بررسی مکتب لهستان و مفهوم عناصر تصویری پوستر های آن

چکیده
این پایان نامه تحقیقی است درباره بررسی مفهوم در عناصر تصویری پوستر های مکتب لهستان با توجه به این امر که کشور لهستان از نظر وسعت و جمعیت در بین کشورهای منطقه، رتبه اول را دارد و همچنین به علت موقعیت جغرافیایی به قلب اروپای شرقی معروف میباشد، این مسئله باعث شده است تا بیش از سایرکشورها تحت تاثیر حوادث سیاسی- اجتماعی روزگار خود باشد.
طبیعی است که اوضاع سیاسی- اجتماعی هر کشور تاثیر مستقیمی بر روی تمامی ابعاد جامعه ی خود دارد، در لهستان نیز شاهد هستیم که چگونه هنرمندان این کشور تحت تاثیر اتفاقات سیاسی- اجتماعی محیط خود به خلق آثار هنری پرداخته اند.
نکته جالب توجه درباره ی این هنرمندان این است که آنها برای بیان عقاید خود و ارتباط برقرار کردن با مردم جامعه، پوستر را وسیله ی مناسب یافتند و به این روش و با خلق پوستر هایی در زمینه های مختلف با مخاطبان ارتباط برقرار میکردند. در این رساله به بررسی عوامل موثر در به  وجود آمدن مکتب پوستر لهستان و سپس عناصر هنری هنرمندان آن دوره به آن پرداخته اند، تجزیه و تحلیل میگردد.
 
مقدمه
چرا پوستر های لهستان تا این حد متفاوت هستند؟
این سوالی بود که پس از رفتن به نمایشگاه ادیان توحیدی (۱۳۸۵) و دیدن آثار واسیلوفسکی در ذهنم شکل گرفت و بعد از این نمایشگاه نیز بیشتر در این مسئله ریز بین تر شدیم و به بررسی پوستر ها و عناصر تصویر شکل گرفته از آنها پرداختیم. گویی این پوستر ها با مخاطبان صحبت میکنند و درد و رنج های زندگی بشری را با مخاطبان شریک میشوند و چرا این پوسترها اینقدر محزون و غم انگیزند؟
این سوالات مقدمه ای شد که ببینید که هنرمندان لهستانی چگونه از عناصر برای بیان مفاهیم استفاده میکنند؟ فرض را بر این می گیریم که دلیل شرایط خاص سیاسی- اجتماعی حاکم بر کشور لهستان به خصوص در آن دوره هنرمندان به سبک خاصی برای بیان مطالب روی آوردند که بازتاب همه کاستی ها و رنج ها و اندو های موجود در جامعه بود.
آنها با تمثیل هایی برگرفته از فرهنگ و داستان های بومی خود با مردم حرف می زدند و از آنها می خواستند بر گفته های آنان تامل و تفکر کنند و دراین راستا از نقوش انسانی بسیار فراوان استفاده کرده اند. بررسی مکتب لهستانی از نظر علمی میتواند در شناخت ما به یکی از بزرگترین و موثر ترین مکاتب گرافیک جهان معاصر کمک شایان ذکری بنماید.
شناخت این هنرمندان و مکتب لهستان می تواند تاثیر بسزایی روی نسل حاضر گرافیک ایران و نسل آینده داشته باشد. مکتب لهستان همواره مورد توجه دانشگاه های معتبر هنری دنیا و اساتید آنها قرار داشته است.
 
روش تحقیق
این پژوهش با دو شیوه کتابخانه ای (مروری) و مشاهده ای( همراه با چک لیست-پرسشنامه) به انجام رسید با توجه به این امر که کشور لهستان در قرن بیستم درگیر مسائل اجتماعی- سیاسی بوده و هنرمندان لهستانی در تمام گرایش ها به شدت تحت تاثیر اتفاقات جامعه خود بوده اند، در نتیجه در ابتدا به بررسی زمینه ی مسائل اجتماعی – سیاسی کشورهای بلوک شرق و سپس لهستان پرداخته شده به این منظور با مراجعه به سفارت لهستان، کتاب های مربوطه را جمع آوری و بعد از مطالعه مطالب، قسمت های مورد نظر را خلاصه نویسی شدند، که در فصل اول به آن پرداخته شده است. در قسمت تحقیق مشاهده ای، ابتدا آثار ۲۹ هنرمند از مکتب لهستان، و مشاهده حداقل ۲۰ اثر در هر یک از آنها مورد بررسی قرار گرفت.
جمع آوری پوستر ها از کتب چاپ شده و همچنین سایت های اینترنت انجام شده است.

ابزار پژوهش و شیوه اجرا:
ابزار پژوهش در این تحقیق پرسشنامه ای است که برای دستیابی به اهداف پژوهش طراحی شده است و این پرسشنامه ابتدا محدوده پوستر مورد مطالعه، بررسی شده و در دو دسته مستطیل عمودی و افقی مورد سوال قرار گرفت. سپس انواع نشانه هایی که در این پوستر ها قرار دارند، مورد بررسی قرار گرفتند این نشانه ها شامل، نشانه های نوشتاری یا نشانه های زبانی میباشند. انواع نوشتاری که سه هنر رایتینگ و کالیگوانیک و تایپوگرانیک می باشد.با توجه به پرسش فوق، سوال نوع نشانه ی غالب (زبانی یا تصویری) شکل گرفت.
پس از روشن شدن این پاسخ، به روش بازنمایی نشانه های تصویری پرداخته شده است. روش باز نمایی در این پرسشنامه به سه گروه تقسیم شده است که شامل طراحی گرافیک و تصویر سازی و عکس میباشد. تمرین این تحقیق از طراحی گرافیک تصاویر فیگوراتیو و ساده شده میباشند.
منظور از تصویر سازی آن است که در آن طراح برای بیان موضوع خود وارد جزئیات شده و به داستان پردازی پرداخته است و استفاده از عکس و تکنیک های مربوط به عکس را که واضح و آشکار میباشد.
پس از این، نقوش استفاده شده در این پوستر ها دسته بندی شدند این دسته بندی با توجه به عناصر موجود در پوستر ها به پنج گروه صفتی، معماری، فرهنگی، تزئینی، طبیعی تقسیم شدند و به دلیل گستردگی نقش سایه های طبیعی، نقوش انسانی، حیوانی و گیاهی و جمادات به عنوان زیر مجموعه گروه طبیعی مجدداً تقسیم بندی شد. در این تحقیق منظور از نقوش صفتی، اشیایی است که ساخت دست انسان باشند مثل دوربین، عینک و …..
پس از دسته بندی نقش مایه ها، نقوش تصویری غالب مورد سوال و دسته بندی قرار گرفتند.
 
هنر پوستر در لهستان
-آشنایی با کشور های بلوک شرق
– آشنایی با مسائل سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی لهستان
– راهنمایی زبان لهستانی
– وضعیت لهستان در جنگ جهانی دوم
– هزینه های جنگ برای لهستان
– لهستان پس از جنگ جهانی دوم
– ویژگی های فرهنگی لهستان
– ادبیات / موسیقی/ نقاشی
– هنر پوستر از پیدایش تا اواسط ۱۹۷۰
– مکتب لهستان
 
بلوک شرق « مروری بر تاریخچه مسائل سیاسی و اجتماعی کشورهای بلوک شرق»:
گر چه اتحادیه جماهیر شوروی و ایالات متحده در طی جنگ جهانی دوم با یکدیگر هم پیمان بودند و در کنار هم می جنگیدند، اما سیستم سیاسی آن ها از هم جدا و به عبارتی کاملاً جبهه ای مخالف هم داشت.
در سال ۱۹۴۹ ایالات متحده پیمان ناتو را برای جلوگیری از گسترش کمونیسم شوروی تشکیل داد و دو ابر قدرت علاوه بر جنگ در کره، ویتنام و افغانستان با جنگ تبلیغاتی، جاسوسی و نظامی نیز داشتند.
در آن زمان اتحاد جماهیر شوروی با سیاست های کمونیستی توسط ژوزف استالین  (1953-1879) اداره میشد و شهروندان شوروی در اردوگاه های کار اجباری و در وضع فجیهی زندانی بودند و نمونه بارزی از یک حکومت دیکتاتوری و بسته بود.
پیروزی ارتش شوروی در جنگ جهانی دوم قدرت شوروی را به قلب اروپا منتقل ساخت. در مناطقی که ارتش آنها را اشغال کرده بود، شوروی دولت کمونیستی ایجاد کرد که میتوان از آن جمله لهستان، چکسلواکی، مجارستان، رومانی، بلغارستان و آلمان شرقی را نام برد. سیستم کمونیستی توسط پلیس مخفی با استفاده از زندان، اردوگاه های اجباری و شکنجه و اعدام به شدت اعمال میشد. حاکمان دولت این کشورها به مردم خود خدمت نمیکردند، بلکه به حزب کمونیست خدمت میکردند و مردم در وضعیت فیجع و بدی زندگی میکردند.
سپس نشانه های نوشتاری را به سه دسته تایپی و دستنویس و ترکیبی تقسیم کرده و بعد از آن با آنالیز رنگ های موجود در پوستر پرداخته شد. با توجه به مشاهده پوسترهای انتخابی، مشخص شد که هنرمندان مکتب لهستان از پس زمینه مجزا و یکپارچه استفاده میکنند که در بعضی از آثار هیچ مرز مشخصی بین اثر و پس زمینه پدیدار نیست. در پایان هر طرح به طور مجزا بررسی شد و کلیه طراحان نیز یک جامعه آماری کلی را شکل دادند.
تقسیم آلمان:
قدرت های غربی، ایالات متحده، انگلیس، فرانسه و اتحادیه جماهیر شوروی به یکدیگر پیوستند تا المان شکست خورده اشغال نمایند. هر کشور منطقه جداگانه ای را تحت کنترل خود گرفت. برلین، پایتخت آلمان داخل منطقه اتحادیه جماهیر شوروی قرار گرفت، اما چهار کشور هم پیمان و هم زمان هر کدام قسمتی از شهرها را کنترل میکردند. در سال ۱۹۴۸ ارتش شوروی قسمت شرقی برلین را محاصره نمود. غرب نیز این عمل را با ساختن پل هوایی برلین و بردن سوخت و نفت برای برلین غربی پاسخ داد. در نهایت، در سال ۱۹۴۹ شوروی دست از محاصره برداشت و آلمان به دو بخش تقسیم شد که هر کدام دولت جداگانه ای داشت. ناحیه غربی تبدیل به آلمان غربی شد و منطقه تحت نفوذ شوروی تبدیل به آلمان شرقی کمونیست شد و شهر برلین به صورت تقسیم شده باقی ماند.

شورش ها
مردمی که در کشور های کمونیستی شرقی اروپا زندگی می کردند از سختی های بسیار رنج می بردند در سال ۱۹۵۶ شورش هایی علیه قدرت شوروی در لهستان و مجارستان به وقوع پیوست. برای مدت کوتاهی مجارستانی ها موفق به براندازی دولت دولت کمونیست شدند. با این وجود تانک های ارتش شوروی خیلی زود قیام را سرکوب نمودند. در شورش مجارستان حدود ۲۵۰۰۰ نفر کشته شدند.
فهرست مطالب
چکیده     1
مقدمه    2
روش تحقیق    3
فصل اول: آشنایی با کشورهای بلوک شرق
– تقسیم آلمان    7
–  شورش ها    7
– دیوار برلین    8
– بهارپراگ    8
– از هم پاشی بلوک شوروی    8
فصل دوم:آشنایی با مسائل سیاسی،اجتماعی و جغرافیایی لهستان
– راهنمای زبان لهستان    11
– وضعیت لهستان در جنگ جهانی اول    12
– هزینه های جنگ برای لهستان    20
– لهستان پس از جنگ جهانی دوم    21
فصل سوم:ویژگی های فرهنگی لهستان
– ادبیات لهستان    30
– موسیقی لهستان    32
– نقاشی لهستان    33
فصل چهارم:هنر پوستر درلهستان
– هنر پوستر از پیدایش تا اواسط ۱۹۷۰     35
– مکتب لهستان    39
– پوستر های سیاسی لهستان    43
– پوستر های سینمایی لهستان    48
– پوستر های موسیقی لهستان    51
– پوسترهای تئاتر لهستان    52
– پوسترهای ورزشی لهستان    53
فصل پنجم:هنرمندان لهستان
– رومن سیسلویش    56
– یرژی چرنیاوسکی    55
– استاسیسی ادیگوسیوس    56
– وویچه فانگور    61
– ویکتور گورکا    62
– میچسلاو گوروسکی    63
– رومن کالاروس    64
-آندژی کلیموفسکی    65
-یان لنیتزا    66
– میرسلاو آدامژیک    67
– اریک لیپینسکی    69
– یان موادژنیک    70
– یوزف مروشچاک    71
– رافائو اولبینسکی    72
– آندژی پاگوفسکی    73
– پولیان پالکا    74
– وسیوا روشوسا    75
– یان ساوکا    76
– ویکتور سادوسکی    77
– فرانچشیک استاروویسکی    78
– والدمار اشویدژی    79
– هنریک توماشفسکی    80
– تادئوش ترپکوسکی    89
– ماچی اوربانیتس    90
– ویسلاو والکوسکی    91
– میچسلاو واشیلوفسکی    92
– وویچه زامچنیک    93
– میشل باتوری    94
– سباستین کوبیکا    98
فصل ششم؛ بررسی پوسترهای لهستان از لحاظ طبقه بندی
– نتیجه گیری داده ها
فصل هفتم؛ کارهای عملی
–     سید مجید انوری
–     علی اصغر حسینی
منابع
۱- بیات، نصر الله. لهستان (کتاب سبز)‌ تهران. مرکز چاپ و  انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ دوم ۱۳۸۱.
۲- پهلوان،‌ فهیمه. درآمدی بر تحلیل عناصر تصویری در آرم،‌ دانشگاه هنر،‌ چاپ اول ۱۳۸۱.
۳- حسامی. هوشنگ، کیسلوفسکی از زبان کیسلوفسکی. انتشارات مدرسه ایران ۱۳۷۷
۴-عابدینی. رضا. بروشور نمایشگاه پوستر های لهستان. خانه هنرمندان. تهران. ۱۳۷۹.
۵-لیونگ استون. آلن و ایزابلا. فرهنگ طراحی گرافیک. گشایش. فرهاد. انتشارات لوتس. چاپ اول. ۱۳۸۰.
۶-وصاف. حمید رضا. بررسی آثار رومن سیسلویش، تهران. نشر ناربن. ۱۳۸۱.
۷-بررسی پوستر های یان لینتزا. از مجموعه خصوصی مرتضی ممیز و مجموعه دید و کراکف انتشارات دید، ۱۳۸۱.
۸-مجله ی شماره ی مارس ۱۹۹۶ باشگاه هنر های لهستانی بوفالو از (ماهنامه لهستان) اقتباس شد که خود از سخنرانی رشیکوفسکی برنده باشگاه هنرهای بوفالو در ۲۲ فوریه ۱۹۹۶ گرفته شده است.
۹-دیکشنری Eyewitness history of the world محصول شرکت A Dolins kindesley product
۱۰- satzayki, pioter, Poland today culture, Warsaw 1998
۱۱-poland in, ministry of foreign of feairs department of promotion.
 
Web site;
www. Ask. Com
www. Culture. Pl
www. Hungary. Com/ corvinus/ lib/ jans.
www. Infoplease. Com
www.polishposter
www.poster.com
www.polandonline.com
www.pixelcreation.net
www.personal . engine. Umich. Edu
www.questia.com
www.kargah.com