مقاله شاخص ولایت مداری در نظام اسلامی


در حال بارگذاری
23 اکتبر 2022
فایل ورد و پاورپوینت
2120
1 بازدید
۵۹,۷۰۰ تومان
خرید

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله شاخص ولایت مداری در نظام اسلامی دارای ۱۲ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله شاخص ولایت مداری در نظام اسلامی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله شاخص ولایت مداری در نظام اسلامی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد


بخشی از متن مقاله شاخص ولایت مداری در نظام اسلامی :

مقدمه

پیشرفت از جمله آرمانهای جوامع در طول تاریخ بوده است. در ادیان الهـی نیـز همـواره ویژگـیهـا و مختصات جامعه پیشرفته و آرمانی، که منطبق با فطرت بشر و ملاحظه مصـالح واقعـی مـادی و معنـوی است، مد نظر بوده است. تفاوت مدینه فاضله مطرح شده در ادیان الهی، در مقایسه با اندیشههای بشـری اولاً، در انطباق آن با واقعیت است و ثاًنی، مدینه فاضله دینی قابل دسـتیابی اسـت، امـا مدینـه فاضـله در اندیشه بشری، مثل مدینه فاضله افلاطونی به قدری انتزاعی اسـت کـه هـیچگـاه قابـل تحقـق و عینیـت

خارجی نیست.

پیشرفت به مثابه یکی از اهداف مهم دولتهای معاصر در غرب، تحت عنوان مقوله توسعه در سـال ۱۹۴۵ مطرح گردید و تلاش شد تا به گفتمانی مسلط در جهـان معاصـر تبـدیل شـود. منازعـه کلیسـا و دولت مبنی بر اینکه آیا شهروندان بایستی نسبت به کدام یک از ارباب کلیسـا یـا دولـت ولایـتپـذیری داشته باشند، در نهایتا با سیطره سکولاریسم به سود دولتها خاتمه یافت. بر این اساس، مردم بـر مبنـای قرارداد اجتماعی التزام عملی به دولتها داشته و کلیسا از ساحت سیاسی و اجتماعی طرد شد.
ولایتمداری در نظام سیاسی اسلام، یکی از عوامل اساسی ارتقای سطح پیشـرفت قلمـداد مـیشـود. ولایتمداری یا التزام عملی به احکام، دستورات و رهنمودهای حاکم اسلامی یـا رهبـری را مـیتـوان در ابعاد نظام اسلامی، یعنی رفتار کارگزاران، شهروندان، ساختار و حتی رهبری جامعه جستوجو کـرد. در این چارچوب، پرسش اصلی پژوهش حاضـر عبـارت اسـت از: اینکـه مؤلفـههـا و نماگرهـای اساسـی ولایتمداری کداماند؟ و پرسشهای فرعی آن را با توجه به مؤلفههای مورد نظر، مـیتـوان در ۴ پرسـش ذیل خلاصه کرد:

آموزه حاکمیتی و مشروعیت در اندیشه اسلامی چه قلمروی برای ولایتمداری تعریف مـیکنـد. آیـا در این آموزه، ولایتمداری تجویز شده است؟ مؤلفهها و نماگرهای این امر کداماند؟

رهبری در نظام سیاسی اسلام، به عنوان اسوه و الگو تا چه میزان نسبت به ولایتمداری اهتمـام دارد؟ و نماگرهایی که نشانگر ولایتمداری رهبری در عصر غیبت است، کداماند؟

ظرفیت ساختار نظام سیاسی اسلام مبنی بر عینیت یافتن ولایتمداری کدام است و در مقام مقایسه بـا سایر مدلهای سیاسی، بهویژه لیبرال دموکراسی از چه امتیازهایی برخوردار است؟ مؤلفههـا و نماگرهـای این امر کداماند؟

مؤلفهها و نماگرهای ولایتمداری مردم در ساحت بینش، منش و کنش کداماند؟

شاخص ولایتمداری در نظام اسلامی ۷

با توجه به پرسشهای فوق، تأکید این پژوهش بر تحلیل شاخص نظام سیاسی اسلام است که حاوی چهار مؤلفه میباشد و طی آن، مؤلفه مشروعیت، رهبری، ساختار و مردم مورد بررسی قرار میگیرد.
۱. مفهوم شناسی

الف. ولایتمداری

»ولایتمداری« چیست و معیار تشخیص ولایتمداری افراد جامعه و یا عیار افراد متظـاهر بـه ولایتمـداری کدام است. پیش از تحلیل ابعاد ولایتمداری، تحلیل مفهومی آن امری ضروری است. »ولایـت« در لغـت بهمعنای قرابت و نزدیکی، محبت و دوستی و یاری کردن آمده است و در اصطلاح، بهمعنـای حاکمیـت، سرپرستی و رهبری سیاسی جامعه است. ولایتمداری به مفهوم پایبندی و التزام عملی بـه ولایـت اسـت. یکی از ملاکهای اصلی سنجه و قضاوت درباره افراد و گـروههـا ولایتمـداری و ولایـتپـذیری اسـت (ر.ک: ابن بابویه، .(۱۳۶۳ اما ولایتمداری نماگرهایی دارد. برترین نشـان ولایتمـداری، تسـلیم و اطاعـت عملی است، البته میزان ولایتمداری افراد مختلف است، تراز رفتار هـر فـرد و گروهـی در عصـر غیبـت ولایت فقیه است. بر مبنای نظریه ولایت فقیه، در عصر غیبت حاکمیت جامعه به فقها سپرده شده اسـت و التزام عملی به آن، »ولایتمداری« خوانده میشود. در اسلام، ولایت انحصار در خداوند دارد و اطاعـت از پیامبر ، امامان معصوم و فقها در عصر غیبت بر پایه دستور خداوند متعال است.

ولایتمداری در اندیشه معاصر، با وظایف شهروندی مرتبط است، اما نسبت بـه آن تفـاوت نیـز دارد. ولایتمداری دارای بار معنوی بوده و حاکی از رابطهای مبتنی بر تعاملی عقلانی میان رهبری دینی و افـراد جامعه است. این ارتباط بـا محبـت، دوسـتی و دلسـوزی همـراه اسـت. درحـالیکـه شـهروندی امـری مکانیکی، شکننده صرفاًو حقوقی است و گام نهادن در آن، از باب پایان بخشـیدن بـه هـرج و مـرج، و ایجاد نظم از روی اضطرار است. ولایتمداری موافقت رفتـاری بـه عنـوان سـوگیری آگاهانـه نسـبت بـه قواعد الزامآور حاکمیتی است.

ب. شهروندی

یکی از واژههای مشابه ولایتمداری، مفهوم »شهروندی« است. »شهروند« در لغت بـه معنـای »اهـل یـک شهر و یا یک کشور است و معادل انگلیسی آن (citizenship) میباشد« (دهخدا، (۱۳۷۳ و در اصـطلاح، شهروند به عضو جامعهای سیاسی اطـلاق مـیشـود کـه دارای حقـوق و وظـایفی اسـت کـه ناشـی از عضویت در کشور میباشد. شهروند فردی است کـه در یـک سـاختار اجتمـاعی، سیاسـی و فرهنگـی، اقتصادی جامعه حضور داشته و در تصمیمات، سیاستگذاریها و شکلدهی به تصمیمگیریها به طـور

۸ ، سال چهارم، شماره دوم، پائیز و زمستان ۱۹۳۱

مستقیم و یا غیرمستقیم مؤثر است. شهروند در سادهترین صورت، »عضویت جامعـه سیاسـی اسـت کـه ردیفی از حقوق و ردیفی از تکالیف را بر عهده دارد. بنـابراین، شـهروندی رابطـه بـین فـرد و دولـت را نشان میدهد؛ رابطهای که در آن حقوق و تکالیف متقابلی بین هر دو طرف را نسبت به هم مقید و ملـزم میکند« (هیوود، ۱۳۸۷، ص .(۳۰۸

در منابع اسلامی از واژگانی نظیر امت، ناس، رعیت استفاده میگردد. هرچنـد واژه »نـاس« و »امـت« معادلهای دقیقی در مقابل واژه »شهروند« نیست. »امت« به مجموعه افرادی گفته مـیشـود کـه دیـن یـا زمان یا مکان واحد آنها را گرد هم آورده باشـد. درحـالیکـه، واژه »شـهروند« بـرای افـراد یـک جامعـه سیاسی کاربرد دارد. واژه »رعیت« در اصطلاح دینی به کسانی اطلاق میشود که رهبری جامعـه مسـئول نگهبانی از جان، مال و حقوق آنها است (نوری طبرسی، ۱۴۰۷ق، ج۱۴، ص .(۲۴۸ ایـن واژه برگرفتـه از این روایت پیامبر اکرم است که میفرماید:

همانا هر کدام از شما، نگهبان و مسئولین امام و پیشـوا، نگهبـان و مسـئول مـردم اسـت. زن، نگهبـان و مسئول خانه شوهر است. غلام، مسئول اعمال آقای خویش است. پس همه نگهبان و همه مسئولید.

ج. نظام سیاسی

عناصرسازنده »مردمسالاری دینی« در عصر غیبت، چهـار مؤلفـه اساسـی اسـت: اقتـدار یـا امـر و نهـی، ساختار (sturacture)، رهبری و مردم است. در نهایت، میتوان اهداف و وظایف را مطرح کرد. بر مبنـای این چهار مؤلفه نظام سیاسی شکل میگیرد. مسئله ولایتمداری در همه این سـاحتهـای نظـام سیاسـی مطرح است. یعنی ولایتمداری در عرصه اقتدار و مشروعیت، بدان معنی است که اصول و مبـانی فکـری نظام ولایی هویتی مستقل از سایر نظامها دارد. ولایتمداری در عرصه رهبری، به این معناسـت کـه مقـام ولایت خاضعترین و متعبدترین فرد در مقابل آموزههای دینـی اسـت. ولایتمـداری در حـوزه سـاختار، انظباق یا تأیید رهبری نسبت به آن است. ساختار نظام اسلامی در کارویژهها و سیاستگـذاری، مسـتقل از نظام سکولار است. رفتار، منش و کنش افراد، همان التزام عملی آنـان نسـبت بـه رهنمودهـای حـاکم اسلامی است.

الزامات شهروندی

»شهروند« در یونان باستان به معنای عضو دولت بود. شهر به مثابه یک دولت قلمداد مـیشـد کـه در آن افراد خاصی، با شرایط ویژه شهروند آن دولت به حساب مـیآمدنـد. پـس از رنسـانس، شـهروندی بـر اساس حقوق و تکالیف همگانی تعریف گردیدشهروندان. صرفاً حاملان حقوق، که علیـه دولـت خـود

شاخص ولایتمداری در نظام اسلامی ۹

ادعاهایی را مطرح کنند، نیستند بلکه آنان نسبت به دولت دارای یکسری وظایف و تکالیف هـم هسـتند. ازاینرو، میتوان از حقوق و تکالیف شهروندان سـخن گفـت (هیـوود، ۱۳۸۷، ص .(۲۸۰ امـا تکـالیف شهروندان در مقابل حاکم و حکومت چیست و از شهروند انتظار مـیرود چـه تکـالیفی را انجـام دهـد، شاخصهای شهروند خوب چیست؟

آنارشیستها تکالیف سیاسی را رد میکنند. تبیین تکلیف سیاسی شهروندان را میتوان در اندیشه قـرارداد اجتماعی تحلیل کرد قرارداد، اجتماعی در یک تحلیل عمومی نوع خاصی از توافق اسـت کـه داوطلبانـه میان افراد جامعه بسته میشود و در مورد شرایط این توافق مقابل وجود دارد. قرارداد اجتمـاعی تـوافقی است میان شهروندان یا میان شهروندان و دولت، که به واسطه آن دولت را در قبال فواید و سودهایی کـه فقط یکی قدرت حکمران میتواند ببار آورد، میپذیرد (هییوود، ۱۳۸۷، ص .(۲۹۵

بر این اساس، در اندیشه سیاسی غرب تکلیف سیاسی و الزام شهروندان به اطاعت از دولت، بـر تعهـدی ضمنی مبتنی است که شهروندان زندگی در درون مرزهای آن دولت را انتخاب کردهاند (هییـوود، ۱۳۸۷، ص .(۲۹۸ در مقابل، نظریه قرارداد اجتماعی میتوان از دو نظریه متمایز یاد کرد:

الف. نظریههای فرجامشناختی: در نظریه سودمندگرایی، وظیفـه شـهروندان در احتـرام بـه دولـت و اطاعت از فرامین آن، بر فایده یا نیکیهایی مبتنی است که دولت فـراهم مـیکنـد. ایـن دیـدگاه تکلیـف سیاسی را برآمده از این واقعیت میداند که دولت به خیر مشترک یا منافع عمومی عمل مـیکنـد. نظریـه سودمندگرایی میگوید: شهروندان بدان سبب باید از حکومـت اطاعـت کننـد کـه بیشـترین شـادمانی را برای بیشترین شمار مردم فراهم میکند (هیوود، ۱۳۸۷، ص .(۳۰۳

ب. عضویت در جامعه و طبیعی بودن وظایف بـرای شـهروندان: در ایـن نظریـه، تکـالیف سیاسـی وظیفهای طبیعی قلمداد میشود. این شیوه درک و تصور از تکلیـف سیاسـی، دوری از اندیشـه و رفتـار ارادی است. وظیفه، کار یا اقدامی است که شخص ملزم است بنا به دلایل اخلاقی آن را عملـی کنـد. بـر این اساس، قدردانی سقراط و اینکه میگفت مدیون آتن است، به او اجـازه نـداد حتـی بـه بهـای جـان خودش با قوانین آتن چالش کند یا در برابر آتنیها مقاومـت ورزد. تکلیـف سیاسـی بـه معنـای وظیفـه اطاعت از قانون خاصی نیست، بلکه به معنای وظیفه شهروند به احترام و اطاعت از خـود دولـت اسـت (عالم، ۱۳۸۵، ص .(۷۲

در اندیشه افلاطون و ارسطو، تحلیل یکسانی از جامعه سیاسی و نسبت افـراد و جامعـه و حکومـت ارائه میشود. جامعه سیاسی از دید آن دو، پدیدهای طبیعی است و انسـان بـه حکـم طبیعـت، جانـداری شهری و حیوان مدنی بالطبع است؛ درست نظیر کندوی عسل بـرای زنبـورداران، کـه زنـدگی آنـان نیـز

۰۱ ، سال چهارم، شماره دوم، پائیز و زمستان ۱۹۳۱

طبیعی است، تنها تفاوت انسان با زنبوران این است کـه شـهروندان کودکانـه از قـوانین اجتمـاعی خـود تبعیت نمیکنند، بلکه توانایی فهم آن را دارند و شرط اصلی زندگی سیاسی آدمیان آن اسـت کـه دربـاره قوانین جامعه خویش مشورت کنند (عنایت، ۱۳۸۸، ص .(۶۸

در تعاریف متعدد و نظریههای شهروندی، میتوان به مشخصههای مشترک ذیـل در تبیـین ایـن واژه اشاره کرد:

ـ نوعی پایگاه و نقش اجتماعی برای تمامی اعضای جامعه؛

ـ مجموعه به هم پیوسته از وظایف، حقوق، تکالیف و مسئولیتها و تعهدات اجتماعی برابر و یکسان؛

ـ احساس تعلق و عضویت اجتماعی برای مشارکت فعالانه در جامعه و ساحتهـای مختلـف سیاسـی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی؛

ـ برخورداری عادلانه و منصفانه تمامی اعضای جامعه از مزایا، منابع و امتیازهای گوناگون فـارغ از تعلـق طبقاتی، نژادی، مذهبی و قومی (نجاتی حسینی، ۱۳۸۷، ص .(

  راهنمای خرید:
  • در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.