مقاله بورس اوراق بهادار

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله بورس اوراق بهادار دارای ۶۲ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بورس اوراق بهادار  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بورس اوراق بهادار،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله بورس اوراق بهادار :

چکیده :
نقش اصلی بورس اوراق بهادار، جذب و هدایت پس‌اندازها و نقدینگی سرگردان و پراکنده در اقتصاد به سوی مسیرهای بهینه آن است، به گونه‌ای که منجر به تخصیص بهینه منابع کمیاب مالی شود. اما این مهم منوط به وجود کارایی بازارهای مالی است. بازار بورس مکانی است که درآن سهام شرکتهای گوناگون تولیدی خدماتی و سرمایه گذاری داد و ستد می شود. مردم به بازاربورس بازارسهام هم می گویند. اما نام رسمی و قانونی آن “بورس اوراق بهادار” می باشد.” که منظوراز اوراق بهادارهمان برگه های سهام شرکتهاست. به مکانی که در آن عمل داد و ستد انجام می گیرد “تالار معاملات بورس گفته می شود”.
مقدمه :
تحقیقات اخیر در بازارهای مالی پیشرفته نشان می‌دهد که تفسیر بازار سرمایه در دنیای واقعی با آنچه فاما و همفکران او تحت عنوان فرضیه بازار کارای سرمایه مطرح می‌کنند، متفاوت و پیچیده است. مفروضات حاکم بر بازارهای واقعی با مفروضات ساده تیوری مدرن پرتفوی و فرضیه بازار کارای سرمایه، تفاوت اساسی دارد. به عبارتی بازارهای واقعی بسیار پیچیده‌تر از آن هستند که بتوان آنها را در قالب یک یا دو تیوری و مدل جای داد و برآن اساس در آن بازارها فعالیت کرد. عوامل پیچیده رفتاری، روانی و ارزش‌های اقتصادی مختلف تاثیر بسیاری بر قیمت سهام دارند. بنابراین با وجود مطالعات اخیر دانشمندان مالی، به‌دلیل عدم‌کارایی بازارها در تعیین ارزش و اثر آن بر قیمت‌گذاری دارایی‌های مالی، عامل نمایندگی و عوامل پیچیده روانی و رفتاری و ارزش‌های اقتصادی متعدد، بازارهای سرمایه هیچ‌گاه به کارایی کامل نخواهند رسید.
بورس چیست؟
بورس اوراق بهادار و رسمی سرمایه است که سهام شرکتهای دولتی و خصوصی تحت ظوابط و مقررات خاصی مورد معامله قرار می گیرد.
در ضمن کلمه بورس از شخصی به نام واندر بورس گرفته شده است.

تاریخچه بورس:
در اوایل قرن پانزدهم در کشور بلژیک (سال ۱۴۶۰) برای اولین بار بورس اوراق بهادار طبق ظوابط خاص عرضه کنندگان به وجود آمد، نام دیگر بورس (بازار سهام) است.
تاریخچه بورس در ایران:
بورس ایران در سال ۱۳۴۰ هجری شمسی پدید آمد و در سال ۱۳۴۵ به تصویب مجلس شورای ملی کشور رسید.
تاریخچه بورس اوراق بهادار تهران
بورس اوراق بهادار تهران که در سال ۱۳۴۶ تأسیس گردیده، هم اکنون در آستانه تبدیل شدن به صنعتی با عنوان «بورس» قرار گرفته است. با اجرای کامل قانون جدید بازار سرمایه و تبدیل بورس های کالایی به شرکت سهامی عام تحت اختیار سازمان بورس اوراق بهادار، این مهم تحقق می یابد. در این صورت، نقش وزارتخانه ها در اداره بورس کالایی و انحصاری عمل کردن برخی از این نوع بورس ها نیز در ایران برچیده می شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی «مهر»، بخش مالی اقتصادی هر کشور تأمین کننده منابع مالی و فعالیت های حقیقی اقتصادی است که به دو بازار پولی و سرمایه تقسیم می شود.
بازار پولی که عمدتاً به وسیله نظام بانیک اداره می شود، مهمترین کارکرد آن تأمین اعتبارات کوتاه مدت است. در همین حال، کارکرد اصلی بازار سرمایه هم تأمین مالی بلند مدت موردنیاز در فعالیت های تولیدی و خدماتی مولد است.
برهمین اساس، تاریخچه تأسیس اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند برمی گردد. در ایران نیز سازمان بورس اوراق بهادار تهران که پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۴۶ فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد، درحال حاضر ۳۸ ساله شده است. ا; وردی رجایی سلماسی اولین دبیرکل بورس اوراق بهادار تهران پس از انقلاب بوده است که در سال ۵۹ وارد این بورس شد.
این بورس در سال های پس از انقلاب اسلامی و قبل از اولین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی کشور شاهد تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود که براساس آن، بانک های تجاری و تخصصی کشور در چهارچوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و ۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند.
سپس براساس تصمیماتی، شرکت های بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند و به مالکیت دولتی درآمدند. همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ موجب شد تا تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند، به گونه ای که تعداد آنها از ۱۰۵ شرکت و مؤسسه اقتصادی در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت.
اولین دبیرکل بورس اوراق بهادار تهران پس از انقلاب نیز ا; وردی رجایی سلماسی بود که تا سال ۱۳۷۶ در این سازمان فعالیت کرد.
فعالیت بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۶۸ در چهارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی، مورد توجه قرار گرفت.
البته گرایش سیاست گذاری های کلان اقتصادی به استفاده از ساز و کار بورس، افزایش چشمگیر شمار شرکت های پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را دربرداشت و شرکت های پذیرفته شده در بورس و فعال در آن به دو دسته شرکت های تولیدی و شرکتهای سرمایه گذاری تقسیم شدند.
رجایی سلماسی در سال ۱۳۷۶ از بورس اوراق بهادار تهران کنار رفت و احمد میرمطهری روی کار آمد. درعین حال، تا قبل از تصویب برنامه سوم و اجرای آن (۱۳۷۹) کشور ما برای راه اندازی بورس های کالا با خلاء قانونی مواجه بود، تا اینکه دست اندرکاران تدوین لایحه و قانون برنامه سوم توسعه به تدوین و تصویب قانونی اقدام کردند.
این موضوع در ماده ۹۴ برنامه سوم توسعه گنجانده شد تا یک بازار متشکل و سازمان یافته ای تشکیل شود که به طور منظم کالای معینی با ساز و کاری خاص مورد معامله قرار می گیرند. البته طبقه بندی های متعددی برای یک بورس کالایی وجود دارد، اما گسترش بازارهای بخش مالی و حقیقی اقتصاد سبب شده چندین نوع از بررسی ها در قالب یک تشکل متمرکز قرار داشته باشند.
بورس کشاورزی که قرار بود از بورس فلزات راه اندازی شود، به دلیل اختلافاتی که در کابینه دولت اصلاحات به وجود آمد، به تأخیر افتاد. با شدت گرفتن اختلافات در دولت اصلاحات، زمینه های راه اندازی بورس فلزات مهیا شد و بالاخره این که با راه اندازی این نوع بورس در شهریور ۱۳۸۲، بورس فلزات اولین بورس منطقه ای ایران نام گرفت. هم اکنون این نوع بورس از اهداف اولیه خود فاصله گرفته و براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، به صورت انحصاری اداره می شود.
بورس کشاورزی نیز برمبنای تجربه از بورس فلزات در سال ۸۳ فعالیت رسمی خود را آغاز کرد که بنابر گفته دبیرکل بورس کالای کشاورزی، اهداف این نوع بورس هم در سال اول فعالیت تحقق نیافته است.
پس از مروری بر روند شکل گیری بورس کالایی، حال به دلیل تدوین قانون جدید بورس اوراق بهادار می پردازیم. با توجه به ایجاد پیشرفت و توسعه در زمینه های اقتصادی و نیاز به تدوین قانون جدیدی در زمینه بازار اوراق بهادار، لذا با مطرح شدن بحث های گوناگون از حدود ۴ سال قبل، بالاخره در سال ۸۳ آخرین نسخه ارائه شده در دولت تصویب و در آذر ماه سال ۸۴ برای اجرا به سازمان مدیریت ابلاغ شد.
قانون قدیم بورس مربوط به سال ۱۳۴۵ و هم اکنون قانون جدید مطابق با شرایط امروز بازار و اقتصاد کشور تدوین شده است. تفکیک میان مقام عملیات و نظارت یکی از مهم ترین تفاوتهای قانون جدید و قدیم بازار اوراق بهادار مطرح شده است که به موجب آن، سازمان بورس تشکیل شده، وظیفه نظارت و شرکت بورس ایجاد شده، وظیفه عملیات را به عهده دارند و این درحالی است که در قانون قبلی بورس هر دو وظیفه را انجام می داده است.
در این قانون در خصوص سامان دهی بازار اولیه آمده است: سازمان بورس اوراق بهادار به شرکت های بورس مجوز ثبت شرکت می دهد و این در حالی است که در قانون قبلی سازمان بورس هیچ کنترلی بر شرکت های سهامی عام که اوراق بهادار منتشر می کنند، نداشته است.
وظیفه ایجاد ابزارهای مالی به بورس و نظارت قانونمند بر ارکان و نهادهای فعال در بازار سرمایه از دیگر موارد مورد مقایسه در قانون جدید بورس در مقایسه با قانون قبلی است، به طوری که مطابق قانون جدید بورس وظیفه نظارت منسجم و قوی بر شرکت های سرمایه گذاری فعال در بازار اوراق بهادار، شرکت کارگزاری صندوق های بازنشستگی، شرکت های تأمین سرمایه و شرکت های سپرده گذاری اوراق بهادار را خواهد داشت.
طرح جرایم و مجازات ها متناسب با تخلف انجام شده را از دیگر تفاوت های قانون جدید با قانون قبلی به شمار می رود. برهمین اساس، یکسری فعالیت ها در بازار می توانند جرم محسوب شوند و متناسب با هر جرم مجازاتی در قانون تعریف و تعیین شده که این امر موجب شفافیت بازار سرمایه می شود.
در نتیجه، شورای عالی بورس و سازمان بورس مهمترین ارکان اصلی بازار اوراق بهادار هستند و اتخاذ تدابیر لازم جهت سامان دهی و توسعه بازار اوراق بهادار، تعیین سیاست ها و خط مشی بازار اوراق بهادار، پیشنهاد آئین نامه های لازم به هیئت وزیران برای تصویب، مشخص کردن نرخ های کارمزد دریافتی از فعّالان بازار و ارتباط بازار کشور با بورس خارج کشور از مهمترین وظایف شورای عالی بورس عنوان شده است.
در قانون جدید مقام ناظر، کسی که به بازار سرمایه نظارت می کند، با مقام اجرایی و عملیاتی و تصدی گری جدا شده است. در طول ۴۰ سال گذشته این دو مقام یکسان بوده و تمامی عملیات اجرایی توسط یک هیئت مدیره صورت می گرفت. این جدایی به این صورت است که تمامی فعالیت هایی که در زمینه تصدی گری و امور اجرایی است، به مردم واگذار می شود. براساس فعالیت های عملیاتی و اجرایی بورس های کالای کشاورزی و فلزات منحل خواهد شد و به صورت شرکت های سهامی عام درخواهد آمد. نقش دولت هم در این بورس¬ها فقط تصویب اساسنامه این شرکت ها است.
همچنین در قانون جدید برای سهامداران، شرکت کارگزاری و سازمان بورس اوراق بهادار وظایف مشخصی درنظر گرفته شده است، به طوری که در شرایطی از هر سه آنها حمایت و در صورت خطایشان مجازاتهایی برای آنها پیش بینی شده است. در صورتی مدیران شرکتهای دولتی حاضر در بورس، سه بار کار تخلفی انجام دهند، نام آنها در لیست سیاه قرار خواهد گرفت و دیگر نمی توانند به عنوان مدیران شرکت های بورس فعالیت کنند.
درحال حاضر نیز با پایان یافتن مهلت ثبت نام از مؤسسین شرکت سهامی عام، سازمان بورس مفاد ماده ۵۴ قانون را چک می کند و براساس آن مجمع عمومی هیئت مؤسس بورس اوراق بهادار تشکیل می شود.
درعین حال، مطرح شده است که حضور کاگزاران جهت کنترل بازار در شرکت سهامی عام بورس ضروری است. بنابراین میزان سهامی که کاگزاران می توانند در شرکت سهامی عام بورس داشته باشند بیشتر از سهام اختصاص یافته به افراد حقیقی است. هدف اصلی از تشکیل شرکت سهامی عام بورس کنترل بازار بورس است. بازده شرکت سهامی عام بورس از لحاظ کسب سود به مانند دیگر شرکت های سهامی است. البته باتوجه به اینکه در شرکت سهامی عام بورس مدیریت توسط بخش خصوصی اعمال می شود در نتیجه سهامداران از حضور در شرکت سهامی عام بورس استقبال می کنند.
براساس برخی گزارش ها، ارزش جاری بازار بورس تهران در پایان چهار ماه نخست سال ۲۰۰۶ به ۳۷ میلیارد و ۵۷۰ میلیون دلار رسیده است که کاهش ۵/۷ درصدی نسبت به سال گذشته نشان می دهد.
هم اکنون شورای عالی بورس هم با راه اندازی بورس نفت در ایران موافقت اصولی کرده و اساسنامه آن نیز تهیه و به سازمان بورس اوراق بهادار همچون بورس های کالایی فلزات و کشاورزی تقدیم شده است.
تحلیل گران اقتصادی هم معتقدند که بورس ایران مانند صنعت بیمه و سایر صنایع در حال تبدیل به صنعت است. یکی از مسئولان اقتصادی کشور هم در پاسخ به این پرسش که آیا ضرورت دارد که اداره بورس فلزات از وزارت صنایع گرفته و به وزارت بازرگانی سپرده شود، گفت: آیا اجرای قانون جدید در بازار سرمایه و تبدیل بورس های کالایی به شرکت سهامی عام، دیگر اکثریت مشکلات موجود رفع خواهد شد و بورس کالایی به صورت انحصاری اداره نمی شود. وی حتی تأخیر در راه اندازی بورس نفت را چانه زنی در این خصوص عنوان کرده است.
با تبدیل بورس های کالایی به شرکت سهامی عام، مدیر عامل این شرکت ها با مجوز شورای بورس انتخاب می شوند و تحت اختیار سازمان بورس اداره خواهند شد و نقش وزارت خانه ها در این نوع بورس ها نیز به طور کلی از بین می رود.
در پایان به این نقطه اشاره می شود که بورس ۳۸ ساله ایران هم اکنون در شرایط حساسی است تا اینکه با تصویب اساسنامه های جدید بورس کالایی، سازمان بورس اوراق بهادار وارد مرحله جدیدی از فعالیت نوپای خود شود.
نحوه خرید و فروش سهام:
نحوه خرید و فروش در بازار رسمی و غیر رسمی متفاوت از یکدیگر است.در زیر ابتدا نحوه خرید و فروش در بازار رسمی ارائه می شود و سپس در بازار غیر رسمی ارائه می شود.
– نحوه خرید و فروش در بازار رسمی:
الف) ساعت انجام معامله:
معاملات اوراق بهادار در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲۳۰ و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام می شود.
ب) نحوه انجام معامله:
انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران از طریق کارگزاران انجام می‌شود. این کارگزاران که در انجام معاملات نقش نماینده خریدار و یا فروشنده را ایفا می‌کنند، دارای مجوز کارگزاری از سازمان و عضو بورس هستند
ج) افتتاح حساب یا دریافت کد معاملاتی:
از آن‌جا که دادوستد اوراق بهادار با استفاده از سیستم رایانه‌ای و براساس کد خریدار و فروشنده انجام می‌شود، لازم است همه خریداران و فروشندگان دارای کد منحصر به خود باشند تا کارگزار بتواند براساس آن به خرید و فروش اوراق بهادار بپردازد. کد معاملاتی، شناسه‌ای ۸ کاراکتری است که براساس مشخصات و اطلاعات فردی سرمایه‌گذار – از جمله کد ملی وی – و به صورت ترکیبی از حرف و عدد تعیین می‌شود. این کد در واقع از سه حرف اول نام خانوادگی و یک عدد تصادفی، تشکیل شده است.
د)تکمیل فرم سفارش خرید یا فروش:
در این فرم اطلاعات مورد نیاز اعم از مشخصات شرکت کارگزاری، مشخصات سرمایه‌گذار، نام، تعداد و قیمت اوراق بهادار، چگونگی پرداخت یا دریافت وجه قید می‌شود. تعیین قیمت اوراق بهادار با مشتری است و مشتری می‌تواند تقاضای خرید یا فروش اوراق بهادار را در قیمت مشخصی تقاضا کند یا اینکه تعین قیمت را به کارگزار و شرایط بازار واگذار کند.
ه)ورود سفارش به سامانه معاملاتی:
پس از دریافت سفارش خرید یا فروش، کارگزار سفارش‌های دریافتی را با حفظ نوبت وارد سامانه معاملات می‌کند. اولویت‌بندی درخواست‌ها در صف تقاضای خرید(فروش) سهام ابتدا براساس قیمت‌های پیشنهادی خرید(فروش) صورت می‌گیرد و از بالاترین(پایین‌ترین) تا پایین‌ترین(بالاترین) قیمت اولویت‌بندی می‌شوند.
و) انجام معامله:
در سامانه معاملات صف تقاضا و سفارش‌های خرید در مقابل صف عرضه یا سفارش‌های فروش قرار می‌گیرد و در صورتی که قیمت پیشنهادی خرید و قیمت پیشنهادی فروش برابر شوند، معامله به‌طور خودکار توسط سیستم رایانه‌ای انجام می‌شود و سفارش‌ها از صف عرضه و تقاضا حذف می‌شوند.
ز)تسویه و پایاپای:
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، مسوول تسویه و پایاپای معاملات اوراق بهادار و همچنین ثبت و سپرده‌گذاری اوراق بهادار است. پس از انجام معامله در بورس و به‌طور معمول در پایان نشست معاملاتی، اطلاعات برای پایاپای اوراق و همچنین تطبیق با اطلاعات سهامداری ثبت‌شده در سیستم و برای اطیمنان از وجود سهامدار، صحت اطلاعات سهامداری ثبت‌شده (نام، مقدار سهام;.)، کفایت موجودی اوراق سهامدار برای تسویه معامله و همچنین مسدود نبودن موجودی سهامدار (وثیقه، رهن و;)، به سپرده‌گذاری مرکزی ارسال می‌شود. سپرده گذاری با تعیین خالص تعهدات اعضای خود(کارگزاران) در روز دوم پس از انجام معامله یعنی T+ 2، گزارش تسویه را تهیه می‌کند. به عبارت دیگر در این مرحله، خالص تعهدات کارگزاران در مورد وجوه و اوراق بهادار تعیین و به آنان ابلاغ می‌شود.
انتقال مالکیت اوراق بهادار از فروشنده به خریدار(در مقابل انتقال وجوه از خریدار به فروشنده)، آخرین مرحله از فرآیندهای پس از انجام معامله به شمار می‌رود. پس از تطبیق اطلاعات و تعیین خالص تعهدات اعضاء در مرحله پایاپای اوراق(T+ 2)، اوراق بهادار در روز تسویه(T +3)، به صورت غیرفیزیکی(Book Entry) از حساب فروشنده اوراق بهادار به حساب خریدار منتقل می‌شود. شرکت سپرده‌گذاری در کنار انتقال غیر فیزیکی اوراق بهادار، اقدام به چاپ گواهی‌ سپرده‌گذاری و نقل انتقال سهام، معادل سهام خریداری شده برای خریدار و مانده سهام(در صورت وجود) برای مشتری فروشنده می‌کند.
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار یک شرکت سهامی عام است که بر پایه قانون بازار اوراق بهادار تشکیل شده است و بانک‌ها، شرکت‌های کارگزاری و سازمان بورس و اوراق بهادار سهامداران اصلی آن هستند.
دامنه نوسان روزانه
دامنه نوسان روزانه قیمت سهام در بورس تهران ۲ درصد تعیین شده است و از این‌رو قیمت سهام یک شرکت در یک روز حداکثر ۲ درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل افزایش یا کاهش می‌یابد. دامنه نوسان قیمت مانع از نوسانات شدید قیمت‌ها و تلاطم بازار می‌شود.
کارمزد معاملات
مشتریان برای انجام معاملات، کارمزدهای زیر را پرداخت خواهند کرد:
کارمزد کارگزاران، کارمزد بورس، کارمزد سازمان، کارمزد شرکت سپرده‌گذاری( کارمزد تسویه)، مالیات نقل و انتقال.
مجموع ملبغ کارمزد و مالیات ۱۵/۱ % مبلغ معامله خواهد شد.
– نحوه انجام معاملات در تابلوی غیررسمی:
کارگزاران باید مجوز مورد نیاز برای فعالیت در تابلوی غیررسمی را برای سهام شرکت یا شرکت های معین، از هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار اخذ نمایند.
کلیه سفارش های خرید و فروش در تابلوی غیررسمی فقط با قیمت محدود (Limit Order) اخذ می‌گردد.
انجام معاملات در تابلوی غیررسمی مشمول محدودیت نوسان قیمت نخواهد بود. سهام هر شرکت در تابلوی غیررسمی یک روز در هفته قابل معامله خواهد بود. روز و ساعت انجام معامله توسط هیأت مدیره بورس تعیین می‌شود. نحوه انجام معاملات در تابلوی غیررسمی به صورت توافقی بوده و کارگزاران صرفاً سفارش‌های دریافتی را جهت انجام در سامانه معاملات وارد می‌نمایند.
در صورتی‌که برای معاملات سهام یک شرکت خاص، یک کارگزار تعیین شده باشد صرفاً سفارش‌هایی که منجر به معامله گردند، در سامانه معاملات وارد می‌شوند. در صورتی که برای معاملات سهام یک شرکت خاص بیش از یک کارگزار مشخص شده باشد، کلیه کارگزاران سفارش‌های خود را بین ساعات ۸:۳۰ تا ۹:۰۰، وارد سامانه معاملات نموده و در پایان این زمان، کلیه معاملات به قیمت محاسبه شده توسط سامانه معاملات انجام شده و به ثبت می‌رسند و جلسه معاملاتی خاتمه می‌یابد. سفارشاتی که منجر به معامله نمی‌گردد از سیستم معاملات حذف می‌گردد و کارگزار مربوط موظف است در اولین جلسه معاملاتی بعدی این سفارشات را وارد سیستم نماید.
میزان کارمزد دریافتى کارگزاران از هر طرف معامله به شرح زیر محاسبه می‌گردد:
در معاملات سهام هر یک از طرفین معامله کارمزدى از قرار ۴ در هزار مبلغ معامله به کارگزارى که معامله را از طرف آنها انجام داده پرداخت خواهد کرد. در معاملات اوراق مشارکت هر یک از طرفین کارمزدى از قرار ۲ در هزار مبلغ معامله به کارگزار مربوط پرداخت خواهد کرد.
کارگزاران
کارگزاران اشخاص حقوقی هستند که به نمایندگی از مشتریان و از طرف آنان اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می‌کنند. فعالیت کارگزاری نیازمند کسب مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار(سبا) و عضویت در بورس است.
کارگزاران مجاز به ارائه خدمات زیر هستند:
الف) خدمات کارگزاری، کارگزار/ معامله‌گری و بازارگردانی
ب) خدمات مالی و مشاوره‌ای شامل
کارگزاران برای ارائه خدمات یادشده کارمزد دریافت می‌کنند که میزان آن توسط سازمان و بورس تهران تعین می‌شود.
انتخاب کارگزار :
خرید و فروش اوراق بهادار در بورس صرفا از طریق کارگزاران انجام می‌شود و از این رو نیاز است که سرمایه‌گذاران با انتخاب کارگزار یا کارگزاران خود، فعالیت‌های معاملاتی خود را پی گیری کنند. هر مشتری می‌تواند با بیش از یک کارگزار کار کند اما با توجه به لزوم تمرکز فعالیت‌ها و امکان مدیریت بهتر سفارش‌های خرید و فروش، توصیه می‌شود مشتریان برای دریافت خدمات تعیین‌شده با یک کارگزار همکاری داشته باشند.
۴- گروه های صنعت
از آنجمله عبارتست از:
مواد و محصولات دارویی ، منسوجات، محصولات کاغذی، محصولات غذایی و آشامیدنی بجز قند و شکر، محصولات شیمیایی، ماشین آلات و تجهیزات، فلزات اساسی، سیمان، آهک و گچ، ساخت محصولات فلزی، انبوه سازی، املاک و مستغلات و ;
هر گاه شرکتی وارد بورس شود آنگاه یا در یکی از گروههای موجود یا در یک گروه جدید قرار می گیرد. تا از تعداد و قیمت سهام آن برای محاسبه شاخص صنعت استفاده شود.
۵- نحوه محاسبه شاخصهای مختلف بورس
یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد سرمایه‌گذاری در بورس و حتی سرمایه‌گذاری‌های غیر مالی، شاخص‌های بورس و به خصوص شاخص کل تلقی می‌گردد.
مفهوم شاخص سهام
شاخص، یک معیار آماری است که تغییر حرکت و جهت یک اقتصاد یا یک بازار سهام را نشان می‌دهد. هر شاخص دارای متدولوژی محاسباتی خاصی است که معمولاً بر حسب تغییر از یک ارزش مبنا بیان می‌شود. مثلاً شاخص کل بورس تهران بر مبنای فرمول لاسپیرز با کمی‌تعدیل و بر پایه ارزش یکصد محاسبه می‌گردد
آنچه را که از طریق شاخص‌های کل، صنعت و مالی نمی‌توان دریافت شامل موارد زیر است:
الف) شاخص‌ها دلایل حرکت قیمت‌ها را نشان نمی‌دهند.
ب) شاخص معیار سنجش عملکرد پرتفوی سرمایه‌گذاران نیست.
ج) شاخص فاقد قابلیت مقایسه در بلند مدت است.
د) هر قدر شاخص‌ها به صنایع و طبقات مربوطه خردتر شوند، سودمندی بیشتری در تصمیمات سرمایه‌گذاری دارند.
در هر بازار بورس اوراق بهاداری می توان بنا بر احتیاج و کارایی شاخصهای زیادی را تعریف و محاسبه نمود. در تمام بورسهای دنیا نیز شاخص های زیادی برای گروهها و شرکتهای مختلف محاسبه می شود.
بعنوان مثال در بازار سهام امریکا شاخص داو جونز (DOW &JONES ) تغییرات ۳۰ شرکت صنعتی ۲۰ شرکت حمل و نقل و ۱۵ شرکت خدماتی را نشان می دهد ویا شاخص نزدک ( NASDAQ ) تغییرات سهام خارج از بورس را نشان می دهد . دیگر شاخصهای معروف برخی از بورسهای دنیا عبارتند از :
بورس نیویورک S&P250 که برای ۲۵۰ شرکت محاسبه میشود و S&P500 که برای ۵۰۰ شرکت محاسبه می شود. بورس لندن FTSE توکیو NIKIIE و TOPIX امستردام AEX ، فرانسه CAC و آلمان DAX می باشد.
در بورس اوراق بهادار تهران نیز شاخصهای زیادی محاسبه می گردد که هر شخص یا گروهی بنا به نیاز خود از آنها استفاده می کند.
شاخص های زیر در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه می شود:
شاخص کل قیمت، شاخص صنایع، شاخص پنجاه شرکت فعالتر، شاخص قیمت و بازده نقدی و شاخص بازده نقدی
۱- شاخص کل قیمت
شاخص کل قیمت در بورس تهران برای سه گروه محاسبه میشود که عبارتند از:
۱-۱- شاخص قیمت کل بازار : که در محاسبه آن قیمت سهام تمام شرکتهای معامله شده تاثیر داده می شود .
شاخص قیمت تالار اصلی : که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلو اصلی تاثیر داده می شود .
شاخص قیمت تالار فرعی : که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلوی فرعی تاثیر داده می شود .
بورس تهران از فروردین ماه ۱۳۶۹ اقدام به محاسبه و انتشار شاخص قیمت خود با نام تپیکس (TEPIX) نموده است. این شاخص ۵۲ شرکت که در آن زمان کل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را شامل می‌شدند، در برمی‌گرفت، بطوریکه شامل پرتفوی فرضی از کل سهام پذیرفته شده در بورس بوده است.
شاخص مزبور با استفاده از فرمول زیر محاسبه می‌گردد:

Pit = قیمت شرکت iام در زمان t
qit = تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
Dt = عدد پایه در زمان t که در زمان مبداء برابر pioqio بوده است
Pio = قیمت شرکت iام در زمان مبدأ
qio = تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان مبدأ
n = تعداد شرکت‌های مشمول شاخص
شاخص قیمت بورس تهران تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در برمی‌گیرد و در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌گردد. همان‌گونه که از فرمول ۱ مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها معیار وزن‌دهی در شاخص مزبور است که این امر منجر به تأثیر بیشتر شرکت‌های بزرگ در شاخص می‌شود.
مثال: فرض کنید که فهرست شرکت های پذیرفته شده در بورس شامل ۳ شرکت با اطلاعات زیر باشد:
شرکت تعداد سهام منتشره قیمت پایه
الف ۱۰۰۰۰۰۰ ۴۵۰۰
ب ۲۰۰۰۰۰۰ ۶۰۰۰
ج ۱۲۰۰۰۰۰ ۴۰۰۰
از آن جا که در تاریخ مبدأ، ارزش جاری و ارزش پایه سهام یکسان است، ارزش جاری و ارزش پایه سهام برابر هم خواهد بود:
شرکت ارزش جاری (پایه) سهام (ریال)
الف ۴۵۰۰۰۰۰۰۰۰
ب ۱۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰
ج ۴۸۰۰۰۰۰۰۰۰
جمع ۲۱۳۰۰۰۰۰۰۰۰
حال می توان شاخص قیمت را از تقسیم ارزش جاری( ۲۱۳۰۰۰۰۰۰۰۰) به ارزش پایه(۲۱۳۰۰۰۰۰۰۰۰) ضرب در ۱۰۰ به دست آورد که زمان پایه یا تاریخ مبدأ برابر با عدد ۱۰۰ خواهد بود. حال اگر سهام شرکت‌ها مورد معامله قرار گیرند و سهام شرکت‌های ”الف“ و ”ب“ به ترتیب ۵۰۰ و ۲۰۰۰ ریال افزایش و سهام شرکت ”ج“ ۱۰۰۰ ریال کاهش یابد اطلاعات شرکت ها برای محاسبه شاخص به صورت زیر است:
شرکت تعداد سهام منتشره قیمت جاری ارزش بازار
الف ۱۰۰۰۰۰۰ ۵۰۰۰ ۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰
ب ۲۰۰۰۰۰۰ ۸۰۰۰ ۱۶۰۰۰۰۰۰۰۰۰
ج ۱۲۰۰۰۰۰ ۳۰۰۰ ۳۶۰۰۰۰۰۰۰۰
در این حالت، شاخص برابر ۴/۱۱۵ خواهد بود. (۱۰۰ * (۲۱۳۰۰۰۰۰۰۰۰/ ۲۴۶۰۰۰۰۰۰۰۰))
موارد تعدیل شاخص کل قیمت
به طور معمول موارد زیر موجب تعدیل پایه شاخص می‌گردند:
۱ – افزایش سرمایه شرکت‌ها از محل آورده نقدی
۲ – افزایش تعداد شرکت‌های مشمول شاخص
۳ – کاهش تعداد شرکت‌های مشمول شاخص
۴ – تجزیه شرکت‌ها
۵ – ادغام شرکت‌ها
۶ – پرداخت سود نقدی (تنها برای تعدیل پایه شاخص درآمد کل)
۲- شاخص صنایع
شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران در صنایع مختلفی طبقه‌بندی شده‌اند. این طبقه‌بندی که براساس روش ISIC صورت می‌گیرد. بورس تهران اقدام به محاسبه شاخص قیمت برای هر صنعت می‌کند که همگی با فرمولی مشابه شاخص کل قیمت محاسبه می‌شوند.در یک تفکیک کلی‌تر، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران به دو گروه صنعت و مالی تقسیم شده‌اند که گروه مالی در برگیرنده شرکت‌های صنعت واسطه‌گری‌های مالی و گروه صنعت شامل کلیه شرکت‌های بورس به جز واسطه‌گری‌های مالی است. بورس تهران به محاسبه شاخص قیمت برای این دو گروه کلی نیز می‌پردازد که با نام شاخص مالی و شاخص صنعت منتشر می‌شوند و هر دو در طراحی، محاسبه و تعدیل از معیارهای شاخص کل قیمت پیروی می‌کنند.
۳- شاخص پنجاه شرکت فعالتر
این شاخص که نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت ۵۰ شرکت فعالتر بورس تهران است با دو روش متفاوت محاسبه می شود. در روش اول که منجر به محاسبه شاخص ۵۰ شرکت فعالتر- میانگین ساده می‌شود از روش میانگین ساده استفاده می گردد و روش دوم نیز همانند شیوه محاسبه TEPIX است و منجر به محاسبه شاخص ۵۰ شرکت فعالتر – میانگین موزون می‌شود.
آن چه در انتخاب ۵۰ شرکت مزبور که در دوره‌های سه ماهه صورت می‌گیرد، بیشترین اهمیت را دارد تعداد روز‌های دادوستد شرکت‌ها است. بورس تهران میزان نقدشوندگی یا فعالیت شرکت‌ها را ملاک اصلی برای گزینش ۵۰ شرکت قرار داده و به همین سبب شاخص مزبور را شاخص ۵۰ شرکت فعالتر نامیده است.
۴- شاخص قیمت و بازده نقدی
شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص درآمد کل با نماد TEDPIX از فروردین ۱۳۷۷ در بورس تهران محاسبه و منتشر شده است. تغییرات این شاخص نشانگر بازده کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازده نقدی پرداختی، متأثر می‌شود. این شاخص کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در بردارد و شیوه وزن‌دهی و محاسبه آن همانند شاخص کل قیمت (TEPIX) است و تنها تفاوت میان آن دو در شیوه تعدیل آن‌ها است. شاخص قیمت و بازده نقدی بورس تهران با فرمول زیر محاسبه می‌شود.

Pit = قیمت شرکت iام در زمان t
qit = تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
RDt = پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که در زمان مبداء برابر pioqio بوده است
۵- شاخص بازده نقدی
شاخص بازده نقدی که با نماد TEDIX منتشر می‌شود، بیانگر سطح عمومی بازده نقدی پرداختی شرکت‌ها است و مقدار آن از تقسیم پایه شاخص کل قیمت بر پایه شاخص قیمت و بازده نقدی، به دست می‌آید. فرمول ۳ بیانگر نحوه محاسبه شاخص TEDIX است.

تذکر : عدد پایه شاخصهای قیمت و بازده نقدی و بازده نقدی سهام در ابتدای سال ۱۳۷۷ برابر ۰۸/۱۶۵۳ در نظر گرفته شده که همسنجی این دو را با شاخص کل قیمت در آن تاریخ امکان پذیر سازد .
در راستای اجرای آیین‌نامه شرایط و ضوابط پذیرش سهام در بورس اوراق بهادار مصوب ۱۷/۵/۱۳۸۴ شورای بورس، درخصوص نحوه انجام معامله سهام شرکت‌ها در تابلوی غیررسمی، دستورالعمل نحوه انجام معاملات در تابلوی غیررسمی در تاریخ ۲۷/۶/۱۳۸۵ به تصویب هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید، طبق ماده ۱۰ قیمت معاملات نمادهای تابلوی غیررسمی در شاخص‌ها لحاظ نمی‌گردد و صرفاً اطلاعات معاملات در سامانه معاملات نگهداری می‌شوند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه، در اجرای بند ۳ مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار مورخ هشتم مرداد ۸۶، مقرراتی برای تغییر در محاسبه شاخص بورس به پیشنهاد هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۸۷ در ۱۰ ماده و ۳ تبصره به تصویب شورای عالی بورس و اوراق بهادار رسید.
این در حالی است که برای تعریف شاخص جدید یا اصلاح شاخص فعلی، کمیته متشکلی وجود نداشته و قانون جدید بازار اوراق بهادار نیز در این مورد هیچ مسوولی را انتخاب نکرده است. بنابراین شورای عالی بورس به منظور برطرف کردن این خلا اقدام به انتشار مقررات اجرایی نحوه تغییر در شاخص های بورس یا تعریف شاخص های جدید در بازار سهام کرد. (منبع روزنامه اعتماد > شماره ۱۶۸۵ ۵/۳/۸۷> صفحه ۱۵ )
امروزه شاخص بصورت شناور محاسبه می شود.
داوجونز(Dow Jones) در هجدهم سپتامبر سال ۲۰۰۰ شاخص داوجونز تغییر روش داد و در محاسبه سری شاخص های جهانی خود به ضرایب مبتنی بر سهم شناور آزاد روی آورد. این کار با شاخص های جهانی داوجونز شروع شد زیرا در بسیاری از این بازارها، حجم عمده ای از سهام هرگز قابل خرید و فروش نبود. این تغییری عمده در شاخص داوجونز بود که به سمت روش شناسی سهم شناور آزاد روی آورد.
شاخص آر اس آی RSI
شاخص توان نسبی(Relative Strength Index (RSI)) به وسیله جی ولز وایدر در سال۱۹۷۸ معرفی شده است و به عنوان شاخصی برای تعیین نقطه خرید و فروش استفاده می‌شود. برای محاسبه RSI به طریق زیر عمل می‌کنیم:

که در آن RS به شرح زیر محاسبه می شود:
میانگین تغییر مثبت قیمتهای پایانی یک دوره Nروزه R S =
متوسط تغییر منفی قیمتهای پایانی یک دوره Nروزه
توجه شود که این شاخص توسط بورس منتشر نمی شود بلکه توسط سازمانهای مختلف محاسبه و ارائه می گردد.
آر اس آی عددی را بین ۰ تا۱۰۰ به ما می‌دهد. هر چه عدد به ۱۰۰ نزدیکتر باشد به معنی این است که خرید آن سهم در بازار در یک دوره بیش از حد خرید شده Over bought و زمان خوبی برای فروش آن است. وقتیRSI به صفر نزدیک می‌شود این را می‌رساند که سهم مورد نظر در بازار در یک دوره بیش از حد فروخته شده Over Sold و زمان خوبی برای خرید است. معمولاً نقطه برش را۳۰ و۷۰ در نظر می‌گیرند. یعنی اگر به بالاتر از ۷۰ افزایش یابد ، احتمال بالا بودن قیمتها در بازار وجود دارد. تنزل به زیر ۳۰ حاکی از احتمال پدید آمدن قیمتهای بسیار پایین است.
۶-انواع تالارها
پذیرش و معاملات اوراق بهادار در بورس تهران در قالب سه تابلو و بازار اوراق مشارکت انجام می‌شود:
۱ بازار اول شامل تابلوهای اصلی و فرعی- سهام و حق تقدم شرکت‌های پذیرفته شده در تابلوی اصلی
۲ بازار دوم- سهام و حق تقدم شرکت‌های پذیرفته شده در تابلوی فرعی
۳ تابلوی غیررسمی- سهام و حق تقدم شرکت‌های پذیرفته شده در تابلوی غیر رسمی
۴ بازار اوراق مشارکت شرکتی و دولتی
تابلوی فرعی مکانی برای پذیرش و فعالیت شرکت‌های کوچک و درحال رشد است. شرکت‌های کوچکی که توانایی برآورده کردن شرایط پذیرش تابلوی اصلی را ندارند در این تابلو پذیرفته می‌شوند و به آن‌ها فرصت داده می‌شود با تامین مالی و رشد فعالیت‌ها به تابلوی اصلی ارتقاء یابند.
تابلوی غیر رسمی از سال ۱۳۸۵ ایجاد شده است. هدف این تابلو اعطای فرصت به شرکت‌هایی است که از شرایط پذیرش در تابلوی فرعی برخوردار نیستند و به همین دلیل در آستانه لغو پذیرش و اخراج از بورس قرار دارند. دوره فعالیت این تابلو که با مجوز شورای عالی بورس ایجاد شده است، موقتی است.
۷- مزایای پذیرش در بورس اوراق بهادار
– سهولت در تأمین مالی درازمدت طرح‌ها و پروژه‌های آتی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار
– افزایش اعتبار داخلی و خارجی ناشر به دلیل فعالیت در یک بازار قاعده‌مند و نظارت از سوی بورس و مقام ناظر
– سهولت در تغییر ترکیب سهام‌داری و انتقال مالکیت از جمله جذب سرمایه‌گذار خارجی
– امکان تأمین مالی با هزینه کمتر به دلیل نقدشوندگی بیشتر اوراق بهادار و وجود بازار منظم
– برخورداری از مزایای خاص و اعتباری از قبیل دریافت تسهیلات بانکی و وثیقه‌گذاری اوراق بهادار
– برخورداری ازمعافیت‌های مالیاتی پیش‌بینی شده در قانون
– شفافیت عملکرد و امکان ارزیابی عملکرد شرکت و مدیران از طریق گزارشگری شفاف و نظارت مداوم
– امکان استفاده از مشارکت عمومی در توسعه شرکت
– مدیریت حرفه‌ای با توجه به لزوم پاسخگویی به سهامداران
۸- حق پذیرش و حق درج
به‌منظور بررسی درخواست پذیرش اوراق بهادار شرکت‌ها دربورس، مبلغی تحت عنوان “حق پذیرش” از شرکت متقاضی اخذ می‌شود. مطابق مصوبه‌ی ۹ خرداد ۱۳۸۶ هیئت مدیره بورس اوراق بهادار تهران، حق پذیرش هر شرکت در بورس، دو در هزار سرمایه ثبت شده تا سقف دویست میلیون ریال تعیین شده است.
پس از درج نام هر شرکت در فهرست نرخ‌های بورس اوراق بهادار تهران، سالانه مبلغی تحت عنوان “حق درج سالانه” از شرکت اخذ می‌شود. طبق مصوبه‌ی هیئت مدیره بورس اوراق بهادار تهران، حق درج شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، دو در هزار سرمایه ثبت شده تا سقف پنجاه میلیون ریال تعیین شده است.
نحوه‌ی پرداخت
مبالغ یاد شده به حساب جاری سیبا به شماره‌ی ۰۱۰۲۹۱۹۷۸۰۰۰۱ نزد بانک ملی ایران- شعبه بورس، به نام بورس اوراق بهادار تهران قابل پرداخت است
۹- تالار های منطقه ای:
اولین تالار منطقه ای در خراسان در ۲۱/۳/۸۱ شکل گرفت. تعداد تالارهای منطقه‌ای فعال در سال ۱۳۸۵، ۲۳ تالار بوده است که ۲ تالار اراک و گلستان با تصویب هیات دولت در سال ۱۳۸۵ افتتاح شد و توسط بخش خصوصی اداره می شود.
۱۰- انواع بورس:
بطور کلی در حال حاضر تالارهای بورس به سه دسته تقسیم می شوند:
۱- بورس کالا: بازار منظمی است که در آن کالاهای معینی مورد معامله قرار می گیرد. مانندبورس طلای نیویورک یا بورس پشم استرالیا.
۲- بورس اسعار: در این بازار پول کشورهای مختلف (ارز)مورد معامله قرار می گیرد. معاملات ارزی بر اساس نوسانات بهای پولهای مختلف در مقابل یکدیگر صورت می گیرد.
۳- بورس اوراق بهادار:در این بازار اورق بهادار مورد معامله واقع می شود.

۵۰ شرکت برتر بورس سال ۸۹
نماد نام شرکت سرمایه تالار
بکاب شرکت صنایع جوشکاب یزد ۱۵۴۰۰۰۰۰ فرعی
بکام کابل های مخابراتی شهید قندی ۳۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
بموتو موتوژن ۱۱۳۴۰۰۰۰۰ فرعی
پلوله شرکت گازلوله ۲۲۵۰۰۰۰۰۰ اصلی
تایرا تراکتورسازی ایران ۹۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
تپکو تولید تجهیزات سنگین هپکو ۳۹۷۸۰۰۰۰۰ اصلی
تکنو تکنوتار ۳۳۰۰۰۰۰۰ اصلی
ثمسکن سرمایه گذاری مسکن ۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
خاور ایران خودرودیزل ۱۶۰۰۰۰۰۰۰۰ فرعی
خبهمن گروه بهمن ۳۲۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
خپارس پارس خودرو ۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
خزامیا زامیاد ۱۲۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
خساپا سایپا ۹۶۵۴۰۰۰۰۰۰ اصلی
خشرق الکتریک خودرو شرق ۱۰۵۰۰۰۰۰۰ اصلی
خصدرا صنعتی دریایی ایران ۱۵۰۰۰۰۰۰۰۰ فرعی
خکاوه سایپا دیزل ۶۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
خودرو ایران خودرو ۶۳۰۰۰۰۰۰۰۰ فرعی
خوساز محورسازان ایران خودرو ۱۵۰۰۰۰۰۰۰ فرعی
دپارس پارس دارو ۷۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
ستران سیمان تهران ۱۰۹۳۷۴۳۰۰۰ اصلی
سفارود کارخانه فارسیت درود ۸۰۶۴۰۰۰۰ اصلی
شاراک پتروشیمی اراک ۱۲۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
شبهرن نفت بهران ۱۸۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
شزنگ تجهیز نیروی زنگان ۲۸۰۰۰۰۰۰ فرعی
شسم تولید سموم علف کش ۱۰۰۰۰۰۰۰ فرعی
فاذر صنایع آذرآب ۳۰۰۰۰۰۰۰۰ فرعی
فاراک ماشین سازی اراک ۵۴۰۰۰۰۰۰۰ فرعی
فاسمین کالسیمین ۱۹۵۰۰۰۰۰۰ اصلی
فالوم آلومتک ۵۰۰۰۰۰۰۰ فرعی
فباهنر صنایع مس شهید باهنر ۴۵۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
فسرب ملی سرب و روی ایران ۹۲۰۰۰۰۰۰ اصلی
کاذر فرآورده های نسوزآذر ۱۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
وبشهر توسعه صنایع بهشهر (هلدینگ) ۱۸۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
وپارس بانک پارسیان ۶۰۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
وتوس سرمایه گذاری توسعه شهری نوین گستر ۲۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
ولیز لیزینگ ایران ۳۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
ونوین بانک اقتصاد نوین ۲۵۰۰۰۰۰۰۰۰ اصلی
شرایط پذیرش شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران
بخش اول: پذیرش سهامی عادی
الف ـ شرایط عمومی
۱ نزد سازمان ثبت شده باشد.
۲ محدودیت قانونی مؤثر برای نقل و انتقال آن یا اعمال حق رأی توسط صاحبان آن وجود نداشته باشد.
۳ با نام و دارای حق رأی باشد.
۴ تمام بهای اسمی آن پرداخت شده باشد.
ب ـ شرایط خاص پذیرش سهام عادی در تابلوی اصلی بازار اول
۱- سهامی عام بوده و سرمایه ثبت شده آن از دویست میلیارد ریال کمتر نباشد.
۲- تمام سرمایه آن منقسم به سهام عادی بوده و امتیاز خاصی برای بعضی سهام داران درنظر گرفته نشده باشد.
۳- حداقل ۲۰ درصد از سهام ثبت شده آن شناور بوده و تعداد سهامداران آن حداقل هزار نفر باشد.
الف ـ سهام نگه داری شده توسط هریک از سهام داران.
ب ـ سهام متعلق به سهام داران خانوادگی (اقوام نسبی درجه اول از طبقات اول و دوم).
ج ـ سهام متعلق به اشخاص حقوقی هم گروه با مالکیت مستقیم یا غیرمستقیم.
۴- حداقل باید سه سال سابقه فعالیت در صنعت مربوط داشته و طی این مدت موضوع فعالیت آن تغییر نکرده باشد. همچنین از مدت مأموریت حداقل دو نفر از مدیران فعلی آن، حداقل شش ماه سپری شده باشد.
۵- در سه دوره مالی متوالی منتهی به پذیرش که حداقل دو دوره آن سال مالی کامل باشد، سودآور بوده و همچنین چشم انداز روشنی از تداوم سودآوری و فعالیت شرکت در صنعت مربوط وجود داشته باشد.
۶- زیان انباشته نداشته باشد.
۷- براساس آخرین صورت های مالی سالانه حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی ها، حداقل ۳۰ درصد باشد. در مورد متقاضیانی که مشمول ماده ۸ این دستورالعمل هستند، نسبت یاد شده بر مبنای ضوابط ناظر بر متقاضی، تعیین می شود.
۸- اساسنامه متقاضی باید منطبق با اساسنامه نمونه مصوب هیئت مدیره سازمان و الزامات و شرایط تعیین شده توسط سازمان و سایر مراجع ذی صلاح، تدوین شده باشد.
۹- سود عملیاتی شرکت در دو دوره مالی منتهی به پذیرش از کیفیت بالایی برخوردار بوده و مجموع جریان خالص وجه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی آن طی این دوره ها مثبت باشد.
۱۰- گزارش حسابرس در مورد صورت های مالی دو دوره مالی منتهی به پذیرش، عدم اظهارنظر یا اظهارنظر مردود نباشد. در صورت اظهارنظر مشروط حسابرس، بندهای شرط ناشی از عدم انجام تعدیلات قابل توجه در درآمدها، هزینه ها، سود، زیان، بدهی ها و تعهدات متقاضی نباشد.
۱۱- دعاوی حقوقی له یا علیه شرکت، دارای اثر با اهمیت بر صورت های مالی، وجود نداشته باشد.
۱۲- به تأیید حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری (از جمله حسابداری مالی و حسابداری بهای تمام شده) مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیریش در بورس (ازجلمه توانایی تهیه و افشای اطلاعات مالی به موقع و قابل اتکاء) برخوردار باشد.
ج ـ شرایط خاص پذیرش سهام عادی در تابلوی فرعی بازار اول
ماده ۱۰- متقاضی پذیرش سهام عادی در تابلوی فرعی بازار اول به استثنای موارد زیر، تابع شرایط خاص پذیرش در تابلوی اصلی بازار اول و مفاد این دستورالعمل است:
سهامی عام بوده و سرمایه ثابت شده آن از یک صد میلیارد ریال کمتر نباشد.
درصد سهام شناور و تعداد سهامداران آن به ترتیب کمتر از ۱۵ درصد سرمایه ثبت شده و ۷۵۰ نفر نباشد.
براساس آخرین صورت های مالی سالانه حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی ها، حداقل ۲۰ درصد باشد.
در دوره مالی منتهی به پذیرش، سودآور بوده و همچنین چشم انداز روشنی از تداوم سودآوری و فعالیت شرکت در صنعت مربوط وجود داشته باشد.
د ـ شرایط خاص پذیرش سهام عادی در بازار
۱- سهامی عام بوده و سرمایه ثبت شده آن از سی میلیارد ریال کمتر نباشد.
۲- درصد سهام شناور و تعداد سهامداران آن به ترتیب کمتر از ۱۰ درصد سرمایه ثبت شده و ۲۵۰ نفر نباشد.
۳- براساس آخرین صورت های مالی سالانه حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی ها، حداقل ۱۵ درصد باشد.
۴- در یک دوره مالی منتهی به پذیرش، سودآور بوده و همچنین چشم انداز روشنی از تداوم سودآوری و فعالیت شرکت در صنعت مربوط وجود داشته باشد.
۵- حداقل دارای یک بازارگردان باشد.
تبصره: حداکثر مدت حضور اوراق بهادار پس از پذیرش در این بازار برای شرکت های بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال سه سال می باشد.
هـ ـ شرایط انتقال سهام پذیرفته شده بین بازارها و تابلوها
۱- حداقل یک سال از پذیرش آنها در تابلوی فرعی بازار اول گذشته باشد.
۲- حداقل روزهای معاملاتی شرکت از سی و پنج درصد کل روزهای معاملاتی در سال کمتر نبوده و بدون احتساب معاملات عمده، حداقل چهار و نیم درصد از سهام ثبت شده شرکت، در دوره یاد شده معامله شده باشد.
۳- حداقل یک سال از پذیرش آنها در بازار دوم گذشته باشد.
۴- حداقل روزهای معاملاتی شرکت از سی و پنج درصد کل روزهای معاملاتی در سال کمتر نبوده و بدون احتساب معاملات عمده، حداقل سه درصد از سهام ثبت شده شرکت، در دوره یاد شده معامله شده باشد.
بخش دوم: پذیرش اوراق مشارکت
۱- اوراق مشارکت منتشره توسط دولت، شرکت های دولتی (موضوع ماده ۳ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت مندرج در ارقام بودجه سالیانه)، بانک مرکزی و شهرداری ها.
۲- اوراق مشارکت منتشره توسط شرکت های ثبت شده نزد سازمان.
فرآیند پذیرش اوراق بهادار
بخش اول: مشاور پذیرش
کلیه درخواست های پذیرش اوراق بهادار، به همراه مدارک و مستندات موضوع ماده ۲۵ این دستورالعمل، بایستی توسط مشاور پذیرش به بورس ارائه شده و پس از احراز تکمیل مدارک در بورس ثبت گردند.
صرفاً شرکت های کارگزاری دارای مجوز کارگزار معرف و شرکت های تأمین سرمایه می توانند مشاور پذیرش باشند.
وظایف و مسئولیت های مشاور پذیرش به شرح زیر است:
۱- ارائه مشاوره به متقاضی در خصوص پذیرش؛
۲- سنجش میزان آمادگی ناشی برای پذیرش؛
۳- ارائه مدارک و اطلاعات درخواستی به بورس از طرف ناشر در فرآیند پذیرش؛
۴- نظارت بر رعایت مقررات پذیرش توسط ناشر در فرآیند پذیرش؛
۵- عرضه اولیه اوراق بهادار پذیرفته شده یا ارائه مشاوره به ناشر برای تعیین کارگزار عرضه کننده اوراق.
بخش دوم: ارائه مستندات و مدارک جهت بررسی درخواست پذیرش اوراق بهادار
متقاضی پذیرش باید فرم درخواست پذیرش خود را به انضمام مدارک زیر در قالب فرم های بورس براساس تابلوی موردنظر، از طریق مشاور پذیرش به بورس تسلیم نماید:
۱- پرسشنامه پذیرش؛
۲- امیدنامه؛
۳- رسید پرداخت حق پذیرش؛
۴- صورت های مالی سالانه مربوط به حداقل سه دوره مالی منتهی به تاریخ پذیرش که حداقل دو دوره آن برابر یک سال باشد، به همراه گزارش حسابرس و بازرس قانونی به تشخیص بورس؛
۵- ارائه آخرین صورت های مالی میان دوره ای شامل صورت های مالی شش ماهه حسابرسی شده و صورت های مالی سه ماهه؛
۶- گزارش پیش بینی عملکرد سال مالی جاری و آتی حسابرسی شده به همراه اظهارنظر مقبول یا بدون بندهای شرط اساسی حسابرس در خصوص اطلاعات مزبور؛
۷- گزارش هیئت مدیره به مجامع عمومی عادی و فوق العاده حداقل برای دو دوره مالی اخیر؛
۸- صورت جلسات مجامع عمومی برای حداقل دو سال اخیر و روزنامه های رسمی مربوط به آگهی آنها در صورت وجود الزام قانونی؛
۹- برنامه کسب و کار (Business Plan)، برای حداقل سه سال آینده و براساس فرم های بورس؛
۱۰- آخرین اساسنامه ثبت شده منطبق با اساسنامه نمونه شرکت های پذیرفته شده در بورس، مصوب هیئت مدیره سازمان، که کلیه تغییرات قبلی مصوب مجامع عمومی فوق العاده در آن اعمال شده باشد؛
۱۱- هرگونه تغییرات در اساسنامه طی دو سال مالی اخیر مندرج در روزنامه رسمی و آگهی های مربوط به تأسیس و ثبت شرکت؛
۱۲- فهرست و مشخصات دارندگان اطلاعات نهایی شرکت، موضوع تبصره یک ماده ۴۶ قانون بازار اوراق بهادار براساس فرم های سازمان؛
۱۳- یک نسخه از آخرین مفاصا حساب مالیاتی و برگه های تشخیص مالیات پنج سال گذشته؛
۱۴- مصوبه مجمع عمومی عادی صاحبان سهام مبنی بر موافقت با پذیرش اوراق بهادار در بورس؛
۱۵- تأییدیه حسابرس در خصوص کفایت سیستم کنترل های داخلی شرکت به نحوی که این سیستم متضمن حفظ و رعایت حقوق و منافع سهامداران به صورت یکسان باشد؛
۱۶- آخرین نمودار سازمانی مصوب به همراه شرح مختصری از ساختار نیروی انسانی؛
۱۷- سایر اطلاعات مهم به تشخیص ناشر یا درخواست هیئت پذیرش.
صورت های مالی اصلی و تلفیقی متقاضی باید طبق مقررات قانونی، استانداردهای حسابداری و گزارش دهی مالی و آیین نامه ها و دستورالعمل های اجرایی ابلاغ شده توسط سازمان تهیه شده باشد. همچنین در زمان ارائه درخواست پذیرش و آخرین سال مالی قبل از ارائه درخواست پذیرش، حسابرس شرکت باید از میان حسابرسان معتمد سازمان انتخاب شده باشد.
شرکت مؤظف است تغییرات با اهمیت در اطلاعات ارائه شده، ازجمله تغییرات در اساسنامه، حسابرس، مدیران، دارندگان اطلاعات نهانی، سال مالی و تغییرات سهامداران عمده در دوره بررسی درخواست پذیرش را به اطلاع بورس برساند. درغیر این صورت هیئت پذیرش می تواند براساس گزارش بورس، پذیرش اوراق بهادار متقاضی را در هر مرحله ای متوقف نماید.
بخش سوم: بررسی درخواست پذیرش اوراق بهادار
بورس حداکثر ظرف ۴۵ روز پس از تاریخ تکمیل مدارک، گزارش کارشناسی خود حاوی اظهارنظر درخصوص احراز یا عدم احراز شرایط پذیرش توسط ناشر را به انضمام مستندات مربوطه به هیئت پذیرش ارسال می نماید. چارچوب گزارش کارشناسی مزبور، به پیشنهاد بورس و تصویب هیئت پذیرش تعیین می شود.
هیئت پذیرش حداکثر ظرف ۴۵ روز پس از دریافت گزارش و مستندات مربوطه از بورس، نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر تأیید یا رد پذیرش اوراق بهادار، از طریق بورس به متقاضی اعلام می کند. در صورت رد درخواست، متقاضی می تواند مراتب اعتراض خود را حداکثر ظرف مدت ۱۰ روز پس از ابلاغ تصمیم هیئت پذیرش، به دبیرخانه هیئت مدیره سازمان اعلام کند. رأی هیئت مدیره سازمان درخصوص بررسی مجدد موضوع یا تأیید نظر هیئت پذیرش، برای متقاضی، هیئت پذیرش و بورس لازم الاجراست.