مطالعه عوامل مؤثر در افزایش مهارت نوشتن خلاق در دانش آموزان

        فهرست    
فصل اول : کلیات    
۱ـ۱    مقدمه  2
۱ـ۲     بیان مسئله  6
۱ـ۳     اهمیت و ضرورت پژوهش  9
۱ـ۴     اهداف پژوهش  10
۱ـ۵     فرضیه‌های پژوهش  11
۱ـ۶     تعاریف عملیاتی متغیرها  12
    1ـ۶ ـ۱     نوع متغیرهای تحقیق  12
    1ـ۶ ـ۲    مراحل اندازه‌گیری متغیرها  13
    1ـ۶ ـ ۳    تعریف متغیرها  13
فصل دوم : ادبیات پژوهش   
۲ـ۱    خلاقیت چیست ؟  17
۲ـ۲    تعریف خلاقیت  20
۲ـ۳    روند شکل گیری خلاقیت  21
۲ـ۴    خصوصیات افراد خلاق  22
۲ـ۵    راه‌های پرورش خلاقیت  25
۲ـ۶    موانع خلاقیت  27
۲ـ۷    انگیزه عاملی جهت تحقق خلاقیت نوشتاری ۳۰
۲ـ۸    نقش آموزش در پرورش نوشتن خلاق  33
۲ـ۹    محیط خانواده و تأثیر آن بر خلاقیت  36
۲ـ۱۰    نقش تکرار و تمرین نوشتن بر نوشتن خلاق ۳۷
۲ـ۱۱    تأثیر مطالعه بر نوشتن خلاق  39
۲ـ۱۲    نقش قصه‌گویی در پرورش نوشتن خلاق  41
۲ـ۱۳    تشویق عاملی کارساز در پرورش نوشتن خلاق ۴۴
۲ـ۱۴    نقش کودکستان و مراکز پیش دبستانی در بروز خلاقیت ۴۶
۲ـ۱۵    نقش بازی‌های کودکانه در پرورش خلاقیت  47
۲ـ۱۶    تأثیر اوقات فراغت بر نوشتن خلاق  49
۲ـ۱۷    مروری بر تحقیقات انجام شده  51
فصل سوم : روش پژوهش    
۳ـ۱    نوع تحقیق  71
۳ـ۲    جامعه آماری و ویژگی‌های آن  71
۳ـ۳    روش نمونه‌گیری و حجم نمونه  71
۳ـ۴    ابزار گردآوری داده‌ها  72

        فهرست     صفحه
۳ـ۵    پایایی و روایی پرسشنامه‌ها  72
    3ـ۵ـ۱    پایایی و روایی آزمون خلاقیت ۷۲
    3ـ۵ـ۲    پایایی و روایی آزمون انگیزه پیشرفت ۷۵
    3ـ۵ـ۳    پایایی و روایی پرسشنامه محقق ساخته ۷۵
۳ ـ ۶    شیوه نمره‌گذاری آزمون‌ها  76
    3-6-1    نمره‌گذاری آزمون خلاقیت  76
    2-6-2    نمره‌گذاری آزمون انگیزه پیشرفت ۷۶
۳ـ۷    روش تجزیه و تحلیل داده‌ها  76
فصل چهارم : یافته‌های تحقیق    
۴ـ۱    یافته‌های توصیفی  78
۴ـ۲    یافته‌های مربوط به فرضیه‌های تحقیق (آمار استنباطی) ۹۱
فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری    
۵ـ۱    بحث و نتیجه‌گیری  98
۵ـ۲    پیشنهاد نظری و علمی پژوهش  102
۵ـ۳    محدودیت‌های پژوهش  105
منابع و مأخذ   
    منابع و مأخذ   107
پیوست‌ها
    پرسشنامه شماره (۱) پرسشنامه محقق ساخته  116
    پرسشنامه شماره (۲) آزمون انگیزه پیشرفت (ACMT) 119
    پرسشنامه شماره (۳) آزمون خلاقیت جمال عابدی ۱۲۵

        فهرست
دامنه نمره خلاقیت 
دامنه نمره انگیزه پیشرفت 
توزیع فراوانی میزان خلاقیت آزمودنی‌ها
توزیع فراوانی میزان خلاقیت آزمودنی‌های خلاق
توزیع فراوانی میزان خلاقیت آزمودنی های  عادی
توزیع فراوانی میزان انگیزه پیشرفت آزمودنی های  پسر به تفکیک خلاق و عادی
توزیع فراوانی میزان انگیزه پیشرفت آزمودنی‌های  دختر به تفکیک خلاق و عادی
توزیع فراوانی میزان علاقه‌مندی آزمودنی‌های  به امور فرهنگی هنری
توزیع فراوانی به خاطر آوردن دوران کودکی
توزیع فراوانی تداعی دوران کودکانه توسط بازی‌های کودکانه
توزیع فراوانی علاقه‌مندی پاسخگویان به بازی‌ها
توزیع فراوانی انجام دادن کارهای فرهنگی ـ هنری
توزیع فراوانی وضعیت تحصیلات اولیه آزمودنی ها
میزان علاقه‌مندی دانش‌آموزان به مطالعه کتاب و روزنامه
توزیع فراوانی میزان گذران اوقات فراغت آزمودنی ها
میزان علاقه‌مندی به شنیدن قصه و داستان
میزان خستگی نسبت به نوشتن دفتر خاطرات، یادداشت یا هر گونه تمرین نوشتاری
میزان تشویق پاسخگویان به انجام مهارت نوشتن
۱ـ۱ مقدمه  
     جامعه‌ی پویا  و پرتلاش امروزی یک لحظه درنگ نمی کند تا بتواند به فنون جدید و قدرت والای علمی دست پیدا کند . در چنین عصری که عصر شکوفایی و بهره جستن از نبوغ بزرگان علمی، پژوهندگان ،مخترعین ، مبتکرین، صنعتگران و… است برای اداره سازمان‌های اجتماعی ـ فرهنگی ـ اقتصادی و آموزش جامعه به فکر و ذهن افراد خلاق   نیاز است ،  تا بتوان همگام و همپای پیشرفت جامعه به پرورش  افراد خلاق اقدام نمود.
     بسیاری بر این عقیده‌اند که خلاقیت  امری ذاتی است و فقط خداوند این ودیعه خود را به عده‌ای از انسانها بخشیده و قابل آموزش و آموختنی نیست . عده‌ای با این عقیده مخالفند و ابراز می دارند خداوند به همه انسانها یکسان نعمت بخشیده این افراد (خلاقان) از این نبوغ خدادادی خود ، بیشترین بهره را برده‌اند و نیز معتقدند که خلاقیت صفت مشترک تمامی انسانها است که با پرورش آن می توان آن را از حالت رکود درآورد و از حالت بالقوه به بالفعل تبدیل کرد و بالعکس می‌توان خلاقیت را با آموزش ناصحیح و غلط از ریشه خشکاند. تحقیقات ادعای گروه دوم را تصدیق کرده و خلاقیت را صفت مشترک تمام انسانها دانسته ، اما مقدار و نوع خلاقیت از فردی به فرد دیگر متفاوت می‌دانند و هر انسانی به نوعی از خلاقیت خود بهره می‌برد یکی زیاد یکی کم(پیرخایفی،۱۳۷۶). این تحقیقات نشان داده است که رشد و پرورش خلاقیت از همان بدو تولد و دوران کودکی آغاز می‌شود و در دوران دبیرستان به مرحله شکوفائی خود نزدیک می‌شود. البته اگر این توانایی در انسان پرورش یابد تا پایان عمر به غنای والای علمی آن افزوده می‌شود.
     پیرخایفی (۱۳۷۶) آموزش خلاقیت را امری حیاتی می‌داند که باید در سطوح مختلف تحصیلی به صورت همگانی انجام گیرد و این آموزش همگانی متضمن انعطاف پذیری ذهن ، توانمندی شخصیت انسان (پرورش روحیه‌ی استقلال و اعتماد به نفس) و ایجاد زمینه و بسترهای مناسب اجتماعی فردی و خانوادگی است. جدای از آموزش همگانی و عمومی آموزش ویژه نیز از ضروریات است .

برای مشاهده فایل های مشابه پیشنهاد می‌کنیم مقاله نقش تلویزیون در دانش آموزان را لطفا ببینید.

با آموزش ویژه، فکر به طور خاص در یک زمینه ، مهارت مطلوب و مناسب را کسب می‌کندو به اصطلاح اهل علم تخصص می‌یابد. تفاوت اساسی موجود میان آموزش همگانی و آموزش ویژه این است که در آموزش همگانی فرد یاد می‌گیرد که چگونه در خدمت خود باشد و قابلیت‌های خود را بشناسد و  به استعدادهایش در زمینه‌های مختلف پی ببرد، امّا در پرورش ویژه فرد علاوه بر شناخت قابلیت‌های خود به خدمات اجتماعی نیز توجه می‌کند و یاد می‌گیرد که چگونه در خدمت جامعه باشد و خود را وقف اجتماع نماید . فرد به صرف داشتن اندیشه‌های خلاق به ما تضمین نمی‌دهد که حتماً این اندیشه را در هر سطحی از خلاقیت که می‌خواهد باشد می‌تواند به مرحله بازدهی و تولید برساند قطعاً در این راه عوامل شخصیتی بسیاری وجود دارند که مانع از به نتیجه رسیدن اندیشه خلاق افراد می‌شوند. عواملی چون ـ اعتماد به نفس پایین ـ نبود اراده و پشتکار ـ اضطراب ـ تشویش خاطر ـ دل نگرانی ـ وسواس ـ خود کم بینی ـ حساس نبودن نسبت به پدیده‌ها ـ تمایل به همرنگی و یکنواختی فکر از عواملی به شمار می‌‌روند که راه را بر اندیشه خلاق می‌بندد . از این رو تدارک دیدن زمینه‌ای که باعث برطرف ساختن عوامل شخصیتی ذکر شده می‌شود ، مهمترین قدم برای رشد اندیشه به شمار می‌رود. در این میان تأکید ویژه بر نقش خانواده و در مرحله‌ی دوم مدرسه است .
     ادیسون (به نقل از میرزا آقایی ، ۱۳۸۲) اظهار می‌دارد که : تمام پیشرفتهای عالم گیرش من جمله اختراع برق را مدیون تفکر منظم و یادداشت برداری دقیق است . این گفته ادیسون نقش نوشتن را واضح و روشن بیان می‌کند.
     انسان با نوشتن باعث می‌شود که کلمات بر روی کاغذ نقش بگیرند و جاودانه شوند و چشمان آدمی را بار دیگر وادار به تحریک کنند و به دنبال آن ، نگاه‌ها به حرکت در می‌آیند و چرخه‌ای از نگاه ها ـ سکوت ـ تفکر و نوشتن شکل بگیرند . اگر انسان بخواهد به افکار نو برسد باید بنویسد و لحظاتی از عمر خویش را (چه روز و چه شب) به نوشتن اختصاص دهد. او با نوشتن ، درست فکر می‌کند و با ظهور افکار جدید، چرخی را به حرکت وا می‌دارد که انتهایش رسیدن به کلمات جدید است انسان با نوشتن تلاش می‌کندبا خود صحبت کند. زمانی را که آدمی صادقانه با خود شروع به صحبت کردن می‌کند و ارتباطی با درون خود بر قرار می‌کند، سبب بیداری درونش می‌شود. تکامل بشر از طریق کشف و ثبت تجربیات صورت پذیرفته است. زمانی که انسان با نوشتن به افکار خویش وسعت می‌دهد این اقدام  زمینه ساز جهت وجود دیگری در انسان می‌شود. در چرخه نگاه ـ سکوت ـ تفکر محصول زیبایی بنام هنر نوشتن نهفته است . نوشتن می‌تواند زمینه ساز شکو‌فایی افکار نو در انسان شود (میرزا آقایی ، ۱۳۸۲
منابع و مأخذ
      ـ آزادی ، محمد . (۱۳۷۶) . توصیف گذراندن اوقات فراغت دانش‌آموزان  پسر دوره متوسطه نظام جدید شهر کرمانشاه با تأکید بر تربیت بدنی و ورزش . شورای تحقیقات اداره کل آموزش و پرورش استان تهران .
      ـ آقایی فیشانی ، تیمور . (۱۳۷۷) . خلاقیت و نوآوری در انسانها و سازمانها . تهران : انتشارات ترمه .
      ـ آمابلی ، ترزا .(۱۳۸۱) . شکوفایی خلاقیت کودکان و بزرگسالان (ترجمه حسن قاسم زاده ، پروین عظیمی ). تهران : دنیای نو (تاریخ انتشار به زبان اصلی، ۱۹۸۹).
      ـ احمدی ، عبادالله . (۱۳۷۵) . نیاز سنجی اوقات فراغت دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر اراک . پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده ، دانشگاه علامه طباطبایی .
      ـ احمدی ، علی اصغر . (تابستان ۱۳۷۹) . نقش اولیا در گذراندن اوقات فراغت . ماهنامه پیوند. تهران : انتشارات انجمن اولیاء و مربیان .
      ـ ادیب ، یوسف . (۱۳۷۶) . بررسی زمینه های خلاقیت در پرسش‌ها و تکالیف کتب درسی جامعه شناسی (۱) ، جامعه شناسی (۲) ، روانشناسی ، دانش اجتماعی و آشنایی با برنامه ریزی تحصیلی ، شغلی نظام جدید آموزش متوسطه . شورای تحقیقات اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی  .
      ـ اسبورن ، الکس اس . (۱۳۸۲) . پرورش استعداد همگانی ابداع و خلاقیت (ترجمه حسن قاسم زاده ) . تهران : انتشارات نیلوفر (تاریخ انتشار به زبان اصلی ، ۱۹۶۶) .
       ـ استانیش ، باب و ابرلی ، باب . (۱۳۸۴) . خلاقیت کاربردی نوجوانان و بزرگسالان (ترجمه حسن قاسم زاده ) . تهران: نشر دنیای نو .
      ـ اسعدی ، مژگان‌السادات . (۱۳۷۳) . بررسی رابطه میزان روشهای گوناگون تشویق و تنبیه خانواده با پیشرفت تحصیلی فرزندان میبدی . شورای تحقیقات اداره کل آموزش و پرورش استان یزد .
     ـ امیر حسینی ، خسرو . (۱۳۸۴) . خلاقیت و نوآوری (مبانی ، اصول ، تکنیکها) . تهران : انتشارات عارف کامل .
      ـ امینی ، سودابه . (۱۳۸۳ ). چگونه ترس از نوشتن در کودکان از میان می‌رود؟ رشد معلم ۳،  دوره ۲۳ .
      ـ انجمن علمی آموزشی مدرسین تهران . (۱۳۸۳، ۴ بهمن ) . کودک و بازی .
      ـ برات،نگین . (۱۳۸۲، ۲۹ مهر ).خلاقیت و یادگیری در کودکان . همشهری ، صفحه ۱۹.
      ـ برشان ، نوراله . (۱۳۷۴) . نقش کانونهای فرهنگی و تربیتی در پر کردن اوقات فراغت دانش‌آموزان مقطع راهنمایی و متوسطه استان سیستان و بلوچستان . شورای تحقیقات آموزشی استان سیستان و بلوچستان .
      ـ بهروزی ، ناصر . ( ۱۳۷۵) . بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی با خلاقیت و خلاقیت با پیشرفت تحصیلی در دانشجو معلمان مرد . پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده ، دانشگاه شهید چمران .
     ـ بیوکی ، زهرا( ۱۳۷۶) . هنجار یابی آزمون تفکر خلاق تورنس برای دانش‌آموزان سالهای اول تا سوم دوره راهنمایی . پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده ، دانشگاه تربیت معلم .
     ـ پوریان ، انور . (۱۳۷۳) . بررسی انگیزه و علایق ـ یادگیری ، ادامه تحصیل ، انتخاب شغل ـ دانش‌آموزان دوره متوسطه . اداره کل آموزش و پرورش استان ایلام .
     ـ پیر خایفی ، علیرضا .( ۱۳۷۶، ۴ شهریور) . آیا خلاقیت را می‌توان آموزش داد؟ همشهری .
     ـ تدیّن ، مهدی . ( ۱۳۷۵) . بررسی رابطه مطالعه کتابهای غیر درسی دانش‌آموزان با پیشرفت آنان در دروس ادبیات فارسی . شورای تحقیقات اداره کل آموزش و پرورش خراسان .
     ـ جاویدی کلاته جعفر آبادی ،طاهره . (۱۳۷۳) . بررسی رابطه جو عاطفی خانواده با خلاقیت کودکان . پایان نامه کارشناسی ارشد (ارائه شده به پایگاه علمی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران). دانشگاه تربیت مدرس .
     ـ چیرانی ، ابراهیم و مصطفی زاده ،حسین .(۱۳۷۵) . بررسی نظرات مدیران و معلمان مدرسه‌ها در مورد تفکر خلاق دانش‌آموزان مقطع ابتدایی . آموزش و پرورش استان گیلان