مقاله فتوحات خلفا از منظر فقهاى شیعه

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله فتوحات خلفا از منظر فقهاى شیعه دارای ۳۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله فتوحات خلفا از منظر فقهاى شیعه  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله فتوحات خلفا از منظر فقهاى شیعه

چکیده    
مقدمه: جایگاه فتوحات در فقه شیعه    
شرط بودن اذن امام    
الف) اخبارى که بر اذن و رضایت امام دلالت دارد    
ب) سیره امیرالمؤمنین (علیه السلام)    
ج) شاهد حال    
نتیجه    
کتابنامه    

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله فتوحات خلفا از منظر فقهاى شیعه

۱ آل بحرالعلوم، سید محمد (م ۱۲۸۹ق)، بلغه الفقیه، تحقیق سید محمد تقى آل بحرالعلوم، تهران، مکتبه الصادق، ۱۳۶۲

۲ آل بحرالعلوم، سید محمد (م ۱۲۸۹ق)، بلغه الفقیه، شرح و تعلیق سید محمد تقى آل بحرالعلوم، تهران، مکتبه الصادق، ۱۴۰۳ق

۳ ابن ابى الحدید، عبدالحمید بن محمد (م ۶۵۶ق); شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، مکتبه آیه العظمى المرعشى النجفى،]بى تا[

۴ ابن ابى جمهور احسائى (م حدود۸۸۰ق)، عوالى اللئالى العزیزیه فى الاحادیث الدینیه، تحقیق آیت الله مرعشى و شیخ مجتبى عراقى، قم، انتشارات سید الشهداء، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م

۵ ابن اثیر، على بن ابى الکرم (م ۶۳۰ق)، الکامل فى التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۹۹ق

۶ ابن ادریس حلى (م ۵۹۸ق)، السرائر، تحقیقِ گروهى، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۰ق

۷ ابن بطریق اسدى حلى (م حدود۶۰۰ق)، العمده، قم، تحقیق و نشر جامعه مدرسین، ۱۴۰۷ق

۸ ابن حمزه طوسى (م ۵۶۰ق)، الوسیله إلى نیل الفضیله، تحقیق محمد حسون، قم، کتابخانه آیت اللله العظمى مرعشى نجفى، ۱۴۰۸ق

۹ ابن حنبل شیبانى، احمد بن محمد (م ۲۴۱ق)، فضائل الصحابه، تحقیق وصى الله بن محمد عباس، مکه، دار العلم، ۱۴۰۳ق

۱۰ ابن زهره حلبى (م ۵۸۵ق)، غنیه النزوع إلى علمى الاصول والفروع، تحقیق شیخ ابراهیم بهادرى، قم، مؤسسه الامام الصادق (علیه السلام)، ۱۴۱۷ق

۱۱ ابن شهر اشوب، (م ۵۸۸ق)، مناقب آل ابى طالب، تحقیقِ گروهى از اساتید نجف اشرف، نجف، مطبعه الحیدریه، ۱۳۷۶

۱۲ ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم (م ۳۷۶ق)، تاویل مختلف الحدیث، تحقیق اسماعیل اسعردى، بیروت، دار الکتب العلیمه

۱۳ ابن داود حلى، حسن بن على (م حدود ۷۰۷ق)، رجال ابن داود، نجف، المطبعه الحیدریه، ۱۳۹۲ق

۱۴ ابوصلاح حلبى، تقى الدین بن نجم بن عبیدالله (م ۴۴۷ق)، تقریب المعارف، تحقیق رضا استادى، قم، مؤسسه النشر الاسلامى، ۱۴۰۴ق

۱۵ اردبیلى، محمد بن على (م ۱۱۰۱ق)، جامع الرواه و ازاحه الاشتباهات عن الطرق و الاسناد، قم، مکتبه المحمدى

۱۶ اصفهانى (م ۱۳۶۱ق)، حاشیه المکاسب، تحقیق شیخ عباس محمد آل سباع، ]بى جا[، ناشر محقق، ۱۴۱۸ق

۱۷ امام خمینى، روح الله، (م ۱۴۰۹ق)، کتاب البیع، قم، موسسه اسماعیلیان، ۱۴۱۰ق

۱۸ بروجردى، سید على اصغر (م ۱۳۱۳ق)، طرائف المقال فى معرفه طبقات الرجال، تحقیق سید مهدى رجایى، قم، مکتبه آیه الله العظمى مرعشى، ۱۴۱۰ق

۱۹ بلاذرى، احمد بن یحیى (م ۲۷۹ق)، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ ق

۲۰ بیاضى، على بن یونس (م ۸۷۷ق)، الصراط المستقیم الى مسحقى التقدیم، تحقیق محمد باقر بهبودى، المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه، ۱۳۸۴

۲۱ تسترى، شیخ اسدالله، کشف القناع عن حجیه الاجماع، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث

۲۲ تسترى، شیخ محمد تقى، قاموس الرجال، قم، مؤسسه النشر الاسلامى، ۱۴۱۰ق

۲۳ تفرشى، سید مصطفى بن حسین (م ۱۰۱۵ق)، نقدالرجال، قم، مؤسسه آل البیت(علیهم السلام)، ۱۴۱۸ق

۲۴ خوارزمى، موفق بن احمد بن محمد مکى (م ۵۶۸ق)، المناقب، تحقیق شیخ مالک محمودى، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۱۱ق

۲۵ خوانسارى، سید احمد، جامع المدارک فى شرح المختصر النافع، تحقیق على اکبر غفارى، تهران، مکتبه الصدوق، ۱۳۵۵

۲۶ دینورى، ابوحنیفه، (م ۲۸۲ق)، الأخبار الطوال، تحقیق عبد المنعم عامر، مصر، دار احیاء الکتب العربیه، ۱۹۶۰م

۲۷ روحانى، سید محمد صادق حسینى، فقه الصادق، قم، موسسه دار الکتاب، ۱۴۱۲ق

۲۸ زیعلى، جمال الدین (م ۷۶۲ق)، نصب الرایه لاحادیث الهدایه، تحقیق ایمن صالح شعبانى، قاهره، دار الحدیث، ۱۴۱۵ – ۱۹۹۵م

۲۹ سبزوارى، محمد باقر بن محمد مؤمن (م ۱۰۹۰ق)، کفایه الاحکام، اصفهان، مدرسه صدر

۳۰ سید بن طاووس (م ۶۶۴ق)، الطرائف، قم، انشارات خیام، ۱۳۷۱

۳۱ سید خویى (م ۱۴۱۳ق)، مصباح الفقاهه، ]بى جا[، وجدانى، ۱۳۷۱

۳۲ سید مرتضى، (م ۴۳۶ق)، الذریعه الى اصول الشریعه، تحقیق ابوالقاسم گرجى، تهران، دانشگاه تهران، ]بى تا[

۳۳ سید خویى، ابوالقاسم (م ۱۴۱۳ق)، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق

۳۴ شبسترى، عبدالحسین، الفائق فى رواه و اصحاب الامام الصادق (علیه السلام)، قم، مؤسسه النشر الاسلامى، ۱۴۱۸ق

۳۵ شهید اول، محمد بن مکى (م ۷۸۶ق)، غایه المراد فى شرح نکت الارشاد، تحقیق عباس محمدى و دیگران، قم، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، ۱۴۱۸ق

۳۶ شیخ انصارى، مرتضى (م ۱۲۸۱ق)، المکاسب، تحقیقِ گروهى، قم، موسسه الهادى، ۱۴۱۷ق

۳۷ شیخ حر عاملى (م ۱۱۰۴ق)، تفصیل وسائل الشیعه، قم، تحقیق و نشر مؤسسه آل البیت(علیهم السلام)لاحیاء التراث، ۱۴۱۴ق

۳۸ شیخ صدوق، محمد بن على (م ۳۸۱ق)، الخصال، تحقیق على اکبر غفارى، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ]بى تا[

۳۹ شیخ صدوق (م ۳۸۱ق)، کتاب من لا یحضره الفقیه، تحقیق على اکبر غفارى، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق

۴۰ شیخ طوسى، محمد بن حسن (م ۴۶۰ق)، تهذیب الاحکام، تحقیق سید حسن خرسان، تصحیح شیخ محمد آخوندى، ]بى جا[، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵

۴۱ شیخ طوسى، محمد بن حسن (م ۴۶۰ق)، تلخیص الشافى

۴۲ شیخ طوسى، محمد بن حسن (م ۴۶۰ق)، المبسوط فى فقه الامامیه، تحقیق، محمد تقى کشفى، تهران، المکتبه المرتضویه، ۱۳۸۷ق

۴۳ شیخ مفید، محمّد بن نعمان (م ۴۱۳ق)، الاختصاص، تحقیق على اکبر غفارى، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ]بى تا[

۴۴ شیخ مفید، محمّد بن نعمان (م ۴۱۳ق)، الارشاد فى معرفه على حجج الله على العباد، قم، مؤسسه آل البیت(علیهم السلام)، ۱۴۱۳ق

۴۵ شیخ طوسى، محمد بن حسن (م ۴۶۰ق)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تحقیق سید حسن موسوى خرسان، قم، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳

۴۶ شیخ طوسى، محمد بن حسن (م ۴۶۰ق)، الفهرست، تحقیق شیخ جواد قیومى، قم، مؤسسه النشر الاسلامى، ۱۴۱۷ق

چکیده

موضوع فتوحات در زمان خلفا و موضع و دیدگاه امیرالمؤمنین(علیه السلام) در این باره، همیشه یکى از سؤال هاى مطرح در محافل علمى شیعه و از جمله جامعه ما بوده است

آیا آن حضرت با این موضوع موافقت داشت؟ آیا پسران و اصحاب خاص خود را براى شرکت در فتوحات امر کرد یا خیر؟

علماى شیعه از دو منظر فقهى و کلامى ـ تاریخى به این موضوع توجه کرده اند. در این مقاله، دیدگاه هاى فقهاى شیعه که در پى بیان احکام جهاد ابتدایى و زمین هاى فتح شده به صلح یا جنگ به این موضوع پرداخته اند، بررسى شده است. از آن جا که اذن امام در احکام مربوطه دخالت و تأثیر دارد فقها به اذن و رضایت امیرالمؤمنین(علیه السلام) به فتوحات پرداخته و در این باره دو نظریه موافق و مخالف ارائه کرده اند. در این مقاله در مورد هر دو دیدگاه بحث و بررسى صورت گرفته و مؤیدات و مرجحات دیدگاه نخست، طرح و تبیین مى شود

واژگان کلیدى: فتوحات، اراضى مفتوحه عنوه، موضع على(علیه السلام) و اذن امام.

مقدمه: جایگاه فتوحات در فقه شیعه

فقهاى شیعه، این موضوع را در سه باب «جهاد»، «احیاء الموات» و «خمس» و نیز در بحث «خراجیات» مطرح مى کنند و درخراجیات، زمین ها را به دو قسمت عمده تقسیم مى کنند: سرزمین اسلام و مسلمانان و سرزمین کفر. قسمت دوم نیز خود به چهار بخش تقسیم مى شود که عبارت اند از

۱ ـ سرزمین کفر که با غلبه شمشیر و جنگ به دست مسلمانان افتاده است که اصطلاحاً به آن «مفتوحه عنوهً» گویند;

۲ ـ سرزمین کفر که ساکنان آن به اختیار خود و بدون جنگ، اسلام آورده و مسلمان شده اند;

۳ ـ سرزمین کفر که ساکنانش مسلمان نشده، ولى حاضر شده اند با دولت اسلامى مصالحه کرده و جزیه بپردازند;

۴ ـ سرزمین کفر که ساکنانش از آن جا کوچیده و آن جا را رها کرده اند یا این که اساساً زمین موات بوده است. به این زمین ها اصطلاحاً «ارض انفال» گویند.۲ آن چه مورد بحث ماست بخش نخست این چهار مورد است

درباره مفتوحه عنوهً گفته اند که این زمین ها از آنِ تمام مسلمانان است و این گونه نیست که مخصوص شرکت کنندگان در جنگ باشد. ولى در این باره نیز این سؤال مطرح است که افزون بر تصرف این زمین ها با جنگ و شمشیر، براى تحقق عنوان مفتوحه عنوه، آیا اذن امام نیز شرط است یا خیر؟ و چنان چه اذن امام شرط باشد چگونه مى توان این موضوع را به دست آورد؟ به عبارت دیگر، از کجا به دست آوریم که امام به فتوحات راضى بوده و بدان امر کرده است؟ در این جاست که فقهاى شیعه به موضع گیرى امیرالمؤمنین(علیه السلام) درباره فتوحات در زمان خلفا پرداخته و نظر داده اند

شرط بودن اذن امام

درباره اصل اعتبار اذن امام براى صدق مفتوحه عنوه بودن اراضى فتح شده، باید توجه داشت که مشهور فقها با استناد به روایاتى از اهل بیت(علیهم السلام)این شرط را معتبر دانسته اند.۳ از امام صادق(علیه السلام) روایت شده که هر لشکر و گروهى که بدون اذن امام بجنگند و اراضى کفار را فتح کنند تمام آن زمین ها از آنِ امام خواهد بود و در صورتى که با اذن امام جنگیده باشند تنها خمس آن غنایم از آنِ امام، و باقى براى تمام مسلمانان خواهد بود،۴ حتى بر شرطیت اذن امام ادعاى اجماع نیز شده است، گرچه علامه در منتهى المطلب و صاحب مدارک، و نراقى در مستند و برخى دیگر به عدم اعتبار این شرط قائل شده اند.۵ ما موضوع را بنا بر فتواى مشهور فقها دنبال مى کنیم که در تحقق مفتوحه عنوه، تصرف با شمشیر و اذن امام را شرط دانسته اند. آن چه در این باره مهم است این است که اذن امام را چگونه مى توان به دست آورد؟ فقها سه راه براى آن مطرح کرده اند

الف) اخبارى که بر اذن و رضایت امام دلالت دارد

۱ ـ صحیح محمد بن مسلم که وى از امام باقر(علیه السلام) درباره سیره امیرالمؤمنین(علیه السلام) در مورد زمین هاى فتح شده پس از رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم)سؤال کرده است. روایت چنین است: محمد بن على بن محبوب عن محمد بن الحسین عن صفوان عن محمد بن مسلم عن ابى جعفر(علیه السلام) قال

سألته عن سیره الامام فى الأرض التى فتحت بعد رسول الله(صلى الله علیه وآله). فقال (علیه السلام): إنّ امیرالمؤمنین سار فى أهل العراق بسیره و هى امام لسائر الأرضین و قال: ان ارض الجزیه لاترفع عنها الجزیه و انما الجزیه عطاء المجاهدین