مقاله بررسی جایگاه دانش روانشناسی محیط در طراحی دبیرستان دخترانه با مطالعه نمونه موردی نمای مدارس دبیرستان دخترانه شهرستان بابل


در حال بارگذاری
23 اکتبر 2022
فایل ورد و پاورپوینت
2120
2 بازدید
۵۹,۷۰۰ تومان
خرید

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله بررسی جایگاه دانش روانشناسی محیط در طراحی دبیرستان دخترانه با مطالعه نمونه موردی نمای مدارس دبیرستان دخترانه شهرستان بابل دارای ۱۲ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی جایگاه دانش روانشناسی محیط در طراحی دبیرستان دخترانه با مطالعه نمونه موردی نمای مدارس دبیرستان دخترانه شهرستان بابل  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بررسی جایگاه دانش روانشناسی محیط در طراحی دبیرستان دخترانه با مطالعه نمونه موردی نمای مدارس دبیرستان دخترانه شهرستان بابل،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد


بخشی از متن مقاله بررسی جایگاه دانش روانشناسی محیط در طراحی دبیرستان دخترانه با مطالعه نمونه موردی نمای مدارس دبیرستان دخترانه شهرستان بابل :

چکیده

در سال های اخیر با توجه به رشد روزافزون و وسعت تغییرات روش های آموزشی، سازگار نمودن بستر یادگیری با تمامی جوانب نیازهای یادگیرنده به خصوص در مدارس دوره دبیرستان در کانون توجه متخصصین آموزشی قرار گرفته است. چرا که محیط فیزیکی به سبب ساختار خود می تواند تعاملات و در پی آن محیط یادگیری را تقویت و یا تضعیف نماید. از این رو شناسایی نیازهای مخاطبین در رده سنی دانش آموزان دختر دوره دبیرستان ضروری تلقی می گردد. دانش روان شناسی محیطی به خوبی می تواند پلی میان نیازهای روانشناختی دانش آموزان و فضاهای فیزیکی مورد نیاز آن ها برقرار کند. در پژوهش حاضر به شناسایی و بررسی نیازهای روانشناختی مخاطبین(دانش آموزان) در این دوره پرداخته و براساس آن ها محیط فیزیکی مورد نیازشان پیش بینی می گردد. روش تحقیق توصیفی-

تحلیلی با روش جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی است. در این پژوهش راهکارهایی برای طراحی مناسب فضاهای فیزیکی مورد نیاز براساس نیازهای روانشناختی دانش آموزان دوره دبیرستان توصیه می گردد.

واژههای کلیدی: روانشناسی محیطی، نیازهای روانشناختی، محیط فیزیکی، دبیرستان دخترانه

۱

دومین همایش ملی

معماری و شهرسازی در گذر زمان
در جستجوی فضاهای گمشده
۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ ، قزوین

-۱ مقدمه

مدارس و کلاس درس به خصوص در دوره دبیرستان از جمله مهم ترین فضاها در طراحی ها به شمار می آید، حال آن که در بیشتر موارد توجه به طراحی ساختمان مدارس متناسب با نیازهای فیزیکی و روانشناختی نوجوانان نادیده گرفته شد و مطالعات پیرامون این مقوله آنچنان که درخور و شایستهی یک فضای آموزشی باشد در نظر گرفته نشده است. با بررسی اجمالی و مطالعه پیرامون مدارس، شاهد مسائل ذیل هستیم:

• عدم وجود یک معماری پویا و انعطاف پذیر در ساختمان مدارس متناسب با نیازهای روانی کاربران(دانش آموزان)

• عدم وجود ویژگی های بصری مناسب در نمای بیرونی و درونی کلاس درس مدارس

• سادگی و یکنواختی نمای مدارس بدون توجه به نیازهای احساسی کاربران

• عدم وجود ویژگی های کمی و کیفی مناسب در طراحی داخلی و همچنبن بیرونی نمای دبیرستان دخترانه متناسب با نیازهای سنی شان

از آنجا که بخش قابل توجهی از افراد جامعه به گروه سنی ۱۸-۱۵ سال به خصوص دختران اختصاص دارد و کودکان و نوجوانان ساعتهایی از روز را به منظور یادگیری و آموزش در مدارس و کلاس درس سپری میکنند، تامین آسایش و به خصوص آسایش روانی آنها به منظور یادگیری هرچه بیشتر توسط ایشان از مهمترین اهداف در طراحی مدارس است. بدین منظور ابتدا نیازهای روانشناختی دانش آموزان در این دوره سنی بررسی و بر این اساس فضاها تعریف می شوند. به دلیل اهمیت گستره دوره دبیرستان ، این دوره مورد توجه و علاقه روانشناسان آموزشی بوده است. هدف از انجام تحقیق بررسی نیازهای روانشناختی دانش آموزان در این دوره و به تناسب آن طراحی فضاهای معماری مورد نیاز آن هاست.

-۲ سوالات تحقیق

در این پژوهش سوالاتی مطرح شده است. برخی از این سوالات که به طور جامع مطرح شدهاند عبارتند از:

• آیا می توان بر اساس نیازهای روانشناختی به فضاهای معماری مورد نیاز مطلوب دست یافت؟

• جایگاه دانش روانشناسی محیط در این ارتباط چیست؟

-۳ فرضیه:

• بر اساس نیازهای روانشناختی می توان فضاهای مورد نیاز مطابق با احساسات کاربران طراحی نمود.

• دانش روانشناسی میتواند پلی میان نیازهای روانشناختی و طراحی معماری برقرار می کند.

-۴ پیشینه تحقیق

دانش روانشناسی محیط به اثرگذاری محیط فیزیکی بر احساسات و رفتارها اشاره می کند. مطالعات انجام گرفته توسط آتا و دنیز به اهمیت روانشناسی محیط در دوره پیش از دبستان می پردازد. از نظر او آموزش موثر حاصل ترکیب چندین شاخصه نظیر در اختیار داشتن فضای کافی برای دانش آموزان، میزان سر و صدا، جابجایی هوا، رنگ و نور است. طراحی احساس گرا ( مبتنی بر احساسات) به مطالعه ی اثربخشی ویژگی های کمی و فیزیکی بر احساسات کاربر و سپس طراحی با توجه ترجیحات و انتخاب کاربر می پردازد.

۲

دومین همایش ملی

معماری و شهرسازی در گذر زمان
در جستجوی فضاهای گمشده
۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ ، قزوین

در مطالعات “فضاهای آموزشی از دیدگاه روانشناسی محیط” (مرتضوی،(۱۳۷۶به تاثیر شرایط فیزیکی ، بر نگرش و فرآیند ادراکی-روانشناختی بهره برداران از این فضاهای آموزشی پرداخته می شود. او در بررسی های خود به نقد فضاهای آموزشی استان تهران، نقد این فضاها در اقلیمها و ; اشاره دارد. در مقاله”روانشناسی محیطی و طراحی فضای مدارس” توسط اعتمادی به بررسی ویژگی های معماری مطلوب فضای مدرسه به کمک شاخصه های دانش روانشناسی محیطی پرداخته می شود. از نظر ایشان محیط فیزیکی رفتار فرد را تغییر نمیدهد، بلکه می تواند در آموزش موثر واقع شود. فضا می تواند مطابق با احتیاجات و نیازهای دانش آموزان تغییر پیدا کند. به این ترتیب او مدارس بدون دیوار را پیشنهاد می کند البته منظور از بدون دیوار بودن صرفا باز بودن مدارس نیست، بلکه منظور آن است که مدارس به راحتی بتوانند با محیط اطراف ارتباط برقرار نمایند. در ارتباط با مبحث آموزشی و مدارس با استفاده از دانش مهندسی کانسی به طراحی صندلی و نیمکت های آرگونوومیکی پرداخته شده است. علی رغم مطالعات صورت گرفته در آلمان و برخی تحقیقات دیگر که نشان می دهد نیمکت های آرگونومیکی درآسایش و راحتی دانش آموزان موثر اند متاسفانه این مقوله به طور جدی در مدارس وجود ندارد. پروفوسور گالن گرنز در سال ۱۹۹۸ در کتاب”فرهنگ، جسم و طراحی” به درنظرگرفتن دانش آموزان در طراحی و بهبود وضعیتشان اشاره میکند.

از منظرQFDو مهندسی کانسی، دانش آموزان باید به عنوان مشتری در نظر گرفته شوند. از این رو برای طراحی نیمکت و صندلی های کلاس درس باید به مدارس مراجعه مستقیماًو بررسی کرد. محرابیان (۱۹۷۶) موردی را بیان می کند که چگونه استفاده از فضای خسته کننده ی یک کتابخانه مدرسه ابتدایی بعد از تعویض صندلی ها و میزها با فرش ها و بالشت های نرم به شکل خیره کننده ای افزایش یافت. سومر و آلسون (۱۹۸۰) دریافتند که تغییر زمختی و شکل طولی کلاس های دانشکده از طریق به کارگیری کوسن ها، نور و کفپوش مناسب، مشارکت در فعالیت های کلاس را افزایش می دهد. بیشتر بحثها به اهمیت محور پنجره در کلاس به ویژه در مدارس ابتدایی تمرکز دارند. پژوهشها تایید میکنند که دانش آموزان کلاسهای با پنجره بیشتر را ترجیح میدهند ولی معلمان گاهی احساس میکنند که اتاقهای به دون پنجره انعطافپذیرترند و کمتر موجب حواسپرتی شاگردان میشوند(لارسون،.(۱۹۶۵ رابطه میان موقعیت نشستن و عملکرد دانشآموزان سالها مورد علاقهی آموزگاران و روانشناسان آموزشی بوده است. مطالعه کلاسیک و پیشگامانه گریفث درباره رابطه بین نمرات دانشآموزان و موقعیت نشستن او توسط تولس مطرح شده است. در این مطالعات نمرات دانشآموزانی که براساس ترتیب حروف الفبا در کلاسهای مختلف نشسته بودند، جمع آوری شد. او یک رابطه خطی را میان مکان دانش آموز و نمرات او به دست آورد. دانش آموزانی که در جلوی کلاس نشسته بودند به مراتب نمرات بالاتری را از دانش آموزانی که در انتهای کلاس بودند دریافت نمودند.

طرح فیزیکی مدارس و کلاسها مولفه مهمی در فرآیند آموزشی است. مطالعات نشان میدهند موقعیتهای نشستن و اینکه کلاس به شکل یک کارتن تخم مرغ بوده یا دارای طرحی باز باشد میتواند بر پیشرفت تحصیلی، مشارکت و رضایتمندی دانش آموز اثر بگذارد. در پژوهشی که در رابطه با نوع کلاس درس و عملکرد دانش آموزان نیز به عمل آمد(رایت،(۱۹۷۵،

مشخص شد که دانش آموزان در کلاسهای با پلان سنتی دارای عملکرد پایینتری نسبت به دانش آموزان کلاسهای با طرح پلان باز هستند. در ادامه بحث به شناخت برخی ویژگی های دوره نوجوانی و دوره دبیرستان پرداخته میشود، سپس در مرحله بعد کیفیت فضاهای مورد نیاز بر اساس نیازها پیش بینی و در مرحله آخر بر روی نمونه موردی، مورد ارزیابی قرار میگیرند. به این ترتیب روند انجام تحقیق در مسیری قرار میگیرد که فضای فیزیکی مطلوب دانشآموزان با توجه به ویژگیهای روانشناختی آنها طراحی گشته و بر اساس دانش روانشناسی محیطی، فضایی مطلوب فراهم میآورد.

۳

دومین همایش ملی

معماری و شهرسازی در گذر زمان
در جستجوی فضاهای گمشده
۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ ، قزوین

همانطور که در پیشینه پژوهش مشاهده کردیم، تحقیقات زیادی در ارتباط با ویژگی های فیزیکی فضای داخلی مدارس و به خصوص کلاس درس انجام گرفته است و چندان به ساختمان بنا و نمای مدارس توجه نشده است. از این رو در این پژوهش به تاثیر و ارتباط بین ویژگی های روانشناختی با نمای فیزیکی ساختمان مدارس مبتنی بر این ویژگیها میپردازیم و سر آخر چند نمونه موردی را به طور مقایسهای بررسی مینماییم.

.۵ نوجوانی

واژه نوجوانی از واژه “adolescene” گرفته شده و به معنی “رشد کردن به سوی رسش” است. ( هارلوک،.(۱۹۶۸ در میان جوامع بدوی و فرهنگهای اولیه و جوامع غیر صنعتی بلوغ و نوجوانی همزمان بودند و کودک زمانی که توان تولید مثل پیدا میکرد بالغ تلقی میشد، ولی امروزه، واژه نوجوانی معنای وسیعتری داشته و دربرگیرنده بلوغ و رسش عاطفی،اجتماعی،ذهنی و اخلاقی است. از نظر فروید، نوجوانی به طور اجتناب ناپذیر دوران آشوب و طغیان است.[۱]

به نظر او ” توفان و تنش” دوره نوجوانی ناشی از تغییرات لازم در الگوهای روانی است که برقراری ارتباط سالم و رشد یافته را با غیر همجنس در دوران بزرگسالی تسهیل میکند. چنین تغییراتی در طول زندگی اتفاق میافتد و هر دوره مشکلات خاص خود را به همراه دارد. در این دوره دانش آموزان پس از گذشت از مدارس ابتدایی و راهنمایی وارد دوره متوسطه می شوند. در سالهای اخیر، در جریان رشد و تحول نوجوانان، تفاوتهای قابل توجهی بین دختران و پسران مشاهده شده است که از آن جمله میتوان به تفاوت در شکلگیری هویت و تاثیر انتقال در رشد بر عزت نفس اشاره کرد. تحقیقات نشان میدهد که دختران در میان پسران از عزت نفش کمتری برخوردارند، بنابراین در طراحی ها نیاز است که بنای مدرسه و فضاهای آن به گونهای طراحی شوند که عزت نفس را در میان دانشآموزان دختر افزایش دهد. در بررسیهایی که در زمینه هویت انجام شد مشخص شد که زنان درک دیگری از هویت دارند که در آن ” حس شخصی از خود” مربوط به روابط با دیگران است. به عبارت دیگر مفهومی که فرد از هویت خود دارد با روابط او با دیگران ارتباط مستقیم دارد.( چگونگی ارتباط با دیگران و محیط).

اریکسون چهارچوبی برای فهم شکلگیری هویت طی نوجوانی فراهم آورد. تغییرات یا بحرانهای به خصوصی با هر مرحله از رشد روان-اجتماعی در ارتباطند. اریکسون چالش نوجوان را بحران هویت میداند و نوجوانان به خصوص دختران را به نوعی گمگشتگی در هویت مبتلا میداند. بنابراین بهتر است فضاها به گونهای طراحی شوند که موجب شکلگیری هویت در افراد شوند. به این منظور طراحی فضا خود باید هویتمند باشد. دانش آموزان دبیرستانی تغییرات نمایشی را در مبحث فیزیولوژیکی تجربه میکنند، اگرچه این تغییرات از فردی به فرد دیگر متغیر است. تغییرات در قد، وزن و ویژگی های فیزیکی و روانی به صورت توامان رخ میدهند. فعالیت زیاد جسمانی آن ها در این دوران زیاد شده و آن ها را خسته می کند.[۲]

دانش آموزان در این دوران حساس هستند و نیاز به تایید و تصدیق دیگران دارند. بنابراین گاهی نقدهای بیش از اندازه به ایشان، آن ها را پرخاشگر میکند. بنابراین دانش آموزان در این دوران کمتر فکر می کنند. آن ها به جستجوی کشفیات، ارتباطات و علاقه مندی های جدید و ایده های خلاقانه هستند. بیشتر دانش آموزان در این دوره به ورزش، مسابقات ورزشی بسیار علاقه مند هستند. آن ها به دنبال ساده سازی، فرم های محکم و بیش از حد واقع بینانه هستند. آن ها معمولا هیجان زده، با انگیزه، خلاق و جستجوگر هستند.[۳]
برخی ویژگیهای روانشناختی مورد نیاز نوجوانان که میتوان با طراحی فضا به آنها دست یافت عبارتند از:

۴

دومین همایش ملی

معماری و شهرسازی در گذر زمان
در جستجوی فضاهای گمشده
۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ ، قزوین

-۱-۵ رشد عقلانی

• رشد فردی هر دانش آموز در این دوران
• خلاصه سازی دانش آموز به تفکر ساده و ناب

• کنجکاو و به شدت ترغیب کننده

• تغییر ساختار ذهنی، عینیت در دوران کودکی، صوریت(انتزاع) در دوران نوجوانی

• ترجیح فعالیت در مقابل سکون

• تمایل به برقراری ارتباط با همکلاسی ها

• نیاز شدید به ترغیب در امور و مورد قبول واقع شدن

-۲-۵ رشد اخلاقی

• ایده آل گرا، ساختن جهانی بهتر و مفیدتر کردن فضای زندگی
• احساس دلسوزی نسبت به افراد،حیوانات و طبیعت پیرامون

• تکیه به پدر و مادر و اعتماد به آن ها برای تصمیم گیری های بزرگ

• عدم صبوری و تحمل در تغییرات به دلیل تجربه کم

-۳-۵ رشد فیزیکی

• تجربه سریع، رشد فیزیکی بی قاعده
• تغییرات سریع تر بلوغ در میان دختران نسبت به پسران

• خستگی و کسالت زودرس به دلیل تغییرات هورمونی

• انرژی زیاد ذخیره شده در بدن

• نگرانی پیرامون تغییرات فیزیکی بدن

• تمایل به خوردن غذاهای آماده

-۴-۵ رشد احساسی و روانشناختی

• تجربه های متفاوت و غیر قابل پیش بینی از حالات روحی مختلف
• نیاز به تخلیه انرژی به صورت ناگهانی و به طور فراوان

• حس استقلال طلبی و تمایل به بزرگ شدن

• نگرانی پیرامون جفت یابی

• تمایل به افزایش خود باوری و هوشیاری، حساس به نگرانی شدید پیرامون رشد فیزکی و دوران بلوغ

• اعمال رفتارهایی منطبق با جنسیت

• انتقاد

• نگرانی پیرامون روابط اجتماعی

• اعتقاد به اینکه احساسات، شرایط و اتفاقات تنها متعلق به آن هاست.

• آسیب پذیر از نظر روانشناسی

۵

دومین همایش ملی

معماری و شهرسازی در گذر زمان
در جستجوی فضاهای گمشده
۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ ، قزوین

-۵-۵ رشد اجتماعی

• احساس نیاز به حضور در گروه
• انجام رفتارهای نابالغانه از سوی آن ها به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیکی در آن ها

• علاقه مندی به پذیرش اجتماعی در میان دختران

• وابسته به نظرات والدین در عین حال علاقه به داشتن تصمیم گیری های جدید

• دختران معمولا از اولین سال تحصیلی در مقطع جدید به دلیل تازگی ساختمان مدرسه، دانش آموزان و معلمان احساس ترس می کنند.

• برانگیختن احساس انگیزه در میان آن ها

• آسیب پذیر از لحاظ اجتماعی

• علاقه مندی به مد

با توجه به مباحث فوق و نیازهای مطرح شده فضاهایی جهت پاسخ گویی به این نیازها در نظر گرفته میشود. برخی از آن ها قابلیت به کارگیری در فضای داخلی و برخی قابلیت برآورده ساختن در جداره بیرونی حجم و نمای ساختمان دارند.(جدول(۱

۶

دومین همایش ملی

معماری و شهرسازی در گذر زمان
در جستجوی فضاهای گمشده
۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ ، قزوین

جدول :۱ جدول شناخت نیاز و پاسخ گویی به نیاز در طراحی فضای داخلی و نمای بیرونی مدارس

احساس نیاز

پاسخگویی به نیاز

ساده سازی

صوری سازی(ساختار ذهنی انتزاعی)

فعالیت در مقابل سکون(انرژی زیاد)

کنجکاوی و به شدت ترغیب کننده

هیجان و ارتباط شدید

ایده آل گرایی

خستگی و کسالت زودرس

تجربه های متفاوت و غیر قابل پیشبینی

نیاز به تخلیه انرژی به صورت ناگهانی

استقلال طلبی

تمایل به افزایش خودباوری

جمعگرایی و حضور در گروه

تمایل به بروز خلاقیت

علاقه مندی به مد

پاسخ گویی به نیاز در کلاس درس و فضاهای داخلی

___________

_______________

کلاس با طرح پلان باز برای تخلیه برخی فعالیتها طراحی فضا به صورت پویا همراه با برانگیختن حس کنجکاوی میان دانش آموزان

طراحی فضاهای تعاملگرا

_______________

در نظر گرفتن فضاهایی به
منظور استراحت و آرامش
______________________

در نظر داشتن فضاهایی به منظور تخلیه انرژی

حفظ حریم خصوصی در طراحی فضای داخلی

در نظر داشتن فضاهایی برای بروز خلاقیت

طراحی کلاس هایی با طـرح بـه

صورت پلان باز

_______________

در نظــر داشــتن تکنولــوژی و معمــاری روز دنیــا در طراحــی فضای داخلی

پاسخ گویی به نیاز در حجم و نمای بیرونی مدارس

به کارگیری از احجام ساده و خالص

طراحی نما به صورت نمادین و انتزاعی

طراحی نما به صورت پویا و فعال(

طرحوارههای در حال حرکت)
طراحی خلاقانه نما

________________

طراحی حجم ایده آل
_________________

طراحی حجم به صورت پویا از هر سمت

میتوان در طراحی بنا حجم را به گونهای طراحی کرد که جهش-

های ناگهانی در آن اتفاق بیافتد طراحی بنا به صورت استوار،

نمایی با اقتدار، با ابهت طراحی

شود

_______________

نمای خلاقانه و قابل تعمق

در نظر داشتن تکنولوژی و معماری روز دنیا در طراحی حجم

۷

دومین همایش ملی

معماری و شهرسازی در گذر زمان
در جستجوی فضاهای گمشده
۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ ، قزوین

در ادامه پژوهش براساس اصول اولیه به دست آمده برای طراحی نما و فضای داخلی، به بررسی دو نمونه موردی پرداخته و آنها را بر اساس قابلیت برآورده ساختن نیازها مورد بررسی قرار میدهیم. نمونه موردی اول دبیرستان دخترانه “پردیس” واقع در شهرستان بابل است. تصویر زیر(شکل(۱، نما، حجم بنا و فضاهای داخلی مربوط به این مدرسه را نشان میدهد. جدول ۲

هم بیانگر میزان موفقیت این مدرسه در برآورده ساختن نیازهای روانشناختی دانش آموزان را طی جدول ۱ نشان میدهد.

  راهنمای خرید:
  • در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.