مقاله آسیب شناسی تأثیر فضای مجازی بر هویت اجتماعی دانشجویان کاربر: مطالعه ایمیان رشته ی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله آسیب شناسی تأثیر فضای مجازی بر هویت اجتماعی دانشجویان کاربر: مطالعه ایمیان رشته ی دارای ۱۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله آسیب شناسی تأثیر فضای مجازی بر هویت اجتماعی دانشجویان کاربر: مطالعه ایمیان رشته ی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله آسیب شناسی تأثیر فضای مجازی بر هویت اجتماعی دانشجویان کاربر: مطالعه ایمیان رشته ی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله آسیب شناسی تأثیر فضای مجازی بر هویت اجتماعی دانشجویان کاربر: مطالعه ایمیان رشته ی :

چکیده

ورود به فضای مجازی پیامدهای بسیاری را بر پیکره روابط اجتماعی و به موازات آن بر کنشگران داشته است. فرایند شکلگیری هویت اجتماعی تحت تأثیر فضای مجازی، با تغییر در منابع هویت ساز و جامعه پذیری سنتی شکل جدیدی به خود گرفته است. از آنجا که هویت اجتماعی، زمینه ساز رفتارهای فردی و اجتماعی است، مطالعه چگونگی تغییرات هویتی بویژه در جوانان میتواند در فهم آسیب ها و برنامه ریزی جهت رفع مشکلات و نیازهای جوانان راهگشا باشد لذا این پژوهش درصدد است تا با بهره گیری از رویکردی میان رشته ای و ایجاد پیوندی میان حوزه جامعه شناسی و روانشناسی به آسیب شناسی اجتماعی-روانی تأثیرات فضای مجازی بر هویت اجتماعی دانشجویان بپردازد. در این راستا از نظریات هویت اجتماعی مطرح شده در این دو رشته همچون نظریات کان، گافمن، گیدنز، اریکسون، مارسیا و بورک استفاده گردیده است. در این مطالعه علاوه بر بهره گیری از روش کتابخانه ای، مدل پارادایمی اشتراوس جهت شناسایی پیامدهای اجتماعی – روانی وارد آمده بر هویت اجتماعی ترسیم گردیده است. بر اساس این مطالعه تفاوت بین من واقعی و من مطلوبی که افراد در فضای مجازی از خود به نمایش میگذارند و حجم وسیع و گاهاً متناقض اطلاعات از جمله عوامل شکلگیری هویت چندگانه افراد است. در خاتمه راهکارهای مقابله با این پدیده از منظر بین رشته ای در دو بخش اقدامات پیشگیرانه و درمانی جهت بهبود وضعیت و جلوگیری از آسیبهای هویتی ارائه گردیده اند.

واژه های کلیدی: هویت اجتماعی، فضای مجازی، آسیب های اجتماعی و بحران هویت

۱

۱. مقدمه

آلوین تافلر در موج سوم، تحولات جامعه بشری را انقلاب عظیمی می داند که در دنیای اطلاعات و فناوری رخ داده است
(تافلر،.(۱۵ :۱۳۸۵ تغییراتی که زندگی همه اقشار جامعه را به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تحت تأثیر قرار داده و مسلماً میزان این تأثیر بر روی کسانی که در ارتباط مستقیم با این دستاورد ها هستند، بیشتر است . البته پاره ای از ویژگی های فردی از جمله شرایط سنی نیز در میزان تأثیر پذیری مؤثر است. اینترنت به عنوان یکی از ابزارهای جدید ارتباطی با شکلگیری دهکده جهانی رابطه تنگاتنگ دارد.

ورود به فضای مجازی و به عبارتی تجربه کنش متقابل اجتماعی در چنین فضایی، امروزه نه تنها مسأله مربوط به جوامع پیشرفته و صنعتی است، بلکه کشورهای کمتر توسعه یافته نیز به گونه ای با آن درگیرند و بخش اعظم شهروندان، بلاخص جوانان به شکلی فزاینده با آن در ارتباطند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ بررسی های آماری حاکی از نفوذ گسترده اینترنت در زندگی روزمره کنشگران و به واسطه آن شکل گیری گونه نوین ارتباطاتی از جنس مجازی است. ضریب نفوذ کاربران اینترنت در ایران در سه ماهه اول سال ۱۳۹۳، ۵۳,۲۹ درصد گزارش شده است که در کمتر از ده سال در مقایسه با سال ۱۳۸۷ که معادل ۲۱,۸ درصد بوده است؛ ۳۱,۴۹ درصد رشد داشته است (سازمان انفورماتیک ایران). بنابراین اینترنت نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی است که به شدت در میان شهروندان بویژه نسل جوان با اقبال روبرو بوده است. طبق گزارش رسمی مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۹ از مجموع ۷۴/۸ میلیون نفر جمعیت ایران، ۱۱ میلیون

نفر کاربر اینترنت بوده اند که از بین این جمعیت، بیشترین آمار استفاده کنندگان به ترتیب مربوط به گروههای سنی ۱۰ – ۱۹ سال با ۴۳/۲ درصد و گروه سنی ۲۰ – ۲۹ سال با ۲۱ در صد می باشد .(www.amar.ir) طبق آمار سازمان انفورماتیک ایران ۵۶ درصد استفاده

کنندگان از اینترنت در ایران را قشر جوان تشکیل میدهند (البرزی، ۸ :۱۳۸۸ به نقل از استاد هاشمی،.(۲ :۱۳۹۱ این دوره بدین لحاظ مورد اهمیت است که در آن فرد در پی یافتن هویت است.

با گسترش فضای مجازی به عنوان فضایی نوین در ارتباطات اجتماعی، این پدیده آثار و پیامدهای بسیاری را بر پیکره روابط اجتماعی و به موازات آن در سطحی خردتر بر کنشگران داشته است. یکی از ابعاد زندگی انسانی شکلگیری هویت اجتماعی است؛ در واقع، هویت یابی فرایند پاسخگویی آگاهانه فرد به سوال ها در مورد خود و گذشته اش است : چه کسی است ؟ کجا بوده ؟ به کجا تعلق دارد ؟ منشاء و اصلش کجاست؟ در تمدن جهان چه نقشی ایفاء می کند؟ تا چه حد در جامعه خود ارزش هایی در زمینه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی داشته است و تا چه حد به خارج از جامعه ارزش هایی را القاء کرده است؟ ( باوند ،.(۲۰ :۱۳۷۷ در جامعه سنتی عوامل گوناگونی در حوزه زندگی اجتماعی مانند خانواده ، دوستان ، همسالان، رسانه ها و ; در فرآیند شکلگیری آن نقش داشته اند. لیکن امروزه اینترنت یکی از عوامل مهم هویت ساز است که رونق گسترده آن در میان جوانان تأثیرات ژرفی را در ابعاد و ویژگی های هویتی آنان داشته است. آنتونی گیدنز بر نقش فرد در تشکیل هویت تأکید می کند و هویت را آگاهی فرد به خویش میداند. او جنبه های روانشناختی و چالش های هویتی را در دوران جدید مورد توجه و تحلیل قرار داده و به بازاندیشی در هویت، در پرتو معیارها و ارزش های جدید که پیوسته در حال تغییر اند می پردازد

(رفعت جاه و شکوری ،.(۲۸ : ۱۳۸۸ تاکنون پژوهش های بسیاری در خصوص فضای مجازی و فرصت ها و آسیب های حاصل از آن انجام پذیرفته است و این مسأله نظر بسیاری از پژوهشگران، برنامه ریزان و سیاستگذاران را به خود جلب نموده است. برخی آن را بسیار مثبت ارزیابی کرده و معتقدند که این فضا امکان دستیابی به یک هویت یکپارچه و واحد را برای فرد مهیا می سازد و عده ای دیگر بر این باورند که گمنام ماندن در این فضا سبب می شود که همیشه بین شخصیت واقعی و شخصیت مطلوب افراد فاصله وجود داشته باشد.

از آنجا که هویت اجتماعی ، زمینه ساز رفتارهای فردی و اجتماعی است مطالعه چند و چون تغییرات هویتی به ویژه در جوانان از یک سو مسائل و آسیب های احتمالی را آشکار می سازد و از سوی دیگر می تواند در جهت برنامه ریزی و رفع مشکلات و نیازهای جوانان مفید و موثر واقع شود لذا این پژوهش درصدد است تا با بهره گیری از رویکردی میان رشته ای و ایجاد پیوندی میان حوزه اجتماعی و روانشناسی به آسیب شناسی اجتماعی – روانی تأثیرات فضای مجازی بر هویت اجتماعی دانشجویان بپردازد.

۲

۲. فضای مفهومی هویت و هویت اجتماعی از منظر جامعه شناختی و روانشناختی

مفهوم هویت، در پویش تاریخی خود هرگز مفهومی یکپارچه نبوده است و همواره به دلیل دارا بودن ابعاد مختلف و نیز بهره گیری از آن در قلمروهای مختلف علوم انسانی همچون جامعه شناسی و روانشناسی، و به مدد توجه به این مفهوم از نقطه نظرهای متفاوت، این مفهوم معانی متعددی را به خود اختصاص داده است. چرخش های اجتماعی و روانشناختی متعدد منجر به شکل گیری فضای مفهومی گسترده ای در خصوص این مفهوم و ابعاد آن گردیده است.

از منظر روانشناختی اریک اریکسون معتقد است که “; هویت را دارای جنبه هایی است از جمله نقش آن در پاسخ به پرسش من

کیستم؟، تلفیق گذشته و آینده جهت تقویت حس یکپارچگی، ارزیابی از خود با توجه به انتظاراتی که جامعه از فرد دارد و نهایتاً فرایند مورد پرسش قرار دادن حوزه های اساسی نظیر جنسیت و مذهب و ; است که فرد به آنها متعهد می گردد”(رضوی،۱۳۸۸: ۱۸). در حقیقت
هویت اجتماعی بُعدی از هویت است که فرد را به جامعه و فضای اجتماعی و فرهنگی پیوند می زند.
برخی هویت اجتماعی را با تأکید بر مفاهیم تمایز یابی، درون گروه، برون گروه و نیز شباهت ها و تفاوت های میان ما و دیگری تعریف نموده اند. بر این اساس، هویتاجتماعی احساس تعلق و همبستگی به یک جامعه است، به گونه ای که عضو یک جامعه، از سایر جوامع متمایز باشد و فرد در مقابل معیارها و ارزش های جامعه خود، احساس تعهد و تکلیف کند و در امور گوناگون آن مشارکت جوید، انتظارات جامعه از خود را پاسخ دهد و در مواقع بحرانی، سرنوشت جامعه برای او مهم باشد (بورک، ۱۹۹۷ به نقل از شایگان و رستمی،

.(۱۶۸ : ۱۳۹۰ در واقع هویت معطوف است به بازشناسی مرز میان خودی و بیگانه که عمدتاً از طریق هم سنجیهای اجتماعی و انفکاک درون گروه از برون گروهها ممکن میشود. اهمیت تمایز ها، تنشها و ستیزههای گروهی، حتی در شرایط نمود تضاد منافع، از این جنبهی هویت ناشی میشود (براون، ۷۹۰ :۱۹۹۹ به نقل از گل محمدی، .(۲۲۴ : ۱۳۸۱

همچنین هویت اجتماعی از سوی برخی صاحبنظران در مقایسه با هویت شخصی تعریف شده است. به نظر جنکینز بدون وجود چارچوبی برای مشخص ساختن هویتاجتماعی و هویتهای فردی، من همان بودم که شما هستید و هیچ یک از ما قادر نبود با دیگری نسبت معنادار یا سازگاری برقرار کند. در واقع بدون هویتاجتماعی جامعهای در کار نیست (جنکینز، .(۹-۷ :۱۳۹۱