پایان نامه بررسی امکان بکارگیری سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت (ABC) در صنایع آلومینیوم

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 پایان نامه بررسی امکان بکارگیری سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت (ABC) در صنایع آلومینیوم دارای ۱۶۴ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پایان نامه بررسی امکان بکارگیری سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت (ABC) در صنایع آلومینیوم  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پایان نامه بررسی امکان بکارگیری سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت (ABC) در صنایع آلومینیوم

 چکیده                                                                                                                  ۱

فصل اول: کلیات                                                                                                   

۱-۱ مقدمه                                                                                                                      ۳

۲-۱ بیان مساله                                                                                                                 ۸

۳-۱ انگیزه‌های انتخاب موضوع تحقیق                                                                              ۹

۴-۱ اهداف تحقیق                                                                                                        ۱۰

۵-۱ اهمیت موضوع تحقیق                                                                                             ۱۰

۶-۱ سوالات اصلی تحقیق                                                                                              ۱۱

۷-۱ فرضیه‌های تحقیق                                                                                                   ۱۱

۸-۱ نوآوری تحقیق                                                                                                       ۱۱

۹-۱ تعاریف عملیاتی                                                                                                      ۱۲

 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق                                                                       ۱۴

قسمت اول: مفاهیم حسابداری بهای تمام شده و انواع سیستم‌های حسابداری                      ۱۵

۱-۲ حسابداری بهای تمام شده                                                                                        ۱۵

۲-۲ اهمیت بهای تمام شده و اقلام تشکیل دهنده آن                                                         ۱۵

۳-۲ نقش اطلاعات حسابداری در تصمیم‌گیری                                                                 ۱۶

۴-۲ بخششهای سیستم حسابداری بهای تمام شده                                                                ۱۷

۵-۲ عوامل موثر بر سیستم حسابداری بهای تمام شده                                                        ۱۸

۶-۲ ماهیت حسابداری بهای تمام شده                                                                              ۲۰

۷-۲ عناصر تشکیل دهنده بهای تمام شده                                                                         ۲۲

۸-۲ سیستمهای هزینه‌یابی                                                                                               ۲۳

۹-۲ سیستمهای هزینه‌یابی سنتی                                                                                      ۲۳

۱۰-۲ سیستمهای هزینه‌یابی سفارش کار                                                                          ۲۷

۱۱-۲ سیستمهای هزینه‌یابی مرحله‌ای                                                                              ۲۸

۱۲-۲ هزینه‌یابی محصولات مشترک و فرعی                                                                  ۳۳

۱۳-۲ هزینه‌یابی بر مبنای هدف                                                                                     ۴۹

قسمت دوم: هزینه یابی برمبنای فعالیت ABC و انواع سیستم‌های هزینه یابی برمبنای فعالیت۵۵          

۱۴-۲ مقدمه                                                                                                                 ۵۵

۱۵-۲ نقش و اهمیت هزینه سربار در تولید                                                                      ۵۷

۱۶-۲ حسابداری مدیریت                                                                                              ۵۷

۱۷-۲ رویکردهای حسابداری مدیریت                                                                            ۵۸

۱۸-۲ هدفهای حسابداری مدیریت                                                                                  ۵۸

۱۹-۲ تفاوتهای اساسی بین حسابداری مدیریت و حسابداری مالی                                      ۶۰

۲۰-۲ روابط بین حسابداری مالی، سیستم حسابداری بهای تمام شده و حسابداری مدیریت   ۶۱

۲۱-۲ طبقه‌بندی هزینه‌ها                                                                                                ۶۲

۲۲-۲ هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC)                                                                       ۶۳

۲۳-۲ کاربرد استفاده از سیستم ABC                                                                              ۷۸

۲۴-۲ مناسب‌ترین زمان کاربرد سیستم ABC                                                                   ۸۱

۲۵-۲ سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی                                     ۸۲

۲۶-۲ مدیریت بر مبنای فعالیت                                                                                      ۸۳

۲۷-۲ نسل‌های هزینه‌یابی برمبنای فعالیت                                                                        ۸۹

۲۸-۲ هزینه‌یابی مبتنی بر فعالیت بر مبنای زمان                                                               ۹۴

۲۹-۲ قیمت‌گذاری برمبنای فعالیت                                                                                    

۳۰-۲ بودجه‌بندی بر مبنای فعالیت                                                                                     

قسمت سوم: ویژگی‌های صنایع آلومینیوم و کاربرد هزینه‌یابی برمبنای فعالیت                 ۹۷

۲۹-۲ مشخصات قلمرو تحقیق                                                                                        ۹۷

۳۰-۲ شمای ارتباطی سیستم بهای تمام شده با سایر سیستمهای اطلاعاتی                            ۱۰۳

۳۱-۲ فرآیند تولید در شرکت                                                                                      ۱۰۴

۳۲-۲ مراحل تولید                                                                                                      ۱۰۵

۳۳-۲ پروسه تولید                                                                                                      ۱۰۶

۳۴-۲ روش محاسبه بهای تمام شده                                                                               ۱۰۹

۳۵-۲ بهای تمام شده محصولات در سال ۱۳۸۳                                                              ۱۱۵ 

۳۶-۲ طراحی و پیاده‌سازی سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت                                          ۱۱۷

۳۷-۲ مقایسه پیاده‌سازی و نصب                                                                                   ۱۱۸

۳۸-۲ تعیین فعالیتها                                                                                                      ۱۲۱

۳۹-۲ تعیین محرکهای فعالیت                                                                                       ۱۲۱

۴۰-۲ تخصیص هزینه‌ها                                                                                               ۱۲۳

۴۱-۲ مقایسه هزینه سربار محصولات براساس سیستم سنتی و سیستم ABC                      ۱۲۴

۴۲-۲ مقایسه بهای تمام شده محصولات براساس سیستم سنتی و سیستم ABC                   ۱۲۴

قسمت چهارم: تحقیقات انجام شده                                                                              ۱۲۵

۴۳-۲ پیشینه تحقیق                                                                                                     ۱۲۵

 فصل سوم: متدولوژی تحقیق                                                                   ۱۳۳

۱-۳ مقدمه                                                                                                                 ۱۳۴

۲-۳ روش تحقیق                                                                                                         ۱۳۴

۳-۳ ابزار تحقیق                                                                                                          ۱۳۵

۴-۳ فرضیه‌های تحقیق                                                                                                 ۱۳۵

۵-۳ قلمرو تحقیق                                                                                                        ۱۳۵

۶-۳ داده‌های تحقیق                                                                                                    ۱۳۶

۷-۳ متغیرهای تحقیق                                                                                                   ۱۳۷

۸-۳ روش جمع‌آوری داده‌ها                                                                                         ۱۳۶

۹-۳ روش تحلیل داده‌ها                                                                                               ۱۳۶

  فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق                                              ۱۳۸

۱-۴ مقدمه                                                                                                                 ۱۳۹

۲-۴ آزمون فرضیه‌ها                                                                                                   ۱۳۹

۳-۴ فرضیه اصلی اول                                                                                                  ۱۳۹

۴-۴ فرضیه اصلی دوم                                                                                                 ۱۴۲

 فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات                                                         ۱۴۵

۱-۵ نتیجه‌گیری و پیشنهادات                                                                                       ۱۴۶

۲-۵ نتیجه‌گیری کلی                                                                                                   ۱۴۶

۳-۵ پیشنهادات حاصل از تحقیق                                                                                   ۱۴۷

۴-۵ سایر پیشنهادات                                                                                                    ۱۴۸

۵-۵ پیشنهاد برای تحقیقات آینده                                                                                 ۱۴۸

۶-۵ محدودیتهای تحقیق                                                                                              ۱۴۷

 

پیوست                                                                                                                       ۱۴۹

منابع و مأخذ                                                                                                               ۱۵۰

چکیده انگلیسی                                                                                                           ۱۵۳

بخشی از منابع و مراجع پروژه پایان نامه بررسی امکان بکارگیری سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت (ABC) در صنایع آلومینیوم

الف ـ فارسی

۱-           آبنوس، سورن – ۱۳۷۵ – حسابداری صنعتی – جلد اول – انتشارات همراه

۲-           افخمی ـ سعید ـ هزینه‌یابی براساس فعالیتها ـ مجله حسابدار ـ شماره ۱۱۸ ـ اسفند

۳-     اقبالی ـ ناصر ـ ارزیابی برمبنای فعالیت و تائید آن بر افزایش بهره‌وری ـ مطالعه موردی کارخانه قند یاسوج – پایان‌نامه کارشناسی ارشد ۸۱ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات

۴-     انجمن حسابداران رسمی (AICPA) – هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت – ترجمه دکتر احمد عزیزی – انتشارات سازمان حسابرسی – دی ماه ۱۳۷۹ – نشریه

۵-           برزیده – فرخ و شریعتمداری – اصول حسابداری ۳- انتشارات مؤسسه فرهنگی زند

۶-     ترجمه نویسی و دیگران – حسابداری صنعتی – برنامه ریزی و کنترل – جلد اول – انتشارات سازمان حسابرسی – ۱۳۸۱- نشریه

۷-     جلیلیان ، امید – ارزیابی سیستم ABC و مقایسه آن با سیستم سنتی و تاثیر آن بر متغیرهای مالی (کارخانه قند بیستون) – پایان‌نامه کارشناسی ارشد – دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات – سال ۱۳۸۳)

۸-     سجادی‌نژاد – حسن – اصول هزینه‌یابی و روشهای حسابداری صنعتی جلد اول – انتشارات سازمان حسابرسی ۱۳۸۰ – نشریه

۹-     سجادی‌نژاد – حسن – اصول هزینه‌یابی و روشهای حسابداری صنعتی جلد اول – انتشارات سازمان حسابرسی ۱۳۸۱ – نشریه

۱۰-    سعد محمدی ، کسری – هزینه‌یابی برمبنای فعالیت – فصلنامه دانش حسابرسی – سال اول – دوره جدید ‌- شماره ۱ – تابستان

۱۱-       شباهنگ – رضا – حسابداری مدیریت – انتشارات سازمان حسابرسی – بهمن ۱۳۷۸ – نشریه

۱۲-   شباهنگ – رضا  و عالی‌ور – حسابداری صنعتی – برنامه‌ریزی و کنترل – جلد سوم – انتشارات سازمان حسابرسی – ۱۳۸۲ – نشریه

۱۳-       طالبی، قدرت‌اله ـ جزوه آموزشی هزینه‌یابی برمبنای فعالیت ـ موسسه بهسازی صنایع ـ مرداد ماه

۱۴-   عالی‌ور ، عزیز ـ آشنایی با برخی مفاهیم اساسی حسابداری مدیریت ـ مجله حسابرس شماره ۴و۵ ـ پائیز و زمستان

۱۵-       عالی ور – عزیز – حسابداری صنعتی جلد اول – انتشارات سازمان حسابرسی – نشریه

۱۶-   فرتوک‌زاده ، حمیدرضا – هزینه‌یابی مبتنی بر فعالیت برمبنای زمان – مجله گزیده مدیریت – شماره ۴۴ – بهمن

۱۷-       مدرس احمد – عزیزی – احمد – چاپ دوم ۱۳۸۱ – هزینه‌یابی برمبنای فعالیت – سازمان حسابرسی

۱۸-   نمازی – محمد – بررسی سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت در حسابداری مدیریت و ملاحظات رفتاری آن – بررسی حسابداری و حسابرسی – سال هفتم – شماره ۲۶ و ۲۷ (زمستان و بهار ۱۳۷۸)

۱۹-       نوروش – ایرج – حسابداری بهای تمام شده ۱ – انتشارات کتاب نو – چاپ اول

۲۰-       هامپتون – مدیریت مالی جلد اول – ترجمه دکتر حمیدرضا وکیلی فرد – انتشارات علمی فوج

۲۱-       هومن – احمد – حسابداری صنعتی جلد اول – انتشارات نقش جهان –

۲۲-       هومن – احمد – حسابداری صنعتی جلد دوم – انتشارات نقش جهان –

۲۳-       هومن – احمد – حسابداری صنعتی جلد اول – انتشارات مهربان نشر –

 

ب ـ انگلیسی

۱-    ADAM S. MAIGA – Extent of ABC use and its Consequences – University of Wisconsin Milwaukee –

۲-    BIRENDRA MISHRA AND IGOR VAYSMAN- Cost-system and Incentives – Traditional vs. Activity – Based Costing – Journal of Accounting Research – 3 December 2001 Printed in U.S.A – University of Texas

۳-    CARLOS YORGHI KHOURY – the Activity Based Cost System ABC as a strategic Tool: An Empirical Test – Universidade Federal da Bahia –

۴-    CARSTEN HOMBURG – A Note on optimal cost Driver Selection in ABC- university of Mannheim – Management Accounting Research, Vol.12, No 2,

۵-    C.D. MECIMORE AND A.T.BELL- Activity Based Costing – Managment Accounting – Jan

۶-    Don R.HANSEN – MARYANNE M. MOWEN- Cost managment oklahoma state university –

۷-    HOHN L.DALY – Activity Based Pricing – AB.Pricing for competitive advantag –

۸-    ROBERT S. KAPLAN – STEVEN R. ANDERSON – Time Driven Activity Based Costing – Harvard Business School –

۹-    SANDRA COHEN – GEORGE VENIERIS – EFROSINI KALMENAKI – ABC: Adopters, Supporters, Deniers and Unawares – Athens University of Economics and Business – Department of Accounting and Finance

۱۰-  TROND BJORNENAK – Diffusion and Accounting: the Case of ABC in Norway – Norwegian School of Economics & Business Administration – Managment Accounting Research, Vol 8, No 1, March

۱۱-  V.G. NARAYANAN – Harvard Business School – RATNA G. SARKAR – Harvard University – General Management unit – ABC at In steel Industries – July

چکیده:

سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت یکی از سیستم‌های نوین بهای تمام شده محصولات و خدمات می‌باشد که اطلاعات مورد نیاز مدیران را بهتر و دقیق‌تر فراهم می‌کند و استفاده کنندگان را در امر تصمیم‌گیری صحیح و مناسب یاری می‌نماید. این پژوهش جزء تحقیقات علمی و کاربردی است که در کارخانجات تولیدی نورد آلومینیوم انجام گرفته است که پس از بررسی و تجزیه و تحلیل روش موجود بهای تمام شده آن کارخانه و تشخیص نقاط ضعف و قوت آن به تبیین اهمیت سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت در کارخانه نورد پرداخته و سپس مراحل سیستم ABC شناسایی گردیده است

همانطور که از موضوع تحقیق برمی‌آید، محقق بدنبال تعیین اهمیت سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت کارخانجات تولیدی نورد آلومینیوم اراک بوده و برای اینکار در قلمرو زمانی سال مالی ۸۳-۸۴ شرکت مذکور، صورتهای مالی و اطلاعات مالی مربوط به آن دوره را مورد بررسی قرار داده و پس از شناخت سیستم حاکم بر شرکت و نحوه گردش عملیات حسابداری آن و شناسایی مراکز فعالیت عمده و تلفیق منطقی این فعالیتها، نهایتاً ۱۳ فعالیت را بعنوان زیربنای سیستم ABC شناسایی کرده و محرکهای هزینه هرکدام از این فعالیتها را انتخاب کرده است

نتیجه مطالعات و تحقیقات انجام شده چنین نشان داد، که استفاده از سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت نه تنها باعث تخصیص هرچه دقیق‌تر هزینه‌های سربار می‌شود بلکه باعث می‌گردد که مدیران داخلی شرکتها با استفاده از اطلاعات بدست آمده، در خصوص برنامه‌ریزی و کنترل تولید تصمیمات بهتری را اتخاذ نموده و شرکت را در کسب سود یاری نمایند

فصل اول

کلیات

۱-۱ مقدمه

تغییر و تحولات ایجاد شده در شرایط درونی و بیرونی کارکرد بنگاههای اقتصادی و سازمانها و تاثیر عواملی نظیر تشدید روند رقابت، اهمیت یافتن، اعمال مدیریت فعالیتها و حیاتی بودن پاسخگوئی به نیاز مشتریان از طریق تلفیق مناسب کیفیت و سود مورد انتظار، مسئولیت و نقش سیستمهای هزینه‌یابی را بطور ریشه‌ای دگرگون کرده است

نتیجه مطالعات و تحقیقات انجام شده چنین نشان می‌دهد که هر دو گروه تهیه کنندگان و استفاده کنندگان از اطلاعات مربوط به بهای تمام شده محصولات، از سیستمهای فعلی هزینه‌یابی ناراضی بوده و روش تخصیص هزینه‌های سربار کارخانه به محصولات نیز به نحوی موثر در ایجاد این نارضایتی مدیران موثر است. بهرحال، اغلب مدیران توجه دارند، که برآورد و پیش‌بینی هزینه‌های بلندمدت شامل تخصیص هزینه‌های سربار به بهای تمام شده محصولات، عمل مفید و قابل قبولی است که می‌تواند انجام دهند

سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت، نتیجه تلاش حسابداران مدیریت، برای فراهم نمودن نیازهای جدید اطلاعاتی در عصر اطلاعات و شناخت فعالیتهای دارای ارزش افزوده و به تبع آن حذف فعالیتهای بی‌ارزش و همچنین افزایش دقت هزینه‌یابی است. این سیستم علاوه بر اندازه‌گیری صحیح بهای تمام شده، قادر به ارائه اطلاعات مفیدی در مورد عملکرد فرآیندهای کسب و کار سازمان است

فراهم نمودن اطلاعات غیر مالی فعالیتها در کنار اطلاعات مالی موجب شده است که سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت به عنوان ابزار قدرتمندی در جهت بهبود کسب و کار سازمانها مورد استفاده قرار گیرد. این سیستم بعلت دارا بودن مزایایی مانند: توانائی تمرکز بر مشتریان، شناخت فرصتها، استقرار اقتصادی و تشویق اصلاحات قادر است بسیاری از نیازهای شرکتهای رده جهانی را به لحاظ تقویت موقعیت رقابتی، دستیابی به خشنودی پایدار مشتریان و کسب سود مورد انتظار برآورده کند

هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC) ادعا می‌کند محصولات و خدمات تولید شده، مستقیما مصرف کننده منابع نیست، بلکه مصرف کننده فعالیتهاست. از این نظر هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت، سیستم تسهیم هزینه بر مبنای رسیدگی و تحقیق است، به نحوی که از طریق تجزیه و تحلیل واحد اقتصادی و فرآیندهای مورد عمل، محرکهای هزینه شناسایی می‌شود

ضرورت انجام تحقیق بکارگیری سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت، نیازمند وجوه شرایط بخصوصی است که این شرایط تحت عناوین زیر قابل طبقه‌بندی است

۱ـ شیوه کسب و کار انتخاب شده توسط مدیریت سازمانها و آگاهی آنها از مزایای ABC (Activity Based Costing) در جهت جوابگوئی به نیازهای اطلاعاتی منتج از این انتخاب

۲ـ وجود داده‌های مورد نیاز جهت طراحی و استقرار سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت در درون سازمان بعلت فقدان شناخت کافی از وجود شرایط لازم برای بکارگیری سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت در شرکتهای مورد آزمون و همچنین عدم وجود یک الگوی مناسب جهت طراحی سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت در ایران

توسعه اقتصادی یکی از اهداف اصلی کشورهای در حال توسعه، منجمله کشور ما ایران می‌باشد

توسعه پایدار به رشد و بالندگی صنایع کشور وابسته است، و کشور ما نیز در عرصه جهانی جایگاهی بزرگ دارد و برای حفظ این جایگاه نیاز به اطلاعات روز جهان برای رقابت در جامعه جهانی دارد و هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت نیاز روز جامعه صنعتی ایران و جهان برای کاهش و مدیریت هزینه‌ها می‌باشد که می‌بایستی تلاش زیادی برای تفهیم و بکارگیری آن در صنعت کشورمان انجام شود

از آنجا که هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت می‌تواند اطلاعات صحیح تری در خصوص هزینه‌های محصول ارائه دهد، طی سالهای اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. از دیدگاه حسابداری صنعتی، هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت را می‌توان بسط تکامل یافته‌ای از روش تخصیص دو مرحله‌ای هزینه تلقی کرد که شالوده سیستمهای نوین حسابداری بهای تمام شده است. در مرحله اول این روش، هزینه‌های غیر مستقیم منابع به مخازن هزینه تخصیص می‌یابد و در مرحله دوم، هزینه‌های انباشته شده در مراکز هزینه به محصولات تخصیص داده می‌شود. تخصیص طبق مرحله اول معمولا برای ارزیابی عملکرد مدیر مسئول مرکز هزینه و تخصیص طبق مرحله دوم برای تعیین بهای تمام شده محصولات بکار می‌رود

در واقع جهت تعیین تخصیص هزینه‌ی تولیدی به موجودی‌ها و نیز به منظور دستیابی به سودآوری بلندمدت، سیستم‌ها باید اهداف کنترلی و برنامه‌ریزی را نیز تامین نمایند و از آنجائیکه ساختار هزینه‌ها و تولیدات بسیاری از شرکتها در سالهای آخر تغییر یافته است به طوریکه دستمزد که بخش اعظم هزینه‌های تولیدی را به خود اختصاص می‌‌داد امروزه بخش اندکی از هزینه تولید را تشکیل می‌دهد و در مقابل سربار تولید بخش عمده هزینه‌های تولیدی را دربر گرفته است. (سعد محمدی ۱۳۸۰)

در بسیاری از موارد هزینه‌های سربار با تعداد فعالیتهای مربوط به یک محصول رابطه دارد نه با مقدار واحدهای تولید شده از محصول به عنوان مثال یک شرکت تولیدی را درنظر بگیرید که ۲ محصول مشابه تولید می‌کند. محصول اول از ۱۰ قطعه تشکیل شده است در حالی که محصول دوم از یکصد قطعه تشکیل شده است. هر قطعه قبل از نصب باید معاینه و بازدید شود بنابراین مشخص است که تحویل و دریافت یکصد قطعه در مقایسه با ده قطعه نیاز به فعالیت بیشتری دارد. در صورتی که همین هزینه در روش سنتی براساس مبانی جذب سربار هر محصول به طور کلی به محصولات تخصیص می‌یابد. بنابراین ضرورت بکارگیری روش هزینه‌یابی جدیدی که بتواند نحوه وقوع هزینه های سربار را در شرکت نشان دهد احساس می‌شود. این نگرش نسبت به وقوع هزینه‌ها را مدیریت برمبنای فعالیت (Activity Based Managment) می‌گویند که به معنی استفاده از سیستم حسابداری برمبنای فعالیت می‌باشد. در این سیستم بر فعالیت‌ها به عنوان موضوع اساسی هزینه‌ها (مولد اساسی هزینه‌ها) تأکید شده است. (سعد محمدی ۱۳۸۰)

براساس این سیستم هزینه مقادیر تولید براساس جمع هزینه‌های فعالیت‌های صرف شده برای آن بدست می‌آید. ویژگی این سیستم این است که هزینه‌ها با توجه به مناسبت‌های مهمی که در طی زمان رخ می‌دهد اندازه‌گیری و ردیابی می‌شود و فعالیت به معنی روش یا فرآیندی که موجب انجام کار می‌شود تعریف می‌گردد

هزینه یابی برمبنای فعالیت‌ها مبتنی بر این مفهوم است که «منابع به مصرف فعالیت‌ها می‌رسند و فعالیت‌ها صرف تولید محصولات می‌گردند.»

برخلاف روش سنتی حسابداری که از یک نرخ کلی جذب سربار استفاده می‌شود و یا گاهاً نرخ‌های جداگانه برای هر دایره استفاده می‌شود، در این سیستم (ABC) برای هر فعالیت یک مبنای جداگانه به عنوان مولد اساسی هزینه‌ها تعیین، و براساس آن یک نرخ جداگانه نیز محاسبه می‌گردد. هر فعالیت تنها یک مولد هزینه دارد. (سعد محمدی ۱۳۸۰)

عوامل موثر بر انتخاب مولد هزینه

الف ـ درجه همبستگی بین هزینه‌ها و آن رویداد با مبنا

ب ـ فزونی منافع بر مخارج به کارگیری مولد هزینه به عنوان مبنا (Measurement Cost)

ج ـ اثرات رفتاری که در تصمیم‌گیری و یا تعیین قیمت‌ها و.‌.. دارد (Behavioral Effects)

مناسبت استفاده از ABC به قضاوت‌های مدیریت بستگی دارد و ABC بجای تمرکز بر استفاده‌کنندگان از سیستم حسابداری بر قابلیت‌های سیستم تمرکز می‌نماید. شرکت‌هایی که دارای خصوصیات ذیل هستند به کارگیری ABC برایشان بیشتر مفید است

۱ـ هزینه‌های سربار بالایی دارند

۲ـ تنوع فعالیت دارند

۳ـ تنوع محصولات دارند

۴ـ تغییرات مستمر در فعالیت‌ها دارند بدون اینکه سیستم حسابداری تغییر یافته باشد

۵ـ تکنولوژی پیشرفته دارند

همچنین با توجه به موضوعات مشروح قبل، بدیهی است که هرگاه شرکت از سیستم هزینه‌یابی سفارش کار استفاده نماید، به علت تنوع محصولات و سفارشات نسبت به سیستم هزینه‌یابی مرحله‌ای، استفاده از سیستم ABC کارآمدتر خواهد بود و همچنین در شرکت‌هایی که تنوع محصول ندارند، سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت (ABC) زمانی نقش خود را به عنوان یک ابزار کارا ایفا می‌نماید که مدیریت تصمیم بگیرد خط تولید خود را عوض نماید و یا بخواهد محصول فعلی خود را بهبود کیفی و تکامل ببخشد. در این صورت ABC با مقایسه بین کشش بازار و قیمت های فروش محصول تکامل یافته و هزینه‌های آن مدیریت را در تصمیم‌گیری یاری می‌نماید. (سعد محمدی ۱۳۸۰)

به طور خلاصه، مزایای ABC را می توان به صورت زیر ذکر نمود

الف ـ کمک در قیمت‌گذاری بهتر محصولات برای فروش

ب ـ کاهش هزینه فعالیت‌هایی که هزینه بالایی دارند

ج ـ احتمال حذف محصولاتی که بهای تمام شده آنها بالاست

(کسری سعد محمدی ـ دانش حسابرسی ـ سال دوم ـ شماره ۱ ـ تابستان ۱۳۸۰)

 در این پژوهش سعی شده افزون‌  بر تشریح چارچوب نظری، این مدل را بررسی و شرایط لازم را برای بکارگیری آن در جامعه آماری مورد آزمون قرار دهد و الگوی مناسبی جهت طراحی صحیح آن ارائه گردد

 ۲-۱ بیان مساله:

در توسعه پایدار اقتصادی، ایجاد نظامهای صنعتی، رونق هر چه بیشتر بانکداری، بزرگتر شدن اندازه موسسات، رواج معاملات نسیه و استفاده از عوامل متعدد در تولید، موجب شد که یک تخصص به تنهایی نتواند امور یک موسسه بزرگ را اداره نماید و این امر نیاز به سیستم حسابداری کاملتری را افزایش داد. همزمان و همراه با تحول و تکامل ابزارها و شیوه‌های تولید، در سالهای بعدی روشها و شیوه‌های هزینه‌یابی پیشرفته‌ای ابداع و بکار گرفته شده که هزینه عملیات را بدرستی شناسائی، اندازه‌گیری، تجزیه و تحلیل و طبقه‌بندی نموده و بدین ترتیب بهای تمام شده محصولات و خدمات را با دقتی قابل قبول تر تعیین کند

اطلاعاتی که توسط حسابداران صنعتی فراهم شده،مدیران موسسات را قادر می‌سازد که عملیات مختلف و هزینه‌ها را کنترل، عملکرد مدیران اجرایی و سرپرستان فعالیت‌های مختلف را بدرستی ارزیابی و برنامه‌های آتی فعالیتهای تولیدی موسسه را با دقت بیشتر تهیه نماید

(مصطفی علی مددی، ۱۳۸۲)

 حسابداری بهای تمام شده را می‌توان به عنوان بازوی مدیریت جهت برنامه‌ریزی و کنترل عملیات و فعالیتهای اقتصادی سازمان تلقی نمود. در حقیقت اطلاعات بهای تمام شده، مدیریت را به ابزاری جهت برنامه‌ریزی، کنترل و ارزیابی عملیات مجهز می‌نماید. این اطلاعات در مرحله کنترل به ارزیابی نتایج و بازدهی ناشی از فعالیتهای گذشته و در مرحله برنامه ریزی جهت بودجه نمودن هزینه‌های آتی یا پیش‌بینی هزینه‌های مربوط به مواد، حقوق و دستمزد و سایر هزینه‌های تولید، مدیریت را یاری می‌دهند

سیستم حسابداری صنعتی در ایران علی‌رغم گذشت بیش از ۵۰ سال از ورود حسابداری به شکل امروزی تا به حال نتوانسته است در صنایع، استقرار یابد. و این مساله به حدی است که شرکتها برای محاسبه بهای تمام شده از نرخ یگانه‌ای استفاده می‌نماید و با توجه به این که تصمیم‌گیران نیاز به اطلاعات مربوط و با اهمیت جهت تصمیم‌گیری در خصوص تعیین قیمت فروش محصولات خود دارند، بررسی و تحقیق در حوزه حسابداری مدیریت یا تاکید بر روشهای هزینه‌یابی می‌تواند اطلاعات سودمند و مربوط‌تری جهت تصمیم‌گیری فراهم نماید

وجود هزینه‌های سربار و تاثیر آن بر بهای تمام شده و در نهایت اتخاذ تصمیم در خصوص مهمترین موضوعات فرا روی مدیران از جمله موارد با اهمیتی است که ضرورت پژوهش حاضر را فراهم نموده است. فراهم نمودن شواهد لازم جهت پاسخ به سوالات اصلی تحقیق از مهمترین اهداف پژوهش حاضر است. به طوری که بتوان بر پایه آن تاثیر اطلاعات فراهم شده به روش سنتی و روش ABC بر سودآوری قیمت هر سهم و قیمت معاملاتی سهام موثر باشد

۳-۱ انگیزه‌های انتخاب موضوع تحقیق

ضرورت دستیابی به یک بهای تمام شده واقعی که بتواند ابهام و نگرانیهای مربوط به قابلیت اتکاء اطلاعات را کاهش دهد و فرآیند تصمیم‌گیری را برای افراد تسهیل نماید، از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد، چرا که برای استفاده کنندگان از اطلاعات وجود ویژگیهای کیفی اطلاعات حسابداری بسیار مهم است

مطالعات محقق نشان داد، مبحث هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC) و تاثیر آن بر متغیرهای مالی و بکارگیری عملی آن در میان کشورهای در حال توسعه از جمله ایران در مرحله سن کودکی خود بسر می‌برد و بیشتر مقالات و مطالب عنوان شده بصورت ترجمه بوده و صرفاً برگرفته از آزمون این رویکرد در شرکتهای خارجی می‌باشد، و محققان ایرانی به مزایا و محاسن عملی هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت و این رویکرد که بتواند در ایران همانند کشورهای پیشرفته دارای اثرات مثبت باشد، اهمیت کمتری داده‌اند

لذا محقق علاقمند است به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی کارخانه و همچنین دستیابی به یک قیمت تمام شده واقعی که بتواند ابهام و نگرانی‌های مربوط به قابلیت اتکاء اطلاعات را کاهش دهد و فرآیند تصمیم‌گیری را به افراد تسهیل نماید موضوع را مورد آزمون خود قرار داده است. محقق در صورت کسب نتیجه مثبت از این آزمون، نظر شرکتهایی که از این سیستم در حسابداری صنعتی خود استفاده نمی‌کنند و از مزایای کمک رسانی آن به مدیریت و استفاده کنندگان، همواره غافل هستند را جلب می‌نماید

 ۴-۱ اهداف تحقیق:

هر تحقیقی برای دستیابی به هدف و منظور خاصی صورت می‌پذیرد، یکی از اهداف اساسی این تحقیق تهیه اطلاعات صحیح و مربوط و بموقع بهای تمام شده محصولات می‌باشد. زیرا یک واحد تجاری وقتی از هزینه‌های تولید محصول خود اطلاع صحیح داشته باشد می‌تواند فعالیت خود را بر سودآورترین ترکیب تولید متمرکز نموده و از فعالیتهای غیر سودآور جلوگیری کند. هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت همچنین اطلاعات مفیدتری برای تصمیم‌گیری در صنایع تولیدی که دامنه خدماتشان متنوع است فراهم می‌کند

تحقیق حاضر مجموعه اهداف علمی و کاربردی زیر را مد نظر دارد، اهداف علمی شامل

تعیین مبنای نظری مرتبط با مبحث حسابداری مدیریت با تاکید بر روشهای هزینه‌یابی و مقایسه آن و ارائه وجود افتراق و تشابه آنها به عنوان اهداف علمی تحقیق حاضر مدنظر می‌باشد

اهداف کاربردی عبارتند از فراهم نمودن شواهد لازم و کافی جهت تدارک اطلاعات مربوط و سودمند برای تصمیم‌گیران درون و برون سازمانی، مدیران شرکت مورد تحقیق، کارگزاران بورس اوراق بهادار، سهامداران و سرمایه‌گذاران شرکت مورد تحقیق، موسسات علمی و پژوهشی و دانشگاهی به منظور آگاهی از انطباق مبانی نظری با واقعیات محیطی می‌باشد

 ۵-۱ اهمیت موضوع تحقیق

اصولا هدف هر واحد صنعتی حداکثر کردن سود یا به عبارتی کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمدها می‌باشد و وظیفه حسابداری صنعتی محاسبه بهای تمام شده است. بهای تمام شده نقش اساسی در واحدهای اقتصادی باز می‌کند با توجه به این که تحقیقات مناسب و منسجم در زمینه حسابداری مدیریت بر اساس تکنیک‌های نوین (هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت) انجام نگرفته است و به دلیل علاقه وافر در امر انجام سیستم ABC، موضوع پایان‌نامه به ارزیابی سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت و اجرای عملی آن در کارخانه نورد آلومینیوم اختصاص داده شده است

با توجه به تحقیقات بعمل آمده مشخص شده است که بسیاری از مدیران ارشد سازمانها، مدیران مالی و رؤسای حسابداری شرکتها از سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت اطلاع کافی ندارند. زیرا هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت یک سیستم هزینه‌یابی جدید می‌باشد که هنوز بطور عملی در کشور پیاده نگردیده و نمودهای عینی آن بسیار کم می‌باشد. در حالیکه شرکتها برای اعلام پیشنهاد مالی جهت شرکت در مناقصات، رهبری و کنترل فعالیتهای عملیاتی، هماهنگ کردن خط مشی‌های تولید صنعتی، بر بهای تمام شده محصولات یا سفارشات خود تکیه خواهند کرد، کاملاً منطقی است که برای قیمت دادن برای فروش محصولات، به اطلاعات کاملی از ترکیبات هزینه بکار رفته در محصولات نیاز داشته باشند. اطلاعات نه چندان صحیح بدست آمده از یک سیستم هزینه‌یابی نامناسب می‌تواند باعث تصمیم‌گیری غلط و تعیین استراتژی نامناسب در ارائه قیمت محصولات منجر شود

مدیران انتظار دارند سیستم هزینه‌یابی، اطلاعاتی در سطوح فعالیت به آنها ارائه نمایند تا آنها بتوانند بهبود مداوم در سازمان را، رهبری نمایند

 ۶-۱ سوالات اصلی تحقیق

۱-۶-۱ آیا سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC) اطلاعات کافی و مربوط در اختیار تصمیم‌گیرندگان شرکت مورد تحقیق قرار می‌دهد؟

۲-۶-۱ آیا سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC) می‌تواند بر روی بهای تمام شده محصولات تاثیرگذار باشد؟

 ۷-۱ فرضیه‌های تحقیق

۱-۷-۱ بین اطلاعات بهای تمام شده بر اساس سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت ABC با سیستم سنتی تفاوت معناداری وجود دارد

۲-۷-۱ اطلاعات بهای تمام شده بر اساس سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت ABC در مقایسه با سیستم سنتی تاثیر بیشتری بر تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان دارد

 ۸-۱ نوآوری تحقیق

سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت یکی از تکنیکهای نوین حسابداری مدیریت می‌باشد این تحقیق برای اولین بار در قلمرو موضوعی، قلمرو مکانی، قلمرو زمانی صورت گرفته است

 ۹-۱ تعاریف عملیاتی

۱-۹-۱ بهای تمام شده: عبارت است از مجموع ارزش عوامل تخصیص داده شده به تولید یک محصول

۲-۹-۱ هزینه‌های تولیدی: عبارت است از هزینه‌هایی که برای ساخت یک واحد محصول بکار می‌رود که شامل دستمزد مستقیم، مواد مستقیم و سربار ساخت می‌باشد

۳-۹-۱ مواد مستقیم: هر نوع موادی که برای تولید مستقیما بکار می‌رود و یک جزء اصلی و قابل شناسائی محصول تکمیل شده را تشکیل می‌دهد مواد مستقیم نامیده می‌شود

۴-۹-۱ دستمزد مستقیم: حقوق و دستمزد کارکنانی که بطور مستقیم در تولید محصول دخالت دارند و مواد مستقیم را به محصول تبدیل می‌کنند، دستمزد مستقیم نامیده می‌شود

۵-۹-۱ سربار ساخت: تمام هزینه‌های منظور شده در جریان تولید به جزء مواد مستقیم و دستمزد مستقیم، به عنوان سربار کارخانه تلقی می‌شود، از قبیل مواد غیر مستقیم، دستمزد غیر مستقیم و سایر هزینه‌های غیر مستقیم تولیدی

۶-۹-۱ تخصیص هزینه‌ها: عبارت است از منظور نمودن هزینه‌ها به حساب هر یک از محصولات

۷-۹-۱ نرخ جذب سربار: نرخی است که بر اساس آن هزینه‌های سربار ساخت به محصولات تخصیص داده می‌شود

۸-۹-۱ هزینه‌یابی: عبارت است از ردیابی هزینه‌های تولیدی جهت تخصیص آنها به محصولات

۹-۹-۱ هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC): یک سیستم جدید هزینه‌یابی است که در آن با استفاده از فعالیتهای تعریف شده و محرکهای هزینه مربوط به فعالیتها هزینه‌های سربار به محصولات تخصیص می‌یابد

۱۰-۹-۱ فعالیت: مجموعه‌ای از چند وظیفه که در تولید یک محصول هدف مشترکی را دنبال می‌کند

۱۱-۹-۱ محرک هزینه: عبارت است از یک رویداد یا فعالیت که منجر به وقوع هزینه می‌شود به عبارت دیگر یک محرک هزینه نشاندهنده میزان استفاده یک محصول از یک فعالیت خاص است

۱۲-۹-۱ هزینه یابی سنتی: به سیستمی گفته می‌شود که به منظور تخصیص هزینه‌های سربار ساخت فقط نرخ یگانه استفاده می‌شود

۱۳-۹-۱ سودخالص: عبارت است از مبلغی که به عنوان نتیجه‌ی درآمدهای حاصل از فعالیتهای یک واحد تجاری و تولیدی طی یک دوره مالی حاصل می‌گردد

۱۴-۹-۱ سود هر سهم: عبارت است از سهم هر یک از سهام عادی منتشر شده شرکت از سود خالص همان شرکت

۱۵-۹-۱ قیمت معاملاتی: عبارت است از قیمتی که سهام در بازار دارد

۱۶-۹-۱ P/E: عبارتست از نسبت قیمت سهام به سود سهام

 فصل دوم

مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 این فصل به ۴ قسمت تقسیم می‌شود و براساس این چهار قسمت مفاهیم مختلف بهای تمام شده تشریح می‌گردد:

قسمت اول: مفاهیم حسابداری و انواع سیستمهای حسابداری

قسمت دوم: هزینه‌یابی برمبنای فعالیت (ABC) و انواع سیستمهای هزینه‌یابی

قسمت سوم: ویژگیهای صنایع آلومینیوم و کاربرد هزینه‌یابی برمبنای فعالیت

قسمت چهارم: تحقیقات انجام شده

 قسمت اول: مفاهیم حسابداری بهای تمام شده و انواع سیستم‌های حسابداری

۱-۲ حسابداری بهای تمام شده

حسابداری بهای تمام شده به منظور مقاصد گوناگون، اقدام به تولید اطلاعات مرتبط با هزینه‌ها می‌نماید، به عبارتی حسابداری بهای تمام شده به عنوان یک رشته از رویه‌ها و قواعد منظم برای ثبت و گزارش کردن اندازه‌گیری‌های مرتبط با هزینه‌های ساخت کالا و ارائه خدمات به شکل تفضیلی تعریف شده است، در واقع حسابداری بهای تمام شده شامل شبکه‌ای از مفاهیم، روشها و تکنیکهایی است که برای شناسایی، اندازه‌گیری، طبقه‌بندی، تخصیص، تجمیع و گزارش کردن هزینه‌ها و مقایسه آنها با استانداردها و بودجه‌ها بکار برده می‌شود، بنابراین مکانیسمی که از این طریق و به این شکل عمل می‌کند سیستم حسابداری بهای تمام شده یا سیستم هزینه‌یابی نامیده می‌شود

 ۲-۲ اهمیت بهای تمام شده و اقلام تشکیل دهنده آن:

اطلاعات یک اصطلاح کمی است که برای توصیف داده‌های سودمند، بکار برده می‌شود، تاکید بر اطلاعات حسابداری و عموماً اطلاعات بهای تمام شده اساساً به خاطر نقشی است که این اطلاعات در امر تصمیم‌گیری بر عهده دارند در اوضاع و احوال کنونی به اطلاعات بهای تمام شده به عنوان عاملی که از طریق فراهم آوردن اطلاعات سودمند باعث بهبود در کیفیت تصمیم‌گیری می‌شود نگاه می‌کنند. بهای تمام شده محصولات یا خدمات که توسط حسابداری مدیریت تهیه می‌گردد، به عنوان یکی از اساسی‌ترین اطلاعات محسوب می‌گردد چرا که این اطلاعات اقلام هزینه‌های تولید محصول یا ارائه خدمات را در خود جای داده است. این هزینه‌ها عبارتند از

الف ـ مواد مستقیم

ب ـ دستمزد مستقیم

ج ـ سربار ساخت

طبقه‌بندی‌های مختلفی از اقلام بهای تعیین شده انجام گرفته است از جمله طبقه‌بندی اقلام بر اساس هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم که در این طبقه‌بندی هزینه‌های مواد و دستمزد را مستقیم و هزینه‌های سربار ساخت را غیر مستقیم شناسایی می‌کنند و با طبقه‌بندی بر اساس واکنش نسبت به تغییرات سطح فعالیت که هزینه‌ها را به ثابت و متغیر تفکیک می‌نماید و دیگر طبقه‌بندی‌ها

سربار ساخت یا به عبارتی وجود هزینه‌های غیر مستقیم که یکی از موارد بحث انگیز در مورد بهای تمام شده است، محقق را به انجام این تحقیق تشویق نمود

سیستمهای سنتی به دلیل استفاده از یک مبنای جذب یگانه در تخصیص هزینه‌های سربار به بهای تمام شده باعث این گردید که به روشهای جدیدتری روی آوردند، زیرا محاسبه بهای تمام شده از طریق این روشهای سنتی بهای تمام شده را به صورت غیر منطقی تحریف می‌نماید. هزینه‌های سربار آن دسته از هزینه‌های غیر مستقیم تولیدی است که قابلیت ردیابی آنها به سادگی امکان‌پذیر نمی‌باشد چرا که عموما هم زمان با فعالیت اتفاق نمی‌افتد بنابراین در سیستمهای سنتی برای تخصیص این هزینه‌ها به محصولات و خدمات به ناچار از یک نرخ یگانه استفاده می‌شود که ممکن است این مبنا ارتباطی بین هزینه تولید محصول با ارائه خدمات نداشته باشد

(برزیده ـ فرخ)

 ۳-۲ نقش اطلاعات حسابداری در تصمیم گیری