دستیابی و شناخت و طبقه بندی انواع آلودگیهای حاصل از فعالیتهای انسانی، صنایع، تاسیسات ..

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 دستیابی و شناخت و طبقه بندی انواع آلودگیهای حاصل از فعالیتهای انسانی، صنایع، تاسیسات .. دارای ۸۲ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دستیابی و شناخت و طبقه بندی انواع آلودگیهای حاصل از فعالیتهای انسانی، صنایع، تاسیسات ..  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز دستیابی و شناخت و طبقه بندی انواع آلودگیهای حاصل از فعالیتهای انسانی، صنایع، تاسیسات ..۲ ارائه میگردد

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دستیابی و شناخت و طبقه بندی انواع آلودگیهای حاصل از فعالیتهای انسانی، صنایع، تاسیسات ..،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن دستیابی و شناخت و طبقه بندی انواع آلودگیهای حاصل از فعالیتهای انسانی، صنایع، تاسیسات .. :

فصل اول

طرح تحقیق

چکیده

هدف اصلی این تحقیق دستیابی و شناخت و طبقه بندی انواع آلودگیهای حاصل از فعالیتهای انسانی، صنایع، تاسیسات و خدمات شهری می باشد. نتایج حاصل از بررسیها و مطالعات انجام شده نشان دهنده وضعیت شرایط زیست محیطی در سطح شهرستان ری می باشد.

اگر چه در یک دهه اخیر اقدامات گسترده و چشمگیری به وضعیت ایده آل و مطلوب غیرممکن نمی باشد، ولی راه بسیار طولانی و دشواری در پیش است و فقط در سایه تحقیقات و مطالعات جامع و بهره گرفتن از توان مدیران لایق و انجام سرمایه گذاریهای کلان در ابعاد ملی است که می توان بر این گونه مشکلات غلبه کرد و از همه مهمتر استفاده بهینه از تجربیات کشورهای دیگر در زمینه های زیست محیطی یکی از راههای بسیار خوب و موثر می باشد. بطور مثال در زمینه کاهش آلودگیها، بالا بردن سطح آگاهی اقشار مختلف جامعه و رسیدگی و بسامان نمودن فعالیتهای اقتصادی، صنایع و مهار انواع آلوده کننده ها از اقدامات مفید و موثر می باشد.

در حال حاضر سطح وسیعی از اراضی شهرستان ری توسط واحدهای صنعتی، بنگاههای حمل و نقل و انبارها اشغال گردیده که باعث تحمیل ترافیک سنگین به شبکه معابر شهری گشته و باعث بروز مشکلات و آلودگیها از قبیل آلودگی هوا و آلودگی صوتی و پایین آوردن ایمنی در تردد سواره و پیاده در این شهرستان را باعث شده است.

از جهتی دیگر وجود گسلهای متعدد در این منطقه، بالا بودن سطح زیرزمینی، جهت وزش باد از غرب به شرق و از جنوب به شمال و مهاجرت نیروی انسانی به این منطقه و افزایش جمعیت و انتقال صنایع آلاینده از کلان شهر تهران به سوی این منطقه از جمله مسائلی هستند که لازم است مورد ارزیابی قرار گرفته و تاثیرات نامطلوب زیست محیطی آنها را مورد توجه قرار داد.

لذا با ذکر این مطالب نگارنده سعی بر آن دارد که ضمن توجه به منابع آلاینه و انواع آلودگی های زیست محیطی در سطح شهرستان ری در جهت رفع این آلودگی ها و خطرات ناشی از آنها راهکارها و پیشنهاداتی را ارائه نماید.

پیشگفتار

بشر علیرغم دستیابی به کرات دیگر و پیشرفت و تکنولوژی، متاسفانه هنوز نتوانسته است محیطی را که خود در آن زندگی می کند را به خوبی مدیریت نماید و این مسئله منجر به بحران محیط زیست می شود که خود ناشی از مشکلاتی است که در ارتباط با هم هستند از جمله افزایش سریع جمعیت، مصرف بیش از حد منابع و تخریب آنها و آلودگی محیط زیست همانند افزایش فزاینده آلودگی هوا، آبهای سطحی و زیرزمینی، سر و صدا، فاضلاب، ترافیک، مسکن و حاشیه نشینی، کمبود آب، نازیبایی و کمبود فضای سبز و تفرجگاه ها و نمونه ای از این مشکلات که خود آنها سبب بروز اثرات زیست محیطی دیگر می گردد و مدتها است که از مرز استاندارد گذشته و به مرحله بحرانی رسیده است. با این روند و با توجه به پایداری آلودگیها در محیط و غیر قابل تجزیه بودن بعضی از پس مانده ها، تنها سیاره مسکون کهکشان رو به نابودی و نیستی قدم گذاشته است. در این راستا به شناخت و بررسی مراکز و منابع آلوده کننده محیط زیست و نوع آلودگی ایجاد شده توسط آنها باید در جهت کاهش یا رفع آلودگیها کوشید.

با آغاز زندگی بشر مسئله آلودگی محیط زیست نیز مطرح شد و با شناخت آتش و بهره برداری از آب و خاک به تدریج محیط را آلوده کرد البته با توجه به جمعیت کم و زندگی ساده آن دوران، طبیعت توان از بین بردن آلودگی را داشت.

آلودگی محیط زیست با شروع انقلاب صنعتی سیر صعودی خود را پیمود و در اواسط قرن حاضر با افزایش فعالیتهای صنعتی متعاقباً رفع آلاینده های خطرناک به محیط، به صورت یک معضل جدی درآمد و این آلاینده ها در کوتاه مدت و یا دراز مدت اثر سوء بر سلامتی انسان داشته است و ما می دانیم بعد از ایمان به خداوند مهمترین نعمت سلامتی است در مکاتب الهی و در دین اسلام ارزش جان آدمی در حدی است که اگر کسی به عمد قصد جان فرد دیگری را کند و او را به قتل برساند قتل او واجب گردیده است.

شهرستان ری از مسائل و مشکلات زیست محیطی مختلفی از جلمه آلودگی هوا وجود کانالهای فاضلاب بدون روکش در اطراف شهر یا در سطح شهر و استفاده از آب آلوده این فاضلابها جهت آبیاری مزارع کشاورزی، وجود مناظر زشت در سطح شهر، کم عرض بودن خیابانها و ایجاد ترافیک شدید، کمبود فضای سبز و مکانهای تفریحی و فرهنگی و آموزشی و کمبود امکانات خدمات درمانی بهداشتی و غیره در رنج می باشد.

در واقع شهرری همچون پیکری پیر و فرتوت و مریض در قسمت جنوبی شهر تهران مورد بی مهری واقع شده است شاید تنها عاملی که باعث شده که گوشه چشمی توجه به آن داشته باشند وجود اماکن مذهبی مانند حرم مطهر حضرت عبدالعظیم (س) می باشد.

ولی این شهر کهنسال که سالیان دراز است که مورد هجوم و حمله اقوام مختلف قرار گرفته و رازها، گنج ها و سخنهای بسیار در خود پنهان دارد به توجه بیشتر نیاز دارد تا بتواند مجدداً موقعیت و قداست قبل خود را بازیابد.

تمرکز فعالیتهای تجاری- بازرگانی، صنعتی و اداری در نیم قرن اخیر نه تنها موجب افزایش قابل ملاحظه محدوده شهر تهران گردیده بلکه آثار و عوارض کالبدی، ترافیکی و زیست محیطی قابل توجهی در مناطق همجوار آن نیز داشته است.

در اینجا لازم است از کسانی که مرا در این امر یاری نمودند تقدیر و تشکر نمایم. همچنین از تمام سازمانها و ادارات و ارگانهایی که با اینجانب همکاری لازم را نمودند، تقدیر و تشکر می نمایم از جمله شهرداری منطقه ۲۰، سازمان آمار ایران، فرمانداری شهرستان ری، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان آب شهرری، کتابخانه های دانشکده محیط زیست و دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری، دانشگاه تربیت مدرس، شهید بهشتی و اداره هواشناسی تهران، شهرداریهای شهرستان ری و …

رساله حاضر به عنوان گامی در راستای شناسایی و معرفی هر چه بیشتر مشکلات زیست محیطی در شهرستان ری بوده و مقدمه ای برای تحقیق هر چه بیشتر در این زمینه محسوب می شود.

مقدمه

در حالیکه شهرها روزبروز توسعه می یابند. مشکلات نیز بیشتر رخ می نمایند و بصورت مسائلی بسیار جدی در زندگی روزمره ما ظاهر می گردند. مشکلات بسیار اقتصادی و اجتماعی و مشکلات بسیار محیط زیستی که ناشی از تمرکز جمعیت در این شهرهای بزرگ است. چون آلودگی های هوا، صوت، آب و فاضلاب هایی که مواد سمی و آزاردهنده در خود دارند که رودخانه ها و آبهای سطحی و نیز آبهای زیرزمینی را آلوده می نماید و حیات گونه های گیاهی و جانوری را نیز با خطر جدی مواجه می سازدف هوای آلوده ای که جان میلیونها انسان را در معرض خطر قرار می دهد، و بر رشد و باروری گیاهان و جانوران نیز بسیار موثر است. مواد زائد و فضولاتی که در صورت نادیده انگاشتن برنامه های مدیریتی مناسب براحتی در طبیعت حل نشده و تجزیه نمی گردند و آلوده کننده و سمی اند و حرص و خواست بی پایان انسانهای شهرنشین در توسعه بی رویه شهرها و اشغال زمینهایی که یا مستعد شهرسازی و توسعه نیستند، یا قابلیت آنها در چرخه اکوسیستم و تبدیل آنها به مجموعه شهری زیانهای اقتصادی و زیستی درازمدتی به نسل های آتی وارد می سازد تنها گوشه ای از مشکلات امروز شهرهاست.

صنایع مزاحم در اطراف شهرهای بزرگ چون تهران به مشکلات مسکن، حمل و نقل، تراکم بیش از حد ساختمانها و کمبود فضای سبز انواع آلودگی های زیست محیطی و افزایش فزاینده جمعیت در شهرها به دلیل کسب درآمد بیشتر بخصوص در کشورهای در حال توسعه لزوم برنامه ریزی و توجه به مسائل محیط زیست و مطالعه و سنجش بحرانهای زیست محیطی در توسعه شهری را حتمی و ضروری نموده و امروزه در اکثر کشورها نیز این توجه به نظر می رسد و خوشبختانه هر روز که می گذرد صحبت از محیط زیست در برنامه ریزهای کلان و طرحهای توسعه از جایگاه مناسب تری برخوردار می گردند که جای خوشبختی است. در شهرهایی که امروزه تسهیلات فراوان را برای انسانها به همراه دارد چنانچه گفته شد مشکلات فراوانی نیز به دلیل دخل و تصرف بی حد و حصر ما ایجاد شده که با کمی دقت به آمار و ارقام امراضی که ناشی از آلودگی شهرهاست انسان را به تفکر وامی دارد و لزوم توجه عمیق تر به محیط زیست را در برنامه ریزیهای شهری و منطقه ای ایجاب می نماید.(دهقانیان و کوچکی ۱۳۷۴ ص ۱۸) برنامه های توسعه در حال حاضر یکی از اولویتهای عمده در هر کشور به ویژه در جوامع در حال توسعه است. این امر هر چند نقش اساسی در رشد و زیربنای سیاسی- اقتصادی کشورها به عهده دارد. در عین حال اثرات بارزی در محیط زیست پیرامون خود باقی می گذارد. ادامه کلیه فعالیتهای صنعتی مستلزم بهره گیری از منابع طبیعی نظیر آب و خاک است که نتیجه آن تاثیر مستقیم و غیرمسقتیم بر تمام عوامل زیست محیطی خواهد گذاشت. تبدیل منابع طبیعی به محصولات تکمیل شده و یا واسطه ای، تولید پس مانده هایش را به همراه دارد که اغلب به صورت مواد زائد زیان آور محیط زیست را می آلایند.

رشد و گسترش نواحی شهرری در چند دهه اخیر یکی از پیامدهای توسعه صنایع اعم از کوچک و بزرگ در کشور ما بشمار می آید. همچنین عدم وجود برنامه از پیش طراحی شده در خصوص نحوه رشد و گسترش صنایع و مشاغل و دگرگونی و نابسامانی را در قالب شهرها به ویژه تهران پدید آورده است. که این امر خود باعث آثار و عوارض کالبدی، ترافیکی و زیست محیطی قابل توجهی در تهران و نواحی اطراف آن شده است.

استقرار بی رویه کارگاههایی که در چند دهه اخیر بدون توجه به برنامه ای جامع، در حاشیه تهران بصورت پراکنده و غالباً با نماهایی بدمنظر ساخته شده اند. به لحاظ گسترش غیرقابل اجتناب تهران در محاصره بافتهای مسکونی قرار گرفته و به تدریج مزاحمتهای آنان برای محیط اطراف به انحاء مختلف نظیر آلودگی هوا، صدا، فاضلابهای صنعتی و شیمیایی و مشکلات ترافیکی و غیره ظاهر شده است.

با رشد و توسعه تهران از ابندای قرن حاضر و نیاز این شهر بزرگ به انواع کارگاهها، صنایع و انبارهای مختلف حومه تهران و از جمله جنوب آن به واسطه وجود اراضی وسیع و ارزان زیر پوشش انواع کاربریهای صنعتی و کارگاهی رفت. اما در اثر رشد و گسترش سریع تهران طولی نگذشت که بسیاری از واحدهای صنعتی فوق در داخل محدوده شهری قرار گرفته و با بافتهای مسکونی نیز مربوط گردیدند و امروزه شاهد همجواری و ادغام نامناسب انواع کاربریهای مزاحم با نواحی مسکونی می باشیم.

در حال حاضر سطح بسیاری وسیعی از اراضی شهرری توسط کاربریهای مزاحم اشغال گردیده که انواع آلودگیهای زیست محیطی از قبیل آلودگی آبهای سطحی، آلودگی هوا، صدا را در این شهر تاریخی به وجود آورده اند از طرف دیگر وجود کاربریهای فوق باعث تحمیل ترافیک سنگین به شبکه معابر شهرری گشته و مشکلات عدیده ای از جمله ایجاد آلودگی هوا و صدا و پایین آوردن ایمنی در تردد سواره و پیاده را به وجود آورده است، که با خارج شدن کاربریهای مزاحم، بسیاری از مسائل و مشکلات شهرری حل خواهد شد.

طرح رساله حاضر روش کاربردی بررسی مسائل زیست محیطی حاکم بر شهرستان ری می باشد که شامل ۶ فصل به شرح زیر می باشد:

فصل اول: تحت عنوان کلیات طرح تحقیق؛ شامل مقدمه، طرح موضوع، اهداف تحقیق ادبیات تحقیق، فرضیه، متدلوژی و مشکلات و موانع موجود در این زمینه می باشد.

فصل دوم: به بیان مفاهیم و تعاریف و مبانی نظری تحقیق پرداخته است.

فصل سوم: به بیان ویژگیهای طبیعی و جغرافیایی منطقه پرداخته است.

فصل چهارم: به بیان خصوصیات انسانی و ویژگیهای اجتماعی و اقتصادی می پردازد.

فصل پنجم: به بیان مشکلات و معضلات شهرستان ری پرداخته است.

فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادات مورد نظر در خصوص معضلات می باشد و ارزیابی و همچنین به رد یا قبول فرضیه های مورد نظر پرداخته و ضمن نتیجه گیری از آن راهکارهای مناسب در جهت بهره برداری بهینه از فضاهای موجود می پردازد.

۱-۱- بیان مسئله:

محیط زیست مجموعه ای است عظیم و متراکم از اجزاء و عوامل فعال گوناگون که ابر اثر یک روند و تکامل تدریجی موجودات زنده و اجزای سازنده به وجود آمده است بنابراین اجزای گوناگون محیط زیست که طبیعت و کلیه موجودات زنده را در بر می گیرد با یکدیگر همبستگی دایمی و دقیقی دارند.

حال چنان چه بهره برداری از هر یک از اجزای این پدیده حیاتی و پیچیده بودن آگاهی و برنامه ریزی کافی و بدون توجه به تاثیرات جنبی درازمدت آن صورت پذیرد مشکلات و مخاطرات در محیط زیست و چرخه های حساس اکولوژیک به وجود خواهد آمد.

رشد تکنولوژی و صنایع و آثار ویرانگر ضایعات خطرناک ناشی از فعالیت های صنعتی و آلودگی ناشی از آنها سلامت محیط زیست آب، هوا و گونه های گیاهی و جانوری را تحت الشعاع قرار داده است و باعث بروز مشکلات زیست محیطی می شود.

از آنجا که شهرستان ری در جنوب شهر تهران قرار دارد و همچنین وجود شیب طبیعی زمین از شمال به جنوب و جریان پیدا کردن اکثر فاضلابهای تهران به طرف شهر ری، همین طور وجود کارخانه و کارگاههای صنعتی در داخل و حاشیه شهر، افزایش جمعیتف کمبود امکانات رفاهی باعث ایجاد مسائل و مشکلات زیست محیطی در شهرری شده است از جمله آلودگی ناشی از فاضلابها و آلودگی هوا و صوت و عوارض ناشی از آن.

۲-۱- اهمیت و ضرورت تحقیق

«اوست خدایی که زمین را برای شما رام و هموار کرد پس شما بر پستی و بلندی آن راه روید و از رونق و از رزق و روزی خدا بهره ور شوید»

(سوره ملک. آیه ۱۵)

و طبق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که می گوید:

«در جمهوری اسلامی حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشد وظیفه عمومی تلقی می گردد. از این رو فعالیتهای اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند ممنوع است.»

محیط زیست بعنوان یکی از حوزه های علم، مانند هر حوزه ی دیگری در علم، تعریفها و مفاهیم خاص خود را دارد. محیط زیست عبارتست از محیطی که فرآیند حیات را فراگرفته و با هم برکنش دارد.

محیط زیست از طبیعت، جوامع انسانی شهری و روستایی و نیز فضاهایی که با فکر و دست بشر ساخته شده اند تشکیل یافته است و در مفهوم کلی «محیط زیست» سه نوع محیط قابل تشخیص است که عبارتست از: محیط طبیعی، محیط اجتماعی، محیط انسان ساخت. البته این تفکیک صرفاً در قلمرو نظری میسر می باشد بخشی از محیط زیست ارتباط تام با برنامه ریزی شهری دارد. با توجه به اینکه روابط انسانی تا حدودی تاثیر پذیر از شرایط بیرونی است و در این راستا افزایش بی رویه جمعیت شهری و عوارض جانبی مختلف آن در حال حاضر یکی از دشواریها و مشکلاتی است که در سطح ملی و منطقه ای اذعان عمومی و مسئولین کشور را به خود مشغول داشته در این میان رشد بی رویه شهر تهران و افزایش جمعیت آن بیش از همه موجب این مشکلات و معضلات و تغییر در نظام شهری ایران شده است.

امروزه با توجه به اهمیت روزافزون محیط زیست و منابع آن در زندگی انسانها و معضلات و مشکلاتی که در این زمینه بویژه در محیط های شهری بواسطه عواملی چون افزایش بار جمعیتی، مصرف گرایی افراطی، عدم رعایت ضوابط و ملاک عملهای زیست محیطی از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی، عدم آگاهی کامل شهروندان نسبت به محیط زیست و ضرورت حفاظت از آن، پدیدار گشته است، موضوعات مرتبط با محیط زیست، نحوه برخورد با معضلات آن و چگونگی حفظ و احیاء منابع زیست محیطی را در کانون توجه قرار داده. بنحوی که در موضوعات مرتبط با توسعه پایدار مطالعات و برنامه ریزیهای زیست محیطی از اهمیت درخور توجهی برخوردار گشته است و اصولاً برنامه های مرتبط با توسعه پایدار بدون این بخش فاقد جامعیت لازم خواهد بود.

از سوی دیگر مسلم می نماید که انجام هر گونه عمل در راستای حفاظت از منابع زیست محیطی و مرتفع سازی معضلات و مشکلات محیط زیست، چه از جنبه ساختاری و راهبردی و چه در حوزه موضوعات اجرایی، در درجه نخست مستلزم وجود آگاهی و اشراف کامل نسبت به منابع زیست محیطی، موضوعات مرتبط با محیط زیست، مشکلات و معضلات زیست محیطی و عوامل مرتبط و موجد آنها بوده، که این همه صرفاً از طریق مطالعات مستمر و پایش متواتر در این زمینه ها بدست آمده و لازمه قابل استفاده بودن آنها نیز در گرو بروز نگهداشتن مطالعات صورت گرفته خواهد بود.

شهرستان ری با قدمتی چند هزار ساله با ۲۲۹۵ کیلومتر مربع وسعت و یک میلیون نفر جمعیت در منتهی الیه جنوب شرقی کلان شهر تهران قرار دارد. این شهرستان همراه با مدرنیزه شدن شهر تهران در طول دوران معاصر بتدریج بصورت شهری در حاشیه پایتخت درآمده و به همین دلیل، علیرغم قدمت تاریخی این شهرستان عملاً نسبت به کلانشهر تهران موقعیت حاشیه نسبت به متن را یافته است، از اینرو در عین حال که این شهرستان محل استقرار صنایع، پایانه ها، کارخانجات و کارگاه های کوچک و بزرگ گردیده، با توجه به وضعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در وسط راههای مواصلاتی جنوب و شرق کشور، محل تردد خودروهای سنگین و سبک حامل انسان و کالا نیز می باشد.

همراه با این دو وضعیت وجود اراضی کشاورزی فراوان در محدوده شهرستان ری، از دیرباز اهمیت بخش کشاورزی را در این شهرستان مورد توجه قرار می دهد. از دیگر سو و در کنار ویژگیهای یاد شده، انبوهی جمعیت شهرستان در سالهای اخیر، به همراه سرریز شدن بسیاری از مشکلات زیست محیطی کلان شهر تهران به شهرستان ری نظیر آبهای سطحی، مسائل اجتماعی و فرهنگی، استقرار برخی از امکانات و تاسیسات شهری مرتبط با پایتخت همچون: محل دفن زباله در کهریزک، بهشت زهرا، فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) و استقرار تصیفه خانه فاضلاب تهران در این شهرستان موجب گردید که بطور روزمره بر مسائل و معضلات زیست محیطی آن افزوده گردد بنحوی که امروزه شهرستان ری به تنهایی بیش از مجموع معضلات زیست محیطی چندین شهرستان را با خود یدک می کشد.

با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی شهرستان ری و مشکلاتی که به دلیل تعامل با کلان شهر تهران به این حوزه منتقل می گردد، تهدیدهای حادث بر شهرستان مورد نظر را بایستی در گروه های تهدیدهای قابل مشاهده بر محیط زیست انسانی، بهداشت شهروندان، افزایش بارگذاری جمعیتی ناشی از زاد و ولد، مهاجرت و احداث شهرکهای جدید شمارش نمود. وجود معضلات بر جای مانده از شهرکهای احداثی در سنوات گذشته در داخل مجموعه شهر و حواشی آن و عدم رفع آنها، تبعات ناشی از بهره برداری مستقیم تصفیه فاضلاب شهر تهران در شهرستان ری و گستردگی جغرافیایی شهرستان ری که شامل کل شهر، کهریزک و حسن آباد می گردد از دیگر مسائلی است که در رابطه با معضلات زیست محیطی این شهرستان بایستی به آنها اشاره شود.

وفور موضوعات اشاره شده و گستردگی آنها باعث گردیده که علیرغم، هممه اقداماتی که در جهت ساماندهی معضلات این شهرستان در حوزه های مختلف در سنوات اخیر صورت پذیرفته، کماکان تا دستیابی به تصویری مطلوب و قابل قبول، حداقل در زمینه زیست محیطی فاصله بلندی وجود داشته باشد.

و بر طرف سازی این فاصله را بطور قطع بایستی در برنامه ریزیها و تلاشهای اجرائی دست اندرکاران این موضوع از یک سو و نیز حمایتها و هدایت های ارشاد گرایانه مقامات ذیربط مافوق از سوی دیگر جستجو نمود.

ضمن آنکه به واسطه ارتباط مستقیم معضلات زیست محیطی با حیات فردی و اجتماعی گروههای شهروندان، ارتقاء سطح فرهنگی شهروندان از طریق آموزشهای عمومی و همچنین مشارکت آنها در قالب تشکلهای صنفی، صنعتی، اجتماعی و تشکیل NGOها می تواند ضمن کاستن از مشکلات و معضلات موجودف در بلند مدت موجب ساماندهی موضوعات مرتبط با محیط زیست و برطرف سازی معضلات حاد زیست محیطی گردد.

۳-۱- پیشینه تحقیق

مروری بر تحقیقات انجام شده

توسعه فیزیکی و گسترش بی رویه شهرها موضوعی است که در سالهای اخیر نظر دانش پژوهان علاقمند به مسائل شهری را به خود جلب کرده است. چرا که در گذشته روند رشد شهرها به گونه ای بوده است که این رشد، مسائل و مشکلات خاص امروز را برای شهرنشینان به ارمغان نمی آورد. در حالی که بعد از تحولات جدید شهرنشینی، رشد بی رویه شهرها مشکلاتی را به وجود آورده است از جمله اراضی حاصل خیز اطراف شهرها با شکل گیری بدون ضابطه و بی برنامه شهرها، افزایش قیمت زمین و آلودگی زیست محیطی و تخریب اکوسیستم های طبیعی و … به هر حال کمتر شهری است که با این مسئله درگیر نباشد اما در مورد چاره اندیشی لازم برای مسائل فوق به طور خاص و ویژه مطالعات اندکی صورت گرفته است از جمله این مطالعات عبارتند از:

۱-۳-۱- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور

برای اولی بار ارزیابی اثرات زیست محیطی در سال ۱۹۶۹ میلادی طی یک نهضت زیست محیطی به صورت مصوبه قانونی در کشور آمریکا مطرح شد و جنبه عمل به خود گرفت و پس از آن بنا به اهمیت موضوع در سایر کشورها گسترش بین المللی پیدا کرد، به نحوی که امروزه کمتر کشوری یافت می شود که نسبت به ارزیابی اثرات زیست محیطی غریبه باشد.

در سال ۱۹۷۲ کشور ژاپن، هنگ کنگ و سنگاپور، در سال ۱۹۷۳ کشور کانادا، در سال ۱۹۷۴ استرالیا، در سال ۱۹۷۵ آلمان، در سال ۱۹۸۵ اتحادیه اروپا، در سال ۱۹۹۳ کشورهای سریلانکا، پاکستان، هندوستان، بنگلادش، فنلاند و اتریش، در سال ۱۹۹۴ ایران نسبت به ارزیابی اثرات زیست محیطی در چهارچوب مصوبه قانونی انجام نمود.

اثرات زیست محیطی طبق تعریف شامل آن دسته از عواملی هستند که در قالب آلودگی با تخریب بر انسان (بهداشت عمومی)، حیوان، گیاه، آب، خاک و ارتباط فی مابین آنها و همچنین بر ساختمانها، آثار فرهنگی، باستانی، تاریخی، کیفیت دید، کیفیت صدا و ارتعاش، منابع اقتصادی و اجتماعی تاثیر می گذارد.

اثرات زیس محیطی در انواع و اشکال مختلف مثبت، منفی، مستقیم، غیرمستقیم، کوتاه مدت، بلند مدت، اولیه، ثانویه، نقطه ای، تجمعی، میرا و زایش نمود پیدا می کنند.(اطلس ملی ایران، ج ۱۶ صص ۷۱ و ۷۰)

بارکر[۱] و لونی[۲] (۱۹۹۰) طی بررسی انجام داده در بریتانیا مشاهده کردند که درآمد حاصل از وضع مالیات در آلودگی سوخت می تواند موجب کاهش مورد ملاحظه ای در نرخ فعلی مالیات بر ارزش افزوده گردد و این نوع توزیع مجدد مالیات را می توان در مورد کارخانجات و موسساتی که از عواقب مالیات های آلودگی دچار زیان شده اند بکار بست به عنوان مثال دولت می تواند با استفاده از این درآمدها به کارخانه ها جهت نصب و استفاده از تکنولوژیهای کمتر آلاینده کمک مالی نماید یا به طریق دیگر موجبات پایین آوردن نرخ مالیات بر درآمد را فراهم آورد و این حرکت باعث بهبود کلی وضعیت کارخانه ها در بریتانیا شد. بدین طریق توزیع مجدد درآمدهای مالیاتی- مالیات بر آلودگی از لحاظ مالیاتی خنثی شده، یعنی هیچ گونه تاثیر خالصی بر درآمدهای حاصل از مالیات نمی گذارد بلکه موجب تخریب مصرف کنندگان به سمت مصرف کالاهایی که از آلایندگی کمتری برخوردارند، می شوند.

– اوونز، انرژی و ماندگای زیست محیطی (۱۹۹۱)

اوونز در این تحقیق عنوان می نماید که اگر الگوهای ایجاد توسعه شهری از لحاظ زیست محیطی، ماندگار باشد پیشبرد مصرف بهینه انرژی را داشته باشد و طرح ریزی کاربرد زمین در درازمدت در دستیابی به این هدف نقش مهمی دارد و همچنین اگر قرار است که توسعه شهری ماندگار حاصل شود باید سیاستها در سطوح مختلف هماهنگ شوند و تمام ابزارهای سیاستگذاری در جهت واحد به کار گرفته شوند. (اوونز ۱۹۹۱، ۱۴ص)

– مارک هنیلز و استیفن پاتر، نحوه ی دفن زباله و آلودگیهای آن (۱۹۹۲)

مارک هنیلز و استیفن پاتر در این تحقیق نگرانی عمومی نسبت به محیط زیست و آلودگی آن که ناشی از دفن زباله می باشد مورد توجه قرار می دهند و عنوان می کنند که زباله های قابل بازیافت که ممکن است اثرات ناگوار زیست محیطی داشته باشند باید بازیافت شوند و برای جمع آوری زباله پیشنهاداتی مانند قراردادن زباله ها به صورت تفکیک شده در داخل کیسه های سربسته با علامت مخصوص و استفاده از سطل های زیاد زباله را به صورت علمی و در جایگاهی دور از شهر بدون آسیبی به خاک و زمینهای کشاورزی پیشنهاد می کنند.(هنیلز ۱۹۹۲، ص ۱۳)

۲-۳-۱- تحقیقات انجام شده در داخل کشور

پیرامون این موضوعی در ایران مطالعاتی انجام شده است برای مثال:

۱-کتاب طرح تکریم ارباب رجوع، فرمانداری شهرستان ری

۲-پایان نامه های دانشگاهی متعددی که در زیر به آنها اشاره می گردد

باقری، اسفندیار، توانمندیهای کشاورزی و دامپروری شهرستان ری (باقری ۱۳۸۲)

باقری در تحقیق خود به معرفی اقلیم استان تهران و شهرستان ری و همچنین به مسائل و مشکلات اراضی کشاورزی و دام و طیور و آبزیان در شهرستان ری پرداخته و به توانمندیهای کشاورزی و زراعی شهرستان پرداخته، همچنین در خصوص منابع تامین کننده آب و قنوات و همچنین فاضلابهای شهری و همچنین راههای مبارزه با آن را پیشنهاد می نماید.

مهیاری، مرضیه، بررسی کارکردهای شهری و تعیین حوزه نفوذ (مهیاری ۱۳۸۴)

مهیاری در رساله خود به بررسی نقشها و کارکردهای شهری و روابط آن با نقاط شهری دیگر می پردازد و همچنین تعیین نقش شهرها و روابط شهرها و روستاها از موضوعاتی است که مورد توجه محققین علوم جغرافیایی قرار داده و در این میان جغرافیدانان به دلیل ماهیت فضایی و مکانی علم جغرافیا از اهمیت زیادی برخوردارند. در این تحقیق خانم مهیاری به معرفی حوزه های شهری و کارکرد هر کدام پرداخته و راهکارها و پیشنهاداتی در خصوص رفع مشکلات زیست محیطی در خصوص صنایع مزاحم و آلوده کننده و … ارائه نموده اند.

سیری، مجید، بررسی مسائل و مشکلات زیست محیطی ناشی از رشد و توسعه سریع جغرافیایی اسلامشهر(سیری، ۱۳۸۱)

مجید سیری در پایان نامه خود به بررسی ویژگیهای جغرافیایی اسلامشهر که شامل مطالعات طبیعی و اجتماعی و اقتصادی و کالبدی است پرداخته و به بررسی مسائل و مشکلات زیست محیطی اسلامشهر اشاره نموده و این مشکلات را در دو حوزه عوامل زیست محیطی بیرونی و درونی مورد ارزیابی قرار داده و به اعم مشکلات از قبیل فعالیتهای صنعتی و خدماتی حاشیه ای و معضلات نشات گرفته از عوامل بیرونی و کلان شهر تهران می پردازد. همچنین به بررسی مشکلات زیست محیطی ناشی از حاشیه نشینی و طرح خانه سازی بی برنامه و روند صنعتی شدن منطقه و رشد سریع جمعیت، توسعه شهرنشینی، تعرض به اراضی پیرامونی و تخریب منابع طبیعی، تغییر الگوی زندگی اقتصادی و اجتماعی و تبدیل جامعه مصرفی و نهایتاً معضلات و آلودگی های زیست محیطی را مورد ارزیابی قرار داده و جهت جلوگیری از مناطق حاشیه نشینی و انتقال کارخانه ها و کارگاه های صنعتی به خارج از شهر را پیشنهاد می کند.

شوهانی، محمد، اثرات توسعه فیزیکی شهر ایلام بر منابع زیست محیطی آن:

شوهانی در پایان نامه خود که بررسی ویژگی های زیست محیطی ناشی از توسعه شهر ایلام می پردازد آلودگی های مختلف ناشی از این توسعه را آلودگی های هوا، آلودگی خاک، آلودگی آب، آلودگی های بصری، ترافیک مشکل فضای سبز می داند و جهت رفع آن آلودگی جمع آوری صحیح زباله و ایجاد سیستم فاضلاب شهری، کنترل اتومبیل های نیاز به تعمیر، جلوگیری از مناطق حاشیه نشینی و انتقال کارخانه ها و کارگاه های صنعتی به خارج از شهر را پیشنهاد می کند.

امامی، فضل ا… توسعه فیزیگی شهر خرم آباد و مشکلات زیست محیطی آن (امامی، ۱۳۷۶)

فضل ا… امامی در پایان نامه خود که به بررسی توسعه فیزیکی و مشکلات زیست محیطی شهر خرم آباد می پردازد توسعه ناموزون یک شهر را باعث از بین رفتن زمینهای کشاورزی حاشیه شهر، ایجاد مناطق حاشیه نشین، ایجاد انواع آلودگی هوا، آب، خاک و … می داند و جهت رفع این مشکلات کنترل رشد فیزیکی شهر را با بها دادن به روستائیان و در اختیار قرار دادن امکانات مختلف به آنان، جمع آوری فاضلاب های شهر، رفع و جمع آوری زباله های شهری و ایجاد فضای سبز را پیشنهاد می نماید.

رهنماً محمدرحیم، نقش دام داری ها در مشکلات زیست محیطی شهر تربت حیدریه

رهنما در تحقیق خود به مشکلات زیست محیطی شهر تربت حیدریه که ناشی از وجود دامداری ها اطراف آن است می پردازد و در جهت این امر یک شعاع (۹۸ کیلومتری) را در اطراف شهر مشخص می نماید و ضمن مشخص کردن روستاهای آن و تعداد آن و تعداد دامداری ها و گاوداری ها و اثرات هر کدام بر محیط زیست شهر تربت حیدریه به انتقال آن در خارج از محدوده شهر اشاره می کند و واحدهای دامداری که در حال صنعتی شدن می باشد باید از توسعه آنها جلوگیری کرد و همچنین واحدهای دیگر را نیز به بیرون محدوده باید انتقال داده شود و فضولات و کود حیوانی آنها نیز به بیرون از محدوده انتقال داده شود. (محمدرحیم رهنما- ۱۳۷۹)

معصومی زاده، رضوان- آلودگیهای زیست محیطی شهر اصفهان

معصومی زاغده در تحقیق به مسائل و مشکلات زیست محیطی شهر اصفهان می پردازد و در این تحقیق به آلودگیهای زیست محیطی مانند آلوده شدن آب زاینده رود، تمرکز واحدهای صنعتی در شهر و اطراف آن و فاضلابهای ناشی از آن و آلودگی خاک، آلودگی آب می پردازد و تجهیزات مخصوص کنترل دفع آلودگی و گسترش فضای سبز و انتقال مزاحم و فاضلابهای شهری و صنعتی و همچنین مکان مناسب برای دفع زباله ها پیشنهاد می کند.

رهنمایی، محمدتقی، توسعه محیط زیست (رهنمایی، ۱۳۷۱)

دکتر رهنمایی در این تحقیق ابتدا به بررسی انقلاب صنعتی و نقش صنعت در آلودگیها محیط زیست و توسعه واحدهای صنعتی بدون توجه به ضایعات زیست محیطی آن می پردازد و پیدایش ما در شهرها و کلان شهرها را سبب تولید زباله و فاضلاب و ایجاد گازهای سمی مسائل و مشکلات محیطی و فضایی می داد.

وی در این تحقیق به آلودگی هوا، از بین رفع مراتع و جنگلها و گونه های جانوری و همچنین ایجاد مناطق حاشیه نشین و زاغه نشین می پردازد و رشد جمعیت و فعالیتهای اقتصادی و صنعتی در کنار آبها و همجواری صنایع با شهرها را در آلودگیهای زیست محیطی موثر می داند و تهیه یک طرح جامعه محیط زیست برای کشور بعنوان یک حرکت منطقی برای انتظام فضایی کشور و جلوگیری از بحرانهای فضایی در آینده را الزامی می داند.

– ری باستان، حسین کریمان

در این کتاب تاریخ پرفراز و نشیب ری بیان شده و صنعت قدیم ری و تاثیر آن در زندگی مردم توصیف شده است.

– مطالعات محیط زیست (جلد چهارم) مهندس مشاور مهرآزان- شهرداری منطقه ۲۰ به مطالعات زیست محیطی در ارتباط با صنایع در سطح شهر ری پرداخته و انواع آلودگیهای ایجاد شده توسط واحدهای صنعتی را مشخص نموده است.

– مطالعات اقتصادی، اجتماعی، کاربری زمین و ضوابط و مقررات الگوی توسعه- شهرداری منطقه ۲۰.

به مطالعاتی در زمینه عوامل اقتصادی، اجتماعی و تاثیرات آن، در سطح منطقه پرداخته و نیز مطالعاتی در زمینه کاربری اراضی و پراکندگی کاربریها و همچنین کاربری اراضی و تفکیک نواحی ده گانه منطقه ۲۰ صورت گرفته است.