مقاله در مورد پـــــــــول در اقتصاد اسلامی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله در مورد پـــــــــول در اقتصاد اسلامی دارای ۳۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله در مورد پـــــــــول در اقتصاد اسلامی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد پـــــــــول در اقتصاد اسلامی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله در مورد پـــــــــول در اقتصاد اسلامی :

پـــــــــول در اقتصاد اسلامی

امروزه پول یکی از مهمترین پدیده های اقتصادی محسوب می شود و با زندگی بشر به طرز اعجاب انگیزی عجین شده است .این عنصر کیمیا گونه را همگان می شناسند و از نقش تعیین کننده آن در زندگی بخوبی آگاهند در هر فعالیت خرد و کلان اقتصادی ” پول “ نقشی اساسی بر عهده دارد .
” پول “ به عنوان یک ” پدیده “ روزگاری وجود نداشت و نیاز انسان سبب پیدایش یا اختراع آن گردید و بتدریج رشد کردو به صورت موضوعی که تحت تأثیر قوانین مشخص و مکانیزمهای پیچیده قرار دارد در آمد .

بطوری که تا کنون بیش دهها کتاب درباره نگاشته شده و آن را از زوایای گوناگون مورد بحث و کاوش قرار داده اند ولی با این همه هنوز تعریف جامعی درباره آن ارائه نشده است و اقتصاد دانان ترجیح می دهند به جای تعریف پول بیشتر وظایف آنرا مورد توجه قرار دهند .

مبادلات پایا پای ( Barter یا Troc):

یکی از وظایفی که اقتصاد دانان برای پول ذکر می کنند ” وسیله بودن برای تسهیل مبادلات “ است . قبل از تولد پول و به کار گیری آن به عنوان وسیله مبادله انسانهای اولیه نیازمندی های خود را به صورت معاملات پایاپای بر طرف می ساختند . این داد وستد ها معمولاً در یک اقتصاد ساده و کوچک ، در محدوده یک قبیله ، روستا ، شهر و یا ;.. صورت می 

هر کس کالایی راکه برای او قابل استفاده نبود یا بر اثر احتیاج به کالای دیگر حاضر به معاوضه آن بود، به شخص دیگر که متقاضی کالای او بود می داد و متقابلاً کالای وی رابه عنوان عوض دریافت می کرد . این قبیل داد و ستد ها که در جامعه های ابتدایی متداول بود ” مبادله مستقیم کالا با کالا یا مبادله پایاپای “ نام دارد .

پیدایش پول ها ی فلزی :
انتخاب یک یا چند کالا به عنوان معیار ارزش ، اگرچه تا اندازه ای موجب تسهیل امر مبادله می باشد اما نتوانست برخی از مشکلات اساسی مبادلات داد و ستد ی را از میان بردارد ، زیرا با گذشت زمان بعضی کالاها فاسد شده و از بین می رفتند و دسته ای دیگر به علت داشتن حجم زیاد امکان ذخیره آنها نبود.
سرانجام جستجوی بشر منتهی شد به اینکه فلزات ، مخصوصاً طلا و نقرهرا که اشکالات فوق را ندارند به عنوان وسیله مبادله بر گزیدند . طلا و نقره فلزاتی هستند که در سطح جهانی مورد پذیرش عمومی می باشند و از رواج بیشتری برخوردارند .
امکان تورق در آنها زیاد است و به خوبی می توان از آنها سکه های نازک و کوچک تهیه نمود و چون ارزش آنها ذاتی می باشد بر اثر خرد شدن و تقسیم شدن به قطعات کوچکتر ، ارزش آنها از بین نمی رود . انعطاف پذیری زیادی دارند و می توان آنها را در قالبهای گوناگون ریخت و به صور

تهای متفاوت در آورد . همچنین امکان حک کردن هر نقش و نوشته ای برروی آنها وجود دارد .

بطورکلی از نظر اقتصادی دلایل انتخا ب و رواج پولهای فلزی بویژه طلا و نقره عبارتند از :
۱) نقش معاملاتی : پولهای فلزی به صورت عموم و سکه های طلاو نقره بخصوص دارای قابلیت تراکم ارزش فراوان در حجم کم بوده و به سهولت قابل حمل و نقل می باشند و از این نظر در تسهیل معاملات نقش ویژه ای ایفا می کنند .
۲) نقش ذخیره ارزش :پول های فلزی از آن جهت که فلزهستند دوام زیادی داشته و کمتر فاسد می شوند و در این میان طلا و نقره به خاطر اینکه دچار زنگ زدگی نمی شوند ، امتیاز بیشتری دارند .

۳) معیار ارزش یکنواخت : چیزی که می خواهد به عنوان معیار ارزش قرار بگیرد باید خودش از نظر ارزش ، همگون و یکنواخت باشد و مقادیر متفاوت آن فقط به لحاظ کمیت با یکدیگر اختلاف داشته باشند . این امر در پول های فلزی تحقق پیدا می کند . اما در غیر پول های فلزی ، اغلب مصداق نمی یابد .
۴) قابلیت تقسیم پذیری : فلزات ، مخصوصاً طلا و نقره را می توان به کمیت های گوناگون تقسیم کرد بدون آنکه این امر سبب شود تا به کیفیتشان صدمه ای برسد و همچنین اگر لازم باشد می توان دوباره آنها را به صورت اولیه برگرداند . اما در غیر پولهای فلزی چنین قابلیتی وجود ندارد .
انواع پولهای کاغذی :
پولهای کاغذی به دو نوع تقسیم می شوند :
۱) پول کاغذی قانونی با گردش دستوری
۲) پول کاغذی اعتباری با گردش تضمینی

پول کاغذی قانونی با گردش دستوری :
این نوع پول در قرن سیزدهم میلادی در چین ، در دوره امپراطوری ” قوبیلای قاآن “ وجود داشت . برای چاپ این نوع پول کاغذ مخصوصی در نظر گرفته می شد که این کاغذ برای مقادیر مختلف پول به قطعاتی در اندازه های گوناگون تقسیم شده بود .
هر قطعه کاغذ چهار گوش و مستطیلی شکل بود و طول آن اندکی از عرضش بزرگتر بود . زیرا هر اسکناس را تنی چند از صاحب منصبان امضاء کرده و با مهر خود ممهور می کردند . پس از آن ضراب کل که پادشاه او را به این مقام منصوب کرده بود با مهر شاهی که نزد او به امانت بود و آن را در شنگرف فرو می برد ، این قطعه کاغذ را مهر می کرد . البته پول کاغذی از روزگاران کهن در چین رواج داشته است . هر گونه جنسی را می شد با آن خریداری کرد و به سادگی با سکه های طلا و نقره قابل معاوضه بوده است .

پول کاغذی اعتباری با گردش تضمینی :
منشاء پیدایش این نوع از پول های کاغذی در درجه اول تجار و صرافان و پس از آن ، بانکداران و در مرحله اخیر، دولتها بودند . بدین ترتیب که در ابتدا مردم سکه های خود را نزد صرافان به امانت می گذاشتند و آنان نیز در قبال دریافت آن ، به مشتری رسد یا حواله می دادند و چنانچه صراف از اعتبار و حسن شهرتی برخوردار بود ، رسید او هم معتبر محسوب شده و به عنوان پول در معاملات دست به دست می گشت ، این کار صرافان از چند لحاظ حائز اهمیت بود :

۱) صرافان به عنوان امین مردم و محافظ پول آنها عمل می کردند و افراد با سپردن وجوه اضافی خود به آنها و دریافت رسد ، پول های خود را از خطرات احتمالی سرقت ، گم شدن و ;;.حفظ می کردند .
۲) برای انجام معاملات عمده ای که نیاز به پول های بسیاری داشت ، حمل و نقل مقدار زیادی از مسکوکات ، مشکلاتی به همراه داشت ، سپردن پول به صرافان و در یافت رسید از آنان و استفاده از آن به جای پول ، تا حدود زیادی مشکلات را حل می کرد و به خصوص بعد از آن صرافان معتبر شهرهای مختلف با یکدیگر رابطه برقرار کردند و رسیدهای یکدیگر را پذیرفتند ، سهولت قابل توجهی در این امر ایجاد شد .

تفاوت دو نوع پول کاغذی :
۱) منشأ پیدایش پول کاغذی با گردش دستوری ، دولتها بودند ، در حالی که در پول اعتباری با گردش تضمینی بوسیله صرافان و تجار و سپس بانکهای خصوصی بوجود آمد ، اگرچه بعد ها تحت تسلط دولتها درآمد .

۲) واسطه در معاملات و وسیله پرداخت بودن دو وظیفه از وظایفی است که برای پول شمرده شده است . پول به عنوان واسطه در معاملات ،‌با گردش خود ، امر مبادله را سهل و آسان می کند ، در حالی که در وظیفه دوم به کمک پول ، بدهی ها گردش می کنند و از شخصی به شخص دیگر منتقل می شوند .
۳) پول کاغذی با گردش دستوری به سبب اقتدار دولتها و اجبار و پافشاری آنها مقبولیت عامه یافت ولی پذیرش پول اعتباری به وسیله مردم ، به میزان اعتبار صراف یا تاجر منتشرکننده آن نزد آنها بستگی داشت .

پول تحریری :
موجودی هر فرد در حساب جاری بانک ، نوع دیگری از پول است که پول ثبتی نام دارد . یکی از حسابهای بانکی ، حساب جاری است که بانک پس از افتتاح حساب جاری و واریز سپرده های شخصی به این حساب ، به حاصب حساب دسته چک می دهد .
در این صورت موجودی صاحب سپرده در بانک حکم پول را دارد و او می تواند هر موقع که بخواهد با صدور چک از موجودی خود استفاده کند . البته فقط به میزان موجودی و اعتبار خود در نزد بانک می تواند چک بکشد . این گونه سپرده های حساب جاری را سپرده دیداری و چک را پول تحریری می نامند .

تفاوت های اسکناس و پول تحریری :
پول تحریری و اسناس های امروزی اگر چه هر دو وسیله مبادله اند ، اما تفاوت هایی نیز با هم دارند . مهمترین این تفاوت ها را می توان در موارد زیر خلاصه کرد :
۱) اسکناس در حال حاضر ، پول قانونی است ، کلیه افراد مؤظفند در مقابل طلب هایشان یا آنچه که می فروشند ، اسکناس در یافت کنند ، اما در مورد پول تحریری اجباری وجود ندارد .
۲) تفاوت دیگر میان این دو نوع پول در تغییر پذیری آنهاست . اسکناس هنگامی که منتشر شد و به جریان افتاد ،‌به جز در مواردی نادر و استثنایی قابل برگشت نیست ، در صورتی که پول تحریری در واکنش به رونق و کسادی بازار نوسان دارد، در زمان رونق بانک ها بیشتر وام می دهند و سعی می کنند تا ذخیره اضافی خود را به حداقل برسانند ، در حالی که در زمان رکود ، حجم وامی را که می دهند ، به حداقل می رسانند .
۳) خلق اسکناس تنها بوسیله بانک مرکزی بوده و با تصمیم مقامات پولی کشور صورت می گیرد ولی پول تحریری مستقیماً توسط بانک های تجاری خلق می شود ،اگرچه بانک مرکزی هم به صورت غیرمستقیم(ازطریق کم و یا زیاد کردن نرخ ذخیره قانونی ، تنزیل و ;.) میتوانددرتعیین حجم آن دخالت نماید .

مراد از پول تحریری ،‌حساب جاری ( سپرده های دیداری ) نزد بانک های تجاری است و به هیچ وجه ، چک منظور نیست . چک ، تنها وسیله برداشت از این حسابها می باشد .
پول در ایران
ضرب سکه در ایران :
داریوش کبیر ، اولین پادشاهی بود که در ایران اقدام به ضرب سکه نمود . نام سکه طلای این پادشاه هخامنشی ” دریک “ بود و بر روی آن ، نقش او نگاشته شده بود . نسبت ” دریک طلا “ به ” دریم نقره “ ۵/۱۳ به ۱ بود . این نسبت آغاز پیدایش نسبت بین دو پول طلاو نقره می باشد و لفظ ” دریک “ از
” دزریک “ به معنای زرین مشتق شده است .

تعیین ریال به عنوان واحد پول رایج :
تا سال ۱۳۰۸ش ، تومان پول رایج کشورمان بود که به ۱۰ قرن تقسیم می گردید و استاندارد پول کشور بر اساس فلز نقره تعیین شده بود. در سال ۱۳۰۸ ش ، قانونی تصویب شد که برای اولین بار ریال را به عنوان پول کشور تعیین می کرد . بر طبق این قانون ،واحد پولی کشور ، سکه هایی به وزن ۳۲۲۲۸۲/۷ گرم طلا به مبلغ ۲۰ ریال ( هر ریال معادل ۱۰۰ دینار ) تعیین گردید و به موجب آن هزار ریال معادل یک شیلینگ اعلام شد . با تصویب این قانون ، ایران به پول انگلیس وابسته گردید و به همین دلیل ، دو سال بعد ، در اسفند ماه ۱۳۱۰ ( ۱۹۳۱ م ) که انگلستان نظام پایه طلا را ترک گفت ، ایران هم مجبور شد در دواحد پولی خود تجدید نظر کند ، برای این کار ، ارزش مسکوکات طلا را به ۱۰۰ ریال تغییر داد ، یعنی واحد پولی کشور به میزان یک پنجم ارزش قبلی خود تنزل پیدا کرد .
مقدار تنزل های رسمی ارزش ریال در فاصله سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۰ شمسی به ترتیب ، چنین است :
تاریخ تنزل مقدار طلای محتوای هر یک ریال به گرم
۲۷ اسفند ماه ۱۳۰۸ ۳۶۶۱۱۹۱ / ۰
۲۴ اسفند ماه ۱۳۱۰ ۰۷۳۲۲۳۷ /۰
مهر ماه ۱۳۲۰ ۰۲۵۲۱۰۵ /۰
۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۳۶ ۰۱۱۷۳۱۶/۰
۲۷ آذر ماه ۱۳۵۱ ۰۱۰۸۰۵۵/۰

جدول انتشار اسکناس ۱۳۴۸ – ۱۳۱۱ ش :
( ارقام ، به میلیارد ریال )

توضیحاتی پیرامون جدول :
۱) طلا در این جدول شامل طلای سپرده در صندوق بین المللی هم می شود .
۲) ارز در این جدول ، سهمیه ارزی در مؤسسات مالی بین المللی را هم در بر می گیرد .
۳) منظور از نسبت پشتوانه ، نسبت ذخایر طلا، نقره و ارزهای معتبر به اسکناس منتشر شده می باشد . اما جواهرات سلطنتی و بدهی های خزانه که غالباً عنوان بخشی از ذخایر قلمداد می شود ، در آن نمی گنجد.

۴) از سال ۱۳۲۲ ش . ارز خارجی به پشتوانه اسکناس افزوده گشت .
۵) از سال ۱۳۲۶ ش . نقره از اقلام تشکیل دهنده ذخایر حذف گردید .
۶) از سال ۱۳۴۰ ش. به بعد ، پول در گردش ، علاوه بر اسکناس سکه های نیکلی متداول را هم در بر گرفت .

بانک در لغت :
مردم ایتالیای قدیم ، دکه و محل کسب صرافان را ”بانکو“ می نامیدند . با گذشت زمان ، عملیات صرافی تنوع و توسعه یافت و محل کار آنها از دکه های کوچک به مؤسسات بزرگ تبدیل شد اما همان نام قدیمی خود را با کمی تغییر حفظ کرد . این مؤسسات گسترده که فعالیت های پولی انجام می دادند ، بانک نامیده شدند . این لغت به زبان فارسی و عربی هم انتقال یافت و در زبان عربی به ” البنک “ تبدیل شد . در زبان فارسی هم لغت” بانگ “ متداول شد .
تعریف بانک :
در کتاب مقررات بانکی چنین آمده است :
بانک ، مؤسسه ای که به صورت شرکت سهامی ، مطابق قانون تجارت ، تشکیل و بر اساس مواد این قانون به عملیات بانکی اشتغال ورزد .

چند سال بعد این تعریف به شکل زیر اصلاح شد .
بانک مؤسسه ای است که به صورت شرکت سهامی به انجام عملیات بانکی اشتغال دارد .

تاریخچه بانکداری :

در دوره هخامنشی در ایران صرافی کاملاً ابتدایی وجود داشته است . در زمان ساسانیان ، بانکداری در ایران توسعه زیادی پیدا کرد . در این عصر، ارسال پول از نقطه ای به نقطه دیگر توسط ” برات “ متداول شد . واژه ” چک “ که امروز در همه بانک های جهان معمول است ، از زبان پهلوی گرفته شده و در زبان ساسانیان هم معمول بوده است .

تاریخچه صندوق های خیریه و قرض الحسنه :

در تاریخ اسلام ، رسول اکرم (ص) بنیان گذار اولین صندوق امانت بودند ، ایشان از زمانی که در مکه زندگی می کردند مورد اعتماد و امانت مردم بودند و امانت مردم را برای آنها نگهداری می کردند و از این جهت ”محمدامین “ لقب یافته بودند و آن گاه که به دستور خداوند عازم مدینه شدند ، چون خود فرصت رساندن امانت های مردم را نداشتند ، حضرت علی ( ع ) را مأمور برگرداند ن امانت مرد کردند.

در کشور ایران ، اولین صندوق قرض الحسنه به صورت امروزی آن ، در سال ۱۳۴۸ شمی در مسجد قدیمی لرزاده تهران به نام ” صندوق قرض الحسنه ذخیره جاوید “ تأسیس شد و به تدریج صندوق های دیگری در نقاط مختلف کشور به ویژه در شهرهای مذهبی به وجود آمد. به طور ی که تا پایان سال ۱۳۶۵ شمسی ، تعداد کل صندوق های قرض الحسنه موجود در کشور به حدود ۲۲۰۰ واحد بالغ می شد .

خدمات بانک :

بانک ها امروزه کارها و خدمات مهم و مفیدی به قرار ذیل انجام می دهند .

۱) نگهداری پول :

منظور از نگهداری پول این است که افرادی که دارای پول نقد بیش از احتیاج خود هستند نیاز به جای امنی برای نگه داری پول های خود دارند . بطوری که در هنگام نیاز ، به سرعت پول خود را در اختیار بگیرند . بانک ها ، پس اندازهای مردم را جمع آوری کرده و بصورت سرمایه های بزرگ در اختیار تولید کنندگان قرار می دهند و خود نیز از این کار سود می برند .

مقیاس ارزش پول :
پول مقیاس ارزش کالا و خدمات است . اما مقیاس ارزش پول چیست ؟ برای پاسخ به این سؤال دو احتمال وجود دارد .
۱) احتمال اول این است که بگوییم حجم کالا ها و خدمات تولید شده در هر اقتصادی ، تعیین کننده ارزش پول آن اقتصاد است و اگر حجم کالا ها و خدمات تولید شده ، متوازن و متعادل با حجم پول باشد ، پول ارزش متعادل خود را دارا خواهد بود ، اما افزایش نسبی حجم پول موجب کاهش ارزش آن می شود . به تعبیر دیگر ، بر اساس نظریه مقداری پول ،‌همچنان که پول ،‌مقیاس ارزش کالا است ، کالا هم مقیاس ارزش پول است .

منتسکیو در این باره می گوید :
همان طور که پول شاخص ارزش انواع کالاها می باشد ، انواع کالا هم شاخص ارزش پول هستند و هر قدر بین این دو شاخص ( پول و کالا ) تساوی برقرار باشد به همان نسبت ،‌کشور قرین رفاهیت و سعادت می گردد .
احتمال دوم این است که بگوییم ترکیبی از حجم کالاها و خدمات تولید شده ، نرخ ارزهای خارجی ،‌قیمت برخی کالاهای خاص و ثبات سیاسی و اقتصادی ، عوامل تعیین کننده ارزش پول هر کشور هستند و میزان تأثیر گذاری هر یک از این عوامل با توجه به ساختار اقتصادی ، سیاسی و روانی

جوامع مختلف و همچنین اوضاع اقتصادی مختلف ، متفاوت است . مثلاً : در وضعیت تورمی که مردم ترجیح می دهند دارایی های خود را به صورت برخی ارزهای خارجی و یا برخی کالاهای خاص مانند سکه های طلا نگه داری کنند، افزایش نسبی قیمت این گونه کالاها و یا ارزها ، موجب سقوط سریع ارزش پول داخلی و افزایش سطح عمومی قیمت ها می شود و در مجموع احتمال دوم در تبیین مقیاس ارزش پول ، صحیح تر به نظر می آید .