مقاله طراحی و تبیین الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله طراحی و تبیین الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک دارای ۳۳۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله طراحی و تبیین الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله طراحی و تبیین الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله طراحی و تبیین الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک :

طراحی و تبیین الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک
(مطالعه موردی لجستیک نظامی)

۱-۱- مقدمه
هر سازمانی برای انجام مأموریت اصلی و رسیدن به اهداف مورد نظر باید از تدارکات و پشتیبانی عملیاتی مناسب برخوردار باشد و همه احتیاجات واحدهای عملیاتی خود را برآورده کند تا این واحدها بتوانند به نحو مناسب و قابل قبولی به اجرای وظایف و مأموریت محوله بپردازد. براین اساس، کیفیت تدارک‌رسانی و پشتیبانی از عملیات اصلی، نقش بسیار مهمی در دسترسی به هدف دارد و هر گونه ضعف و ترقی در این زمینه، اثرات خود را بر میزان انجام فعالیت‌ها و مأموریت‌های واحدهای عملیاتی باقی می‌گذارد. امروزه آماد‌ر‌سانی و پشتیبانی قوی برای شروع و ادامه مأموریت‌های واحدهای عملیاتی، به عنوان یکی از مباحث اساسی سازمان‌های نظامی مطرح است، با توجه به رشد فناوری، تدارک سازمان‌های نظامی در این زمینه، عامل مهمی در رشد و بهبود آنها به شمار می‌آید. عملیات پشتیبانی و آماد‌رسانی، ابعاد و دامنه وسیعی دارد که با توجه به گستردگی کمی و کیفی سازمان‌ها نظامی، به ابعاد و اجزای آن افزوده می‌شود. این عملیات شامل؛ برآورد و تأمین اقلام، حمل‌ونقل و انبارداری، توزیع مناسب اقلام و خدمات به واحدهای نیازمند، نگهداری و تعمیرات وسایل و تأسیسات، کنترل کمیت و کیفیت کالاها، خدمات پس از تحویل می‌باشد که این اقدمات باید به طور منظم و هماهنگ در سازمان انجام گیرد تا عملیات پشتیبانی، اثربخشی بیشتری داشته باشد (مشبکی، ۱۳۷۷: ۷۹).
می‌جر فردریک گادفری (۲۰۰۳) در کتاب لجستیک نظامی خود می‌نویسد؛
((لجستیک خوب به تنهایی نمی‌تواند باعث پیروزی در جنگ شود، اما لجستیک به تنهایی باعث شکست در جنگ خواهد شد))
یک سازمان نظامی باید همانقدر به لجستیک خود توجه کند که به سیستم‌های تسلیحاتی و جنگ‌افزارهایش توجه می‌کنند، جنرال آرتری‌مولر (۱۹۷۳) می‌گوید: «لجستیک و جنگ‌افزار به مانند دو بازوان یک سرباز هستند،هیچ سربازی نمی‌تواند با یک دست بجنگد» (استانسکی، ۱۳۸۳: ۳ )
هنگامی سازمان‌ها تلاش کردند هزینه‌های لجستیکی خود را کاهش دهند. مطالعه اولیه آنها بر نقش‌های تفکیکی مانند مکان‌یابی، تدارک، کنترل موجودی، انبارداری و حمل‌ونقل معطوف شد. اما به زودی روشن شد که بهترین رویکرد، رویکرد جامع‌نگر است. یعنی کلیه فرآیندهای مرتبط از تأمین تا عرضه کالا و یا خدمات مشتری مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. مؤسسه لجستیک (۱۹۹۸)، لجستیک را چنین تعریف می‌نماید:
((لجستیک عبارت است از مکان‌یابی منابع براساس زمان یا مدیریت استراتژیک کل زنجیره تامین جامع؛)) زنجیره تامین، توالی رخدادهایی است که هدف آن رضایت مشتری می‌باشد. این رخدادها می‌تواند شامل؛ تدارک، ساخت، توزیع و بازیافت ضایعات همراه با حمل‌ونقل پیوسته، انبارداری و فناوری اطلاعات باشد”.
با چنین تعریف گسترده‌ای، لجستیک به طور ذاتی با دیگر عملیات‌ها پیوند می‌خورد و تقریباً چه بسا هر نقشی در درون سازمان را شامل شود و یا حداقل بر آنها تأثیر می‌گذارد و با فرآیندی که کانون توجه بسیاری از سازمان‌هایی است که خود را با آن تطبیق داده‌اند، پیوند تنگاتنگی دارد. آنها دیگر خود را به عنوان تأمین کننده محصولات نمی‌دانند، بلکه با استفاده از این فرآیند، خود را مسئول تأمین نیازهای مشتری می‌دانند.
تازه‌ترین مرحله یکپارچگی لجستیک، «پاسخ سریع » می‌باشد که در قالب «پاسخ کارا یا اثربخش به مشتری » کامل شده است.
همانطورکه هوت‌سین سان (بنا به نقل از اسولیوان ، ۱۹۹۷) می‌گوید، «پاسخ کارا به مشتری» به معنی برخورد با خواست مشتری به نحو بهتر، سریع‌تر و با حداقل قیمت می‌باشد. و می‌افزاید که «آیا کسی هست که با آرزوی باقی ماندن در صحنه تجارت، که نباید سخت تلاش کند و معتقد باشد که سازمان او برای پاسخگویی به خواست‌های مشتری، برای ارائه محصولات و خدمات خود به گونه‌ای بهتر، سریع‌تر و با حداقل قیمت کوشش نکند؟» (واترز، ۱۳۸۴: ۹-۱۱)
یکی از مشخصه‌های اصلی یک سیستم لجستیکی نظامی، پویایی آن است. ویلم ردموند (۲۰۰۴) در کتابش به نام «مدیریت استراتژیک لجستیک در نیروهای مسلح مدرن» به این مشخصه سیستم لجستیک نظامی اشاره کرده و می‌گوید:
«نمی‌توان سیستم لجستیک را به عنوان یک ماهیت ایستا در نظر گرفت. کارکردها، فعالیت‌ها و وظایف آن در چرخه پویایی کار می‌کنند که توقفی بر آن قابل تصویر نیست. مهمترین عامل موفقیت سیستم‌های برتر لجستیکی این است که هرگز تکاملشان توقف ندارد و در هر زمان پیشرفت و بهبود در همه سطوح را ادامه می‌دهند» (ردموند، ۱۳۸۳: ۱۱۵).
محیط عملیاتی و اجرایی لجستیک تحت تأثیر محیط نظامی و امنیتی است. با تغییر محیط نظامی و امنیتی، محیط لجستیک نیز تغییر می‌کند. لجستیک صرفاً مسئول تأمین آمادها و خدمات، جابجایی ادوات و سربازان نیست، بلکه مسئول فراهم کردن توانایی نظامی کافی برای ارتش جهت ایجاد محیط امن برای کشور و ملت نیز هست. به این نقش لجستیک در اصطلاح «لجستیک دفاعی » گفته می‌شود. لجستیک دفاعی یک سیستم جامع لجستیکی است که سازمان نظامی با استفاده از آن نیازمندی‌های بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت خود را براساس فرآیند مقرون به صرفه و کارآمد برآورده و برطرف می‌کند. سیستم لجستیک دفاعی، سیستم پویایی است که با گذشت زمان تکامل می‌یابد. این تکامل تحت تأثیر محیط دفاعی، امنیتی و شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی قرار دارد.
۱-۲- تعریف موضوع
لجستیک به عنوان ستون فقرات تمام عملیات نظامی باید با شرایط تحمیلی جنگ نامتقارن مقابله کند. سیستم لجستیک باید قادر به رسیدگی به شرایط متغیر و متفاوت باشد این امر به معنی آن است که ساختار و توانایی‌های سیستم لجستیک باید به نحوی انعطاف‌پذیر باشند که تغییر در نیازمندی‌ها و انجام امور تأثیر منفی بر روی آن نداشته باشد.
در جنگ شرایط به میزان زیادی تغییر می‌کنند؛ این به معنی آن است که نیازمندی‌ها در یک مقطع، ممکن است در مقطع دیگری تغییر کنند. نوع تهدید نیز می‌تواند نیازمندی‌های خاصی را ایجاب کند که پیش از این وجود نداشته‌اند. برای جنگ به ویژه جنگ نامتقارن سیستم لجستیکی نیاز است که این نیازمندی‌ها را برآورده نماید:
• تحویل سریع
• پشتیبانی دقیق آمادی
• نرخ تأمین انعطاف‌پذیر
• خدمات و آمادهای تطبیق یافته
• واکنش سریع به شرایط و پیشامدهای متغیر
• چارچوب عملیاتی انعطاف‌پذیر
• پشتیبانی مستمر خدمات رزم
• کیفیت بالا
• یکپارچگی بالا
سیستم لجستیک در جنگ نامتقارن باید پشتیبانی مورد نیاز و ایجاد شده را در مکان دقیق، با نرخ مورد نیاز و در زمان مناسب برای عملیات نظامی فراهم کند.
لجستیک در عملیات نظامی متعارف فرصت تصمیم‌گیری در مورد زمان آماده‌سازی، جابجایی و نحوه‌ی انجام پشتیبانی را دارد. اما در عملیات نامتقارن نظامی سیستم لجستیک باید آماد رسانی را با دقت مورد نیاز فرمانده رزمی سامان‌دهی کند. جابجایی را با دقت براساس شرایط تحمیلی جنگ انجام دهد و با تغییر اوضاع و شرایط، تحویل آمادها و خدمات را به نتیجه برساند (جی سون، ۱۳۸۳: ۱ ).
برتری‌جویی و غلبه بر دشمن در عملیات نظامی از طریق لجستیک و زنجیره تأمین نیازمند سیستم‌های یکپارچه کنترلی در سطوح عملیاتی، تاکتیکی و استراتژیک است. ضرب‌المثل معروف ((اگر شما چیزی را اندازه‌گیری و کنترل نکنید، نمی‌توانید آن را مدیریت کنید)) برای تمام فعالیت‌های داخلی و خارجی لجستیکی صادق می‌باشد.
در سیستم لجستیک مدیران به دنبال کنترل فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده مانند؛ حمل‌ونقل، انبارداری، کنترل موجودی، تأمین و توزیع کالاها و خدمات لجستیکی به یگان‌های پشتیبانی شونده هستند. فرآیند کنترل لجستیک عموماً از خروجی‌ها آغاز می‌شود. بدلیل ارتباط و تعامل سیستم با محیط‌های داخلی و خارجی سازمان، تغییرات و عوامل محیطی بر روی فرآیندهای لجستیک و زنجیره تأمین تأثیرگذار است. اندازه‌گیری تأثیرات تغییرات محیطی در سطح کنترل استراتژیک ملموس‌تر است.
هورویز طی تحقیقاتی عنوان می‌دارد، در حالی که برنامه‌ریزی از شکل کوتاه مدت به بلندمدت و از شکل عملیاتی به شکل استراتژیک، تکامل تدریجی پیدا کرد، اما کنترل و سیستم‌های کنترلی که در سطح مدیران ارشد اعمال می‌شود هنوز بر عملکرد اجرایی و عملیاتی تأکید و توجه دارد. وی پیشنهاداتی را برای جلب نظر مدیران ارشد ارائه می‌دهد که طرح‌های بلند مدت و استراتژیک از طریق کنترل استراتژیک به نحو مؤثری کنترل می‌گردند و موجبات تحقق اهداف استراتژیک و استراتژی‌های متناظر با آنها را فراهم می‌آورد. زیرا کنترل سنتی به عنوان یک سیستم بازخور وارد شده‌اند و فقط قادر به ردیابی و کشف انحرافات برنامه پس از آن که خود را نشان دادند، برای حل آن اقدام می‌کنند. علاوه بر‌ اینکه استاندارد‌هایی که ارائه می‌دهند، اغلب صحیح فرض می‌شوند در حالی که کنترل استراتژیک (کنترل بازخور- آینده‌نگر) تشخیص دهنده محیط نامطمئن خارجی با تحول سریع می‌باشند.
کنترل استراتژیک برای آنکه تحقق به موقع اهداف را بهبود بخشد، باید عوامل مؤثر داخلی و خارجی را شناسایی و مورد کنترل قرار دهد و گرنه اثر بخشی لازم را نخواهد داشت، دیدگاه‌های معمول و سنتی کنترل طرح‌‌‌‌ها و برنامه‌ها که در جستجوی مقایسه نتایج واقعی نسبت به استاندارد و معیار مشخص می‌باشند نمی‌توانند بهبود عملکرد آنها را تضمین نماید (نیکوکار، ۱۳۷۴: ۲۵).
از دید مدیران عالی سازمان، سیستم کنترل استراتژیک، سیستمی که مدیران را در ارزیابی استراتژی‌های سازمان کمک کند و هنگامی که خللی ایجاد می‌شود آن حوزه‌هایی که نیاز به توجه بیشتری دارد را حمایت می‌کند (هریسون و کارون جان، ۱۳۸۲: ۲۴۳).
کنترل عملیاتی به عنوان کنترل‌های کلاسیک به صورت سیستم‌های بازخوردی طراحی گردیده‌اند که مسایل و انحرافات از نتایج پیش‌بینی شده را صرفاً پس از این که به وقوع پیوستند. ارزیابی می‌نمایند و بعد استانداردهایی را که با آن نتایج عملیاتی را می‌سنجند درست و صحیح فرض می‌نمایند.
ماهیت بازخور کنترل‌های بعد از عمل به ویژه برای مواردی که شرایطی محیطی سریعاً در تغییرند، در اولویت آخر قرار دارد. اصولاٌ کنترل‌های عملیاتی برای تضمین تحقق اهداف کوتاه مدت طراحی و تنظیم شده‌اند نمی‌توانند تحقق به موقع اهداف میان مدت و بلندمدت را فراهم نمایند (هورویز، ۱۹۷۹؛ نیکوکار، ۱۳۷۴: ۲۵). کنترل پس از عمل، اطلاعاتی را در رابطه با فعالیت‌های تحقق یافته سازمانی در اختیار مدیران قرار می‌دهد، وقتی که مقدار مناسبی از زمان سپری شد، عملکرد در قبال اهداف اولیه، اندازه‌گیری می‌شود (هریسون و کارون جان، ۱۳۸۲: ۲۴۸).
تحقق به ‌موقع اهداف و برنامه‌های لجستیکی با توجه به محیط متحول و متغیر محیطی و عدم قطعیت استراتژی‌های نظامی، مستلزم پیش‌بینی و ارزیابی و کنترل عوامل کم سویی است که تأثیر عمده‌ای روی موفقیت مأموریت لجستیک و زنجیره تامین در خدمات‌رسانی به یگان‌های پشتیبانی شونده دارد. که نظریه‌پردازان مدیریت این نوع کنترل را، کنترل استراتژیک نامیده‌اند. در کنترل استراتژیک تشخیص این علائم کم سو، تشخیص فرصت‌ها و تهدیدات محیطی، تعیین اثرات این فرصت‌ها و مخاطرات بر سیستم لجستیک نظامی و کنترل آنها نقش کلیدی دارد.
کنترل استراتژیک از نوع کنترل هدایت‌گر است و به شیوه حین عمل و قبل از عمل کاربرد دارد به عبارت دیگر کنترل‌های پیش از عمل و حین عمل، به عنوان سنگ بنایی برای کنترل استراتژیک تلقی می‌گردد. یعنی با پیش‌بینی و ارزیابی بر کنترل یک سری عوامل محیطی از بروز مشکلات قبل از وقوع جلو‌گیری به عمل می‌آورد و مانع از حاد شدن آن می‌گردد. کنترل‌های در حین عمل به لحاظ افق زمانی به زمان واقعی نزدیک‌تر است مزیت این نوع کنترل آن می‌باشد که با اطلاعاتی که از داده‌ها جمع‌آوری می‌کند سریعاً سعی در متعادل کردن شرایط است. سیستم‌های کنترل پیش از عمل، با مطالعه تغییرات محیطی، شرایط پویایی را برای عملیات سازمان تجویز می‌نماید به عبارت دیگر با اعمال هر گونه تغییر در شرایط محیطی مثل تغییر در عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، تکنولوژیکی و فرهنگی سیستم‌های کنترل بیش از عمل به منظور پاسخگویی و مقابله با این تغییرات، هشدارهایی را به سازمان ارایه می‌دهد که باید آن سازمان خود را با آن شرایط جدید منطبق سازد (هریسون و کارون جان، ۱۳۸۲: ۲۵۰-۲۵۴).
کنترل استراتژیک تلاشی است برای مشاهده‌ی فراسوی واقعیت‌های آشکاری که نمایانگر سلامت کوتاه مدت سازمان‌اند. و لذا تلاشی است برای ارزیابی عوامل و روندهای بنیادی‌تر که ضامن موفقیت یک فعالیت بزرگ هستند (کویین و همکاران، ۱۳۸۲: ۶۷).
جوهره کنترل‌های بازخور- آینده‌نگر هدفش پاسخگویی به مسأله تأخیری است که در سیستم‌های بازخور، کنترل‌های بعد از وقوع وجود دارد و آن هم از طریق ردیابی داده‌ها و پیش‌بینی اثرات آنها بر متغیر‌های خروجی سیستم دنبال می‌شود (نیکوکار، ۱۳۷۴: ۲۵-۲۶).
تغییرات شرایط داخلی و خارجی سازمان نیاز‌مند آن است که به طور مستمر این دگرگونی‌ها ردیابی شوند و جهت استراتژیک سیستم به نحو نقادانه‌ای در پرتو آن شرایط متغیر ارزیابی گردد تا تحقق به موقع اهداف استراتژیک را تضمین نماید.
بنا‌براین اگر کنترل استراتژیک را فرآیند تعیین، ارزیابی اهداف کلی و نیز طراحی و بازنگری استراتژی‌ها و سیاست‌های کلی با توجه به عوامل محیطی جهت دستیابی به اهداف بدانیم تاکنون بر چشم‌انداز، دکترین، طرح‌ها و برنامه‌های میان مدت و بلند مدت سیستم موجود لجستیک نظامی کشور، کنترل استراتژیک اعمال نگردیده است.
مد نظر قرار دادن عوامل مؤثر در الگوی کنترل استراتژیک، تعیین رابطه و اولویت‌بندی این عوامل و در نهایت طراحی یک الگوی کنترل استراتژیک و آزمون آن در سطح سازمان لجستیک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی رسالت دیگر این نوشتار است.
گر چه در این راستا، در کشور ما در سطح نیروهای مسلح گام‌هایی برداشته نشده، لیکن عوامل مؤثری در نظر گرفته شده جهت الگوی کنترل استراتژیک به عنوان عواملی که در موفقیت سیستم لجستیکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نقش حیاتی دارند، مد نظر قرار گرفته است.
برای طراحی یک الگو نظریه پردازان مدیریت سه قدم اساسی زیر را ضروری تشخیص داده‌اند:
الف – شناخت عوامل مؤثر بر الگو
ب – تعیین رابطه بین عوامل مؤثر بر الگو
ج – تعیین سهم (اولویت) عوامل مؤثر بر الگو
با بهره‌گیری از ادبیات موضوع، الگوهای کنترل استراتژیک طراحی شده و نظرسنجی از فرماندهان و مدیران و صاحب‌نظران لجستیکی، با توجه به ویژگی‌های محیطی سیستم لجستیک از جمله؛ تأمین‌کنندگان، فراسیستم اصلی، رده‌های پشتیبانی شوند (مشتریان) و فرآیندهای داخلی، عواملی که بر الگوی کنترل استراتژیک مؤثر می‌باشند، شناسایی و انتخاب گردید، و آنگاه از دیدگاه خبرگان لجستیک اعم از مدیران، کارشناسان و مدیران لجستیکی به عنوان افرادی که نقش کلیدی و اساسی در مراحل، برنامه‌ریزی، کنترل و نظارت بر سیستم لجستیکی دارند به نظرسنجی گذاشته شد و با استفاده از آزمون‌های آماری، اعتبار عوامل مؤثر در الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک و همچنین ارتباط بین این عوامل مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای تعیین سهم (اولویت) عوامل مؤثر بر الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک از شاخص‌های مرکزی آماری، استفاده شد.

۱-۳- ضرورت و اهمیت موضوع
اهمیت کنترل در سیستم لجستیک به اهمیت اهداف کنترل باز می‌گردد. هنگامی که گفته می‌شود، کنترل به دنبال مشخص کردن میزان تحقق اهداف و برنامه‌ها می‌باشد در واقع این خود اهمیت کنترل را نیز می‌رساند، چرا که بدون کنترل نمی‌توان به چنین منظوری نایل شد. بنابراین،کنترل استراتژیک در سیستم لجستیک از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که اجرای بهتر برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت و رفع مشکلات احتمالی آنها در گرو انجام کنترل مناسب خواهد بود.
از طرف دیگر، نقش کنترل استراتژیک در کنار برنامه‌ریزی استراتژیک مفهوم پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، برنامه‌ای باید وجود داشته باشد تا بتوان اولاً آن را کنترل کرد و ثانیاً میزان تحقق اهداف تعیین شده در برنامه‌ها را نیز ارزیابی نمود (دودانگه،۱۳۸۰: ۴۰۳). کنترل تکمیل کننده حلقه رشد و توسعه یک سیستم می‌باشد. اهمیت کنترل و نقش آن در انجام کارها به نحو بسیار جالبی توسط آقای دمینگ روشن شده است چرخه PDCA دمینگ به خوبی جایگاه کنترل را مشخص می‌کند. هر چند این مدل برای کنترل کیفیت ارائه شده ولی به راحتی می‌توان آن را برای هر عملیاتی که صورت می‌گیرد، تعمیم داد.
کنترل در سیستم لجستیک نظامی، معماری ارتباطات و فرآیندهای مورد نیاز جهت ایجاد، جمع‌آوری و انتقال اطلاعات می‌باشد. اطلاعات فرماندهان را قادر می‌سازند تا براساس آنها برنامه‌ریزی کنند، ریسک‌ها را ارزیابی نمایند و تصمیمات مؤثری در صحنه نبرد اتخاذ کنند. سیستم کنترلی است که در سطوح مختلف عملیات نظامی و جنگ چرخه برنامه‌ریزی ، تصمیم‌گیری ، اجرا و ارزیابی (PDE&A) را پشتیبانی می‌نماید.

در هر لحظه از نبرد داشتن توانایی‌ها، فعالیت‌ها، موقعیت‌ها و وضعیت عملکرد سیستم لجستیک ضروری است تا تصمیم‌گیری درست و به موسقع امکان‌پذیر گردد.
سیستم کنترل، امکان آگاهی از وضعیت عملکرد سیستم لجستیک را در تمام سطوح ایجاد می‌کند و اطلاعات مورد نیاز فرماندهان را جهت تصمیم‌گیری‌های به موقع و مرتبط فراهم می‌سازد. جهت ایجاد تصویر مشترک از وضعیت لجستیک، سیستم کنترل، داده‌های مفهومی را از منابع مختلفی از طریق ارتباطات و معماری سیستم اطلاعات جمع‌آوری کرده و در اختیار مراجع تصمیم‌گیر قرار می‌دهد. سیستم‌های کنترلی به متخصصین و فرماندهان لجستیک این امکان را می‌دهد که بتواند عملیات تدارک‌رسانی و پشتیبانی از یگان‌های عملیاتی را بطور مؤثر و کارا انجام دهند.

کنترل و ارزیابی به هنگام می‌تواند مدیران را از وجود مسائل و مشکلاتی که دامنگیر سازمان خواهد شد آگاه سازد تا پیش از این که وضع وخیم شود، اقدامات اصلاحی به عمل آید. ارزیابی موفقیت‌آمیز راهبردی‌ها بر پایه این واقعیت قرار دارد که نتیجه عملیات در زمان مقرر و به صورتی مناسب ارایه گردد (دیوید،۱۳۸۰: ۵۴۲).
کنترل ابزاری جهت شناسایی مشکلات و حل آنهاست، کنترل فعالیت‌ها را در یک مسیر نگهداری و تصحیح انحرافات را از روی برنامه امکان‌پذیر خواهد ساخت.
کنترل عملیات سازمان را تضمین می‌کند و با بکارگیری آن می‌توان:
الف – از میزان پیشرفت کارها اطلاع پیدا کرد.
ب – از کیفیت تطبیق عملکردها با برنامه‌ها و اهداف از پیش‌ تعیین شده با خبر شد.
ج – از میزان مشکلات و انحرافاتی که هنوز پیش نیامده است در جریان قرار گرفت و با استفاده از مکانیزم‌های بازخور – آینده‌نگر به رفع آن پرداخت.
د – از طریق بکارگیری مکانیزم‌های بازخور در جریان عمل اصلاحات لازم را به عمل آورد و تحقق به موقع اهداف را قطعی نمود (نونل، ۱۹۷۸؛ نیکوکار،۱۳۷۴: ۳۲).
مدیریت سازمان نمی‌تواند یک سیستم کنترل را تنها به صورت یک هدف طراحی نماید. این سیستم باید بخشی از فرآیند زنجیره مدیریت استراتژیک باشد و بایستی به منظور ارزیابی میزان پیشرفت سازمان در راستای اهداف طراحی شود. کنترل استراتژیک در واقع با تدوین (تنظیم) و انتخاب راهبردی آغاز می‌شود.

ضرورت کنترل استراتژیک از اجتناب‌ناپذیری تغییر در محیط بیرونی سازمان ناشی می‌گردد. این تغییرات در محیط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فناوری سازمان وجود دارد و به علت پویایی محیط بیرونی سازمان، اجرای راهبرد‌های بر مبنای اهداف پیش‌بینی شده چالش‌های اساسی مدیریت سازمان می‌باشد (Harrison, 1991, pp. 79-80).

ارزیابی و کنترل استراتژیک مهم است زیرا سازمان با محیط پویا روبه‌رو است و در این محیط اغلب، عوامل اصلی محیط داخلی و خارجی به سرعت و به شدت تغییر می‌کنند. موفقیت امروز نمی‌تواند، موفقیت فردا را تضمین نماید به دلایل زیر با گذشت زمان ارزیابی استراتژیک روز به روز مشکل‌تر می‌شود: (دیوید،۱۳۸۰: ۵۴۵-۵۴۶)
۱- افزایش سرسام آور پیچیدگی در عوامل محیطی؛

۲- مشکل‌تر شدن پیش‌بینی آینده و کمتر شدن صحت و دقت این پیش‌بینی؛
۳- افزایش تعداد متغیرها؛

۴- سرعت بسیار بالای کهنه شدن (حتی) بهترین برنامه‌ها؛
۵- افزایش تعداد رویدادهای داخلی و جهانی که بر سازمان اثر می‌گذارند؛
۶- کاهش یافتن دوره زمانی که می‌توان برنامه‌ها را به اجرا درآورد.
۱-۴- اهداف تحقیق
الف- هدف اصلی: هدف اصلی این تحقیق؛ طراحی و تبیین الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک نظامی می‌باشد.
ب- اهداف اختصاصی: اهداف اختصاصی این تحقیق عبارتند از:
۱) تعیین مؤلفه ها و عوامل مؤثر در الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک
۲) بررسی روابط عوامل مؤثر در الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک
۳) اولویت بندی عوامل مؤثر در الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک

۴) آزمون الگو کنترل استراتژیک سیستم لجستیک در جامعه مورد نظر
۵) ارائه راه کارهای علمی و عملی جهت اجرای کنترل استراتژیک سیستم لجستیک
۱-۵- علت انتخاب موضوع
محقق به دلایل زیر این موضوع تحقیق را انتخاب نمود:
الف- تجربه کاری بیش از ۱۵ ساله محقق در سیستم لجستیک نظامی و آشنایی با نیازمندی‌ها و تنگناه‌های اساسی این سیستم.
ب- تأثیر و اهمیت روز افزون سیستم لجستیکی بر اجرای مأموریت یگان‌های عملیاتی دارد.
ج- نقش اساسی سیستم کنترل استراتژیک در اجرای پشتیبانی صحیح و به موقع از یگان‌های پشتیبانی شونده.
د- ارتباط و نیاز روز افزون به سیستم کنترل استراتژیک به عنوان مکمل برنامه‌های میان مدت و بلند مدت لجستیک وجود دارد. به عبارتی تکمیل حلقه مدیریت استراتژیک در سیستم لجستیک
۱-۶- بیان مسأله
آنچه که محقق را به انجام این تحقیق ترغیب نموده ارائه راه حلی برای کنترل سیستم لجستیک با توجه به تغییرات سریع محیطی بود.

شکل‌گیری و نهادینه شدن تفکر مدیریت استراتژیک در سیستم‌های لجستیکی نظامی و تدوین و اجرای برنامه‌های میان مدت و بلند مدت تحت عنوان برنامه‌های پنج ساله و برنامه‌های طرح و تحول و یا طرح تعالی شکل دیگری از کنترل را نسبت به گذشته می‌طلبد، به لحاظ تئوری و اجرایی می‌توان تناظر یک به یکی بین روش و سطوح برنامه‌ریزی و سطوح و روش کنترل قائل شد، برنامه‌ریزی عملیاتی نیازمند کنترل عملیاتی و برنامه‌ریزی استراتژیک به طبع آن نیازمند کنترل استراتژیک می‌باشد. مدیریت استراتژیک لجستیک به امور منابع تأمین ملی و بین‌المللی و منابع مصرف و کاربردی عملیاتی در سطح کلان توجه می‌نماید. تعادل سطوح مدیریتی لجستیک و چشمه‌های تأمین و چاه‌های مصرف از اموری است که در این سطح از مدیریت لجستیک به آن توجه شده و طرح‌ریزی‌های لازم برای آن بعمل می‌آید. در سیستم لجستیک برنامه‌ریزی از شکل عملیاتی به صورت بلند مدت و استراتژیک تحول یافته اما کنترل سنتی و عملیاتی خود را حفظ نموده است.

این که اهداف و نتایج مورد انتظارات برنامه‌های بلند مدت و میان مدت لجستیک با توجه به تغییرات محیطی محقق شده یا خیر میزان انحراف از برنامه‌ها چقدر بوده؟ آیا موانع و مشکلات برنامه‌های ناشی از برنامه‌ریزی نادرست، تغییرات شرایط محیطی، عوامل انگیزشی و آموزش نیروی انسانی و مدیریتی، کمبود بودجه و اعتبارات، تغییر در فرضیات اولیه برنامه‌ها، مشکلات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و; بوده یا خیر؟ شاخص‌ها و استانداردهای کنترلی استراتژیک کدامند؟ و در نهایت سؤال اساسی این که الگوی مناسب کنترل استراتژیک سیستم لجستیک کدام است؟ همه این سؤال‌ها بیانگر وجود حلقه گمشده‌ای در فرآیند مدیریت استراتژیک لجستیک است. که در این تحقیق محقق با ارائه الگوی مناسب کنترل استراتژیک سیستم لجستیک به دنبال پاسخی منطقی و کاربردی به سؤالات فوق خواهد بود.

۱-۷- سؤالات تحقیق
الف- عوامل مؤثر در(متغیرهای دخیل) الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک نظامی کدامند؟
ب- رابطه میان عوامل مؤثر (متغیرهای دخیل) در الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک نظامی چگونه است؟
ج- اولویت‌بندی عوامل مؤثر (متغیرهای دخیل) در الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک نظامی چگونه است؟
۱-۸- محدودیت موضوع
موضوع تحقیق، موضوع جدید و انحصاری است زیرا در مرحله اول می‌بایست، سیستم لجستیک نظامی بطور کامل بررسی می‌شد، و در مرحله دوم؛ ادبیات کنترل استراتژیک کاملاً مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌گرفت، علی‌رغم، همکاری صمیمانه اساتید و همکاران عزیز، تقریباً کلیه منابع و مستندات تحقیقات ویژه انجام شده در ایران و خارج از کشور جمع‌آوری شد ولی به دلیل جوان بودن موضوع و عدم وجود بانک اطلاعاتی در زمینه سیستم لجستیک به ویژه کنترل استراتژیک در کشور، سبب شده که محقق با مشکلات زیادی مواجه شود و حدود یکسال فقط صرف جمع‌آوری اطلاعات و منابع مورد نیاز نماید.

محدودیت دوم این تحقیق طبقه‌بندی بودن اطلاعات مورد نیاز این تحقیق می‌باشد، بدلیل این که می‌بایست در حوزه سیستم نظامی ورود شود و نشر اطلاعات نظامی باید با ظرافت خاص خود صورت می‌گرفت به گونه‌ای که سطح طبقه‌بندی اطلاعات لحاظ می‌گردید، در نتیجه محقق را با تنگناهای اساسی در این خصوص مواجه نمود و در نتیجه به درازا کشیده شدن زمان تحقیق گردید.
۱-۹- سازمان و قلمرو تحقیق
الف- قلمرو مکانی:
به دلیل گستردگی و فراگیر بودن موضوع تحقیق، جامعه مورد مطالعه باید دارای خصوصیاتی که نشان دهنده موضوع تحقیق باشد، در نظر گرفته شود. لذا با توجه به اینکه برنامه‌ریزی و نظارت کلان و استراتژیک در نیروهای نظامی به عهده سطوح عالی فرماندهی و ستادی می‌باشد. معاونت‌های ستادی مرتبط نیروها و ستاد مشترک به عنوان جامعه مورد مطالعه انتخاب گردید.
ب- قلمرو زمانی:
زمان پیش‌بینی شده برای تدوین پایان‌نامه به شرح زیر می‌باشد:
۱- جمع‌آوری منابع اولیه یکسال
۲- تدوین کلیات و شرح پایان‌نامه ۶ ماه
۳- تنظیم مطالب نظری پایان‌نامه ۶ ماه
۴- تنظیم مؤلفه ‌ها و متغیرهای کلیدی ب

ه منظور طراحی الگوی کنترل استراتژیک ۳ ماه
۵- آزمون سؤالات الگوی کنترل استراتژیک و تحلیل یافته ۳ ماه
۶- نتیجه‌گیری و پیشنهادات ۳ ماه
۷- تنظیم و تدوین کامل پایان‌نامه جهت ارائه ۲ ماه
ج- قلمرو سازمانی تحقیق:
این تحقیق در پنج فصل به شرح زیر تدوین گردیده است:
فصل اول: کلیات تحقیق شامل؛ مقدمه، تعریف موضوع، اهمیت و ضرورت موضوع، هدف، علت انتخاب، بیان مسأله، محدودیت، سازمان و قلمرو تحقیق، تعاریف نظری و عملیاتی واژگان تحقیق می باشد.

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق: مطالب این فصل در دو بخش تنظیم و تدوین شده است. در بخش اول ضمن تعریف و تشریح مفهوم لجستیک، سیر تاریخی لجستیک در جهان، در صدر اسلام و تاریخچه لجستیک در ایران آورده شده است و در ادامه این بخش سیر تکاملی و تاریخی کنترل در لجستیک آمده و در قسمت پایانی سوابق مطالعات مرتبط با موضوع تحقیق آمده است. در بخش دوم به مبانی علمی و نظری لجستیک، مدیریت و سیستم لجستیک، کنترل لجستیک، کنترل استراتژیک، دیدگاه ها و الگوهای کنترل استراتژیک و در پایان فصل به جمع بندی دیدگاه های کنترل استراتژیک پرداخته شده است.

فصل سوم: طراحی الگو و روش شناسایی تحقیق: در این فصل ابتدا مروری بر ادبیات تحقیق انجام شد و انواع دیدگاه ها و الگوهای کنترل استراتژیک مورد مقایسه گرفته است و در ادامه الگوی مفهومی و عملیاتی تحقیق تشریح شده است. در قسمت بعدی فصل، روش شناسی تحقیق شامل؛ نوع و روش تحقیق جامعه و نمونه آماری، روش نمونه‌گیری، روش گردآوری اطلاعات، روایی ابزار سنجش، پایانی ابزار سنجش، روش طراحی الگو و روش‌های تجزیه و تحلیل آماری مورد استفاده در تحقیق اشاره شده است.

فصل چهارم: تحلیل یافته‌ها: این فصل در برگیرنده بررسی توصیفی و تحلیلی نتایج بدست آمده و آزمون سؤالات تحقیق و فرضیات آماری الگوی کنترل استراتژیک سیستم لجستیک است.

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات: در این فصل ضمن اینکه خلاصه ای از پایان‌نامه آمده، نتیجه‌گیری براساس تحلیل یافته‌ها، ادبیات موضوع و کارهای تحقیقاتی انجام شده است و در ادامه پیشنهادهایی علمی و کاربردی به سازمان لجستیک برای محققان و پژوهشگران آینده ارائه می‌نماید. و در پایان میزان دانش افزایی و نوآوری تحقیق بیان شده است.
۱-۱۰- تعاریف نظری و عملیاتی واژگان تحقیق

۱-۱۰-۱- سیستم: سیستم به معنای عام و کلی آن عبارت است از مجموعه‌ای از اجرای مرتبط و هدف‌دار با هویتی کلی و خواص معین و در ارتباط با محیط.

۱-۱۰-۲- کنترل: کنترل را می‌توان فرآیند بازبینی فعالیت‌ها برای کسب اطمینان از انجام فعالیت‌ها بر طبق برنامه و اصلاح انحراف‌های موجود در حین اجرای برنامه دانست (استیفن،۱۳۷۹: ۴۰۰).
۱-۱۰-۳- لجستیک: لجستیک متشکل از فعالیت‌ها و پشتیبانی مأموریت عمده یک سازمان است. این فعالیت‌ها شامل؛ تدارکات، نگهداری تعمیرات، حمل‌ونقل و خدمات اولیه مهندسی می‌شود.
۱-۱۰-۴- مدیریت استراتژیک: مدیریت استراتژیک بر فرآیند هدایت برنامه‌های استراتژیک و حصول اطمینان از اجرای خوب آنها برای کسب اطمینان از موفقیت سازمان در بلند مدت دلالت دارد.
۱-۱۰-۵- استراتژی: استراتژی عبارت است از یک برنامه برای ایجاد رابطه متقابل با عوامل محیطی که معمولاً ضد و نقیض هستند، جهت تأمین هدف های سازمان (دفت، ۱۳۸۵: ۵۴).

۱-۱۰-۶- سیستم کنترل استراتژیک: از دید مدیر عالی سازمان، سیستم کنترل استراتژیک عبارت است از سیستمی که مدیران را در ارزیابی استراتژی‌های سازمان کمک کند و هنگامی که خللی ایجاد می‌شود آن حوزه‌هایی که نیاز به توجه بیشتری دارد را حمایت می‌کند (هریسون و کارون جان، ۱۳۸۱: ۲۴۳).

۱-۱۰-۷- تغییرات محیطی بنیادی: در تغییرات بنیادی (سریع) چارچوب‌های مرجع سازمانی می‌شکند و اغلب در سازمان تعادل جدیدی بوجود می‌آید و کل سازمان متحول می‌شود. (دفت، ۱۳۸۷) وقتی که تغییر ناپیوسته و پرشتاب و متلاطم باشد، احتمالاً تعریف مجدد بنیادی از یک وضعیت استراتژیک به وضعیت دیگر می‌باشد (لورنژ و همکاران، ۱۳۸۵: ۳۹).

۱-۱۰-۸- تغییرات محیطی تدریجی: نشان دهنده یک رشته پیشرفت‌های مستمر است که همواره تعادل کلی سازمان حفظ می‌گردد و غالباً یک بخش از سازمان تغییر می‌کند (دفت، ۱۳۷۷). هنگامی که مجموعه نیروهای بیرونی و درونی سازمانی نسبتاً آرام می‌باشند، تغییرات تدریجی است در این حالت، سازمان می‌تواند از طریق حفظ پایدار تغییرات تدریجی با موفقیت به طرف اهدافش پیش رود (همان: ۲۵).

۱-۱۰-۹- سطح استراتژیک لجستیک: سطح استراتژیک لجستیک شامل عالی‌ترین سطح مدیریتی و فرماندهی لجستیک از جمله: آماد و پشتیبانی فرماندهی کل و نیروهای زمینی، هوایی، مقاومت و دریایی می‌باشد. مأموریت اصلی این رده‌ها، تدوین اهداف، چشم‌اندازها و برنامه‌های بلند مدت و میان مدت، تأمین و تخصیص بودجه و اعتبارات مورد نیاز، تدوین و ابلاغ آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های تخصصی و نظارت و کنترل راهبردی بر اجرای برنامه‌ها و دستورالعمل‌های تخصصی می‌باشد.
۱-۱۰-۱۰- کنترل تدریجی: هنگامی سازمان از عهد تغییر و تلاطم محیطی برآید بر حفظ جهت‌گیری استراتژیکی خاص تمرکز دارد. اساساً در این کنترل تأکید می‌شود که مفروضات حیاتی محیطی پیشین که زیربنای استراتژی خاصی را تشکیل می‌دادند، هنوز دارای اعتبار می‌باشند. در این موقعیت مفروضات زیربنایی استراتژیک هنوز معتبر بوده و کسب و کار با وجود اغتشاش و آشفتگی هنوز به تبعیت از این مفروضات اداره می‌شود. کنترل تدریجی استراتژیک هنگامی که مجموعه نیروهای بیرونی و درونی سازمان نسبتاً آرام می‌باشند، مناسب است (لورنژ و همکاران، ۱۳۸۵: ۲۵).

۱-۱۰-۱۱- کنترل بنیادی: وقتی محیط متلاطم و تغییرات سریع صورت گیرد. مفروضات اساسی که بنیان استراتژی خاصی را تشکیل می‌دهند ناپایدار هستند. بنابراین قوانین حاکم بر این استراتژی باید مجدداً تعریف شوند. این کنترل‌ها زمان آشفتگی و جنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد (همان: ۲۵-۲۶).

۱-۱۰-۱۲- کنترل استراتژیک تدریجی مأموریت گرا سیستم لجستیک: سازمانی که فرهنگ مأموریتی بر آن حاکم است می‌کوشد تا نیازهای محیطی خارجی را تأمین کند، ولی الزامی در خود نمی‌بیند که به سرعت دستخوش تغییرات قرار گیرد در فرهنگ مأموریتی به دیدگاه‌های مشترک (از نظر هدف سازمان) توجه زیادی می‌شود (دفت، ۱۳۸۵: ۴۰۶). از نگاه مأموریتی سیستم لجستیک از طریق ارزش‌ها، چشم‌انداز، اهداف و اجرای برنامه‌های مأموریتی که تشکیل دهنده فعالیت‌های سیستم لجستیک است بدنبال ایجاد دیدگاه مشترکی در سطح سازمان می‌باشد.

۱-۱۰-۱۳- کنترل استراتژیک بنیادی انعطاف‌گرا سیستم لجستیک: از ویژگی‌های فرهنگ انعطاف‌پذیری و از نظر استراتژیک، توجه به محیط خارجی و تلاش در جهت رفع نیازهای مشتریان است (دفت، ۱۳۸۵: ۴۰۴). توانایی عکس‌العمل سریع و مناسب در مقابل شرایط جدید، حوادث پیش‌بینی شده و استفاده به موقع از موفقیت‌های بدست آمده را قابلیت انعطاف گویند. انعطاف‌پذیری لجستیک، توانایی تطبیق و پاسخگویی به شرایط و ویژگی‌های متفاوت است. لجستیک در شرایط جنگ با نیازهای متفاوتی سر و کار دارد. نرخ‌های آمادی متغیر و درخواست‌ها رده‌های پشتیبانی شونده در زمان و مکان متغیر از جمله انعطاف‌پذیر مورد انتظار از سیستم لجستیک است، کنترل استراتژیک بنیادی انعطاف گرا سیستم لجستیک به کنترل انعطاف‌پذیری سیستم لجستیک در برابر شرایط و تغییرات محیطی از زمان جنگ (بحران) می‌پردازد.

۱-۱۰-۱۴-کنترل استراتژیک بنیادی انسان‌گرا سیستم لجستیک: لجستیک و جنگ رابطه تنگاتنگی دارند، عملاً هیچ نوع جنگی بدون لجستیک نیست. یگان‌های عملیاتی در هر شرایطی از جنگ و در هر نوع جنگ برای بقاء و انجام مأموریت‌های خود به پشتیبانی لجستیکی نیاز دارند، جنگ شرایطی از ناپیوستگی، پیچیدگی و نوسانات زیاد را به وجود می‌آورد که همه استراتژی‌ها، فرآیندها و رویه‌های معمول سازمان، دستخوش تغییرات بنیادی قرار می‌دهد در چنین شرایطی عامل کلیدی که باعث برتری جدی و عامل رقابتی محسوب می‌شود نیروی انسانی لجستیک که از تعهد، اعتماد، رابطه و حس مشارکتی بالایی برخوردار باشد.

۱-۱۰-۱۵- کنترل استراتژیک تدریجی فرآیندگرا سیستم لجستیک: سیستم لجستیک در زمان صلح، یک سیستم با قابلیت تقویت‌پذیری تصاعدی است زیرا شرایط اجرایی سیستم ثابت بوده و فرصت کافی برای بازسازی مجدد قابلیت و پاسخ سریع و مؤثر به نیازمندی‌ها را دارد. در زمان صلح لجستیک باید نظامات و فرآیندها و مقررات و ضوابط لجستیکی را در ابعاد مختلف مأموریتی تدوین و مورد بازنگری و مهندسی مجدد قرار دهد و از طرفی از طریق نظارت‌های ستادی مداوم مورد کنترل قرار دهد به گونه‌ای شرایط و آمادگی لازم در داخل لجستیک برای مقابله با بحران‌های احتمالی ایجاد گردد.