مکانیزاسیون سد

بخشی از فهرست مطالب پروژه مکانیزاسیون سد

مقدمه

جدول ۶ : فهرست چاههای موجود در شبکه ابیاری

جمع

ماه

تبخیر و تعرق پتانسیل

باران مؤثر(Re)

فصل چهارم

فصل پنجم : محاسبه تعداد ماشین الات مورد نیاز

ساعت     400 = 10 ×

برای کشیدن این گاو اهن ا ز۵ تراکتور ۱۱۰ اسب بخار استفاده می کنیم

ریسک :‌

با توجه به اینکه زمین را دو دفعه ریسک می زنیم پس نیاز به  4 = 2 × 2  عدد ریسک داریم

قدرت در موتور

نوع عملیات

جدول ۱۲ : ضرائب گیاهی ماهانه الگوی زراعی برای محصولات مختلف منطقه طرح

Mar

ماه

نوع محصول

Mar

ماه

نوع محصول

Mar

ماه

نوع محصول

Mar

ماه

نوع محصول

Mar

ماه

نوع محصول

Mar

درصد الگوی زراعی

ماه

نوع محصول

به نام خدا
مقدمه:
همانطور که می دانیم جمعیت جهان رو به رشد می باشد و نیاز به مواد غذایی و سایر نیازمندی های زندگی که به نحوی با محصولات کشاورزی وابستگی دارند افزایش یافته است. طبق امارهای صندوق جمعیت سازمان ملل متحد تا پایان سال ۲۰۵۰ میلادی جمعیت جهان به ۱۰ میلیارد نفر خواهد رسید و با توجه به این فرایند رشد جمعیت جهان تامین نیازهای غذایی این جمعیت جز با تکیه بر روش های پیشرفته کشاورزی و کشاورزی دقیق حاصل نمی گردد. به همین دلیل می باید پارامتر های افزایش و توسعه تولیدات کشاورزی را مورد بررسی قرار داد تا بتوان با بهره وری از کلیه مکانات ، سطح تولید را بالا برد.
امروزه کشوارهای صنعتی دنیا ، مانند امریکا از کلیه روشهای جدید در زمینه کشاورزی نظیر سیستم مکان یابی جهانی GPS  و سایر تکنولوژی های ماهواره ای کاشت محصولات کشاورزی میزان بهره وری از زمین های کشاورزی را به حداکثر ممکن رسانده اند. و در این بین چنانچه کشورهای توسعه نیافته و جهان سوم همانند ایران خود را به این تکنیک های جدید روز مجهز نسازند دچار مشکلات عدیده ای خواهند شد.
یکی از عوامل تولید بیشتر محصولات کشاورزی ازدیاد سطح زیر کشت است این عامل با تسطیح اراضی ناهموار ، احیای زمین های بایر ، احداث و ساخت سد ، ابگیر ها و اجرای طرحهای ابخیز داری برای ذخیره سازی نزولات جوی می تواند تا حدود زیادی در تولید محصولات زراعی و دامی موثر باشد. و این کار جز با کاربرد ماشین های کشاورزی میسر نخواهد بود.
در هر صورت توجه به مقوله کشاورزی و مکانیزاسیون کشاورزی می تواند ما را در شکوفایی بیشتر تولیدات کشاورزی کمک نماید که امید است در اینده نزدیک مسئولان امر کشاورزی به اهمیت ان پی برند…
پروژه حاضر طرح مکانیزه سد شهید یعقوبی است که جه دستیابی به تولید بیشتر و تامین نیازهای غذایی منطقه تهیه شده است. این پروژه بر اساس روش های جدید تولید و بهره گیری از مکانیزاسیون و مدیریت کشاورزی و تحلیل های مهندسی می باشد.
در این پروژه اقلیم شناسی منطقه وضعیت آب و هوایی الگوی کشت جدول زمانی و ماشین های کشاورزی و در نهایت محاسبه هزینه های مختلف طرح مورد بررسی قرار گرفته است.
جا دارد که در اینجا از زحمات راهنمایی های جناب آقای مهندس مدرس ?ضوی استاد محترم درس مکانیزاسیون کشاورزی ، مهندس مجتبی مجتبوی ریاست محترم سازمان آب منطقه ای خراسان ، مهندس ساسانیان مسئول پروژه سد شهید یعقوبی ، مهندس طاهری مسئول سازه های هیدرولیکی سازمان آب و … تشکر و قدردانی گردد. در پایان امید داریم که پروژه حاضر بتواند تا حدودی پاسخگوی مشکلات کشاورزی منطقه باشد. تنظیم کنندگان این طرح از راهنمایی تمامی دانشجویان و صاحب نظران امر ماشین های کشاورزی استقبال می کنند.
 موقعیت جغرافیایی و راه دسترسی به محل اراضی
اراضی مورد مطالعه و محدوده اجرای پروژه سد شهید یعقوبی در ناحیه مرکزی استان خراسان و در جنوب شرقی شهرستان تربت حیدریه قرار دارد. اراضی تحت پوشش شبکه آبیاری در مختصات جغرافیایی ۳۵ درجه و ۵ دقیقه تا ۳۵ درجه و ۱۰ دقیقه عرض شمالی و ۵۹ درجه و ۱۵ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۲۸ دقیقه طول جغرافیایی شرقی دارد و ارتفاع متوسط اراضی از سطح دریا حدود ۱۱۵۰ متر است.
روستاهای ملک آباد ، احمد آباد ، محمد آباد ، کت ، سنگان ، باسفر و عباس آبادفراموشان در داخل اراضی پایاب سد قرار داشته و جزء روستاهای حقابه بر رودخانه می باشند.
در نقشه شماره ۱ موقعیت کلی اراضی و شبکه آبیاری نسبت به محل سد و شهر تربت حیدریه نشان داده شده است. اراضی کشاورزی محدوده مطالعاتی ، در دو طرف مسیر طبیعی رودخانه کال سالار قرار دارند و دارای شیب جانبی به سمت این رودخانه می باشند. همچنین شیب عمومی منطقه حدود ۱۳ در هزار بوده و جهت کلی آن شمالی جنوبی است.
شرایط اقلیمی منطقه طرح:
بطور کلی رشد و عملکرد محصولات زراعی گیاهان خودرو در یک منطقه تابعی از کلیه خواص محیطی و اثر متقابل آنها می باشد. بنابر این خصوصیات جوی به شدت بر نوع موجودات زنده اعم از گیاهان و جانواران که می توانند در آن منطقه رشد نمایند تأثیر می گذارند. اقلیم و مجموعه عوامل محیطی در تعیین گونه و ارقام زراعی مناسب کشت هر منطقه و نیز در تعیین عملکرد حاصل از گیاهان نقش مهمی را بر عهده دارد. از مهمترین این عوامل می توان به درجه حرارت و میزان نوسانات آن در طی دوره رشد ، آب موجود در محیط رشد گیاه و رطوبت موجود در محیط رشد ریشه گیاه اشاره نمود.
ذیلاً به مهمترین عوامل اقلیمی در محل اراضی بطور مختصر اشاره شده است:
–    درجه حرارت:
با توجه به بررسی های انجام شده متوسط درجه حرارت سالانه در محل اراضی در حدود ۵/۱۵ درجه سانتی گراد است. متوسط درجه حرارت درطول دوره بارندگی منطقه حدود ۹ درجه سانتی گراد و در طول دوره فصل زراعی حدود ۱۹ درجه سانتی گراد برآورد شده است.
در بین ماههای مختلف سال دی ماه با متوسط ۲/۳ درجه سانتی گرادوتیرماه بامتوسط درجه حرارت ۸/۲۷ درجه سانتی گراد به ترتیب سردترین وگرمترین ماههای سال هستند.
بدین ترتیب می توان مشاهده کرد که فصل مرطوب منطقه با کاهش درجه حرارت همراه بوده و فصل زراعی خشک است. ازاینرو کشت و کار گیاهان زراعی تابستانه بدون آبیاری عملاً ناممکن است.
تعداد روزهای یخبندان در طول سال حدود ۹۵ روز می باشد که از اواخر آبان شروع شده و در حدود اواخر اسفند پایان می یابد بیشترین تعداد روزهای یخبندان در دی ماه مشاهده شده است. با توجه به این مطالب شروع فصل زراعی هر دوره آبیاری را می توان از اواخر اسفند ماه در نظر گرفت.
–    رطوبت نسبی:
میانگین رطوبت نسبی سالانه بر اساس اطلاعات موجود ایستگاه ملک آباد حدود ۵۰ درصد برآورد شده است. دوره مرطوب سال ازحدودمهرماه تااواخر فروردین ماه ادامه دارد. در این دوره متوسط رطوبت نسبی ماهانه بین ۶۰ تا ۷۰ درصد می باشد. در ماههای خشک سال متوسط رطوبت نسبی حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد است. متوسط حداکثر رطوبت نسبی ماهانه حدود ۸۰ درصد و متوسط حداقل رطوبت حدود ۳۰ درصد می باشد.
–    سرعت وزش باد:
حرکت هوا یا وزش باد از جنبه های مختلف تنش مکانیکی بر بافت های نگهدارنده و استحکامی گیاه و همچنین تغییر میکروکلیمای سطح اندام سبزینه دار که محل خروج بخار آب از گیاه می باشند اهمیت دارد. نوع اول که غالباً در سرعت های زیاد باد اتفاق می افتد باعث شکنندگی ساقه ، ورس ، ریزش دانه و اندامهای اقتصادی گیاه و در نهایت موجب از بین رفتن گیاه می شود. تاثیر نوع دوم وزش باد باعث افزایش نیاز آبی گیاه می شود. بنحوی که در محاسبه تبخیر و تعرق پتانسیل نیز دخالت داده می شود.
بطور کلی جهت جریان باد غالب در منطقه تربت حیدریه در ماههای نوامبر و دسامبر ، جنوبی و در ماه فوریه شمالی و در بقیه ماههای سال ، شمال شرقی می باشد. قسمت اعظم باد در فصول بهار و تابستان می وزد و در فصل پائیز و زمستان درصد بادهای آرام زیاد می باشد. برای تعیین سرعت باد از آمار ایستگاه تربت حیدریه استفاده شده که نتایج بشرح جدول ۱ می باشد. با توجه به جدول سرعت متوسط سالانه وزش باد در منطقه برابر ۹/۱ متر در ثانیه است که در ماههای مختلف سال تغییر زیادی در آن مشاهده نمی شود.
–    بارندگی:
بهترین عاملی که بطور مستقیم در تامین نیاز آبی گیاهان دخالت دارد بارندگی می باشد نزولات جوی در محل اراضی کشاورزی عمدتاً شامل باران است. اراضی پایاب رودخانه کال سالار و سد شهید یعقوبی دارای اقلیم خشک و سرد می باشد. زمستان های نسبتاً سرد و همراه با بارندگی و تابستان های گرم و خشک از خصوصیات بارزاقلیمی این منطقه است. متوسط بارندگی سالانه دراراضی دشت حدود ۲۶۰ میلی متر در سال برآورد شده است که بخش اعظم آن در زمستان نازل می شود.
سهم بارش زمستانه از کل سال در این منطقه کمی بیش از ۵۰ درصد است و حدود ۴۵ درصد از بارندگی نیز در فصول پاییز و بهار روی می دهد. فصل بارندگی و مرطوب منطقه از حدود اواخر آبانماه شروع شده و در اوایل خرداد ماه بارندگی پایان می یابد. مقدار بارندگی در فصل تابستان بسیار ناچیز است. دوره بارندگی منطقه همزمان با کاهش نسبتاً زیاد درجه حرارت است که عملاً عملیات زراعی را متوقف کرده و رشد گیاهان را با مشکل مواجه می سازد.
به این دلیل می توان گفت که بارش های جوی در منطقه بجز در مورد غلات و مراحل اولیه رشد برخی گیاهان صیفی نقش عمده ای در تامین آب مورد نیاز گیاهان ایفا نمی کند.
–    تبخیر و تعرق:
متوسط مقدار سالانه تبخیر و تعرق پتانسیل در اراضی دشت معادل ۱۵۲۳ میلی متر برآورد گردیده است. مقدار ماهانه تبخیر و تعرق پتانسیل بین حداقل ۳۵ میلی متر در ماه آذر تا حداکثر ۲۴۲ میلی متر در ماه تیر متغیر است. در جدول ۱ خلاصه پارامتر های اقلیمی منطقه بر اساس داده های ایستگاه ملک آباد تربت حیدریه فهرست و ارائه شده است.
 
 

–    ساعت آفتابی:
با توجه به اینکه خورشید منبع اصلی انرژی جهت انجام کلیه اعمال حیاتی می باشد این عامل از لحاظ تولید مواد گیاهی مهمترین نقش را در ادامه حیات دارد. در واقع کشاورزی و مدیریتی که برای تولید محصولات زراعی اعمال می گردد در راستای استفاده بهتر و بیشتر از این انرژی است.
وجود نور با شدت زیاد در عرض های جغرافیایی مناطق مختلف ایران و از جمله محدوده مورد مطالعه سد شهید یعقوبی ضرورت تامین مورد نیاز برای رشد تولید گیاهان است که در حال حاضر محدود کننده ترین عامل رشدی در منطقه می باشد. شکل ۲ تغییرات ساعت آفتابی واقعی به حداکثر ساعت آفتابی ممکنه ( ) را در عرض جغرافیایی منطقه را نشان می دهد.
 
 
 بررسی روند رشد جمعیت در محدوده سد شهید یعقوبی
چنانچه می دانیم پیش بینی جمعیت شهری و روستایی در شرایط متحول کنونی امری بس دشوار است. زیرا از یک سو فقر اطلاعات اماری از اوضاع اقتصادی اجتماعی ، مهاجرت ها و وقایع حیاتی (موالید و مرگ و میر) شناخت آماری وضع موجود را دشوار نموده و از سوی دیگر روند گذشته جمعیت دچار تغییرات اساسی شده است. لذا در برسی حاضر سعی شده که آمار کارشناسانه بر مبنای شناخت پتانسیل های رشد اقتصادی اجتماعی شهر و روستا در مناطق مورد مطالعه جمعیت آینده ، پیش بینی گردد.
جمعیت شهر تربت حیدریه در سالهای ۵۵-۵۴-۱۳۳۵ و همچنین سال ۱۳۶۰ بشرح جدول شماره ۳ می باشد. آخرین آمار دریافت شده از بانک استان جمعیت شهر تربت حیدریه را در سال ۱۳۶۳ حدود ۶۷۲۴۲ نفر نشان می دهد ولذا نرخ رشد در فاصله سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۳ نزدیک ۶۷/۵ درصد بوده است. بطوریکه ملاحظه می گردد افزایش جمعیت شهر تربت حیدریه در سال های اخیر از روند بالایی برخوردار بوده است.
 که از جمله مهمترین دلائل آن را می توان فقر شدید و عدم سرمایه گذاری در فعالیت های اشتغال زا و کمبود آن در مناطق روستایی و گسترش بسیاری از رشته های شغلی کاذب (دست فروشی و …) در مناطق شهری (نزدیک تر ین آن تربت حیدریه می باشد) نام برد.
پیش بینی جمعیت شهر تربت حیدریه:
پیش بینی جمعیت شهر تربت حیدریه در حالتی که دولت در انجام برنامه های توسعه و عمران روستایی با موفقیت همراه بوده و امکانات بهداشتی ، خدماتی و آموزشی روستاها متناسب با افزایش جمعیت روستایی توسعه یابد و از طرفی هماهنگ با این وضع نرخ رشد جمعیت و توسعه امکانات شهری از روند آهسته و ملایمی برخوردار باشد تا سال ۱۳۸۳ در مقاطع زمانی ۵ ساله به شرح جدول شماره ۴ نشان داده شده است.
جمعیت روستایی منطقه تربت حیدریه
بررسی های اولیه روی جمعیت کل کشور نشان می دهد که بمدت ۲۰ سال (۱۳۳۵ تا ۱۳۵۵) جمعیت روستایی از ۶۹ درصد در سال ۱۳۳۵ به ۵۳ درصد در سال ۱۳۵۵ تقلیل پیدا کرده است. که بنظر می رسد این روند در سالهای پس از پیروزی انقلاب هماهنگ با تحولات ناشی از آن سریعتر شده ، بنحویکه در بسیاری از استانها جمعیت شهری بر روستایی فزونی یافته است.
استان خراسان از این تحول دور نمانده ، بطوریکه جمعیت روستایی آن از ۲/۷۱% در سال ۱۳۴۵ به ۹/۶۱% در سال ۱۳۵۵ تقلیل یافته است.
از آنجائیکه فقر و محرومیت شدید روستاها از یکطرف و جاذبه های جمعیتی شهر ها از طرف دیگر از انگیزه های اصلی مهاجرت روستائیان می باشد ، چنین تصور می شود که روند فوق همچنان ادامه یابد. بدیهی است چنین وضعی بر کلیه روستاهای استان حاکم نمی باشد ، به نحوی که تعدد اندکی از روستا ها با توجه به برتری نسبی وضع آب و خاک نه تنها مهاجر فرست نبوده بلکه تحت تاثیر عوامل خاصی حکایت از مهاجر پذیری مختصری می نماید.
از این جمله اند تعدای از روستاهای مناطق مورد مطالعه که بعلت قرار گرفتن در مسیر رودخانه کال سالار و همچنین توسعه نسبی عمران روستایی در سال های اخیر بعضاً مهاجر پذیری اندکی داشته اند. محاسبات پیش بینی جمعیت روستایی با توجه به ملاحظات فوق ، پتانسیل های اقتصادی مناطق مورد مطالعه و روند گذشته مهاجرت انجام گرفته است.
 مضافاً بر اینکه بر طبق سیاست های کلی دولت در جهت توسعه و عمران مناطق روستایی (که طبعاً موجب کاهش مهاجرت خواهد شد) دو فرض متفاوت در نظر گرفته شده است که این مهندسین با توجه به آنچه که در بالا ذکر شد فرض دوم را که حاکی از جمعیت بیشتری است برای آینده جمعیت مناطق روستایی منطقی تر تشخیص می دهد (جدول شماره ۵).

منابع آب موجود در منطقه:
جمع آوری داده های مربوط به منابع آب موجو سطحی و زیر زمینی اراضی واقع در محدوده طرح با هدف تعیین مقدار و زمان آب در دسترس زارعین انجام گرفته است. بدین منظور ابتدا اراضی حقابه بر واقع در محدوده طرح شناسایی شده و سپس بر اساس تقاضای تامین آب مازاد بر حقابه بری در روستاهای مذکور محدوده اراضی تحت پوشش شبکه انتخاب گردیده اند.
از مجموعه مطالعات ، بررسی ها و اطلاعات جمع آوری شده در مورد اراضی حقابه بر ، مالکیت ها ، منابع آب زیر زمینی و پراکندگی اراضی متقاضی تامین آب از شبکه آبیاری ۶۲۰۰ هکتار از اراضی دشت پایاب به منظور اجرای طرح در نظر گرفته شده اند. این اراضی در دو طرف رودخانه کال سالار قرار دارند.
اراضی تحت پوشش شبکه در ساحل راست رودخانه ۵۰۳۰ هکتار مساحت داشته و ۴۰۳۰ هکتار از این اراضی متعلق به خرده مالکین روستا های ملک آباد ، احمد آباد و محمد آباد بوده و شرکت کشت و صنعت آستان قدس رضوی نیز متقاضی تامین آب مورد نیاز ۱۰۰۰ هکتار از اراضی خود در این محدوده می باشد. اراضی تحت پوشش شبکه در ساحل چپ رودخانه ۱۱۷۰ هکتار وسعت داشته و اراضی حقابه بر روستای سنگان در بالادست جاده خواف-تربت حیدریه را در بر می گیرد.
اراضی کشاورزی روستاهای کت در ساحل راست و عمیدی ، باسفر ، نصر آباد ، جنت آباد در ساحل چپ جزء‌ اراضی حقابه بر رودخانه هستند که حقابه آنها در نزدیکترین نقطه ممکن به انهار سنتی آنان از شبکه آبیاری تامین خواهد شد.
محدودیت منابع آب در دسترس یکی از عوامل اصلی عدم توسعه و بهبود شرایط کشاورزی در منطقه می باشد. در شرایط حاضر کشاورزی بر اساس امکان استفاده حداکثر از منابع آب شامل بارندگی ، آبهای سطحی و آب زیرزمینی پایه ریزی شده است.
 محدود بودن منابع آب سطحی و زیر زمینی سبب شده است که بخش عمده ای از اراضی بصورت کشت دیم مورد استفاده قرار گیرند.
 توزیع زمانی بارندگی و محدود بودن بارندگی به فصول زمستان و بهار نیز سبب شده است که اراضی دیم منطقه عمدتاً تحت کشت غلات قرار گیرند. کشت آبی محصولات زراعی نیز بر پایه استفاده از جریان طبیعی رودخانه و منابع آب زیر زمینی استوار می باشد.
رودخانه کال سالار دارای آورد متوسط ۵/۴۵ میلیون متر مکعب در سال می باشد. تغییرات سالانه و ماهانه آورد رودخانه نسبتاً شدید است. حداقل و حداکثر دبی مشاهده شده در دوره آماری حدود ۲۲ تا ۶۲ میلیون متر مکعب می باشد. تغییرات ماهانه دبی رودخانه نیز بین ۴/۰ متر مکعب در ماه مرداد تا حداکثر ۷/۲ متر مکعب در ماه اسفند می باشد.
مهمترین منبع تامین آبهای سطحی منطقه رودخانه مذبور می باشد. انحراف آب رودخانه کال سالار بصورت ابتدائی انجام گرفته و آب پس از انحراف توسط انهار سنتی موجود در سراسر دشت توزیع می گردد. انهار سنتی موجود طول زیادی داشته و از ابعاد هیدرولیکی و ساختمان صحیح فنی پیروی نمی نمایند. لذا دارای راندمان کمی بوده و تلفات آب در آنها نسبتاً زیاد است. شدت سیلاب های بهاره ، تخریب آبگیرهای موقت و نیاز به لایروبی مکرر انهار سنتی از دیگر مشکلات استفاده از آب سطحی رودخانه      می باشند.
منابع آب زیر زمینی منطقه ، چاههای عمیق هستند. در محدوده تحت پوشش شبکه تعداد ۱۳ حلقه چاه وجود دارد که ۲ حلقه چاه آن مربوط به روستای سنگان در ساحل شرقی رودخانه و ۱۱ حلقه دیگر مربوط به ساحل غربی رودخانه می باشند. آب استحصالی از این چاه ها بصورت تلفیق با شبکه آبیاری در نظر گرفته شده است. چاههای موجود در مزرعه نمونه آستان قدس رضوی و همچنین چاههای روستای کت در این شبکه در نظر گرفته نشده اند. در جدول ۶ اسامی و میزان دبی تعدادی از چاههایی که در اراضی تحت پوشش شبکه قرار دارند ارائه گردیده است.
 
جدول ۶ : فهرست چاههای موجود در شبکه آبیاری
ردیف     نام چاه     دبی    1/S
۱    چاه شماره ۱ ملک آباد    40
۲    چاه شماره ۹ ملک آباد    45
۳    چاه شماره ۱ احمد آباد    70
۴    چاه شماره ۲ احمد آباد    65
۵    چاه شماره ۴ احمد آباد    60
۶    چاه شماره ۵ احمد آباد    65
۷    چاه شماره ۷ احمد آباد    35
۸    چاه کشاورزی احمد آباد    75
۹    چاه شماره ۱ محمد آباد    85
۱۰    چاه شماره ۲ محمد آباد    45
۱۱    چاه شماره ۳ محمد آباد    45
۱۲    چاه شماره ۵ سنگان    45
۱۳    چاه پایین روستای سنگان    40
جمع    715

میزان آب استحصال از چاههای مذکور با توجه به دوره کارکرد سالانه موتور پمپ ها و تعداد ساعات کار در شبانه روز تغییر می نماید. در هر حال بررسی های انجام شده نشان می دهد ساعت کار مجاز قید شده در پروانه های بهره برداری از چاهها معادل ۳۵۰۰ ساعت در سال می باشد. با اینحال زارعین بطور معمول حدود ۳۰۰ روز از سال از پمپ ها بهره برداری کرده و بطور متوسط ۲۲ ساعت در روز پمپ ها مشغول بکار می- باشند.
با توجه به مطالب فوق و دبی چاههای محدوده طرح میزان آب قابل برداشت از چاههای عمیق واقع در محدوده شبکه ، معادل ۵/۱۱ میلیون متر مکعب در سال می- باشد.
بررسی های انجام شده نشان می دهد که از ۶۳۰۰ هکتار اراضی تحت پوشش شبکه ۱۰۰۰ هکتار متعلق به مزرعه نمونه آستان قدس رضوی است که در حال حاضر به واسطه عدم تامین آب کافی تحت کشت قرار ندارند. اراضی باقیمانده که سطحی معادل ۵۳۰۰ هکتار را تشکیل می دهد ، از دو منبع آب سطحی و زیر زمینی آبیاری می شوند.
میزان حقابه اراضی مذکور از رودخانه معادل ۵/۸ میلیون متر مکعب بر آورد شده است که با در نظر گرفتن ۵/۱۱ میلیون متر مکعب آب استحصالی از چاهها جمع کل آب قابل دسترس زارعین معادل ۲۰ میلیون متر مکعب در سال می باشد. بدین ترتیب بنظر می رسد که سهم متوسط هر هکتار از اراضی حدود ۳۸۰۰ متر مکعب در سال خواهد بود.
بنابر این می توان گفت که با وجود مناسب بودن کیفیت اراضی دشت پایاب ، بدلیل کمبود آب و توزیع زمانی نامناسب دسترسی به آن کشت محصولات پردرآمد در منطقه رشد کافی نداشته و محصولات زراعی موجود با کمبود آب نسبتاً شدیدی نیز مواجه هستند.
غالبیت کشت غلات در منطقه و ناچیز بودن سطوح زیر کشت محصولات تابستانه و صیفی جات مؤید این نظر می باشد.
منابع خاک
مطالعات خاکشناسی نیمه تفصیلی در محدوده طرح توسط موسسه تحقیقات خاک و آب در سطحی معادل ۶۲۰۰ هکتار انجام شده است. اراضی مطالعه شده بخشی از اراضی روستاهای ملک آباد ، احمد آباد ، محمد آباد ، سنگان ، باسفر و اراضی متعلق به مزرعه نمونه آستان قدس رضوی را در بر می گیرد.
بخش هایی از اراضی واقع در محدوده شبکه آبیاری نیز در داخل اراضی مطالعه شده قرار نمی گیرند. با این حال مشاهدات صحرایی و نتایج مطالعات خاکشناسی نشان می دهند که تغییرات کیفی خاکهای دشت مورد مطالعه چندان قابل توجه نبوده و اراضی واقع در شبکه که در مطالعات خاکشناسی منظور نشده اند تقریباً کیفیتی مشابه با سایر اراضی دارا می باشند. نقشه شماره ۳ محدوده مورد مطالعه خاکشناسی را نشان می دهد.
مشروح نتایج بدست آمده از مطالعات خاکشناسی بهمراه نقشه تعیین استعداد اراضی از نظر کشاورزی و آبیاری در نشریه شماره ۳۷ موسسه تحقیقات خاک و آب موجود می باشد. در هر حال به منظور آشنایی با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاکهای دشت خلاصه ای از نتایج مطالعات مذبور بشرح زیر ارائه گردیده اند.
لازم به ذکر است که اراضی تحت کلاس II A به وسعت ۱۱۰۰ هکتار ، بخشی از اراضی تحت کلاس II AT  در زیر دست جاده خواف در ساحل چپ و بخشی از اراضی تحت کلاس II S  در ساحل راست در محدوده شبکه آبیاری قرار نمی گیرند.
 
 
طبقه بندی اراضی به منظور تعیین ارزش و استعداد اراضی از نظر آبیاری و کشاورزی و تعیین محدودیت های آن بر اساس راهنمای طبقه بندی اراضی ایران انجام گردیده است.
در این روش عواملی از قبیل: قابلیت نفوذ ، بافت خاک سطحی ، عمق موثر خاک ، میزان شوری و قلیائیت و همچنین شیب و پستی و بلندی ، فرسایش ، سطح آب زیرزمینی و آب ایستادگی در نظر گرفته شده و در این طبقه بندی اراضی به ۶ کلاس تقسیم می شوند:
اراضی کلاس یک تا سه ، مناسب برای زراعت های آبی و اراضی کلاس چهار در شرایط بخصوصی مناسب آبیاری و زراعت بوده و اراضی کلاس پنج اراضی هستند که در وضعیت فعلی ، قابلیت کشت آنها تعیین نشده است و برای آبیاری دارای محدودیت های زیادی می باشد و اراضی کلاس شش که به هیچ وجه قابل آبیاری و کشاورزی نیستند.
به استثنای اراضی درجه یک که هیچگونه اشکال و محدودیت زراعی ندارد ، دیگر کلاسها بسته به نوع محدودیتی که دارا می باشند به چند تحت کلاس طبقه بندی می شوند که علائم هر یک به شرح زیر است:
A- معرف محدودیت خإک از نظر شوری و قلیائیت.
S- معرف محدودیت خاک از قبیل : قابلیت نفوذ ، بافت خاک سطحی ، میزان سنگریزه در سطح و عمق خاک ، عمق موثر خاک.
T – معرف محدودیت خاک از نظر وضع پستی و بلندی ، شیب و فرسایش.
 -Wمعرف محدودیت خاک از نظر وضع زهکشی ، سیل گیری ، آب ایستادگی و سطح آب زیرزمینی.
خصوصیات کلاسها و تحت کلاسهای اراضی مورد مطالعه باین شرح است:
اراضی درجه I : اراضی قابل کشت و مرغوب بدون هیچگونه محدودیت و اشکال برای زراعت های آبی است. مساحت آن ۱۷۰۰ هکتار و ۲۷ درصد کل اراضی مطالعه شده است.
اراضی درجه II : اراضی قابل کشت و مناسب برای آبیاری با کمی اشکال و محدودیت جهت زراعت آبی است. این اراضی برای آبیاری و کشاورزی مناسب ولی بعلت داشتن محدودیت های کم ، ارزش زراعی و بازدهی محصول آنها در شرایط مساوی کمتر از اذاضی درجه I می باشد. مساحت آن ۴۵۰۰ هکتار و ۷۳ درصد کل اراضی می باشد.
تحت کلاسهای این اراضی عبارتند از:
II A : اراضی کمی شور که قابلیت هدایت الکتریکی آن ۴-۸ میلی موس بر سانتی متر است که کمی قلیائی نیز می باشد. مساحت آن ۱۱۰۰ هکتار و ۱۸ درصد کل اراضی می باشد.
II S : اراضی با عمق متوسط (عمق خاک ۸۰-۵۰ سانتی متر) که مساحت آن ۲۶۰۰ هکتار و ۴۲ درصد کل اراضی است.
II AT : اراضی کمی شور که قابلیت هدایت الکتریکی آن ۴-۸ میلی موس بر سانتی متر و کمی قلیایی با شیب و پستی و بلندی کم می باشد. مساحت آن ۸۰۰ هکتار و ۱۳ درصد کل اراضی می باشد. دسته بندی اراضی منطقه بر اساس خاک در جدول ۷ آمده است.
جدول ۷: دسته بندی اراضی منطقه بر اساس کلاس خاک
شرح     هکتار    کلاس و تحت کلاس    شماره
اراضی با قابلیت نفوذ متوسط و بافت خاک سطحی متوسط که شیب کلی آن ملایم (۲-۰ درصد) و بدون پستی و بلندی و فرسایش است.    1700    I    1
اراضی با قابلیت نفوذ متوسط و بافت خاک سطحی متوسط که شیب کلی آن ملایم (۲-۰ درصد) و بدون پستی و بلندی و فرسایش است.    1100    II A    2
اراضی با قابلیت نفوذ و بافت خاک سطحی متوسط که دارای عمق خاک متوسط (بین ۸۰-۵۰ سانتی متر) است. شیب کلی آن ملایم (۲-۰ درصد) و بدون پستی و بلندی و فرسایش است.    2600    IIS    3
اراضی با قابلیت نفوذ و بافت خاک سطحی متوسط که کمی شور و قلیایی بوده و شیب کلی آن (۵-۲ درصد) و شیب جانبی ملایم و بدون پستی و بلندی و فرسایش است.    800    II AT    4
جمع    6200       

دلایل انتخاب محصولات:
الف) گندم و جو
گندم محصولی استراتژیک و یکی از مهمترین منابع تأمین مواد غذایی در ایران به شمار می آید.
جو نیز گرچه بصورت مستقیم مورد تغذیه افراد قرار نمی گیرد ولی یکی از منابع مهم علوفه ای برای دام بوده و در تولید پروتئین حیوانی و لبنیات نقش عمده ای دارد.
نیاز آبی گندم و جو تا حد زیادی با رژیم آبی رودخانه انطباق دارد این مسأله باعث خواهد شد همزمان با آورد رودخانه آب ذخیره شده در سد نیز به مصرف برسد و لذا نیاز به ذخیره آب زیاد در پشت سد نبوده و در نتیجه ارتفاع سد کاهش یافته و پی آمد آن هزینه های احداث سد نیز تقلیل می یابد.
با توجه به فصل رشد گندم و جو نیاز آبی آنها نسبت به محصولات بهاره کمتر است این امر موجب افزایش سطح زیر کشت آنها با توجه به رژیم آبی رودخانه شده و از طرف دیگر درآمد حاصل از مصرف هر واحد آب افزایش خواهد یافت.
-عدم نیاز به مراقبت ویژه و تحمل زیاد آنها به تنش های محیطی از جمله درجه حرارت و شوری آب.
-آشنایی کشاورزان به تکنیک های تولید: در حال حاضر کشت این محصولات در منطقه رایج بوده و کشت آنها از سابقه طولانی برخوردار است.
-علاوه بر تولید محصول دانه (به عنوان محصول اصلی) در حد زیادی نیز کاه تولید می نماید که می تواند برای تغذیه دام موجود در منطقه استفاده شود.
با توجه به ویژگی خاص که در محصول دانه گندم وجود دارد آنان را می توان با حداقل امکانات در مدت زیادی نگهداری نمود. بدون آنکه خطر فساد محصول وجود داشته باشد.
ب) پنبه:
پنبه یکی از محصولات استراتژیک و مورد حمایت از سوی دول جمهوری اسلامی است و علاوه بر اینکه در هنگام کشت موجب اشتغال در منطقه می شود در بخش صنعت نیز نقش مهمی در اشتغال و فعالیت کارخانجات نساجی دارد.
پنبه محصولی دومنظور است. و علاوه بر الیاف ، دانه آن نیز ماده اولیه کارخانجات روغن کشی است و لذا از این جنبه نیز اهمیت اقتصادی مهمی در سطح کشور دارد.
پنبه محصول وجینی است و لذا در هنگام داشت آن به دلیل کنترل علف های هرز در مراحل رشد آن جمعیت این گیاهان کاهش خواهد یافت.
آشنایی نسبی کشاورزان با نحوه کاشت ، داشت و برداشت آن بطوری که کاشت این محصول نیز از قدمت زیادی در منطقه برخوردار است.
مقاومت خاص پنبه به شوری آب و خاک: بطوری که این محصول قادر است تا ۷.۷ EC  میلی موس بر سانتی متر را در محیط خاک تحمل نماید.
ج) یونجه:
یونجه از مهمرین گیاهان علوفه ای با کیفیت عالی است. و با کشت محصول در اکوسیستم زراعی ارزش افزوده قابل توجهی از سوی تولیدات دامی و همچنین بهبود کیفیت خاک زراعی حاصل خواهد شد.
یونجه از گیاهان بومی ایران بوده و دامنه سازگاری آن از نظر شرایط آب و هوایی بسیار وسیع است. و حتی قادر است دوره های کوتاه خشکی را نیز بخوبی تحمل نماید.
یونجه از جمله گیاهان علوفه ای است که محصول آن از نظر کمی کیفی قابل توجه است. و با توجه به نیاز علوفه ای که در منطقه وجود دارد ضرورت کشت آن در منطقه طرح احساس می شود.
رشد یونجه در اراضی زیر کشت آن باعث حاصلخیزی خاک از طریق تثبیت ازت و گذاشت بقایای زیاد و مواد آلی در خاک می شود.
یونجه گیاهی چند ساله است و در هر سال نیز چندین مرتبه برداشت می شود و با توجه به سایه اندازی که دارد می تواند با علف های هرز سمج رقابت نماید و جمعیت آنها را کاهش دهد.
کشت یونجه در منطقه از قدیم الایام رواج داشته و هم اکنون نیز بخش زیادی از نیاز علوفه ای منطقه را تامین می نماید.
د) نخود:
نخود گیاهی است یکساله به ارتفاع ۲۰ الی ۶۰ سانتی

بخشی از منابع و مراجع پروژه مکانیزاسیون سد:
۱ شفیعی ، سید احمد () اصول ماشین های کشاورزی ، دانشگاه تهران ، تهران
۲ شفیعی ، سید احمد () ماشین های خاکورزی ، نشر دانشگاهی تهران.
۳ بهروزی لار ، منصور () مدیریت تراکتور و ماشین های کشاورزی ، دانشگاه تهران ، تهران.
۴ کوچکی ، عوض () فیزیولوژی گیاهان زراعی ، جهاد دانشگاهی مشهد.
۵ کوچکی ، عوض () زراعت در مناطق خشک و نیمه خشک جهاد دانشگاهی مشهد.
۶ مجموعه اطلاعات کشاورزی (آب و خاک و زراعت) ،() سازمان ترویج کشاورزی وزارت کشاورزی.
۷ مدرس رضوی ، مجتبی () جزوه درس مکانیزاسیون کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.
۸ خزاعی ،‌حمید رضا () جزوه درسی زراعت غلات ، دانشگاه فردوسی مشهد.
۹ علی زاده ، امین () آبیاری در زمین های کوچک جهاد دانشگاهی مشهد.
۱۰ منصوری راد ، داوود () تراکتور و ماشین های کشاورزی (ج ۱و۲). دانشگاه بوعلی سینا ، همدان.
۱۱ کوچکی ، عوض () تولید محصولات زراعی جهاد دانشگاهی ، مشهد.
۱۲ سلطانی ، غلامرضا – نجغی ، بهروز (۱۳۷۳) اقتصاد کشاورزی ، نشر دانشگاهی ، تهران.
۱۳. Bowers.W.1976,Mechinery Management. Fundamental Machinery operation , U.S.A
۱۴.Hunt ,D.(1973) Farm and machinery management, 6th edition lowa state university press U.S.A.
۱۵. http://www.ces.purdue.edu