته که بر حسب دلار ثابت بیان شوند می توانند بیانگر نرخ رشد بازرهای محصول نهایی یا سطح جریان های نقدی عملیاتی مورد انتظار آینده باشند(در مورد شرکتی که سهم بازار آن در طول زمان دستخوش تغییر قرار گرفته است).
پیش بینی وجوه نقد مورد نیاز برای هزینه های سرمایه ای یکی از مشکل ترین پیش بینی هایی است که در این مورد باید انجام شود. استهلاک را که معمولا” هنگام محاسبه سود منظور می کنند در این مورد خاص اثر گذار نیست،زیرا با توجه به بهای تمام شده اقلامی که در گذشته خریداری شده اند یا مبلغی از بهای تمام شده این اقلام که در هر دوره به عنوان هزینه انتقالی تخصیص می یابد نمی تواند برای جایگزین کردن اقلام نقشی داشته باشد،اگر چه امکان دارد الگوی هزینه های سرمایه گذاری به عنوان رهنمودی برای آینده مورد توجه قرار گیرد.در مورد برنامه ها و فرصت هایی که بر آن اساس بتوان این پیش بینی را انجام داد،فقط انتظارات مدیریت اهمیت دارد.هیئت استانداردهای حسابداری مالی موارد افشای اطلاعات در مورد این انتظارات را بیان کرد:
مدیریت، در مقایسه با بستانکاران، سرمایه گذاران و سایر«خارجی ها» ، اطلاعات بیشتری درباره شرکت دارد و اغلب می تواند از طریق شناسایی رویدادهای مالی مشخص، سایر رویدادها و شرایطی که برشرکت اثر می گذارند بر مفید بودن اطلاعات مالی بیفزاید و دربار اثر مالی این رویدادها توضیح دهد. گذشته از این،اغلب،در گزارش های مالی اطلاعاتی ارائه می شود که به قضاوت و برآوردهای مدیریت بستگی دارد یا تحت تاثیر آنها قرار می گیرد.
بحث درمورد این اطلاعات به صورت یکی از ویژگی های ضروری بخشی از گزارش سالانه درآمده است که آن را «تجزیه و تحلیل و بحث مدیریت» می نامند.
اصولاً هزینه های سرمایه ای آینده تابعی از میانگین عمر دارایی موجود و نیاز به افزایش ظرفیت و گسترش دادن فعالیت های شرکت است تا بتوان بدان وسیله بر جریان های نقدی عملیاتی که در سای رشد شرکت در آینده به دست خواهند آمد،افزود.
در اقدامی که برای پیش بینی هزینه های سرمایه ای آینده به عمل می آیند باید بین هزینه های سرمایه ای مربوط به رشد و توسعه از یک سو و از سوی دیگر هزینه های سرمایه ای مربوط به جایگزین کردن دارایی ها تفاوت قائل شد.«هزینه های جایگزینی» اصولاً تابعی از میانگین عمر مفید مورد انتظار دارایی های کنونی است،یعنی دارایی های کنونی دارای یک چرخ مشخص جایگزینی می باشند.«هزینه های رشد»تابعی از رشد حجم فروش مورد انتظار هستند که شامل محصولات جدید،موردنظر و درجه یا میزان استفاده از وضعیت موجود می شوند.از این رو،هرقدر ظرفیت بلااستفاده بیشترباشد،توان واحد تجاری (برای ر

سیدن به نرخ رشد حجم فروش)کمترخواهدشد.
بنابراین،استفاده از اطلاعات مربوط به جریان نقدی تاریخی برای پیش بینی سود تقسیمی آینده فرآیندی بسیار پیچیده است. ولی،همان گونه که نتیج تحقیقات تجربی که به تازگی انجام شده،نشان می دهد قابلیت اعتماد پیش بینی ها بر پای اطلاعات جریان نقدی نسبت به پیش بینی ها (براساس فقط داده های صورت سود و زیان تاریخی) بیشتر است.ارائ اطلاعات مربوط به جریان نقدی تاریخی بدان سبب که توان پیش بینی بیشتری دارند،به صورت یک امر الزامی درآمده است که شرکت ها هنگام تهی صورت های مالی (برای استفاده کنندگان خارجی) باید ارائه کنند (همان منبع،ص ۴۰۵-۴۰۳).

۱۴-۲ معیارهای ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها
معیارهای اندازه گیری عملکرد را با توجه به مفاهیم حسابداری و مفاهیم اقتصادی می توان به دو دسته حسابداری و اقتصادی تقسیم کرد. در معیارهای حسابداری، عملکرد شرکت با توجه به داده های حسابداری ارزیابی می شود در حالی که در معیارهای اقتصادی، عملکرد شرکت با توجه به قدرت کسب سود دارایی های موجود و سرمایه گذاری بالقوه و با عنایت به نرخ بازده و نرخ هزینه سرمایه ارزیابی می گردد (شاملو،۱۳۸۹،ص۱۳-۱۲). معیارهای حسابداری ارزیابی عملکرد شرکت عبارتند از:
سود ، رشد سود ، سود تقسیمی ، جریان های نقدی ، سود هر سهم و نسبت های مالی (شاملROA ، ROE ، P/E ، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام و نسبت Qتوبین ).
معیارهای اقتصادی ارزیابی عملکرد شرکت عبارتند از:
ارزش افزوده اقتصادی(EVA) ،ارزش افزوده بازار(MVA) .
۱-۱۴-۲ معیارهای حسابداری ارزیابی عملکرد شرکت ها
معیارهای حسابداری ارزیابی عملکرد شرکت به دو دسته تقسیم می شوند، دسته اول مبتنی بر اطلاعات حسابداری هستند و دسته دوم براطلاعات حسابداری و اطلاعات بازار مبتنی می باشند. معیارهای مبتنی بر اطلاعات حسابداری که عمدتاٌ با استفاده از اطلاعات تاریخی موجود در صورت های مالی اساسی و یادداشت های همراه، عملکرد شرکت را اندازه گیری می کنند. این معیارها شامل سود، سود هر سهم، نرخ رشد سود، تقسیم سود، جریان های نقدی آزاد، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) و نرخ بازده داراییها (ROA) می باشند.
سود
سود حسابداری عبارت از درآمدها منهای هزینه ها می باشد. در طول یکسال مالی شرکت با توجه به فعالیت هایی که انجام می دهد، درآمد تحصیل می کند. از طرفی شرکت برای تولید محصولات و ارائه خدمات مبالغی هزینه متحمل می شود. در پایان سال مالی به منظور تعیین عملکرد شرکت، درآمدها و هزینه های مربوطه با هم مطابقت داده می شوند تا معلوم شود که شرکت در سال مالی مذکور چقدر سود تحصیل نموده است. بنابراین سود می تواند روشی برای ارزیابی عملکرد شرکت باشد.
سود هر سهم(EPS)
سود هر سهم عبارتست از سود خالص پس از کسر مالیات شرکت، تقسیم بر تعداد سهام آن شرکت. سود هر سهم ممکن است بصورت سود سهام به سهامداران پرداخت شود یا تمام آن مجدداً سرمایه گذاری شود و یا اینکه قسمتی از آن سرمایه گذاری و قسمتی دیگر بعنوان سود بین سهامداران توزیع شود. مهمترین مساله این است که آیا اطلاعات سود هر سهم باید فقط اطلاعات تاریخی را منعکس نماید یا اطلاعات پیش بینی را نیز منعکس نماید؟ APB در بیانیه شماره ۱۵ بر مفهوم پیش بینی تاکید می نماید، زیرا عقیده دارد که این اطلاعات برای تصمیمات سرمایه گذاری و بررسی پتانسیل شرکت بمنظور اعطای اعتبار مفیدتر می باشد. البته اطلاعات گردش وجوه نقد و سایر اطلاعات مرتبط با توزیع سود احتمالی جهت تصمیمات سرمایه گذاری مهمتر از اطلاعات سود هر سهم می باشد، و در چنین مواردی تاکید بیشتر باید بر محاسبه سود نقدی هر سهم و کل سود توزیعی لازم، براساس پیش بینی باشد تا محاسبه و ارائه سود هر سهم. از جمله ایرادات ارقام سوددهی و منجمله EPS اینست که به تنهایی منعکس کننده میزان ریسک نیستند، زیرا تغییرات بالقوه ای را که در هزینه سرمایه ی

ک شرکت در ارتباط با تورم و تغییرات ریسک مالی و تجاری رخ می‌دهند، نادیده می گیرند. همچنین توجه داشتن به EPS در برنامه ریزی ها به اهمیت سیاست های تقسیم سود اشاره ای نمی کند. البته دلایل فوق نشان می دهد که EPS تنها یک روی سکه است به عبارت دیگر در تعیین ارزش یک شرکت فقط کمیت سود مهم نیست بلکه باید به کیفیت آن نیز توجه شود، یعنی اینکه سود با چه میزان سرمایه گذاری حاصل شده است و هزینه سرمایه چقدر بوده است.

با توجه به اینکه در معیارهای حسابداری سود مورد تاکید می باشد، این مطلب که وجوه خرج شده را بعنوان هزینه در صورت سود و زیان منظور کنیم یا یک دارایی سرمایه ای در ترازنامه، می تواند در سود هر سهم تأثیر بسزایی داشته باشد. به عقیده استورات این تأثیر زمانی اوج می گیرد که شرکت مجاز به انتخاب یک روش از بین چند روش حسابداری باشد.
نرخ رشد سود
نرخ رشد از حاصل ضرب نرخ سرمایه گذاری در نرخ بازده بدست می آید. بنابراین ممکن است که دو شرکت دارای نرخ رشد سود مشابهی باشند در حالی که نرخ بازده آنها با هم متفاوت باشد. مثلا ممکن است شرکتی دارای نرخ بازده ۱۰ درصد و شرکتی دارای نرخ بازده ۱۵ درصد باشد. برای اینکه دو شرکت فوق نرخ رشد سود مشابهی داشته باشد، لازم است که شرکت اول سرمایه گذاری بیشتری انجام دهد زیرا نرخ بازده کمتری دارد. در حالی که شرکت دوم به دلیل نرخ بازده بهتر با سرمایه گذاری کمتری به همان نرخ رشد سود دست پیدا خواهد کرد (شاملو،۱۳۸۹،ص۱۴-۱۳).
سود تقسیمی
بسیاری بر این باورند شرکتی که سیاست تقسیم سود باثباتی دارد و هر ساله مبلغی از سود خود را بین سهامداران تقسیم می کند، این عمل نشان دهنده موفقیت و عملکرد مثبت شرکت می باشد. معمولاً شرکت هایی اقدام به تقسیم می کنند که نمی توانند سود خود را سرمایه گذاری نمایند. سود تقسیمی به سیاست سرمایه گذاری شرکت بستگی دارد. شرکت هایی که فرصت های سرمایه گذاری سودآوری دارند، سود را به عنوان یک منبع تامین مالی تلقی می کنند (جهانخانی و سجادی ، ۱۳۷۴، ص۷۳).
جریان های نقدی آزاد (FCF)
جریان نقد آزاد معیاری برای اندازه‌گیری عملکرد است و وجه نقدی را نشان می‌دهد که شرکت پس از انجام مخارج لازم برای نگهداری یا توسعه دارایی‌ها، در اختیار دارد. جریان نقد آزاد از این حیث دارای اهمیت است که به مدیران‌ اجازه می‌دهد تا فرصت‌هایی را جست‌وجو کند که ارزش سهام شرکت را افزایش می‌دهد. بدون در اختیار داشتن وجه نقد، توسعه محصولات جدید، انجام تحصیل‌های تجاری، پرداخت سودهای نقدی به سهامداران و کاهش بدهی‌ها امکان‌پذیر نیست. جریان نقدی آزاد از تفاوت سود عملیاتی خالص پس ازکسر مالیات و سرمایه گذاری خالص در دارایی های عملیاتی بدست می آید. یعنی: FCF = NOPA-T (شاملو،۱۳۸۹،ص۱۵- ۱۴ )۱
نرخ بازده حقوق صاحبان سهام (ROE)
نرخ بازده حقوق صاحبان سهام یکی از نسبت های مالی است که از طریق تقسیم سود بعد از مالیات به حقوق صاحبان سهام بدست می آید، بنابراین همه ایرادهایی که به سود حسابداری وارد شد، به این معیار نیز وارد می باشد. سود حسابداری با توجه به روش های گوناگون حسابداری و همچنین برآورد های حسابداری تحت تأثیر قرار می گیرد. بعبارتی مدیریت می تواند با توجه به اهداف خود، سود حسابداری و در نتیجه نرخ

بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) را تغییر دهد (جهانخانی و سجادی، ۱۳۷۴،ص۷۴)۲
نرخ بازده دارایی ها (ROA)
این معیار درنظامی به نام نظام دوپونت ظهور کرد و به‌عنوان مبنایی برای ارزیابی عملکرد شرکت ها مورد توجه قرار گرفت، در گذشته مدیران به حاشیه سود تحصیل شده اهمیت داده و دفعات گردش را نادیده می‌گرفتند، در حالی‌که یکی از وظایف مهم مدیران، نظارت بر دارایی های عملیاتی است. اگر دارایی های اضافی در عملیات به‌کار گرفته شوند مانند این است که هزینه‌های عملیاتی را افزایش داده‌ایم. یکی از مزایای مهم معادله نرخ بازده دارایی ها(ROA) این است که مدیران را به کنترل دارایی های عملیاتی وادار می‌سازد و همواره با کنتر

ل هزینه‌ها، نرخ سود خالص و حجم فروش، به کنترل دارایی های عملیاتی نیز می‌پردازند. امروز معادله نرخ بازده دارایی‌ها(ROA) یکی از مهمترین معیارها برای سنجش کارایی مدیران بخصوص برای نظارت بر مراکز سرمایه‌گذاری است، مسئولیت د‌هی مدیران در زمینه‌های مختلف در معادله نرخ بازده داراییها(ROA) ادغام گردیده و بصورت یک رقم ارائه می‌گردد، که برای سنجش کارایی مدیران در مراکز سرمایه‌گذاری، معیار مناسبی برای تخصیص وجوه سرمایه‌گذاری است.
نرخ بازده داراییها (ROA) یکی از نسبت های مالی است که از طریق تقسیم سود خالص بعلاوه هزینه بهره به مجموع دارایی ها بدست می آید. ROA به مهارت های تولید و فروش شرکت مربوط می شود و بوسیله ساختار مالی شرکت تحت تأثیر قرار نمی گیرد. بدلیل استفاده از سود حسابداری در محاسبه نرخ بازده دارایی ها، ایرادهایی که بر سود حسابداری وارد است، بر این معیار نیز وارد می باشد. با توجه به اینکه دارایی ها در ترازنامه به خالص ارزش دفتری نشان داده می شوند، بنابراین ارزش واقعی دارایی ها ممکن است بسیار پایین تر یا بالاتر از ارزش های دفتری آنها باشد، بنابراین ROA پایین ضروتاً به این مفهوم نیست که دارایی ها باید در جای دیگری بکار گرفته شوند. همچنین ROA بالا به این مفهوم نیست که شرکت می بایست نسبت به خرید همان دارایی ها و کسب بازده بیشتر اقدام نماید (شاملو،۱۳۸۹،ص۱۶- ۱۵ ).
معیارهای مبتنی بر اطلاعات حسابداری و اطلاعات بازار
این معیارها علاوه بر استفاده از اطلاعات موجود در صورت های مالی اساسی و یادداشت های همراه، اغلب از اطلاعات بازار نیز برای اندازه گیری عملکرد شرکت استفاده می نمایند. به همین دلیل این معیارها علاوه بر حفظ مزایای معیارهای قبلی، برخی از معایب آنها را نیز برطرف می کنند. بعبارتی چون از اطلاعات بازار نیز استفاده می کنیم، معیارها تا حدودی مربوط تر هستند و بیشتر با واقعیت همخوانی دارند ولی از قابلیت اتکای کمتری برخوردارند و بدلیل اینکه اطلاعات بازار دایماً در حال تغییر می باشند این معیارها نسبتاً بی ثبات هستند. در حالت کلی این معیارها نسبت به معیارهای مبتنی بر اطلاعات تاریخی ارجحیت دارند و عملکرد شرکت را دقیقتر اندازه گیری می کنند. این معیارها شامل نسبت قیمت به سود (P/E) و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام می باشد.
نسبت قیمت به سود (P/E)
نسبت P/E ابزاری رایج برای تحلیل وضعیت شرکت ها، صنایع و بازار است که از طریق تقسیم قیمت بازار یک سهم به سود همان سهم بدست می آید و بیانگر مبلغی است که سرمایه گذاران بایستی برای هر ریال سود پرداخت نمایند. نسبت P/E از عایدی شرکت بعنوان مبنای ارزش سرمایه گذاری سهام استفاده می کند و به روش های مختلف به ارزیابی سهم و شاخص بازار می پردازند. این نسبت، مظنه زیر ارزش، یا بالای ارزش بودن قیمت سهام است.
نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام
این نسبت از طریق تقسیم ارزش بازار هر سهم به ارزش دفتری همان سهم بدست می آید. ارزش دفتری هر سهم نشان دهنده ارزش های تاریخی است.
از طرفی ارزش بازار هر سهم انعکاسی از جریان های نقدی آتی می باشد که عاید شرکت خواهد شد، بنابراین اگر شرکتی دارای مدیریت و سازماندهی باشد که با کارآیی کامل به وظایف و نقش های خود عمل کند دراین صورت ارزش بازار، بزرگتر از ارزشهای تاریخی و دفتری خواهد بود و این نسبت افزایش پیدا می کند. نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری هر سهم طرز تفکر سرمایه گذاران نسبت به عملکرد گذشته و دورنمای آتی شرکت را بیان می کند.
۲-۱۴-۲ معیارهای اقتصادی ارزیابی عملکرد شرکت ها
معیارهای اقتصادی سعی می کنند با تبدیل اطلاعات حسابد

اری از طریق انجام برخی تعدیلات به اطلاعات اقتصادی، اطلاعات اقتصادی را مبنای ارزیابی عملکرد شرکت ها قرار دهند‏، بعبارت دیگر این معیارها، عملکرد شرکت را با توجه به قدرت کسب سود دارایی های موجود، و سرمایه گذاری بالقوه و با عنایت به نرخ بازده و نرخ هزینه سرمایه، ارزیابی می کنند.
مهمترین معیارهای که در زمینه ارزیابی عملکرد با استفاده از معیارهای اقتصادی وجود دارند عبارتند از:
-ارزش افزوده بازار (MVA)
-ارزش افزوده اقتصادی ( EVA)
ارزش افزوده بازار
هدف اولیه بیشتر شرکت ها افزایش ثروت سهامداران است. بدیهی است که این هدف منافع سهامداران را تامین می کند. همچنین این هدف برای اطمینان از تخصیص منابع کمیاب به طور کارا کمک می کند. ثروت سهامداران از طریق به حداکثر نمودن تفاوت بین ارزش بازار سهام شرکت و مقدار سرمایه تامین شده توسط سهامداران به حداکثر می رسد. این تفاوت، ارزش افزوده بازار (MVA) نامیده می شود.
(حقوق صاحبان سهام- ارزش بازار سهام) = MVA
(حقوق صاحبان سهام- (قیمت سهام)(تعداد سهام منتشره)) = MVA
ارزش افزوده اقتصادی
در حالی که MVA تأثیر اقدام های مدیریت را از زمان شروع فعالیت شرکت اندازه گیری می کند، ارزش افزوده اقتصادی بر اثربخشی مدیریت در یکسال معین تاکید دارد. EVA برآورد سود اقتصادی واقعی یک شرکت در یک سال می باشد، و تفاوت زیادی با سود حسابداری دارد. EVA بیانگر باقیمانده سود پس از کسر هزینه سرمایه است. در حالی که سود حسابداری بدون در نظر گرفتن هزینه سرمایه تعیین می شود. تامین مالی از طریق سهامداران هزینه دارد، زیرا وجوه تهیه شده توسط سهامداران می توانست در جای دیگر با بازده مناسب سرمایه گذاری شود. با سرمایه گذاری در شرکت، سهامداران فرصت سرمایه‌گذاری در جای دیگر را از دست می دهند. بازده سرمایه از دست رفته با ریسک مشابه، هزینه فرصت نامیده می شود. EVA معیاری برای اندازه گیری توانایی مدیریت جهت افزایش عملکرد و ارزش افزوده به سرمایه جدید است. باید توجه داشت که EVA می تواند هم برای کل شرکت و هم در بخش های مختلف یک شرکت به کار رود. بنابراین EVA مبنایی را برای تعیین عملکرد مدیریت در تمامی سطوح ارائه می دهد. هر چقدر EVA شرکت بیشتر باشد، وضعیت آن شرکت مطلوب تر است، غالباً EVA به عنوان مبنای اصلی برای پاداش مدیران در نظر گرفته می شود. (شاملو،۱۳۸۹،ص۱۸- ۱۶ ).

۱۵-۲سود تقسیمی ((DPS
تقسیم سود از دو جنبه بسیار مهم قابل بحث است. از یک طرف عاملی تأثیرگذار بر سرمایه گذاری های فراروی شرکت هاست. چرا که تقسیم سود موجب کاهش منابع مالی داخلی و افزایش نیاز به منابع مالی خارجی می شود. از طرف دیگر بسیاری از سهامداران شرکت خواهان تقسیم سود نقدی هستند، از این رو مدیران با هدف حداکثر کردن ثروت سهامداران همواره باید بین علایق مختلف آنان و فرصتهای سود آور سرمایه گذاری تعادل بر قرار کنند. بنابراین تصمیمات تقسیم سود که از سوی مدیران شرکت ها اتخاذ می شود بسیار حساس و دارای اهمیت است.
توجه همه جانبه به عوامل و محدودیت های موثر بر سیاست تقسیم سود علاوه بر به حداکثر رسانیدن ثروت سهامداران، موجبات حفظ و بقای شرکت در عرصه رقابت و رشد و توسعه روز افزون آنرا فراهم می نماید. تا قبل از دهه ۱۹۵۰رشته مدیریت مالی به صورت منسجم وجود نداشت و آنچه که در سال های قبل از ۱۹۵۰ مشاهده می شد مدل های هنجاری بود و موضوعات اساسی مورد بحث در ارتباط با سرمایه گذاری، تأمین مالی و خط ومشی سود سهام بهینه بود. اولین کتاب حایز اهمیت در سال ۱۹۵۱ توسط “گراهام” و “داد” نوشته شده است. در کتاب مذکور از طریق مدل های تجربی سعی گردید که سهام برتر شناسایی گردند. آنها در مدل خود از سود تقسیمی برای ارزش شرکت استفاده نمودند.
در دهه ۱۹۵۰ساختار تحقیق در مدیریت مالی از نگرش هنجاری، به نگرش اثباتی تغییر پیدا کرد، و این امرحاصل ورود اقتصاددانان به این عرصه بود. در نگرش اثباتی پدیده ها به صورت آنچه که هست و نه آنچه که باید باشد مورد بررسی قرار می گیرند. مودیلیانی و میلر (۱۹۵۸) شالوده نظریه ساختار سرمایه را بر فرض بازار رقـابت کامل و تعادل در بازار پی ریزی نمودند، آنها با فرض رقابت کامل و نبود مالیات، هزینه های مبادلات و غیره، با فرض اینکه خط و مشی سرمایه گذاری شرکت ثابت است، به این نتیجه رسیدند که خط و مشی تأمین مالی شرکت تأثیری بر ارزش جاری شرکت نمی گذارد، این نظریه به نامربوط بودن ساختار سرمایه معروف می باشد.
در سال۱۹۶۱ مویلیانی و میلر نظریه ساختار سرمایه را به خط

و مشی سود سهام تعمیم دادند. آنها استدلال کردند، تا زمانی که توزیع جریان های نقدی شرکت ثابت است و با فرض عدم وجود مالیات، انتخاب هر خط و مشی سود تقسیمی، تأثیری بر ارزش جاری شرکت ندارد، زیرا افزایش سود تقسیمی از طریق فروش سهام جدید تأمین می شود و با فرض عدم تغییر در ساختار سرمایه، فروش سهام جدید، نسبت هر سهم را به اندازه سود تقسیمی کاهش می دهد و لذا سود تقسیمی بر ارزش شرکت تأثیری نمی گذارد. مودیلیانی و میلر با بیان دو مقاله فوق، انقلابی در عرصه مدیریت مالی به وجود آوردند. در نظریه فوق بین تصمیمات سرمایه گذاری و تصمیمات تقسیم سود ارتباطی وجود ندارد. نظریه آنان بر پایه دیدگاه اقتصاددانان نئوکلاسیک استوار است زیرا در نظریه فوق تصمیمات سرمایه گذاری و تأمین مالی مستقل از هم است. این نظریه توسط هرشفیلر نیز ارائه گردیده است(بهرامفرومهرانی، ۱۳۸۳،ص۲۸)۲
سیاست تقسیم سود
سیاست تقسیم سود یکی از بحث انگیزترین مباحث مالی است. الگوهای نظری متضاد که گاها فاقد پشتوانه تجربی قوی هستند، به دنبال توضیح سیاست های تقسیم سود شـرکت می باشند.
هدف از اجرای چنین سیاستی تعیین نقشی است که آن سیاست در به حداکثر رسانیدن ثروت سهامداران ایفا می‌کند. از آنجا که سیاست تقسیم سود تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد، پرداخت تمام سود به سهامداران به معنی به حداکثر رسانیدن ثروت آنان نخواهد بود.
نظریه های سیاست تقسیم سود
اولین گامهای نظریه پردازی در زمینه سیاست تقسیم سود، به پیش بینی اثر پرداخت سود بر قیمت سهام مربوط می شود. در طول قرن اخیر، سه مکتب فکری در این زمینه (اثر پرداخت سود بر قیمت سهام)بوجود آمدند.
نتایج تحقیقات مکتب اول نشان می دهد سود سهام پرداختی اثر مثبت و قابل توجهی بر قیمت سهام دارد، گروه دوم بر این باورند که قیمتهای سهام همبستگی منفی با میزان سود سهام پرداختی دارد و گروه سوم مدعی اند میزان سود پرداختی شرکت در ارزیابی قیمت سهام نامربوط است، بر اساس مکاتب فکری یاد شده نظریه های تقسیم سود به صورت زیر طبقه بندی می شوند:
هموارسازی سود تقسیمی
نامربوط بودن
پرنده در دست
اثر مالیاتی تقسیم سود
تأثیر مشتریان و موکلین
نابرابری اطلاعاتی(علامت دهی و هزینه نمایندگی)
مدل های نظری و تجربی سیاست تقسیم سود، اخیرا به گونه ای دیگر طبقه بندی شده اند. در این طبقه بندی، نظریه های یاد شده بر اساس وجود نقاط مشترک در یک طبقه قرارگرفته اند و تاکید اصلی توجه به روانشناسی سرمایه گذار، عوامل اقتصادی–اجتماعی و در نظر گرفتن طبقه جداگانه با عنوان مدل های رفتاری در ترکیب طبقه بندی نظری

ه های سیاست تقسیم سود می باشد. از این رو نظریه های سیاست تقسیم سود بر اساس مقاله فرانکفورتر و وود،۲۰۰۲به سه دسته تقسیم می شوند.
۱مدل های اطلاعاتی کامل –عامل مالیات۲
۲مدل های نابرابری اطلاعاتی۳
۳مدل های رفتاری۴
۱- مدل های اطلاعاتی کامل– عامل مالیات
مدل های تعدیل شده مالیاتی بر این باورند که سرمایه گذاران به بازده بالای سهام توجه می کنند تا سود سهام. در نظریه قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای، سـرمایه گذاران قیمت پایین ترین سهام به سود سهام را به دلیل اثرات مالیاتی آتی ترجیح می دهند. نتیجه اصلی مدل های تعدیل شده مالیاتی، تفکیک سرمایه گذاران بر اساس ترجیحات آنان در مورد پذیرش یا عدم پذیرش اثرات مالیاتی سود تقسیمی است.
اولین مدل توسط مودیلیانی و میلر(۱۹۶۱)مطرح شد. افراد دیگری که با پرداخت سود به دلیل بار مالیاتی آن موافق نبوده و معتقد بودند که پرداخت سود اثری بر ارزش بازار سهام ندارد عبارتند از: ماسولیز و ترومن(۱۹۸۸)، فارار و سلوین(۱۹۶۷)، اوربیچ(۱۹۷۹).
۲- مدلهای نابرابری اطلاعاتی
وجود اطلاعات نابرابر میان مدیران و مالکان در بازار، پایه و اساس تلاش های سه گانه و مجزا برای توضیح سیاست تقسیم سود را تشکیل می دهد. مدل های نابرابری اطلاعاتی به سه دسته تقسیم می شوند:
الف- مدل های علامت دهی یا انعکاسی
ب- هزینه نمایندگی
ج- فرض جریان نقدی آزاد
کاهش نابرابری اطلاعاتی میان مدیران و مالکان از طریق تغییرات غیر منتظره در سیاست تقسیم سود، اساس مدل های علامت دهی را تشکیل می دهد . نظریه هزینه نمایندگی از سیاسـت تقسیم ســود برای هم سـویی بهتر منافع سهامداران و مدیران استفاده می کند. فرضیه جریان نقدی آزاد ترکیب ویژه ای از نظریه های هزینه نمایندگی و علامت دهی است.
الف– مدل های علامت دهی یا انعکاسی
طرفداران نظریه علامت دهی معتقدند، سیاست تقسیم سود شرکت علامت یا انعکاسی از عملکرد جاری و آتی شرکت می باشد. در این مدل فرض براین است سود پرداختی یک شرکت زمانی افزایش می یابد که انتظار برود سود های آتی افزایش یابد. اثر سیاست تقسیم سود بر رفتار سرمایه گذاران، به این دلیل که اطلاعاتی درباره عملکرد جاری و آتی شرکت دارد، اثر محتوای اطلاعاتی نامیده می شود. درآغاز دهه ۱۹۸۰، بار، یوسف و هافمن مقاله ای با عنوان “اثر علامت دهی تقسیم سود روی قیمت سهام “منتشـر کردند. آنها بر این عقیده بودند که با افزایش غیر قابل انتظار سودهای تقسیمی قیمت سهام شرکتها افزایش و در زمان قطع سود های تقسیمی قیمت سهام شرکت ها کاهش خواهد یافت. آمباریش و همکاران (۱۹۸۷)، کیل و نو(۱۹۹۰)نیز با نظریه بار، یوسف و هافمن موافق بودند.(اعتمادی و چالاکی ، ۱۳۸۴، ص ۳۶-۳۴)
ب- هزینه نمایندگی
شناسایی هزینه های بالقوه نمایندگی، مربوط به تفکیک مدیریت و مالکیت، موضوعی است که سابقه آن به سه قرن بر می گردد.
تضاد اطلاعاتی میان مدیریت و سهامداران هزینه ای به صورت تفاوت قیمت سهام به دنبال دارد که این هزینه ها به «هزینه های نمایندگی» معروف است. هزینه های نمایندگی در شرکت های که مدیریت آنها بر عهده مالکان است به دلیل همسویی اهداف مدیران و مالکان کمتر است. چنانچه در شرکتی تضاد نسبی یا جزیی میان سهامداران و مدیران وجود داشته باشد، در این صورت مدیریت برای حفظ موقعیت خود ناچار است سیاست تقسیم سودی را انتخاب کند که هزینه های نمایندگی را به حداقل برساند. در این صورت سود سهام نقش عمده ای را در ارزش شرکت خواهد داشت، زیرا پرداخت سود سهام به طور غیر مستقیم مبین نتیجه فعا

لیت های سرمایه گذاری مدیریت قلمداد می شود. (خادم مؤخرشهرضا،۱۳۸۰،ص۶۷)
براساس مدل‌های جایگزین مشکل نمایندگی، سیاست تقسیم سود می‌تواند به عنوان جایگزینی برای تضادهای منافع بین سهامداران دورن سازمانی و برون سازمانی باشد. زویبل (۱۹۹۶) اینگونه استدلال می‌کند که مدیران به منظور دفع کردن رقابت برای کنترل شرکت به طور داوطلبانه اقدام به پرداخت سود می‌نمایند. (شاملو،۱۳۸۹،ص۲۱).
ج-فرض جریان نقدی آزاد
مدیر محافظه کاری که در جهت افزایش منافع سهامداران تلاش می کند، می بایست در فرصت های سودآور سرمایه گذاری کند. جدایی مالکیت و مدیریت ممکن است باعث اغوای مدیران شده و وجوه مازاد در راه هایی مصرف شود که موجب هدر دادن منابع شرکت شود. جانسون نظریه نابرابری اطلاعات و نمایندگی را با هم ترکیب کرده و فرضیه جریان نقدی آزاد را مطرح کرد که بر اساس آن وجوه باقیمانده پس از تأمین مالی تمام پروژه های دارای ارزش فعلی خالص مثبت باعث بوجود آمدن تضاد میان منافع مدیران و سهامداران می شود. پرداختهای بهره بدهی و تقسیم سود و سرمایه گذاری در پروژه هایی با ارزش مورد انتظار مثبت توسط مدیران، از مصرف وجوه مازاد، در اموری که در راستای اهداف شرکت نیست، می کاهد.
مدلهای رفتاری
هیچ¬ کدام از الگوهای بحث شده، رفتار تقسیم سود شرکت مورد مشاهده را به دلیل عدم توجه به رفتار سرمایه¬گذار به طور کامل توضیح نمی¬دهد. رفتار سرمایه¬گذار تحت تأثیر طرز برخورد و اندازه و وضع جامعه قرار می¬گیرد. متأسفانه این عامل اغلب به وسیله تئوریسین¬های مالی به دلیل مشکل معرفی رفتار سرمایه¬گذار در مدل قیمت¬گذاری صرف¬نظر شده است.
وارد کردن این اثرات در مدل تلاشی جهت توسعه تئوری برای توضیح تداوم سیاست تقسیم سود شرکت می¬باشد. فشارهای اجتماعی می تواند منجر به اشتباه در قضاوت و اتخاذ تصمیمات غیر منطقی درباره خرید یا فروش سهام توسط سهامداران شود.تمرکز روی روانشناسی سرمایه¬گذار، به شدت روی مجموع فعالیت بازار اثرمی گذارد. سیاست تقسیم سود با افزایش ثروت سهامداران سازگار نیست و با افزودن الگوی رفتار اقتصادی – اجتماعی به سهامداران اقتصادی بهتر توصیف می¬شود. پرداخت¬های تقسیم سود می تواند بعنوان انعکاس عوامل اقتصادی در ارزیابی شرکت تلقی شود. مدیران می دانند که سهامداران مایل به گرفتن سود سهام هستند، از این رو پرداخت یا افزایش سود نقدی روشی برای کاهش اضطراب سرمایه گذار و آرام کردن اوست. پرداخت¬های سود سهام می تواند به عنوان انعکاس عوامل اقتصادی– اجتماعی در ارزیابی شرکت تلقی شود. توجه به روانشناسی سرمایه گذار عوامل اقتصادی– اجتماعی منجر به مطرح شدن مدل¬های رفتاری شد.(اعتمادی و چالاکی ، ۱۳۸۴، ص ۳۸-۳۷)۱