مقاله کمک های اولیه

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله کمک های اولیه دارای ۲۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله کمک های اولیه  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله کمک های اولیه،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله کمک های اولیه :

کمک های اولیه

اقداماتی که هنگام وقوع حوادث برای جلوگیری از مرگ ، پیشگیری از صدمات و عوارض بعدی و کاهش درد پیش از رسیدن پزشک و یا انتقال وی به مرکز درمانی به عمل آید .
تعریف علایم حیاتی
علایمی هستند که میزان سلامتی و یا نشانه های حیات شخص را نشان می دهند و شامل نبض ، تنفس ، فشار خون ، هوشیاری ، واکنش مردمک و رنگ پوست است .
تعریف نبض
عبور خون از داخل سرخرگ ها باعث ضربه ای به دیواره سرخرگ می شود که به آن نبض گویند . با شمارش تعداد نبض می توان به تعداد ضربان قلب پی برد ، نبض در تمامی سرخرگ های بدن وجود دارد اما ما فقط قادر به لمس ضربان سرخرگ هایی که سطحی بوده و از روی استخوان و یا عضله رد می شوند می باشیم .
مهمترین نقاط گرفتن نبض
۱- سرخرگ زند زبرین ۲- سرخرگ گردنی ۳- سرخرگ رانی
تعداد نبض با توجه به سن ، جنس و جثه افراد متغیر است . در افراد بالغ و سالم ۶۰ تا ۸۰ بار در دقیقه و در اطفال ۸۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه می باشد .
تنفس
تنفس باید منظم ، طبیعی و با تعداد معین باشد . تعداد طبیعی تنفس در بزرگسالان ۱۲ تا ۲۰ بار در دقیقه و در کودکان تا ۳۰ بار در دقیقه متغیر است . تنفس سطحی و یا عمیق غیر عادی بوده و بایستی فرد را به مراکز درمانی رساند .
فشار خون
فشاری که هنگام عبور خون به سرخرگ وارد می کند و دارای یک میزان حداکثر و یک میزان حداقل است . فشار خون حداکثر باید در حدود ۹۰ تا ۱۴۰ میلیمتر جیوه و فشار خون حداقل ۶۵ تا ۸۵ میلیمتر جیوه باشد .

درجه ی حرارت بدن
درجه حرارت طبیعی بدن همواره در حد معینی بین ۳/۳۷ تا ۸/۳۶ است . کاهش درجه ی حرارت بدن در مواردی مثل سوتغذیه ،سرمازدگی و شوک به وجود می آید و افزایش آن نیز در مواردی مانند بیماری های عفونی و گرمازدگی دیده می شود .
درجه هوشیاری
۱- هوشیاری کامل
۲- حواس پرتی مختصر
۳- خواب آلودگی
۴- اغما ( بیهوشی )
معاینه مردمک ها
ارزیابی عصبی بوده که بنا به اندازه ، یکسان بودن و پاسخ به نور صحت آن مشخص می شود .
رنگ پوست
به مقدار خونی که از آن می گذرد و رنگ دانه هایی که در آن قرار دارند بستگی دارد . پوست سفید و یا رنگ پریده در جریان شوک ، غش ، حمله ی قلبی ، ترس و پوست کبود در موارد خفگی و یا بعضی از مسمومیت ها و کمبود اکسیژن دیده می شود .
نجات زندگی ( CPR )
اگر قلب مصدوم کار نکند ایست قلبی و اگر ریه های فرد کار نکرده و تنفس نداشته باشد ایست تنفسی اتفاق افتاده و زمان طلایی ۵ دقیقه از لحظه ایست قلبی و یا تنفسی جهت عملیات احیای مصدوم بیشتر فرصت نخواهیم داشت . ایست قلبی و تنفسی بنا به علل مختلفی رخ می دهد که معمولا اگر زمان طلایی به پایان برسد احتمال فرصت نجات مصدوم به پایان می رسد .
تنفس مصنوعی
هدف از تنفس مصنوعی رساندن اکسیژن به مصدوم یا بیمار و به کار انداختن دستگاه تنفسی اوست .

علایم نشان دهنده بیمار یا مصدوم به تنفس مصنوعی :
۱- هیچ حرکتی در قفسه سینه و شکم بیمار دیده نمی شود .
۲- صدای حرکت هوا را از دهان و بینی او نمی توان شنید .
۳- چنانچه تکه ای کاغذ و پنبه در برابر دهان و بینی بیمار گرفته شود اشیا مذبور تکان نمی خورد.
۴- اگر آینه ای را جلوی بینی و دهان بیمار بگیریم اثری از بخار روی آن دیده نمی شود .
۵- بیمار برای تنفس تلاش می کند و عضلات جلوی گردنش برجسته می شود اما صدای هوا را نمی توان شنید .
۶- برخی از بافت های بدن دچار سیانوز می شوند .
۷- مردمک چشمان مصدوم گشاد می شوند .
انواع تنفس مصنوعی
دهان به دهان : رایج ترین شیوه که در خفگی های پیشرفته مانند خفگی در آب و با گاز صورت می گیرد .

دهان به بینی : هنگام شکستگی فک یا جراحت دهان به کار می رود .

دهان به دهان و بینی : در اطفال استفاده می شود .
ماساژ قلبی
هنگام بروز ایست قلبی می توان با ماساژ دادن قلب کار قلب را که دچار اختلال گردیده است مجددا به حالت عادی برگرداند تا خون در بدن به گردش درآید و اکسیژن و مواد غذایی به نقاط اصلی بدن رسیده و مصدوم نجات پیدا کند .ماساژ قلبی به دو طریق ماساژ داخلی که توسط جراح در بیمارستان و ماساژ خارجی توسط امدادگر انجام می شود .

دلایل ایست قلبی
۱- خونریزی های بسیار شدید
۲- تصلب شرایین
۳- خفگی
۴- ناسازگاری دارو ها
۵- شوک
تعداد تنفس مصنوعی در بزرگسالان ۱۲ تا ۱۸ بار و در کودکان ۱۸ تا ۲۰ بار در دقیقه می باشد و تعداد ماساژ قلبی نیز بین ۸۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه است. در صورت بروز همزمان ایست تفسی و قلبی می بایستی نسبت ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی ۵ به ۱ باشد .

خونریزی

انواع خونریزی ها به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می شوند.
خونریزی داخلی : این نوع خونریزی به واسطه وارد آمدن ضربه به بدن یا وجود بیماری پدید می آید خونریزی داخلی ممکن است قابل رویت یا غیر قابل رویت باشد، بهترین اقدام در مورد اشخاصی که دچار این نوع خونریزی شدند رساندن آن ها به مراکز درمانی است، فقط به این نکته توجه کرد که بیمار را راحت و بدون حرکت نگه داشت و اگر احساس سرما کرد او را گرم نگه دارید و از راه دهان چیزی به بیماری نخوراند.
خونریزی خارجی : خونریزی خارجی قابل رؤیت است.
درمان خونریزی
در مورد خونریزی های داخلی باید هر چه سریع تر مصدوم به مراکز درمانی رسانده شود. و از دادن آب و خوراک به او خودداری و بدن او را گرم نگهداشت. اما در خونریزی های خارجی می توان با کمک گاز استریل روی زخم را پوشانید. و چندین دقیقه گاز استریل را با فشار روی محل زخم نگه داشت. در صورت بند نیامدن خون ضمن جلوگیری از خونریزی توسط گاز استریل مصدوم را سریع تر به مراکز درمانی انتقال داد.

سوختگی

۱- سوختگی درجه یک
در این نوع سوختگی فقط پوست سوخته و قرمز می شود. و سوزش ان بیشتر از سوختگی عمیق با وسعت کم می باشد.
۲- سوختگی درجه دو
در این نوع سوختگی ، علاوه بر سوختگی پوست تاولهایی نیز پیدا می شود، که ممکن است از آن راه میکروب وارد بدن گردیده تولید عفونت کرده و در نتیجه درمان را طولانی نماید.
۳- سوختگی درجه سه
در این نوعه سوختگی علاوه بر پوست ماهیچه نیز سوخته و گاهی سوختگی به استخوان می رسد در این نوع سوختگی درمان طولانی تر بوده و به طور معمول عفونی می گردد.

درمان سوختگی
در سوختگی های سطحی عضو سوخته را در زیر اب سرد قرار داده و پس از آن محل سوختگی را با مواد ضد عفونی کننده تمیز نموده و سپس آن را پانسمان کرد. در سوختگی های شدید نیز باید مصدوم را به مراکز درمانی رساند و از به کار بردن پماد به روی سوختگی خودداری کرد. سوختگی های شدید نیز باید مصدوم را به مراکز درمانی رساند و از بهکار بردن پماد به روی سوختگی خودداری کرد. در صورت امکان راه رسانده وی به بیمارستان به او آب خنک یا شربت قند خورانید.

شکستگی ها

«شکستگی » عبارت است از به وجود آمدن شکست در استخوان . شکستگی به هر علتی که باشد در افراد مسن خطرناک است.
شکستگی ها با علائمی مانند: درد شدید، تغییر شکل عضو، تورم و عدم حرکت عضو همراه می باشد.
درمان شکستگی
عضو شکسته را به هیچ عنوان نباید حرکت دارد و در صورت امکان آن را آتل بندی نمود. سپس مصدوم را با دقت زیاد به مراکز درمانی انتقال داد.

شوک

کم شدن فعالیت های حیاتی بدن را در اثر عوامل و حوادث گوناگون شوک می نامند. شوک ممکن است بعد از هر گونه آسیب بدنی، خونریزی زیاد، کم شدن آب بدن، حمله ی قلبی، مسمومیت و یا شنیدن خبرهای ناگهانی به وجود می آید.
شدت شوک به وسعت آسیب وارده و نوع عامل بستگی دارد ممکن است به رگ منجر شود. سشوک ممکن است بلافاصه بعد از آسیب دیدگی یا پس از مدتی تأخیر ظاهر شود.

علائم شوک: شامل رنگ پریدگی، اضطراب ، سردی بدن و تشنگی است.
درمان شوک
ضمن از بین بردن عامل بروز شوک بیمار را آرام به پشت خوابانیده و پاهایش را بالا می گیریم. در این حالت باید دقت نمود مجاری تنفسی بیمار باز باشد. و یقه ی لباس و کمربند را آزاد کنید بدن مصدوم می بایست گرم نگه داشته و او را سریع به مراکز درمانی رسانید.

برق گرفتگی

اگر جریان برق از بدن شخص عبور کند، برق گرفتگی ایجاد می شود علایم برق گرفتگی شامل موارد زیر است:
عوارض برق گرفتگی بسته به شدت جریان و ولتاژ برق دارد که اگر زیاد باشد باعث اختلالات دایمی در مغز، درد عمومی، آب مروارید و مرگ می شود، ولتاژ پایین خطر کمتری دارد و باعث ارتعاش قلب و بیهوشی می شود.

کمک های اولیه به شخص برق گرفته:
باید بسرعت جریان برق را قطع کرد. نباید به برق گرفته و حتی لباس او دست زد زیرا ممکن است لباس وی خیس باشد و فرد کمک کننده نیز دچار برق گرفتگی شود. با استفاده از پارچه خشک، چرم یا پلاستیک باید فرد را از سیم برق یا وسیله برقی جدا کرده و فوراً به علایم حیاتی مصدوم توجه نمود. اگر تنفس نمی کند و یا ضربان قلبش قطع شده باید بسرعت با انجام تنفس مصنوعی و یا فشارهای آرام لحظه ای به قلب آن را احیاء نمود و اگر سوختگی ایجاد شده است آن را پانسمان نموده و فرد را به پزشک رسانید.

مسمومیت با گاز کربنیک(co2)
گاز کربنیک خاصیت سمی ندارد ولی چون جای اکسیژن را در خون می گیرد، ایجاد خفگی می نماید .

کمک های اولیه به شخص مصدوم:
ابتدا باید فرد را در معرض هوای آزاد قرار داده و او را بخوابانیم.
در صورت لزوم به مصدوم تنفس مصنوعی بدهیم .
وی را به سرعت به بیمارستان و یا مراکز درمانی انتقال دهیم.

سرمازدگی

علایم سرمازدگی شامل کبودی پوست بویژه در نوک انگشتان، کاهش حساسیت، بی حال و ضعف، کاهش نبض و میل شدید به خواب می باشد.

کمک های اولیه به شخص سرمازده:
پوشاندن لباس و دستکش پشمی گشاد، عرق نکردن و خشک نمودن بیمار و قرار دادن وی در اتاق گرم، تنفس مصنوعی، گرما سازی تدریجی اعضای بدن، استفاده از کیسه آب گرم، آشامیدنی گرم مثل قهوه و چای و در موارد شدید، رساندن به بیمارستان از کمک های اولیه ای است که در مورد شخص سرمازده انجام می شود .

گرما زدگی
بدن انسان بطور عمده توسط منبسط ساختن عروق سطحی پوست و تعریق دمای افزایش یافته بدن را کاسته و سبب تنظیم و کنترل گرمای بدن می گــردد. اما در آب و هوای مرطوب عملکرد تعریق مختل و کند شده و بدن دیگر قادر به خنک ساختن خود نمیباشد. دو عـامل فعالیت بدنی شدید و طولانی مدت و آب و هوای گرم مسبب بیماریهای مربوط به گرما هستند. همچنین زمانی که فرد دچار کم آبی در بدن خود میگردد در معرض عوارض گرمای زیاد قرار خواهد داشت زیرا در این حالت غلظت خون بدن افزایش یافته و جریان خون کند میگردد که سبب اختلال در عملکرد ارگانهای بدن می شود.

عوارض ناشی از گرما به قرار زیر است:
۱-گرمازدگی خفیف : در این حالت بدن بشدت عرق کرده و حجم خون کاهش می یابد.
علایم: تعریق شدید-ضعف-سرگیجه-سردرد-حالت تهوع-استفراغ-افزایش ضربان قلب-کاهش فشار خون-پوست مرطوب،سرد و رنگ پریده-افزایش درجه حرات مرکزی بدن تا ۳۹-۳۸ درجه سلسیوس.
درمان: انتقال بیمار به یک مکان خنک و سایه-دادن مایعات به بیمار برای جبران کم آبی بدن. برای جبران نمک بدن نیز باید اندکی نمک (به نسبت یک قاشق چای خوری نمک در یک لیتر آب) به آب اضافه کرد- لباسهای فرد گرمازده را در آورده و یک ملحفه مرطوب دور بدن وی بپیچید و یا توسط باد بزن مصدوم را باد بزنید.
۲-گرمازدگی شدید : این حالت بسیار خطرناک بوده و خطر مرگ را نیز میتواند در پی داشته باشد. در این حالت حرارت مرکزی بدن از ۴۰/۵ درجه سلسیوس فراتر میرود. در این وضعیت اغلب ارگانهای بدن در معرض آسیب بافتی قرار میگیرند. گرمازدگی شدید یک وضعیت اورژانس بوده و دمای بدن فرد گرمازده باید سریعا کاهش یابد. عدم درمان گرمازدگی شدید به تشنج، کما و مرگ منجر خواهد شد. گرمازدگی شدید علاوه بر اثرات سوء آن بروی سیستم عصبی همچنین کبد، کلیه ها، قلب و عضلات را نیز در معرض آسیب قرار میدهد.
علایم: پوست قرمز رنگ، داغ، رنگ پریده و خشک-ضربان تند و قوی-سردرد ضربانی-پریشانی و سرگیجه-تنفس کم عمق-مردمک چشم ممکن است متسع شده و به نور واکنش نشان ندهد.
عوامل ایجاد کننده: قرار گرفتن در زیر آفتاب به مدت طولانی-فعالیت شدید بدن-کم آب شدن بدن.
درمان: تلاش برای کاهش حرارت بدن باید بسرعت انجام گیرد: بیمار را به مکان خنک و سایه انتقال داده و لباسهایش را از تن جدا کنید. روی دستها و پاها آب خنک ریخته و یا یک ملحفه خیس را دور بدن مصدوم بپیچید- بیمار را در معرض باد قرار داده و یا توسط پنکه و یا باد بزن اقدام به خنک کردن وی کنید. هنگامی که روی دستها و پاها آب میریزید حتما دستها و پاها را شدیدا ماساژ دهید تا خون خنک شده به سمت نواحی مرکزی بدن رانده گردد.
۳-گرفتگی عضلات : همان گرفتگی عضلات میباشد که عامل آن گرما میباشد. این حالت پس از فعالیت شدید بدنی ایجاد میگردد. درمان آن خوراندن مایعات کافی همراه با اندکی نمک (به نسبت ۴/۱ قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب) به مصدوم و انجام حرکات کششی پس از آن میباشد.
۴-سنکوب گرما : این حالت نوعی غش خفیف میباشد که به علت فعالیت شدید در آب و هوای گرم ایجاد میگردد. بدن در تلاش برای افزایش دفع گرما از بدن اقدام به منبسط ساختن عروق سطحی پوست میکند اما هنگامی که این مکانیسم بسرعت انجام میگیرد سبب کاهش جریان خون به مغز گشته و حالت غش را ایجاد میکند.
علایم: سرگیجه- سردرد- افزایش ضربان قلب- حالت تهوع- استفراغ- غش و بی هوشی.
درمان آن مانند درمان گرمازدگی خفیف میباشد.
۵-عرق سوز : در این حالت نواحی خاصی در بدن (معمولا نواحی پوشیده شده توسط لباس) دچار خارش و سوزش شدید میگردد. این حالت بیشتر در آب و هوای گرم و مرطوب و در افراد خردسال، دارای فعالیت شدید، بیماران بستری و تب دار مشاهده میگردد. این عارضه معمولا پس از چند روز بخودی خود بر طرف میگردد. هنگامی که تعریق بدن افزایش می یابد عرق به سلولهای سطح پوست آسیب وارد ساخته و یک سد در مقابل خروج عرق ایجاد میکند. بنابراین عرق در زیر پوست به دام افتاده و تجمع می یابد. در این حالت برآمدگیهای ریزی روی پوست ایجاد میگردد. هنگامی که این برآمدگیهای جوش مانند ریز میترکند محتویات عرق تخلیه گشته و فرد احساس سوزش میکند.
درمان: هیچگاه از مواد کاهش دهنده تعریق و یا پودر بچه استفاده نکنید این عمل تنها علایم را تشدید میکند. تنها از لوسیون کالامین (CALAMIN) و یا کرم هیدروکورتیزون (HYDROCORTISON 1%) استفاده کنید.

مار گزیدگی
مارهای سمی به گروه بزرگ تقسیم می شوند :
۱- خانواده ی مارهای مرجانی شامل مار مرجانی , کبری , ماهبا و غیره
۲- خانواده ی افعی ها از جمله افعی , مارزنگی و غیره
نکته : هرگونه مارگزیدگی را باید سمی تلقی کرد مگر خلاف آن ثابت شود .
بنابراین لازم است مصدوم را حتماً و در اسرع وقت به مراکز درمانی منتقل کنیم تا تحت مراقبت های لازم قرار گیرد .
همانطور که میدانید کلیه مارها سمی نبوده ودر واقع به دو دسته سمی و غیر سمی تقسیم می شوند . مارهای سمی خود از نظر میزان سمی بودن یکسان نبوده و با هم فرق دارند . همچنین از نظر شکل ظاهر نیز مارهای سمی و غیر سمی تفاوتهای آشکاری دارند که برخی از آنها در جدول آورده شده اند .
مارهای سمی و غیر سمی تفاوتهایی دارند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
۱- مردمک چشم مارهای سمی به صورت بیضی ( خطی ) و شبیه مردمک چشم گربه است . ولی مردمک چشم مارهای غیر سمی گرد و مدور است . نکته : مار مرجانی که از خطرناک ترین مارهای سمی است مردمک مدور دارد .
۲- سرمارهای سمی مثلثی شکل است و با بدن ما زاویه دارد , ولی سر مارهای غیر سمی به صورت نیمه بیضی است و در واقع بدن مارهای غیر سمی شبیه کرم خاکی است . نکته : سر مارمرجانی مثلثی نبوده ولی این مار از انواع سمی است .
۳- مارهای سمی برای نیش زدن از دو دندان نیش استفاده می کنند و محل گزش معمولاً با یک یا دو سوراخ ( یا زخم ) مشخص می شود . اما در مارهای غیر سمی دندان ها متعدد هستند و در دو ردیف هلالی قرار می گیرند .
۴- حلقه های دْم مارها در انواع سمی منفرد است , ولی در مارهای غیر سمی به صورت یک ردیف دوتایی در کنار هم دیده می شود .
۵- در پایین چشم مارهای سمی , یک حفره ی کوچک وجود دارد که درمارهای غیر سمی دیده نمی شود .

مشخصه مارهای سمی مارهای غیر سمی
حفره بین چشم و بینی دارند ندارند
مردمک چشم بیضوی شکل گرد
شکل سر مثلثی شکل و پوشیده از پولکهای ریز ــــــــ
طول مار کوتاهتر طویل تر
دندان نیش و پیش بلند کوتاه
علی رغم وجود این تفاوتها تشخیص گزش سمی از غیر سمی به سرعت و آسانی ممکن نیست و همان طور که گفته شد هر مارگزیدگی را باید خطرناک تلقی کرد , مگر خلاف آن ثابت شود .
علائم و نشانه ها و بررسی بیمار :
• مشاهده مار
• مشاهده ی سوراخ یا زخم در محل نیش زدگی .
• درد در محل گزیدگی , درد و سوزش شدید است .
• تورم , با گذشت زمان , تورم به سمت قسمت مرکزی اندام و به طرف تنه ی فرد پیشرفت می کند .
• قرمزی پوست و بروز تاول
• قرمزی و تورم عروق لنفاوی در عضو گزیده شده و پیشرفت این قرمزی و تورم به سمت قسمت های مرکزی بدن . لبه های این ناحیه بسیار دردناک و نسبت به لمس حساس می باشند .
• تهوع , استفراغ , سرگیجه و احساس ضعف
• کاهش فشار خون
• تب , لرز و تعریق
• سوزن سوزن یا کرخت شدن نوک انگشتان و اطراف لب و دهان
• خونریزی از بینی , وجود خون در ادرار یا مدفوع
• تند شدن تنفس یا تنگی نفس
• افزایش نبض
• مشکل بینایی
هنگامی که کسی توسط مارسمی مورد گزش قرار می گیرد، علائمی در او ظاهر می شود که بسته به نوع سم و میزان ورود آن به بدن به دو گروه خفیف و شدید تقسیم می شود :

نوع علائم
خفیف تورم، تغییر رنگ، درد کم، احساس قلقلک، ضربان سریع، ضعف عمومی ، تهوع، استفراغ، اختلال دید
شدید تورم سریع و کرختی بدن، درد، مردمک سنجاقی، به خود پیچیدن، هذیان، شوک، تشنج، فلج، عدم وجود نبض

علائم و نشانه های زهرآگین شدن و سرعت تظاهر به آنها به عوامل زیر بستگی دارد :

۱- اندازه مار
۲- محل , تعداد و عمق گزیدگی
۳- مقدار زهر تزریق شده
۴- حساسیت فردی نسبت به زهر
۵- سن و وزن مصدوم
۶- سلامتی عمومی عضو
۷- نوع و تعداد میکروارگانیسم موجود در حفره دهانی مار
در بررسی بیمار , ابتدا به دنبال اثرات دو دندان روی پوست مصدوم بگردید . البته ممکن است فقط یکی از دندان ها در پوست فرو رفته باشد .گاه نیز یکی از دندان های مار در حمله به هدف قبلی شکسته است . این نیز ممکن است که مار در مرحله پوست اندازی بوده , وبیشتر از دو دندان داشته باشد .
کمکهای اولیه
در ابتدا پس از ارزیابی محل حادثه و استفاده از لباس و کفش مناسب جهت جلوگیری از مارگزیدگی , مصدوم را از محل حادثه دور کنید . ( البته در صورت عدم وجود خطر , بی حرکت نگه داشتن مصدوم در اولیت قرار دارد ) .
اکثر گزیدگی ها در ناحیه دست و پاها اتفاق می افتد . بنابراین توصیه می شود ( در مورد مارهایی که سم آنها از طریق اختلال در عملکرد دستگاه عصبی عمل می کند , مانند مار کبری و مار مرجانی ) با استفاده از پارچه یا باندی که حدود ۴ تا ۵ سانتی متر عرض داشته باشد , بالا و پایین محل گزیدگی را ببندید , که البته این کار باید با رعایت اصول انجام شود . باند یا پارچه را طوری ببندید که یک انگشت براحتی از زیر آن عبور کند و مانع مصدود شدن خون سرخرگی نشود .
توجه : در صورتی که محل گزش در نزدیکی مفاصل است , از قرار دادن نوار در دو سمت مفصل خودداری کنید و نوار مورد نظر را فقط در بالای زخم ( سمتی که به تنه مصدوم نزدیک تر است ) ببندید .
انتهای زخمی را پایین تر یا هم سطح قلب قرار دهید . زیور آلات , ساعت یا لباس های تنگ را از اندام گزیده شده خارج کنید .

استفاده از دستگاه پمپ مکنده ی مخصوص در ۳۰ دقیقه اول مارگزیدگی توصیه می شود . در صورتی که پس از ۵ تا ۱۰ دقیقه بعد از گزیدگی به بیمار رسیدید , توسط ساکشن کردن می توانید ۲۵-۵۰% زهر را خارج کنید . در صورت در اختیار داشتن محلول آنتی سپتیک یا صابون سطح زخم را با آن شستشو دهید .

شکل بالا : دستگاه پمپ مکنده مخصوص
در نقطه گزیدگی و درست با همان عمقی که نیش مار فرو رفته است ( معمولاً خیلی سطحی و حدود ۴ میلی متر ) یک برش خطی بدهید . هیچ گاه روی ناحیه را برش ضربدری ندهید زیرا این کار ریسک بریده شدن اعصاب و عروق خونی را افزایش می دهد .
زخم باید حدود ۲۰ دقیقه ساکشن شود . در صورتی که نجات دهنده خود زخم بازی در دهان یا اطراف دهان داشته باشد , باید از این کار اجتناب نماید . مایع زخم که توسط ساکشن دهانی خارج می گردد , باید مرتباً دور ریخته شود . با این حال اگر احتملاً بلعیده شد , جای نگرانی نیست , زیرا زهر در معده بی اثر می شود .
در صورت امکان اطلاعات صحیحی در مورد شکل مار به دست آورید . هرگز به بیمار اجازه ندهید که راه برود . مصدوم را سریعاً به مراکز درمانی منتقل کنید .
نکته : استفاده از کمپرس سرد در مار گزیدگی ممنوع است .
نکته : سم بعضی از مارها ( مثل مارکبرا و مار مرجانی ) بر روی سیستم عصبی اثر می گذارد و با فلج کردن عضلات تنفسی باعث خفگی و مرگ فرد می گردد . ارایه ی کمک های اولیه مناسب , به ویژه انجام تنفس مصنوعی ( احیای قلبی – ریوی ) در نجات زندگی این افراد از اهمیت خاصی برخوردار است .
توجه : چون مارگزیدگی در هر کشور و ناحیه با مارهای خاص آن منطقه جغرافیایی اتفاق می افتد , برای اطلاع صحیح از انواع مارهای موجود در منطقه و نحوه ارایه ی کمک های اولیه بهتر است با مسئولین مربوطه مثل مقامات سازمانهای بهداشتی , سازمان دامپزشکی , سازمان مراتع و جنگلبانی و ; تماس بگیرید و اطلاعات لازم را از آنها جویا شوید .

عقرب گزیدگی
عقرب ها (Scorpion) وابسته به عنکبوتیان هستند . در دنیا گونه های متعددی عقرب وجود دارد که تنها تعدادی محدود برای انسان خطر ناک هستند .عقرب بیشتر در آب هوای گرم و شب ها فعال هستند و به این علت رعایت نکات ایمنی در مورد جلوگیری ار عقرب گزیدگی به خصوص در مناطق گرمسیری و به هنگام تاریکی هوا اهمیت دارد . (مثل پوشیدن جوراب ، شلوار و کفش مناسب ، تکان دادن کفش و لباس قبل از پوشیدن و غیره ) سم یکنوع عقرب به نام سنتروروئید اسکالپچراتوس (Centruroides Sculpturatus) شدیداً کشنده است (عقزب کوچک و زرد رنگ با یک توبرکول کوچک روی پشت , و به طول ۲۵ تا ۷۵سانتی متر , که به آن عقرب جرار نیز گفته می شود ) .
نکته : خطرناک ترین عقرب در ایران عقربی است به نام گاردیم که محل زیست آن خوزستان است
علایم و نشانه ها
پس از چند دقیقه از گزش عقرب که عموماً در اندام ( دست و پا ) اتفاق می افتد علایم زیر مشاهده می شود:
• درد , تاول , قرمزی , تورم
با گذشت چند ساعت از گزش ، ممکن است علایم زیر در فرد مشاهده شود :
• تند شدن نبض
• بالا رفتن فشار خون
• سرگیجه ، حالت تهوع و استفراغ
• بی اختیاری ادرار و مدفوع
• تنگی نفس
• تشنج
• افزایش ترشح بزاق
عقرب گزیدگی اغلب خطر ناک نیست و تنها باعث بروز علایم و نشانه ها موضعی در محل گزش می گردد. با این وجود باید کمک های اولیه ضروری را برای مصدومین انجام داد و خطر ناک بودن یا نبودن عقرب و شدت مسمومیت را به کادر درمانی و پزشک واگذار کرد .
کمک های اولیه
• ارزیابی صحنه حادثه ، دور کردن یا پرهیز از خطر ، در خواست کمک در صورت لزوم
• ارزیابی اولیه مصدوم و انجام مراحل ABC و دیگر کمک های اولیه ضروری در صورت لزوم
• بی حرکت نگه داشتن مصدوم و ثابت نگه داشتن عضو گزیده شده
• کمپرس سرد ( نکته از گذاشتن یخ به صورت مستقیم بر روی اندام خود داری کنید . )
• استفاده از دستگاه مکنده مخصوص جهت خارج کردن سم ( در صورت عدم وجود دستگاه مکنده مخصوص , استفاده از ساکشن و یا مکیدن محل گزش توسط دهان می باشد ).
• انتقال سریع به مرکز درمانی
در برخی موارد و در صورت شدید بودن مسمومیت در مراکز درمانی از پادزهر سم عقرب برای خنثی سازی سم و درمان فرد استفاده می شود .البته این کار باید با دستور پزشک و تحت نظارت مستقیم او انجام شود .
در مورد بریدن و مکیدن محل زخم با دهان توافق نظر وجود ندارد . بعضی صاحب نظران با این کار مخالف هستند و عده ای استفاده از این روش را مجاز می دانند .
در برخی از کتب بستن بالای محل گزش با هدف تاخیر در جذب سم توصیه شده است . برای این کار باید :
۱- از پارچه , باند یا یک وسیله ی مناسب دیگر با عرض حداقل چهار تا پنج سانتی متر استفاده کنید .
۲- پارچه , باند یا وسیله مورد نظر را حدود پنج سانتی متر بالاتر از محل گزش ( یعنی قسمتی از اندام که به تنه مصدوم نزدیک تر است ) ببندید .
۳- پارچه یا باند باید به حدی محکم بسته شود که تنها باعث کندشدن جریان لنف و خون سیاهرگی در اندام مربوطه گردد . توجه داشته باشید که این کار به هیچ وجه نباید باعث اخلال در جریان خون سرخرگی اندام مبتلا گردد . به این منظور , پارچه یا باند باید به صورتی بسته شود که یک انگشت به راحتی از زیر آن عبور کند و همچنین باعث قطع نبض در نقاط انتهایی اندام مبتلا نگردد.
گزیدگی عقرب در افراد پیر , کودکان , نوزادان و افراد مصدوم خطرناک تر است . همچنین اگر گزش متعدد یا نزدیک سر و صورت یا گردن مصدوم باشد , خطزناک تر از گزش اندام ( دست و پا ) خواهد بود . به یاد داشته باشید که علایم گزیدگی با عقرب ” گاردیم ” در ابتدا بسیار خفیف و ناچیز است و همین مسئله اغلب باعث عدم مراجعه به موقع فرد به مراکز درمانی می گردد . اما مراجعه به مراکز درمانی لازم و ضروری است و تاخیر می تواند منجر به بروز علایم مختلف مسمومیت , از بین رفتن بافت های بدن در محل گزش یا حتی در موارد شدید منجر به مرگ فرد گردد .
جسم خارجی در چشم

اشیاء خارجی ممکن است در روی کره چشم یا قرنیه بمانند و یا آن را سوراخ کرده و درون کره چشم وارد شوند. اگر جسم داخل کره چشم شد باید روی چشم را یک گاز استریل قرار داده و خیلی شل بانداژ کرد (اگر با این کار احتمال فر رفتن بیشتر جسم در کره چشم می شودف باید از این کار خوددای نمود) و مصدوم را به پزشک رسانید در مورد اشیایی که روی کره چشم قرار دارند، می توان آنها را با دقت خارج نمود. برای این کار باید بیمار از مالیدن چشم خودداری کند. اگر جسم خارجی در پلک پائین باشد آن را با گوشه دستمال یا قطعه پنبه مرطوب می توان خارج کرد. اگر جسم خارجی در قسمت داخلی پلک بالا باشد در حالی که بیمار به پایین نگاه می کند، پلک بالا را به طر ف بالا برگردانده و یا در حالی که مریض به بالا نگاه می کند پلک را به طرف پایین بکشید تا شیء خارجی به وسیله اشک خارج شود (تصویر شماره ۳۴) . اگر این کار عملی نشد با یک لیوان آب تمیز، چشم را از طرف گوشه داخلی چشم بشویید تا فشار آب، شیء را بیرون بیاورد. اگر باز هم جسم خارج نشد باید به پزشک مراجعه کرد. هنگامی که مواد اسیدی یا قلیایی وارد چشم گردید، باید با سرعت چشم را شسته و مصدوم را سریع به چشم پزشک رسانید.
جسم خارجی در گوش

اگر اشیایی مانند چوب کبریت، دانه نخود، عدس، لپه و امثال آن داخل گوش شود به علت محیط مرطوب، اشیاء فوق متورم شده و بزرگتر می شوند. لذا باید در صدد بیرون آوردن آن توسط پزشک برآمد. اگر حشره زنده وارد گوش شود برای جلوگیری از صدمه و صدای حشره، چراغ قوه ای در جلوی سوراخ مجرای گوش خارجی قرار داده تا با این عمل ساده حشره به طرف روشنایی خزیده و خارج گردد. اگر به این طریق خارج نشد برای جلوگیری از سروصدا روغن زیتون، روغن بادام و یا پارافین در گوش ریخته و پس از چند دقیقه سر را به سوی دیگر برگردانید به طوری که گوش به طرف پایین قرار گیرد. به این ترتیب حشره همراه روغن خارج می شود. اگر به این ترتیب خارج نگردید باید به پزشک مراجعه شود .

جسم خارجی در حلق

گاهی لقمه غذا، قطرات آب، سکه، حلقه و انگشتر و یا امثال آن در گلو گیر کرده و بیمار دچار حالت خفگی یعنی کبودی رنگ، تنگی نفس و سرفه می شود در این حالت با ایجاد سرفه و یا زدن به پشت بیمار بین دو شانه در حالی که سر فرد پایین قرار گرفته، ممکن است این اشیاء به بیرون پرتاب گردد. اگر جسم خارجی بدین طریق از گلو خارج نشود و بیمار نیز کودک باشد مچ پای او را گرفته و بالا نگه می داریم و با دست به پشت او ضربه زده می شود.

هیچ گاه نباید با انگشت، سعی در خارج کرده جسم خارجی نمود.
در بزرگسالان در حالی که بیمار دهانش باز و زبانش پایین است، در پشت او قرار گرفته و دو دست خود را دور کمرش حلقه می کنیم این عمل باعث بالا رفتن پرده دیافراگم شده و فشار قابل توجهی ایجاد می کند که باعث خارج شدن هوای داخل ریه شده و این عمل باعث خارج شدن جسم خارجی می شود.

آتش نشانی ( عملیات اطفا حریق )

اکسیژن

گرما مواد سوختنی
مثلث آتش : گرما ، اکسیژن ،مواد سوختنی
همیشه سه عامل بالا در کنار یکدیگر موجب آتش سوزی می شوند .

برای خاموش کردن آتش باید یک یا دو عامل را از بین ببرید .
از بین بردن گرما = سرد کردن
از بین بردن اکسیژن = خفه کردن
از بین بردن مواد سوختنی = جداسازی ، قطع کردن یا آتش بر

جدول ششگانه آتش سوزی ها
گروه نوع آتش مثال بهترین راه خاموش کردن بهترین خاموش کننده
A جامدات
چوب ، لاستیک ، پارچه سرد کردن آب
B مایعات هیدرات های کربن ( بنزین ، نفت و گازوییل ) خفه کردن پتوی خیس ، شن و ماسه و کپسول های پودری
C گازها متان ، بوتان ، پروپان جداسازی کپسول های گازکربنیک
D فلزات قابل اشتعال سدیم ، پتاسیم ، منیزیم خفه کردن کپسول های پودری
E الکتریسیته ترانس برق ، کامپیوتر جداسازی کپسول های گازکربنیک
F مواد منفجره
تی ان تی ، سی ۴ ، باروت سرد کردن آب
وسایل مقابله با آتش سوزی

۱- جعبه های آتش ( محتوی شیر و شیلنگ های آتش نشانی ) .
۲- کپسول های آتش نشانی ( محتوی آب ، کف دی اکسید کربن ، پودر خشک شیمیایی ، گاز کربنیک و یا مواد هالوژنه).
۳- سطل های آتش نشانی ( محتوی شن و ماسه خشک ) .
۴- سیستم های خودکار اعلام و اطفا حریق .

خروج از ساختمان های در حال سوختن

شعله و دود مهمترین معضل برای خروج است ، حتی الامکان از پله های اضطراری استفاده و به هیچ عنوان وارد آسانسور نشد . مسیر خروجی باید عاری از آتش باشد و اگر این امکان وجود دارد کلیه لباس ها و بدن را خیس کرد . در صورت مواجه شدن با دود پارچه ای را جلوی دهان گرفت و با دست زدن به دیوارها و دنبال کردن آن راه خروج را یافت .

روش نجات فرد در حال سوختن

فردی که آتش گرفته می بایست سریع دراز کشیده و غلت بزند ، در غیر اینصورت احتمال کور شدن و آسیب جدی او زیاد است . اگر پارچه یا پتوی غیر پلاستیکی در اختیار باشد او را سریع در آن پیچید و خاموش کرد . برای رسیدن به استخر ، آب و هر خاموش کننده ای نباید دوید و بایستی به حالت غلت زدن خود را به آن رسانید .