بررسی تاثیر تاریخ کاشت و زمان محلول پاشی بر برخی از صفات کمی و کیفی آفتاب گردان

چکیده
به منظور بررسی امکان انجام کشت تابستانه گلرنگ در منطقه سنندج در سال ۱۳۸۸ آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گریزه سنندج به صورت کرتهای دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تاریخ کاشت به عنوان عامل اصلی در سه سطح (شامل: ۴ تیر، ۱۴ تیر و ۲۴ تیر)، تراکم بوته به عنوان عامل فرعی در دو سطح (شامل تراکم های ۲۰ و ۴۰ بوته در متر مربع) و رقم به عنوان عامل فرعی فرعی در سه سطح (شامل ارقام سینا، زرقان و ۴۱۱) مورد بررسی قرارگرفتند.نتایج آزمایش نشان داد که فنولوژی و رشد گیاه تحت تأثیر تاریخ کاشت قرارگرفت به طوری که با تأخیر در کاشت تعداد روزها از کاشت تا مراحل گلدهی و رسیدگی فیزیولوژیک افزایش بسیار معنی داری داشت. افزایش تراکم از ۲۰ به ۴۰ بوته در متر مربع موجب کاهش تعداد روز تا رسیدگی و زودرس تر شدن گیاه گردید.. ارقام مورد مطالعه از لحاظ مراحل نموی و رشد بوته اختلاف بسیار معنی داری با هم داشتند. ارقام ۴۱۱ و زرقان نسبت به رقم سینا زودتر به مرحله گلدهی رسیدند. رقم ۴۱۱ با ۱۰۵ روز پس از کاشت زودرس ترین رقم بود و بعد از آن ارقام زرقان و سینا به ترتیب با ۱۱۰ و ۱۱۲ روز پس از کاشت وارد مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی شدند. اولین تاریخ کاشت (۴تیرماه) از لحاظ تعداد دانه در طبق و وزن هزاردانه بهترین وضعیت را داشت. کمترین میزان اجزای عملکرد دانه مربوط به تاریخ کاشت سوم (۲۴ تیرماه) بود. بیشترین عملکرد دانه در واحد سطح و شاخص برداشت به ترتیب با مقادیر ۵/۷۶۲ کیلوگرم در هکتار و ۲۵ درصد مربوط به تاریخ کاشت اول بود. در آخرین تاریخ کاشت کمترین میزان عملکرد دانه و شاخص برداشت با مقادیر ۲/۳۹۲ کیلوگرم در هکتار و۲۱ درصد بدست آمد. افزایش تراکم بوته موجب افزایش بسیار معنی دار عملکرد دانه گردید ولی شاخص برداشت کاهش معنی داری نشان داد.. رقم سینا بالاترین مقادیر عملکرد دانه و شاخص برداشت را به خود اختصاص داد و رقم زرقان از لحاظ عملکرد دانه و شاخص برداشت در پایین ترین رتبه قرار گرفت بر اساس نتایج بدست آمده به منظور انجام کشت تابستانه (کشت دوم) گلرنگ در منطقه بهتر است که در اولین فرصت پس از برداشت غلات در اواخر خرداد یا اوایل تیر ماه اقدام به کاشت گلرنگ نمود. همچنین رقم سینا با عملکرد دانه بالاتر، از سازگاری بیشتری نسبت به دو رقم دیگر برخوردار بوده، با تراکم ۴۰ بوته در متر مربع برای کشت تابستانه در منطقه توصیه می گردد.
واژهای کلیدی :
تاریخ کاشت، تراکم بوته، کشت دوم، گلرنگ

 
فهرست مطالب

چکیده
فصل اول: کلیات
مقدمه    2
۱-۱بیان مسئله    1
۱-۲ اهمیت تحقیق    3
۱-۳ اهداف تحقیق    4
۱-۴ فرضیات پژوهشی    4
۱-۵تاریخچه    ..5
۱-۶اهمیت اقتصادی    .6
۱-۷خصوصیات گیاهی    .8
۱-۷-۱ساقه    .8
۱-۷-۲ریشه    .9
۱-۷-۳برگ    11
۱-۷-۴گل    12
۱-۷-۵میوه    15
۱-۷-۶تنفس    16
۱-۷-۷مراحل رشد در آفتابگردان    17
۱-۸ نیازهای اکولوژیک    19
۱-۸-۱دما    19
۱-۸-۲ نور    20
۱-۸-۳ باد    21
۱-۸-۴ رطوبت    23
۱-۸-۵ خاک    26
۱-۹عملیات به زراعی    27
۱-۹-۱عملیات کاشت    27
۱-۹-۲عملیات داشت    27
۱-۹-۳ آفات و مبارزه با علفهای هرز    28
۱-۵-۴عملیات برداشت    29
۱-۱۰خواص دارویی   
فصل دوم: بررسی منابع
۲-۱- تحقیقات مرتبط با بررسی تاثیر تاریخ کاشت    30
۲-۲ تحقیقات مرتبط با بررسی تاثیر محلول پاشی عناصر ریز مغذی    33
فصل سوم: مواد و روشها
۳- ۱- خصوصیات محل اجرای آزمایش    37
۳-۲ خصوصیات طرح آزمایشی    38
۳-۳روش نمونه برداری و اندازه گیری صفات    38
۳-۴ روش آماری به کار گرفته شده    39
فصل چهارم: نتایج و بحث
۴-۱ قطر طبق    41
۴-۲ارتفاع ساقه    43
۴-۳ وزن خشک کل بوته    45
۴-۴ قطر ساقه    47
۴-۵-عملکرد دانه    49
۴-۶ شاخص برداشت    50
۴-۷وزن هزار دانه    52
۴-۸تعداد دانه در طبق    53
۴-۹- درصد روغن    55
۴-۱۰  درصد پروتئین    57
۴-۱ نتایج مقایسه میانگین صفت قطر طبق    59
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱نتیجه گیری    64
۵-۲پیشنهادات    65
فهرست منابع     66
چکیده لاتین

فهرست نمودارها

نمودار۴-۷- اثر زمانهای مختلف محلول پاشی بر قطر ساقه    48
نمودار ۴-۸- نمودار اثر تاریخ کاشت های متفاوت بر قطر ساقه    48
نمودار۴-۹- اثر زمانهای مختلف محلول پاشی بر عملکرد دانه    49
نمودار۴-۱۱- اثر زمانهای مختلف محلول پاشی بر شاخص برداشت    51
نمودار۴-۱۳- اثر زمانهای مختلف محلول پاشی بر وزن هزار دانه    52
نمودار۴-۱۶-  اثر تاریخ کاشت های متفاوت بر تعداد دانه در طبق    54
نمودار۴-۱۷- اثر زمانهای مختلف محلول پاشی بر درصد روغن    56
نمودار۴-۱۸- اثر تاریخ کاشت های متفاوت بر درصد روغن    56
نمودار۴-۱۹- اثر زمانهای مختلف محلول پاشی بر درصد پروتئین    57
نمودار ۴-۲۰- اثر تاریخ کاشت های متفاوت بر درصد پروتئین    58
نمودار  4-10- اثر تاریخ کاشت های متفاوت بر عملکرد دانه    50

فهرست شکل ها

شکل ۱-۱ گل آفتاب گردان    5
شکل۱-۲ ریش    8
شکل ۱-۳ برگ    9
شکل ۱-۴ برش عرضی گل آفتاب گردان    12
شکل ۱-۵ گلهای کناری و مرکزی آفتاب گردان    14
شکل ۱-۶ تخمه آفتاب گردان    15
شکل ۴-۱- نمودار اثر زمانهای مختلف محلول پاشی بر قطر طبق    42
شکل ۴-۲- نمودار اثر تاریخ کاشت های متفاوت بر قطر طبق    43
شکل ۴-۵- نمودار اثر زمانهای مختلف محلول پاشی بر وزن خشک کل بوته    46
شکل ۴-۶- نمودار اثر تاریخ کاشت های متفاوت بر وزن خشک کل بوته    46
شکل ۴-۱۲- نمودار اثر تاریخ کاشت های متفاوت بر شاخص برداشت    51

فصل اول
کلیات

مقدمه:
نیاز به روغن خوراکی در حالی روند صعودی خود را طی می کند که در حال حاضر تامین بخش عمده ای از آن به واردات این ماده حیاتی از سایر کشورها وابسته است.توسعه سطح زیر کشت دانه های روغنی از یک سو و همچنین افزایش راندمان تولید در واحد سطح، راهکارهای نیل به خودکفایی در این زمینه است.بدون شک وجود تحقیقات پایه ای و کاربردی در تامین این مهم ضرورت انکار ناپذیری دارد.آفتابگردان به عنوان یکی از گیاهان مهم، در تامین روغن خوراکی در جهان مطرح می باشد.این جایگاه علاوه بر خصوصیات ژنتیکی ارقام روغنی به فراهم شدن شرایط توسعه کشت این گیاه نیز مربوط می باشد.

Abstract
The present research tries to investigate the impact/s of Foliar spray and planting date on the performance elements in Sunbrow sunflower type under the farm conditions at Tuyserkan research station in the form of experimental Split Plot and in three random blocks . The main factor was the date of planting ( 3 May , 16 May and 29 June ) and the time of iron and zinc spray with a density of 4 in 1000 using iron sulfate and zinc sulfate  in three phases star-oriented , flowering, and grain filling as the secondary care in secondary plots . The results of the variance analysis of data showed that the time of spraying had significant impacts on the diameter , plant stem , total plant dry weight, the diameter of the stem , number of grains in, the protein percent ( with 1% probability level ) , and the impact of planting date on the diameter of , the height of the stem , the number of grains in.and the oil percent in 1% probability level , and on the harvesting in 5%  probability level . The maximum and minimum of grain performance being 5333 and 4066 Kg in hectare in 3 May, 16 May and 29 June, respectively. According to the results of the study, in order to achieve maximum performance, the choice of earlier planting date , and foliar spray micronutrient elements in two flowering stages and grain filling in the climate of Tuyserkan city is proposed .
Keywords :
Sun flower , planting date , micronutrient elements , oil percent , protein percent , foliar spray

منابع
۱-امامی،ع.۱۳۷۵.شرح روش های تجزیه گیاه. موسسه تحقیقات خاک و آب. نشریه فنی شماره ۷۹. 
۲-رحیمی،م.،د. مظاهری.و ن. خدابنده. ۱۳۸۲. اثر ریز مغذی ها برخصوصیات کمی و کیفی دو رقم آفتاب   گردان. مجله پژوهش و سازندگی.۱۶(۴)،۱۰۳- ۹۶   
۳-دین دوست اسلام، ص.،م. رشدی.،س. یوسف زاده. و ا . علیزاده.۱۳۸۶.تاثیز تنش خشکی و ملول پاشی عناصر ریز مغذی (روی ،آهن و منگنز)بر خصوصیات کمی و کیفی آفتاب گردان روغنی رقم هایسان ۳۳.
۴-چکیده مقالات دومین همایش منطقه ای کشاورزی و محیط زیست. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی. صفحه ۱۴۸.        
۵-سپهر، ا. ۱۳۷۷. بررسی اثرات پتاسیم،منیزیم ،گوگرد و عناصر ریز مغذی روی افزایش عملکرد و بهبود کیفیت آفتاب گردان . پایان نامه کارشناسی ارشد. گروه خاک شناسی دانشکده کشاورزی. دانشگاه تربیت مدرس تهران. ۹۵ صفحه.        
۶-سپهر ،ا.، ا. بایبوردی. و م. ج. ملکوتی. ۱۳۸۲. لزوم رعایت نسبت متعادل مصرف کود های پتاسیمی و منیزیمی در تغذیه گیاهی. مجموعه مقالات تغذیه بهینه دانه های روغنی. صفحه۲۲ 
۷-صلاحی فراحی ، م. و م. ج. ملکوتی. ۱۳۷۹. بررسی تاثیر برخی عناصر غذایی بر عملکرد آفتاب گردان در گنبد کاووس. مجله علوم آب و خاک. ۱۲(۱۳). ۱۰۴-. ۹۳      
۸-طاهر،م.ن. ۱۳۷۹. بررسی اثر گوگرد و منیزیم بر عملکرد کمی و کیفی دو رقم آفتاب گردان .
پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه . ۱۳۵صفحه.                
۹-عرشی،ی. ۱۳۷۳. علوم و تکنولوژی آفتاب گردان . اداره کل پنبه و دانه های روغنی. ۷۱۹ صفحه.
۱۰-کوچکی،ع. و غ. ح. سرمد نیا.۱۳۸۲. فیزیولوژی گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. ۴۰۰ صفحه.     
۱۱-نور آبادی،ع.ر. ۱۳۸۳. بررسی تاثیر تاریخ کاشت و محلول پاشی عناصر ریز مغذیبر عملکرد و اجزاء عملکرد رقم آذر گل آفتاب گردان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول. ۱۰۶ صفحه.       
۱۲-ملکوتی،م. ج. و م. طهرانی. ۱۳۷۸. نقش ریز مغذی ها در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی(عناصر خرد با تاثیر کلان). انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. ۲۹۹ صفحه.     
 
منابع لاتین

۱. Ahmad, Q., M. A. Rana and S. U. H. Siddiqui. 1991. Sunflower seed yield as influenced by some agronomic and seed characters. Euphytica 56: 137-142
۲- Alessi, J., J. F. Power and D. C. Zimmerman. 1977. Sunflower yield and water use as influenced by planting date, population, and row spacing. J. 69: 465-469.
۳- Andria, R., F. Q. Chiaranda, V. Magliulo and M. Mori. 1995. Yield and soil water uptake of sunflower sown in spring and summer. Agron. J.87: 1122-1128.
۴- Harris, H. C., J. R. McWilliam and W. K. Mason. 1978. Influence of temperature on oil content and compostition of sunflower seed. Aust. J. AGRIC. Res. 24: 1203-1212.
۵- Johnson, B. J. and M. D. Jellum. 1972. Effect of planting data on sunflower yield, oil, and plant characteristics. Agron. J. 64: 747-748.
۶- Jones, O, R. 1984. Yield, water use efficiency, and oil concentration and quality sunflower grown in the Southern High Plains. Agron. J. 76: 229- 235.
۷- Keefer, G. D., J. E. McAllister, E. S. Uridge and B. W. Simpson. 1976. Time of planting effects on development, yield, and oil quality of irrigated sunflower. Aust. J. Exp. Agric. Anim. Husb. 16: 417-422.
۸- Majid, H. R. and A. A. Schneiter. 1987. Yield and quality of semidwarf and standard- height sunflower hybrids grown at five plant populations. Agron. J. 79: 681- 684.
 9-Marschner, H. and Cakmak, I. 1989. High light intensity enhances chlorosis in leaves of Zn,K and Mg deficient bean plants. J. Plant Physiol. 134: 308-315.
۱۰- Miller, B. C., E. S. Oplinger, R. Rand, J. Peters and G. Weis. 1984. Effect of planting date and population on sunflower performance. Agron. J. 76: 511- 515.
۱۱- Owen, D. F. 1983. Differential response of sunflower hybrids to planting date. Agron. J. 75: 259- 262.
۱۲- Roath, W. W. and J. F. Miller. 1982. Environmental effects on seed set in oilseed sunflower (Helianthus annuus L.). Can. J. Plant Sci. 62: 867- 873.
۱۳- Robinson, R. G. 1970. sunflower date of planting and chemical composition at various growth stages. Agron. J. 62: 665-666.
۱۴- Unger, P. W. and T. E. Thomson. 1982. Planting date effects on sunflower head and seed development. Agron. J. 74: 389- 395.
۱۵- Villalobos, F. J., A. J. Hall, J. T. Ritchie and F. Orgaz. 1996. OILCROP-SUN : Adevelopment, growth, and yield model of the sunflower crop. Agron. J. 88: 403- 415.