بررسی و مقایسه رابطه بین انواع سبک های تفکر با میزان یادگیری دانش آموزان

مقدمه

پژوهش در مورد سبک۱ های تفکر از مطالعات مربوط به ابعاد روانشناختی ، اجتماعی و فیزیولوژیک فرایند آموزش سرچشمه گرفته است ،  شناخت ودرک مدل های مرتبط با سبک های تفکر و یادگیری در واقع یکی از پیشرفت های اساسی روانشناسی در قرن بیستم است . شناخت سبک های تفکر و متغیر های مرتبط با آن در آموزش و پرورش امری لازم و ضروری است زیرا بسیاری از تفاوت ها در عملکرد افراد به جای نسبت دادن به توانایی می توان به سبک های تفکر نسبت داد به گونه ای که اگر معلمان از سبک های تفکر دانش آموزان خود آگاهی داشته باشند با طراحی و جهت دهی مناسب فعالیت های آموزشی می توانند به نتایج مثبت و مؤثری برسند .(زانک ۲۰۰۲، به نقل از جهانشاهی و ابراهیمی قوام ، ۱۳۸۶  )                                        

اما سبک تفکر چیست؟ آیا سبک مترادف با توانایی است ؟ استرنبرگ ۲در پاسخ به این پرسش می گوید سبک مترادف با توانایی نیست ،  بلکه شیوه ای توجیهی تفکر یا به بیان دیگر نحوه ی استفاده ی از توانایی های بالقوه است . استرنبرگ بر اساس نظریه ی خود مدیریتی ذهنی خود بر این باور است که ما یک سبک خاص نداریم بلکه دارای نیمرخی از سبک ها هستیم افراد ممکن است از توانایی های مشابه ،  اما سبک های تفکر متفاوتی برخوردار باشند . این نظریه سیزده سبک تفکر را توصیف می کند که در پنج بعد از یکدیگر متمایز می شوند: کارکردها – شکل ها – سطوح – حوزه ها – گرایش ها . ( سبک های تفکر ،  ترجمه ی اهری و علی اکبر خسروی ،۱۳۸۰ ، ص ۲۵ )

ما در این تحقیق به بررسی دو بعد از ابعاد سبک های تفکر که بعد حوزه ها و گرایش ها هستند می پردازیم که هر کدام خود به دو دسته تقسیم می شود در بعد حوزه های خود مدیریتی ذهنی شامل دو حوزه درونی و بیرونی است افراد با سبک درونی از انجام تکالیفی لذت می برند که بتوانند آن را به گونه ای مستقل انجام دهند در مقابل افراد با سبک های بیرونی تکالیفی را ترجیح می دهند که فرصت لازم برای تعامل با دیگران را به آنها بدهد و در بعد گرایش ها در خود مدیریتی ذهنی دو گرایش وجود دارد ،  آزاد اندیش۳ و محافظه کار۴. افراد آزاد اندیش از انجام تکالیفی لذت می برند که تازگی و ابهام دارد در حالی که افراد دارای سبک محافظه کار متمایل به رعایت می کنند . (زانک ،  2002 ،  به نقل از شکری و همکاران ، ۱۳۸۵ )

این عقیده که تفاوت های موجود در یادگیری افراد صرفا ناشی از تفاوت های هوش و توانایی آنهاست تا مدت ها بر دنیای تعیلم و تربیت سایه افکنده بود .امروزه این دیدگاه تغییر یافته و کاملا مشخص شده است که تفاوت های یادگیری افراد تا حدی بستگی به هوش و توانایی های آنها دارد و عوامل دیگر نظیر ویژگی های شخصیتی و دشواری تکلیف ،  نیز در این امر دخیل هستند .سبک تفکر یکی دیگر از عواملی است که در تفاوت های یادگیری افراد نقش مهمی دارد .سبک تفکر سطح هوش یا صفت شخصیتی نیست بلکه تعامل هوش و شخصیت است.(اینترنت ۱)

در تحقیق حاضر ما به بررسی رابطه ی بین انواع سبک های تفکر با میزان یادگیری دانش آموزان دختر و پسر مدارس مقطع متوسطه شهرستان سرپل ذهاب می پردازیم .

بیان مسئله 

ویژگی اساسی انسانی بر خورداری از قدرت تفکر است ،  انسان را به کمک فکر خود توانسته اند به محیط پیچیده و متغیر مسلط شده و به حیات خود ادامه دهند .افراد با سبک ویژه خود شان در مورد چگونگی انجام کارها فکر می کنند ،  واژه سبک ۴ این واژه خارجی در زبان و ادبیات فارسی به شیوه ، روش ،سلیقه ترجمه کرده اند. (آریان پور ،  1367،  ص ۴۵)

بر طبق دیدگاه روانشناختی،  جریان های شناختی و ذهنی که شخص از آنها آگاهی دارد علت رفتار محسوب می شوند ، نه انگیزه های درونی که شخص از آنها بی اطلاع است این دیدگاه انسان را به عنوان یک پردازشگر اطلاعات و حل کننده مسایل می نگرد .( آزاد ،  1379،  ص ۶۶)

در این نقطه نظر ما از طریق گرد آوری پردازش و اندوزش اطلاعات به شناخت دست پیدا می کنیم این کار از طریق احساس و ادراکات حافظه و تفکر صورت می گیرد . تفکر مستلزم عملیات و فرایند های ذهنی گوناگون است که عبارت است از تصویر سازی ،  مفهوم سازی ،  خلاقیت ، حل مسئله و زبان .(روانشناسی عمومی ،ترجمه بحیرانی ،۱۳۷۹، ص ۳۵).

کلی عنوان می کند هر فرد در اصل یک دانشمند است و در همه حال تلاش می کند تا بفهمد ،درک کند ،  بیاندیشد ، تفسیر کند ، کنترل کند و در نهایت دنیای خود را به منظور سازگار شدن مؤثر با آن پیش بینی کند (شاملو ،  1382، ص ۳۶).

بررسی عملکرد به عنوان یک برونداد رفتاری افراد در محیط های متفاوت ،  حاکی از وجود تفاوت چشمگیری است که این سوال را مطرح می کند ، دلیل این اختلافات چیست ؟ شاید اولین پاسخی که به  ذهن می رسد تفاوت در توانایی های افراد است اما استدلال دیگری که در این جا به آن استناد می کنیم ، این است که افراد ترجیح می دهند از توانایی های خود چگونه استفاده کنند و آن بیانگر سبک تفکر افراد است ، افراد با توجه به اینکه محیط آنها تا چه اندازه با سبک تفکرشان همسو و یا مغایرت داشته باشد می توانند در مراحل مختلف سطوح تحصیلی خود موفقیت کسب کنند و در آن زمینه قوی عمل کنند .با وجود این تعاریف متعدد و مبسوط از توانایی ، سبک های تفکر هم به همان اندازه و شاید به دلایلی بیشتر از توانایی مهم و مؤثر است  زیرا ساخت های اجتماعی ،  هیجانی و عملکرد های هوش و به عبارتی وجود مختلف هوش تصور ما را نسبت به آن چیزی که افراد قادراند انجام دهند گسترش می دهند اما ساخت های مربوط به سبک های تفکر تصور ما را نسبت به آن چیزی که افراد ترجیح می دهند تا انجام بدهند نزدیک می کند ، وقتی نیمرخ سبک های تفکر فرد تناسب خوبی با محیط داشته باشد ، پیشرفت خواهد کرد ولی وقتی تطابق مناسب و کافی نباشد فرد متحمل آسیب هایی خواهد شد بسته به این که نیمرخ سبک های تفکر تا چه اندازه و چگونه با انتظارات محیط تطابق یابد و چگونه فرد محیط را ارزیابی می نمایند عملکرد بهتر را ضعیف تر ولی طی دوره های تحصیلی مشخص می گردد .

برای مشاهده فایل های مشابه پیشنهاد می‌کنیم بررسی و مقایسه راهبردهای یادگیری دانش آموزان موفق و ناموفق را لطفا ببینید.

( سبک های تفکر،  ترجمه اهری و علی اکبر خسروی ،  1380،  ص ۳۶ ) 

بنابراین درک سبک های تفکر تاثیر بسزایی در موفقیت و پیشرفت تحصیلی ومیزان یادگیری دانش اموزش دارد هدف از انجام این تحقیق درک این مسئله بوده است که آیا بین انواع سبک های تفکر با میزان یادگیری دانش آموزان رابطه معنی داری وجود دارد یا خیر ؟

واژگان

۱-سبک         style                                                                                                        

۲- استرنبرگ                    stranberg 

۳- آزاداندیش                     liberal

۴- محافظه کار          conservative

۵- ذخیره        supply

۶- پردازش            processing

۷-آنارشیست             Anarchists

۸- عوامل بستر ساز تفکر                                                                 bidder of thinking

۹- مشرب       Nature

۱۰- تردید منطقی                reason able doubt

۱۱- کنجکاوی شدید              intense curiosity

۱۲- فهم دقیق و عمیق                                       through understanding and deep 

۱۳- دید وسیع        promoting  justice

۱۴- ترقی طلبی tolerance

۱۵- وحدت رویه   unity practices

۱۶- اصول سبک های تفکر           style of thinking

۱۷- متغیرهای محیطی                                                    variable    Environmental

۱۸- متغیرهای جامعه شناختی                                                sociological variable 

۱۹- متغیرهای فیزیولوژیکی           physiological variable  

منابع و مآخذ:

۱- استرنبرگ، رابرت جی(۱۳۸۰،سبک هاب تفکر، ترجمه علاءالدین اعتماد اهری و علی اکبر خسروی، تهران، نشر پژوهش دادار.

۲- اکبرزاده، مریم(۱۳۸۵)، برررسی عوامل شخصیتی و تحصیلی مرتبط با سبک های تفکر و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی دانشجویان، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه باهنر کرمان.

۳- آزاد، حسین، آسیب شناسی روانی، چاپ ششم، تهران بعثت.

۴- سیف، علی اکبر،(۱۳۸۷)، روانشناسی پرورش نوین، رواشناسی یادگیری و آموزش تهران، نشر دوران.

۵- هافمن،، کارل،  روانشناسی عمومی، ترجمه جیرانی، چاپ هفتم، تهران، رشد.

۶- شاملو، سعید، (۱۳۸۲) مکتب ها و نظریه در روانشناسی شخصیت، چاپ هفتم، تهران، رشد.

۷- سیف، علی اکبر(۱۳۷۹)، روانشناسی پرورشی(روانشناسی یادگیری و آموزش)، تهران، آگاه.

۸- شریعتمداری، علی،(۱۳۸۲ روانشناسی تربیتی، تهران، امیرکبیر.

۹- شریعتمداری، علی،(۱۳۸۰) خلاقیت در نفکر، تهران، نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی .

۱۰- شعبانی، حسن،(۱۳۸۲) روش تدریس پیشرفته(آموزش مهارت ها و راهبردهای تفکر) تهران، سمت.

۱۱- دکتر خسروی، علی اکبر(۱۳۸۵)، رشد تکنولوژی آموزشی، تهرات، تبیان.

۱۲- جهانشاهی، ابراهیم قوام،(۱۳۸۶) سبک های تفکر و یادگیری انگیزه، تهران ، آگاه.

۱۳- شکری، ا.ک.پ ولی ا…  فرزاد،(۱۳۸۵) راطه سبک های تفکر و رویکردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی دانشجویان تازه های علوم شناختی،سال۸، شماره ۲۰،۴۴-۵۲.

۱۴- آریان پور، عباس، و آریان پور، منوچهر(۱۳۶۷) فرهنگ فشرده انگلیسی به فارسی یک جلدی، چاپ دوازدهم، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر.

۱۵- امامی پور، سوزان و سیف، علی اکبر،(۱۳۸۲) بررسی تحولی سبک های تفکر دانش آموزان و رابطه ی آن ها با خلاقیت و پیشرفت تحصیلی، فصلنامه نوآوری های آموزشی، شماره ۲ سال دوم.

۱۶- ریدینگ، ریچارد(۱۳۸۰)، آموختن و سبک شناختی ترجمه عباسی زاده، تهران، عابد.

۱۷- سلیمان پور، جواد،(۱۳۸۰) مهارت های تدریس و یادگیری، تهران، چاپ اول، انتشارات احسن.

۱۸- پیرحسین، علی(۱۳۸۳) مدرسه در نظام صنعتی، ماهنامه خبری- آموزشی- پژوهشی، شماره ۱۱۷، سال هیجدهم.

۱۹- دلاور، علی(۱۳۸۱) احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران ، رشد.

۲۰- هوشیار، محمدباقر، (۱۳۸۷)، اصول آموزش و پرورش ، تهران، امیرکبیر.

۲۱- راسخ پور ، شاپور،(۱۳۴۵) تعلیم و تربیت در جهان امروز، تهران، امیر کبیر.

۲۲- دکتر مصطفی نیکنامی،(۱۳۷۹) نظارت و راهنمایی آموزشی، انتشارات دانشگاه تهران.

۲۳- کریمی، یوسف، (۱۳۸۲) روانشناسی شخصیت، تهران ، نشر ویرایش.

۲۴- دلاور، علی (۱۳۸۵)، آمار توصیفی، انتشارات دانشگاه پیام نور.

۲۵-  کفایت، محمد، (۱۳۷۳) بررسی ارتباط شیوه ها و نگرش هایی که فرزند پروری با خلاقیت و رابطه متغیر با پیشرفت تحصیلی دانش اموزان دبیرستانی اهواز، دانش گاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی.

۲۶- صمد ،آقایی ، جلیل، (۱۳۸۳) خلاقیت جوهره کارآفرینی، تهران ، دانشگاه تهران.

۲۷- اینترنت 

www.tebyan.net/index.aspx?pid=29950

www.sid.ir/fa/index.asp

www.davary.com/psychology/default.aspx

www.civilica.com/Papers-MAHAB04.html

www.biocell.ir/archives/6499

www.mboshra.com/linkpage/article.html