مصرف گرایی و اصلاح الگوی مصرف

پیشگفتار :
انسان به عنوان موجودی که بسیاری از مسایل را از طریق تقلید می آموزد و به دیگری منتقل می کند ، نیازمند چیزی است که از آن به عنوان اسوه و الگو یاد می کنند. الگو و اسوه، به چیزی گفته می شود که می تواند آدمی را در مسیر کمالی خویش یاری رساند و قابلیت عمل را به شیوه ملموس و محسوس بنمایاند.
بسیاری از مطالب را انسان از  راه تقلید می آموزد. همین تقلید پذیری است که مساله الگوها و اسوه ها را سبب شده است و نیازمندی آدمی را الگو و اسوه به اثبات رسانده است.
برای الگوسازی هر چیزی و یا هرکسی، نیاز به آن داریم تا آن چیز یا آن کس از طرق گوناگون به عنوان چیزی مهم و اساسی شناخته و معرفی شود. ازاین روست که تبلیغ به معنای ارایه شناخت کامل و درست برای مهم سازی ، اهمیت و ارزش خاصی می یابد، زیرا با شناخت است که شخص و یا چیزی برای انسان اهمیت و ارزش پیدا می کند و در پی آن می رود.
انسان ها در طول مدتی به امری عادت می کنند و این در حالی است که جامعه و انسان ها و نیز نیازهای آنان تغییر می یابد. بنابراین تغییر دایم شرایط و مقتضیات ، مقتضی تغییر دایم و اصلاح وضعیت است. این گونه است که اصلاحات دایمی و تغییر در امور متناسب با تغییر شرایط و مقتضیات ، امری ضروری و بایسته است و گریزی از آن نیست.
ناگفته نماند که نیازها و امور هستی به دو دسته ثابت و متغیر دسته بندی می شود. برخی از امور هماره ثابت است و نیازها و پاسخ های ثابتی را می طلبد ولی برخی دیگر از امور  هماره در حال تغییر می باشد و نیازهای نوشونده و پاسخ های نو و تازه ای می طلبد. این بخش دوم است که لزوم اصلاح دایمی و تغییر متناسب را می طلبد تا نوعی هماهنگی و سزاواری در میان آن ها تحقق یابد.
قرآن در حوزه مسایل اقتصادی ، برخی از امور را به عنوان الگوهای ثابت بیان داشته است؛ چنان که در این حوزه به دو تن از پیامبران که در این حوزه فعالیت داشته اند به عنوان الگوهای عینی و ملموس تاریخی اشاره می کند. حضرت شعیب (ع) و حضرت یوسف (ع) بیش ترین مباحث در حوزه مسایل اقتصادی رامطرح می سازند و حتی حضرت یوسف (ع) در عمل نشان می دهد که چگونه می بایست از تولید تا توزیع تا مصرف ، الگوهای بهینه و مناسبی داشت تا جامعه بتواند افزون از گذر از گذرگاه های بحران ها ، به شکوفایی دست یابد و فرصت تمدن سازی برای جامعه ای فراهم آید. البته بسیاری از آیات به حوزه اقتصادی پرداخته است و همه مسایل ریز و درشت را تبیین و توضیح می دهد؛ زیرا حوزه اقتصادی مهم ترین بخشی است که زندگی انسان را تحت تاثیر قرار می دهد.

چکیده:
بی گمان تمدن سازی نیازمند الگوهایی در بخش ها و حوزه های مختلف زندگی انسانی است که از جمله مهم ترین آن ها می توان به تعریف و تعیین الگوی کامل در حوزه اقتصادی در بخش هایی چون تولید، توزیع و مصرف اشاره کرد. هر چند که تعریف و تعیین الگوهای تولید و توزیع مهم و اساسی است ولی مساله الگوی مصرف مهم ترین و اساسی ترین بخش سه گانه است؛ زیرا با وجود بهترین الگوها و مناسب ترین شیوه ها در تولید  و توزیع، شیوه مصرف و فرهنگ آن می تواند به تمام زحماتی که برای تصحیح و اصلاح دو بخش انجام گرفته، آسیب برساند و کار را بی سامان و بی نتیجه سازد. از این روست که همگان بر اصلاح و تصحیح الگوهای مصرف و ایجاد فرهنگی مناسب تاکید می ورزند تا زمینه برای بهره گیری و بهره مندی درست امکانات و فرصت ها فراهم آید و مجموعه ای متراکم از آن، فرصت اجرای طرح و برنامه های بلند پروازانه را تحقق بخشد و شکوفایی تمدنی را پدید آورد.

برای مشاهده فایل های مشابه پیشنهاد می‌کنیم مقاله مصرف گرایی را لطفا ببینید.

دست یابی به این مهم تنها زمانی شدنی است که مجموعه ای از شرایط مناسب فراهم آید که از جمله تغییر اساسی و بنیادین در بینش ها و نگرش های مصرف را شامل می شود. در این نوشتار این مساله بر اساس تحلیل قرآن مورد توجه قرار گرفته و نویسنده با بهره گیری از تحلیل قرآن کوشیده است تا علل و عوامل تاثیرگذاری شیوه های مصرف را در تمدن سازی تبیین کند و راهکارهای تغییر واصلاح در این حوزه را بر پایه آیات و آموزه های وحیانی قرآن ارایه دهد. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.

فهرست مطالب

مقدمه     1
غرفه سازی و افکار سازی     3
اصلاح در ساختار مصارف دولتی     4
در آمدی بر اصلاح الگوی مصرف در فرهنگ دینی     5
ضرورت وجود قوانین صحیح اقتصادی     6
الگوی مصرف     7
هدایت و کنترل مصرف     8
تاکید خداوند بر استفاده صحیح از نعمات     12
آسیب شناسی الگوی مصرف     14
در مزمت اسراف     15
نگاهی اجمالی به الگوی مصرف از منظر قرآن     19
جایگاه و اهمیت کسب و کار حلال     19
نه اسراف نه خست     22
لزوم رعایت اعتدال در زندگی     23
لزوم صرفه جویی و قناعت     25
بهینه سازی مصرف در جامعه     30
اصلاح الگوی مصرف از منظر جامعه شناسی و روانشناسی     32
عوامل موثر بیرونی (جامعه شناختی ) بر رفتار مصرفی     34
عوامل موثر درونی (روانشناختی ) بر رفتار مصرفی     39
رابطه اصلاح الگوی مصرف با بهره وری     44
الگوی مصرف و مصرف سرانه بنزین در ایران    45
الگوهای مناسب مصرف کاغذ در کشور     52
وضعیت مصرف کاغذ در ایران     53
نقش حیاتی زنان در اصلاح الگوهای مصرف    58
خرید وسایل منزل    60
نظافت منزل    61
خرید مواد غذایی    62
صرفه جویی در مصرف برق    64
صرفه جویی در مصرف اب    64
صرفه جویی در مصرف انرژی    65
صرفه جویی در وقت    66
موانع و چالش های اصلاح الگوی مصرف    67
راه کارهای اصلاح الگوی مصرف    74
مصرف گرایی    74
نتایج و پیامدهای مصرف گرایی    77
راه کارهای اساسی اصلاح الگوی مصرف    81
فرهنگ سازی    82
مدیریت قوی    83
طراحی ساز و کار    83
جلب مشارکت مردم     84
نتیجه گیری     86
منابع و مآخذ     89

منابع و مآخذ

۱- الفبای اقتصاد ؛ نفیسی، حسن، نشر به آفرین، چاپ اول، تهران، ۱۳۸۶ .
۲- توسعه اقتصادی ؛ همتی، عبدالناصر، انتشارات سروش، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۶ .
۳- درآمدی بر اقتصادی اسلامی ؛ پژوهشکده ی حوزه و دانشگاه، انتشارات سمت، چاپ پنجم، تهران، ۱۳۸۰ .
۴- طرح و مبانی اقتصاد در قرآن ؛ دهش ور، مسعود، نشرآوران، چاپ اول، تهران، ۱۳۸۵ .
۵- مجموعه مقالات همایش اقتصاد ایران در گام نهم ؛ روابط عمومی وزارت امور اقتصادی و دارایی، انتشارات ترمه، چاپ اول، تهران، ۱۳۸۵ .
۶- نظام اقتصاد اسلامی ؛ عبدالکریم بی آزار شیرازی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۸ .
۷- نظام اقتصادی صدر اسلام ؛ جمشیدنژاد اول، غلامرضا، انتشارات اساطیر، چاپ اول، تهران، ۱۳۸۵ .
سایت های اینترنتی :
۸- ویکی پدیا
۹- فرهیختگان
۱۰- دانشنامه رشد