تحقیق در مورد امامت و ظرورت وجود و زندگی نامه امام جعفــر صادق

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 تحقیق در مورد امامت و ظرورت وجود و زندگی نامه امام جعفــر صادق دارای ۲۱ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تحقیق در مورد امامت و ظرورت وجود و زندگی نامه امام جعفــر صادق  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی تحقیق در مورد امامت و ظرورت وجود و زندگی نامه امام جعفــر صادق،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن تحقیق در مورد امامت و ظرورت وجود و زندگی نامه امام جعفــر صادق :

مقدمه:
سرپرستی امور دین و دنیای جامعه اسلامی را امامت می نامیم. پیش کسی که محققانه در معارف اسلامی به بحث و کنجکاوی پردازد و منصفانه قضاوت کند، امامت یکی از اصول مسلمه آیین مقدس اسلام می باشد و در آیاتی که خدای متعال، سازمان دین خود را معرفی می نماید به این مطلب تصریح کرده است. تردید (ی) نیست از روزی که تاریخ بشریت شروع شده است و اجتماع در خانواده انسانیت ریشه دوانیده و در گوشه و کنار جهان، جامعه های کوچک یا بزرگ،

مترقی یا غیرمترقی، تشکیل یافته، هرگز جامعه ای بدون زمامدار و سرپرست نتوانسته است کم ترین زمانی به زندگی خود ادامه دهد، هر جا جامعه متشکلی بوده، زمامدار و سرپرستی – از راه قهر و غلبه یا انتخاب – داشته است، حتی در اجتماعات خانوادگی کوچک که بیش از چند عضو ندارد، همین روش عملی است. اینجا است که انسان با فطرت خدادادی خود، بدون تردید، ادراک می کند که هر جامعه نیازمند به سرپرست و زمامدار می باشد. خدای متعال در آیه

فطرتی است که خداوند، انسان ها را بر آن آفریده، دگرگونی در آفرینش الهی نیست، این است آیین استوار. (سوره روم آیه ۳۰)، دین خود را دین فطری معرفی می نماید و بیان می کند که دستورات این آیین پاک، با چیزهایی که انسان با نهاد بی آلایش خود درک می کند، توافق کامل دارد. خدای متعال در این آیه شریفه، همه ادراکات فطری انسان و قضاوت های نهاد بی آلایش وی را (که یکی از روشن ترین آن ها مسأله لزوم زمامدار و سرپرست در جامعه می باشد) اعتبار می دهد و امضا می فرماید.

بیان پیغمبر اکرم درباره ولایت
خدای متعال در صفت پیغمبر گرامی خود می فرماید: لقد جاءکم رسول من انفسکم عزیز علیه ما عنتم حریص علیکم بالمومنین رئوف رحیم؛ پیامبری به سوی شما آمده که از خودتان می باشد، گرفتاری و به سختی افتادن شما برای وی ناگوار است، او به همه شما علاقه مند است و به ایمان آورندگان دل سوز و مهربان می باشد. (سوره توبه آیه ۱۲۸)

هرگز نمی توان باور کرد پیغمبر گرامی به نص کتاب خدا نسبت به امت خود از همه دل سوز تر و مهربان تر بود، در حکمی از احکام الهی که برای جامعه اسلامی بی تردید در درجه اول اهمیت می باشد و عقل و فطرت سلیم بر وجوب آن حکم می کند، در همه مدت عمر خاموش نشیند و از بیانش صرف نظر کند. پیغمبر اکرم (ص) از همه بهتر می دانست که این سازمان متشکل و پهناور اسلام (که پهناورترین سازمان جهانی است) تنها سازمان ده، بیست ساله نیست که خودش سرپرستی آن را به عهده گیرد، بلکه سازمانی است همگانی و همیشگی که باید تا ابد، جهان بشریت را اداره کند. از این روی بود که اوضاع هزارها سال پس از خود را پیش بینی کرده، دستورهای لازم راجع به آن ها صادر می کرد. پیغمبر اکرم می دانست که دین، سازمانی است اجتماعی و هیچ سازمان اجتماعی نمی تواند بی سرپرست و بدون زمامدار حتی یک ساعت سرپای بایستد و به زندگی خود ادامه دهد، بنابراین سرپرستی لازم است که از معارف و قوانین دین نگه داری نماید و چرخ جامعه را به گردش در آورد و مردم را به سوی سعادت دنیا و آخرت رهنمایی و رهبری کند. بنابراین، چگونه متصور است که فردای روز رحلت خود را فراموش کند یا نسبت به آن علاقه نشان ندهد؟! پیغمبر اکرم (ص) همین که چند روز برای جنگ یا حج از مدینه غیبت می فرمود، برای اداره امور مردم کسی را به جای خود می گماشت و همچنین برای شهرهایی که به دست مسلمانان می افتاد، فرماندار نصب می کرد و برای هر لشکر و دسته ای که به جنگی اعزام می داشت، امیر و فرمانروایی تعیین می نمود و حتی گاهی می فرمود: امیر شما فلان است و اگر کشته شد، فلان و اگر وی نیز کشته شد، فلان می باشد، با این روش که آن حضرت داشت چگونه می توان باور کرد که هنگام سفر آخرت، کسی را به جای خود معرفی نکرده باشد؟! خلاصه، کسی که با نظر عمیق به مقاصد عالیه اسلام و هدف پاک آورنده عظیم الشأن آن نگاه کند، بدون تردید، تصدیق خواهد کرد که امر امامت و ولایت بر امور مسلمین، حل شده و روشن گردیده است.
تعیین جانشین از طرف پیغمبر
پیغمبر اکرم در خصوص مسأله ولایت و سرپرستی امور مسلمانان پس از خود، تنها به بیانات سربسته اکتفا نفرمود، بلکه از اولین روز دعوت، مساله ولایت را همراه توحید و نبوت صریحا بیان فرمود و سرپرستی و ولایت علی (ع) را بر امور دین و دنیا و جانشینی وی را در همه امور مسلمین اعلام فرمود. به موجب روایتی که عامه و خاصه نقل کرده اند، در نخستین روزی که آن حضرت مأمور به دعوت علنی شد، خویشاوندان خود را دعوت نموده، آنان را در مجلسی جمع ساخت و در آن مجلس، وزارت و وصایت و خلافت امیرالمومنین علی (ع) را آشکارا اثبات و مستقر ساخت و نیز در آخرین روزهای زندگی در غدیر خم میان صد و بیست هزار جمعیت، دست علی (ع) را گرفته، بلند کرد و فرمود: من کنت مولاه، فهذا علی مولاه؛ به هر کس من ولایت و سمت سرپرستی دارم، علی نیز ولایت و سمت سرپرستی دارد
تعیین امامان
امامت علی (ع) چنان که معلوم شد – از جانب خدای متعال و به نص پیغمبر اکرم (ص) بود و همچنین در خصوص امامان دیگر که پس از آن حضرت بودند هر امامی، امام بعد از خود را به امر خدا به مردم معرفی نمود، چنان که امیرالمومنین که امام اول و پیشوای نخستین مسلمانان بود، هنگام درگذشت، امامت فرزندش امام حسن (ع) را تصریح فرمود و امام حسن(ع) نیز هنگام وفات، امامت برادرش امام حسین را و به همین قرار تا امام دوازدهم.
گذشته از نص هر امام بر امام دیگر، پیغمبر اکرم (ص) نیز به موجب روایات زیادی که از عامه و خاصه رسیده است، به دوازده نفر بودن امامان و حتی در برخی از این روایات، به نام های امامان تصریح فرموده است.

امام اول
امیرالمومنین علی بن ابی طالب (ع)
تولد: ۲۳ سال قبل از هجرت
خلافت: سال ۳۵ هجری
وفات: سال ۴۰ هجری
مدت خلافت: پنج سال تقریباً
مدت عمر: ۶۳ سال. امام هفتم

حضرت امام کاظم (ع)
اسم: موسی
لقب: کاظم
کنیه: ابوالحسن
پدر بزرگوارش: حضرت امام جعفر صادق (ع)

تولد: ۱۲۸ هجری
وفات: ۱۸۲ هجری
مدت عمر: ۵۴ سال
مدت امامت: ۳۵ هجری
امام دوم
حضرت امام مجتبی (ع)
اسم: حسن

لقب مشهور: مجتبی
کنیه: ابا محمد
پدر بزرگوارش: حضرت امیرالمومنین علی (ع)
تولد: سال سوم هجری

شهادت: سال ۵۰ هجری، به تحریک معاویه به دست همسر خود مسموم شد. مدت امامت: ۱۰ سال
مدت عمر: ۴۸ سال. امام هشتم
حضرت اما رضا (ع)
اسم: علی
لقب: رضا
کنیه: ابوالحسن
پدر بزرگوارش: حضرت امام موسی کاظم (ع)

تولد: سال ۱۴۸ هجری
وفات: سال ۲۰۳ هجری، به دست مأمون عباسی مسموم شد
عمر شریفش: ۵۵ سال
مدت امامت: ۲۱ سال.
امام سوم

حضرت سیدالشهداء (ع)
اسم: حسین

لقب: سید الشهداء
کنیه: ابو عبدالله
پدر بزرگوارش: حضرت امیرالمومنین علی(ع)
تولد: سال چهارم هجری
شهادت: سال ۶۱ هجری به دستور یزیدبن معاویه شهید شد
مدت امامت: ۱۰ سال
مدت عمر: ۵۷ سال. امام نهم

حضرت امام محمد تقی (ع)
اسم: محمد
لقب، تقی و جواد
کنیه: اباجعفر
پدر بزرگوارش: حضرت امام رضا (ع)
تولد: سال ۱۹۵ هجری

وفات: سال ۲۲۰ به تحریک معتصم عباسی به دست همسر خود مسموم شد
عمر شریفش: ۲۵ سال
مدت امامت: ۱۷ سال.
امام چهارم
حضرت سجاد (ع)
اسم: علی

لقب: سجاد و زین العابدین
کنیه: ابا محمد
پدر بزرگوارش: حضرت امام حسین (ع)
تولد: سال ۳۸ هجری
وفات: سال ۹۴ هجری، به دستور هشام بن عبدالملک مسموم شد
مدت امامت: ۳۵ سال

مدت عمر: ۶۶ سال. امام دهم
حضرت امام علی النقی (ع)
اسم: علی
لقب: هادی و نقی
کنیه: ابوالحسن
پدر بزرگوارش: حضرت امام محمد تقی (ع)
تولد: ۲۱۴ هجری

وفات: سال ۲۵۴ هجری
مدت عمر: ۴۰ سال
مدت امامت: ۳۴ سال.
امام پنجم
حضرت امام باقر (ع)
لقب: باقر
کنیه: اباجعفر
پدر بزرگوارش: حضرت امام سجاد (ع)

تولد: سال ۵۸ هجری
وفات: سال ۱۱۷ هجری به دستور ابراهیم بن ولید مسموم شد
مدت عمر: ۵۹ سال
مدت امامت: ۲۳ سال. امام یازدهم
حضرت امام عسکری (ع)
اسم: حسن

لقب: عسکری
کنیه: ابا محمد
پدر بزرگوارش: حضرت امام علی النقی (ع)
تولد: سال ۲۳۲ هجری
وفات: سال ۲۴۰ هجری

عمر شریفش: ۲۸ سال
مدت امامت: ۷ سال.
امام ششم
حضرت امام صادق (ع)
اسم: جعفر
لقب: صادق
کنیه: ابوعبدالله
پدر بزرگوارش: حضرت امام محمد باقر (ع)
تولد: سال ۸۰ هجری
وفات: ۱۴۸ هجری، به دستور منصور عباسی مسموم شد

مدت عمر: ۶۸ سال
مدت امامت: ۳۱ سال. امام دوازدهم
حضرت امام عصر (مهدی موعود) (ع)
اسم: محمد
لقب: هادی و مهدی (ع)
کنیه: اباالقاسم
پدر بزرگوارش: حضرت امام حسن عسکری (ع)
تولد: سال ۲۵۶ هجری، آن حضرت به امر خدا از انظار مستور است و روزی که خدا بخواهد ظهور فرموده، جهان را پر از عدل و داد خواهد نمود
سخن قرآن در مورد امامت چیست؟

امامت، استمرار خط نبوت است. خداوند متعال که نوع بشر را برای پیمودن راه کمال و سعادت آفریده همان گونه که باید برای ارائه طریق و رسیدن به مطلوب، پیامبرانی را که متکی به نیروی وحی، و دارای مقام عصمت هستند مبعوث کند، لازم است برای تداوم این راه، بعد از رحلت پیامبران، جانشینان معصومی را برای آنان قرار دهد که جامعه انسانی را در مسأله ارائه طریق و هدایت به سوی مقصد کمک کندعقل انسان ها به تنهایی برای تشخیص تمام عوامل و اسباب پیشرفت و کمال کافی نیست.

آیین انبیا ممکن است بعد از رحلت آنها دستخوش انواع تحریفات شود، به همین جهت، پاسدارانی معصوم و الهی لازم است تا از آن پاسداری کنند. امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «در میان ما اهل بیت در هرنسلی، افراد عادلی هستند که تحریف غلو کنندگان را از آن نفی می کنند، و دست بدعت گذاران و دین سازان و اهل باطل را کوتاه، و تأویل و تفسیر نادرست جاهلان را کنار می زنند.»

تشکیل حکومت الهی که انسان را به اهداف مورد نظر برساند، فقط از طریق پیشوایان معصوم امکان پذیر است; زیرا حکومت های انسانی بنا به شهادت تاریخ، همیشه در مسیر منافع مادی افراد یا گروه های خاص سیر کرده اند. امام رضا(علیه السلام) درباره فلسفه امامت می فرماید: «امامت، مقام انبیاء، وارث اوصیاء و جانشینی خدا و پیامبر است ; امام، ماه درخشان و چراغ پرفروغ و نور تابان و ستاره هدایت در تاریکی است;» از ممارست و مطالعه دقیق قرآن مجید به دست می آید، این کتاب پر ارج آسمانی در بیان دستورهای خود، شیوه مخصوص دارد که بیان به شکل کلّی و بسیط است و سپس خدای تعالی تبیین و

تفسیر آن را به عهده رسول خدا(صلی الله علیه وآله)قرار داده; «و أنزلنآ إلیک الذّکر لتبیّن للنّاس ما نزّل إلیهم» نظیر دستور کلّی نماز «اقیموالصلوه» و زکات «آتوالزکاه» و حج «و للّه علی الناس حجّ البیت من إستطاع الیه سبیلا» و; که بیان تعداد رکعات نماز و یا بیان حدّ و نصاب زکات و توضیح هفت دور طواف و کیفیت حج، همه اینها را پیامبر اکرم برای مسلمانان تفسیر و تشریح فرمود که هیچکدام از توضیحات آن حضرت در قرآن به نحو ریز و جزئی ذکر نشده، بلکه به نحو اجمال و کلّی و سربسته ذکر شده است. مسأله امامت امامان اثنی عشر که اوصیای گرامی پیغمبر اسلام هستند نیز با همین شیوه در قرآن ذکر و اثبات شده

که حدود ۸۴ آیه به امامت امامان معصوم(علیهم السلام) دلالت دارند از جمله آیات، ۵۹ از سوره نساء «اطیعو الله; و اولی الأمر منکم» «فسـلوا أهل الذّکر إن کنتم لاتعلمون» (نحل، ۴۳; انبیا، ۷) «اتّقوا اللّه و کونوا مع الصّـدقین» (توبه، ۱۱۹) «إنّما ولیّکم اللّه و رسوله و الّذین ءامنوا;» (مائده، ۵۵) «یرید اللّه لیذهب عنکم الرّجس أهل البیت» (احزاب، ۳۳) و همچنین آیه مباهله و غیره که این آیات را پیامبر اکرم به ائمه اثنی عشر معصومین(علیهم السلام) تفسیر و تک تک آنها را با نام و نشان و خصوصیات برای مسلمانان معرفی کردند که از جمله آن این حدیث مشهور، به نقل از جابربن عبدالله انصاری است: جابر می گوید: خدمت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) رسیدم; در حالی که تازه آیه ۵۹ از سوره نساء نازل شده بود. عرض کردم: یا رسول الله، خدا و رسول خدا را شناختیم و اطاعت می کنیم. امّا ولی الامری که در این آیه آمده کیانند که اطاعتشان همچون اطاعت شما و خداوند بر ما واجب شده است؟

پیامبر گرامی فرمودند: «ای جابر! اولی الأمر، جانشینان من و امامان مسلمانان بعد از منند که اوّل آنها علی، فرزند فرزند ابوطالب، سپس حسن، بعد حسین، بعد علی فرزند حسین، سپس محمّد فرزند علی ـ که در کتاب آسمانی تورات به باقر مشهور است و تو ایشان را خواهی دید و وقتی دیدی، سلامم را به او برسان ـ سپس صادق جعفر فرزند محمّد سپس از آن موسی فرزند جعفر بعد علی فرزند موسی، سپس محمّد فرزند علی، بعد علی فرزند محمّد پس از آن حسن فرزند علی، سپس هم نام من و هم کنیه ام حجت خدا در زمین و باقیمانده خدا در میان بندگانش فرزند حسن بن علی، همان شخصی که خداوند به

وسیله او مشارق و مغارب زمین را فتح می کند و او از پیروانش غایب می شود. در زمان غیبت آن حضرت کسانی در اعتقاد به امامت او ثابت قدم می مانند که خداوند دلهایشان را با ایمان امتحان کرده است. در روایتی دیگر از ابوبصیر نقل شده که به امام باقر(علیه السلام) عرض کردم! مردم(اهل سنت) به ما اعتراض می کنند که اگر امامان حقّند، چرا خدا نامی از آنها در قرآن نبرده است؟ امام باقر فرمود: در پاسخ آنها بگویید: خدا نماز را بر پیغمبر(صلی الله علیه وآله) نازل کرد و اسمی از سه یا چهار رکعت آن نبرد تا اینکه رسول خدا آن را توضیح داد و نیز فریضه حج را نازل فرمود، ولی تعداد طواف های هفتگانه آن را نازل نکرده تا

پیغمبر(صلی الله علیه وآله) آن را تفسیر کرد; همین طور است امامت ما; خداوند آیه «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم» را نازل و پیامبر اولولأمر را به ائمه اثنی عشر تفسیر فرمود و اگر ساکت می شد و بیان نکرده بود، آل عباس و آل عقیل و یا دیگران مدعی می شدند که مراد از اولی الأمر ماییم;» بدین مطلب در برخی روایات اشاره شده است; شخصی از امام باقر(علیه السلام) تفسیر آیه «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَن تُؤَدُّواْ الاَْمَـنَـتِ إِلَی أَهْلِهَا; (نساء، ۵۸) خداوند به شما فرمان می دهد که امانت ها را به صاحبانش بدهید!» پرسید؟ امام فرمود: مقصود ما هستیم که باید امام سابق، کُتب و علم و سلاح را (که نشانه های امامت است) به امام بعد از خود تحویل دهد.

در روایتی دیگر نیز آمده است که امام رضا(علیه السلام) در تفسیر «اهلها» در آیه شریفه مذکور (نساء، ۵۸) فرمود: آن ها (مقصود از اهلها) ائمه از آل محمدند که هر امامی باید امانت را به امام بعد از خود تحویل دهد و; .

ذکر نکته قابل توجه است: بر اساس تفکر توحیدی، که حاکمیت و ولایت مطلق را بر این جهان، از آن خداوند می داند، حکومت، امامت و ولایت و رهبری از سوی بالا تعیین می شود و به عبارتی، این گونه امور «انتصابی» است نه به انتخاب مردم، حتّی حقّی که برای مردم قائل می شویم، آن حق نیز باید از سوی خداوند معیّن گردد. به همین دلیل ما پیامبران الهی را حاکمان اصلی از سوی او می دانیم و بعد از پیامبر خاتم(صلی الله علیه وآله وسلم) نیز کسانی حق حکومت دارند که بلاواسطه یا با واسطه از سوی او برای این مقام تعیین شده باشند. بر اساس همین تفکر، در زمان غیبت حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف – نیز کسانی حق حکومت و امامت بر امت را دارند که از سوی او به طور خاص یا به طور عام، برای احراز این مسؤولیت منصوب شده باشند.

مقام امامان ما بیشتر است یا پیامبران ما قبل؟
هر چند امامان معصوم(ع) حضور جسمانی انسان پس از انبیاء بوده است ولی در خصوص مقام وحقیقت آنان بر اساس روایات متعدده برتر از انبیاء گذشته است که نمونه هایی از آن تقدیم می شود: به سند معتبر از امام صادق(ع) به روایت رسول اکرم(ص) نقل شده است که: «; یا علی من و تو و امامان از فرزندان تو سرور خلقند در دنیا و پادشاهند در آخرت». (ترجمه حیاه القلوب، علامه مجلسی، اول، دارالاعتصام، ۱۴۱۷ ق، ص ۱۱۸) که تعبیر سرور خلق و اطلاق و شمول آن انبیاء را نیز در بر می گیرد. در عیون اخبار الرضا به سند معتبر از حضرت رضا(ع) روایت شده که حضرت رسول(ص) فرمودند: تو یا علی و فرزندان تو برگزیده های خدایند از خلقش (همان، ص ۱۲۲) که در این مورد نیز اطلاق و شمول خلق، انبیاء گذشته را نیز در بر می گیرد. از امام محمد باقر(ع) نقل شده است که:

«خداوند متعال چهار ده هزار سال قبل از خلقت آدم، چهارده نور از نور عظمتش را خلق فرمود، پس آن چهارده نور ارواح ما بود [جابر می گوید] از امام دربارهء اسمای آن چهارده نور سؤال کردم ایشان فرمود: محمد، علی، فاطمه ، حسن و حسین(ع) و نور فرزند حسین(ع) که نهمی آنان قائم ایشان است. از امام صادق(ع) در ذیل این روایت نکاتی نقل شده است از جمله اینکه محبت علی(ع) محبت شخص موجود در دنیا در مدت زمان خاصی نمی باشد که محسوس به حواس جزئی است بلکه مراد محبت حقیقت الهی و مقام عقل کلی حضرت است قبل از اینکه هر خلقی خلق شود. (علم الیقین فی اصول الدین، محمد

حسین فیض کاشانی، تحقیق محسن بیدارفر، اول، قم، بیدار، ۱۳۷۷ ش، ص ۸۰۳)صرف نظر از این روایات با دو منظر دیگر می توان برتری مقام ائمه را بر سایر انبیاء اثبات کرد: اول آنکه، بر اساس دلایل متقن عقلی و روایی «انسان کامل» مثل اعلی و روح خدایی است که مخلوق اول و صادر اول می باشد و از این جهت بر تمامی انسانهای دیگر از حیث مقام و منزلت برتری دارد. (راهنما شناسی، دفتر ششم مجموعه پرسش های دانشجویی، محمد رضا کاشفی، قم، اول، نشر معارف، صص ۱۳_۳۱) با توجه به روایات متعدد رسول خدا(ص) و عترت طاهره او اولین مخلوق بوده اند و از این رو مصداق اعلی و حقیقی انسان کامل اند. امام باقر(ع) به جابر فرمود: اولین مخلوق، حقیقت محمدی(ص) و معصومین است امام رضا(ع) به نقل از پدران خود می فرماید: اولین چیزی که خدای متعال خلق فرمود، ارواح ما است. _ امیرمؤمنان فرمود: اولین مخلوق نور رسول خدا(ص) بود به هر حال با توجه به روایات رسول اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) هر چند به لحاظ بدن مادی و از لحاظ زمانی متأخر از مخلوق اولی اند ولی از نظر رتبه وجودی و حقیقت روحی اولین مخلوق اند و از این رو بر تمامی مخلوقات و از جمله انبیاء پیشین برتری دارند.

لاجرم گفت آن رسول ذوفنون رمز نحن الآخرون السابقون دوم آنکه بنا بر شواهدی نبی مکرم اسلام از انبیاء دیگر برتر است که تنها به دو مورد از آنها اشاره می کنیم.
الف) خدای سبحان به پیامبر(ص) دستور میدهد که: «بگو من اولین مسلمانم» ( انعام (۶)، آیه ۱۶۳) و حال آن که به هیچ پیامبری چنین دستوری داده نشده است. مقصود از «اول المسلمین»، اوّلیت ذاتی یا رتبی است، نه زمانی و تاریخی؛ زیرا اگر اولیت زمانی بود، هر پیغمبری نسبت به قوم خویش «اول المسلمین» بود. پیامبران پیشین نیز به طریق اولی میتوانستند مصداق این اولیت باشند. حال آن که خداوند میفرماید: «بگو من اولین مسلمانم». این اول المسلمین، نشانگر این حقیقت است که حضرت رسول(ص)، اولین صادر یا اولین ظاهر و یا اولین مخلوق است، یعنی، در رتبه وجودی آن حضرت، هیچ کس قرار ندارد. (تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج ۸، ص ۳۰)

ب) این مطلب در جای خود به اثبات‏رسیده که هر فیضی که از جانب خدای سبحان نازل‏میشود، با حفظ ترتیب درجات است؛ چنان که هر فیضی هم که به سوی خدای سبحان رجوع‏میکند، به ترتیب درجات است. از این رو، اولین فیض در «قوس نزول»، آخرین فیض نیز در «قوس صعود» خواهد بود. بر این اساس از آن جا که قرآن کریم، رسول خدا را خاتم پیامبران دانسته است ( احزاب (۳۳)، آیه ۴۰) و روایات، وجود مقدس نبی اکرم(ص) را نخستین کسی میداند که در قوس صعود به لقای خداوند بار مییابد. (انا اول وافد علی ربّی) ؛ ( بحارالانوار، ج ۲۵، ص ۱ و ج ۳۶، ص ۲۸۰) میتوان چنین نتیجه گرفت که مخلوق اول، رسول خدا(ص) است و او واجد همه مزایای مشترک و مزایای فرد فرد پیامبران و بعضی از خصایص ویژه است که آنان فاقد آن بوده‏اند. این نوع آیات و روایات، همچنین بیانگر این حقیقت

است که تا روز قیامت، احدی بهتر از پیغمبر اسلام نخواهد آمد؛ زیرا آن حضرت انسان کاملی است که اگر میلیون‏ها سال نیز بگذرد، کامل‏تر از او نخواهد آمد و اگر کامل‏تر از ایشان یافت میشد، حتماً او به مقام خاتمیّت میرسید؛ نه رسول اکرم(ص). چون تالی باطل است، مقدّم هم باطل خواهد بود؛ یعنی، چون کسی جز رسول خدا(ص) به خاتمیت نرسیده است، مشخص میشود که کامل‏تر از آن حضرت نیز وجود ندارد. به همین جهت از معصومان(ع)، نقل شده است: «ما حالاتی داریم که نبی مرسل و ملک مقرب هم به آن راه ندارند» ( همان، ۷۹، ص ۳۴۳) و این کلامی متین است؛ زیرا کسی که در «قوس نزول»، اولین فیض و در «قوس صعود» آخرین و کامل‏ترین آن است؛ نه نبی مرسل به مرحله او بار مییابد و نه ملک مقرب راه پیدا میکند. ( تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج ۸، ص ۵۳ و ۲۴؛ ج ۹، ص ۲۳۳ )

منتهی در عشق چون او بود فرد پس مر او را زانبیا تخصیص کردگر نبودی بهر عشق پاک را کی وجودی دادمی افلاک را ( مثنوی، دفتر ۵، ابیات ۲۷۳۸ – ۲۷۳۹)از سوی دیگر با توجه به این حقیقت که اماماند بمنزله پیامبر اسلامند. (اصول کافی، ح ۷۰۲) و نفس آنان نفس نبی اکرم(ص) می باشد. (موسوعه الامام علی ابن ابی طالب، ج ۸، صص ۹_۱۲) می توان اذعان کرد که مقام ائمه(ع) به دلیل قرابت و منزلت و مکنت وجودی با رسول اکرم(ص) از انبیاء دیگر برتر است.
امامت و ختم نبوت

همانا از جانب خداوند نور و کتابى آشکار به سوى شما آمد که خداوند به واسطه آنها، هر کس را که در پى خشنودى او باشد، به راه هاى ایمنى هدایت مى کند و ایشان را به خواست خود از تاریکى ها به روشنایى بیرون مى برد و به سوى راه راست هدایتشان مى فرماید پیامبر اکرم (ص) با آیینى که نور و هدایت است برانگیخته شد تا بشر را به راه هاى امن و سلامت در دنیا و آخرت رهنمون گردد. این سفیر هدایت و امنیت لاجرم به علم و عصمت الهى پشتیبانى شده بود تا متکى بر این دو، بتواند پیام عظیم پروردگار را براى خیل گسترده بشر تا قیام قیامت به ارمغان آورد.

اندکى تأمل در ابعاد این رسالت بزرگ، عظمت زایدالوصف آن را آشکار مى سازد: «هدایت براى همه بشریت» در این میان، قرآن کریم به عنوان سند رسالت نبوى، به تعبیرى که در : «روشنگر همه چیز» (نحل ۸۹) مى باشد و از سوى دیگر در آیات متعددى، رسول اکرم(ص) را مفسر و تبیین کننده آیات معرفى مى کند، از جمله مى فرماید: «و قرآن را بر تو فروفرستادیم تا براى مردم، آنچه را بر آنها نازل شده توضیح دهى» اکنون این سؤال به ذهن مى آید که اگر پیامبر(ص) همه هدایت را براى همه بشر آورده و دستمایه این هدایت قرآنى است که مفسر آن نیز شخص رسول گرامى(ص) است،

جایگاه امامت چیست؟
به تعبیر دیگر این که شیعه معتقد است: «امامت، ادامه شأن هدایتگرى رسول خدا(ص) است» با مبانى فوق چگونه جمع مى شود؟ به عبارت دیگر آیا آن چه شیعه درباره امامت عقیده دارد، با مسأله «ختم نبوت» چگونه جمع مى شود و نیاز به امام، پس از پیامبر(ص) و با وجود بقاى قرآن کریم در چیست؟
پاسخ را ابتدا از بیان «شکافنده علوم» امام باقر(ع) مى شنویم: راوى در ضمن گفت وگویى در باب نیاز امت به امام پس از پیامبر(ص) مى پرسند: «آیا قرآن براى امت کافى نیست؟» امام مى فرمایند: «بله کافى است». چنان چه تفسیرکننده اى (که حقایق قرآن را وز حدس و گمان خویش را بیان نماید) بیایند»
راوى مجدداً مى پرسد: «آیا رسول خدا (ص) قرآن را تفسیر ننمودند؟» امام پاسخ مى دهند: «بله قرآن را (به طور کامل) براى یک نفر تفسیر فرمود و مقام آن شخص را به امت معرفى نمود که او على ابن ابى طالب(ع) است.»

بنابراین امامت به معنى آن است که شخصى در حد و اندازه پیامبر(ص) علومى را که از جانب خداوند بر سینه دریایى رسول(ص) فرود آمده، از اینان دریافت کند و به مرور، در حد ظرفیت مخاطبان و اقتضاى شرایط به آنان منتقل فرماید.

به پشتوانه این علم عظیم است که امیر المؤمنین(ع) کراراً فریاد مى زد: «قبل از آن که مرا از دست دهید، از من بپرسید» و هرگز دامنه سؤال را محدود نساخت، اما این مردمان «على ناشناس» آن دوران بودند که به فتنه ها دچار شده و على(ع) را خانه نشین ساختند و در کنار دریا، لب تشنه جان دادند.
با این وصف امامت «ادامه هدایتگرى رسول خدا(ص) با پشتوانه علم دریافتى از آن حضرت و متکى به حفظ و عصمت الهى» است و تعارضى با ختم نبوت ندارد.
به دیگر سخن، تمام محتواى عظیم رسالت الهى بر سینه رسول خدا(ص) نازل گردید و به تعبیر امیرالمؤمنین(ع) خطاب به پیامبر(ص) پس از رحلت آن بزرگوار: «پدر و مادرم به فدایت، همانا با مرگ شما امرى قطع شد که با مرگ هیچ کس قطع نشده بود، یعنى نبوت» (نهج‎/خطبه۲۳۵) اما آن چه از آسمان بر قلب

پیامبر(ص) فرود آمد، پس از حضرت توسط «در شهر علم او» یعنى على(ع) به مردم مى رسید، با همان صیانت الهى که تضمین کننده سلامت پیام و ابلاغ صحیح و کامل آن بود و این یعنى علم و عصمت امام. این است رمز آن که غدیر در قرآن مایه کمال دین و تمام نعمت الهى شمرده شده و هموزن تمام رسالت رسول خدا(ص) محسوب گردیده، زیرا غدیر ضامن ادامه ابلاغ رسالت است. ما در ادامه فرازهایى از خطابه سرنوشت ساز و خطیر رسول خدا(ص) در غدیر خم را که روشنگر مطالب پیش گفته است، ذکر مى کنیم: رسول خدا (ص) در فرازى از خطابه فرمود:
خداوند چنین وحى ام فرستاد: «به نام خداوند همه مهر مهرورز. اى فرستاده ما! آنچه از سوى پروردگارت درباره على و خلافت او بر تو فرود آمده، بر مردم ابلاغ کن وگرنه رسالت خداوندى را به انجام نرسانده اى و او تو را از آسیب مردمان نگاه مى دارد»

هان مردمان! آنچه بر من فرود آمده در تبلیغ آن کوتاهى نکرده ام و حال برایتان سبب نزول آیه را بیان مى کنم: همانا جبرئیل سه مرتبه بر من فرود آمد از سوى سلام، پروردگارم – که تنها او سلام است – فرمانى آورد که در این مکان به پا خیزم و به هر سفید و سیاهى اعلام کنم که على بن ابى طالب، برادر، وصى و جانشین من در میان امت و امام پس از من بوده. جایگاه او نسبت به من به سان هارون نسبت به موسى است، لیکن پیامبرى پس از من نخواهد بود. او (على) صاحب اختیارتان پس از خدا و رسول است و پروردگارم آیه اى بر من نازل فرموده که: «همانا ولى، صاحب اختیار و سرپرست شما، خدا و پیامبر او و

ایمانیانى هستند که نماز به پا مى دارند و در حال رکوع زکات مى پردازند» و هر آینه على بن ابى طالب نماز به پا داشته و در رکوع زکات پرداخته و پیوسته خداخواه است.در فرازى دیگر فرمود:
هان مردمان! او را برتر بدانید، چرا که هیچ دانشى نیست مگر این که خداوند آن را در جان من نبشته و من نیز آن را در جان پیشواى پرهیزکاران، على، ضبط کرده ام. او (على) پیشواى روشنگر است که خداوند او را در سوره یاسین یاد کرده که: «و دانش هر چیز را در امام روشنگر برشمرده ایم.» و در فرازى دیگر:
هان مردمان! در قرآن اندیشه کنید و ژرفاى آیات آن را دریابید و بر محکماتش نظر کنید و از متشابهاتش پیروى ننمایید. پس به خدا سوگند که باطنها و تفسیر آن را آشکار نمى کند، مگر همین شخص که دست و بازوى او را گرفته و بالا آورده ام و اعلام مى دارم که: هر آن که من سرپرست اویم، این على سرپرست اوست و او على بن ابى طالب است، برادر و وصى من که سرپرستى و ولایت او حکمى است از سوى خدا که بر من فرستاده شده است.

هان مردمان! همانا على و پاکان از فرزندانم از نسل او، یادگار گرانسنگ کوچک ترند و قرآن یادگار گرانسنگ بزرگتر. هر یک از این دو از دیگر همراه خود خبر مى دهد و با آن سازگار است. آن دو هرگز از هم جدا نخواهند شد تا در حوض کوثر بر من وارد شوند. هان! بدانید که آنان امانتداران خداوند در میان آفریدگان و حاکمان او در زمین اویند.

و نیز فرمود:
هان مردمان! این على است، برادر و وصى و نگاهبان دانش من و هموست جانشین من در میان امت و بر گروندگان به من و جانشین من در تفسیر کتاب خدا، که مردمان را به سوى خدا بخواند و به آنچه موجب خشنودى اوست، عمل کند و با دشمنانش ستیز نماید. او پشتیبان فرمانبردارى خداوند و بازدارنده از نافرمانى او باشد. همانا اوست جانشین رسول الله و فرمانرواى ایمانیان و پیشواى هدایتگر از سوى خدا.در فرازى دیگر فرمود:
هان مردمان! اینک جانشینى خود را به عنوان امامت و وراثت به امانت به جاى مى گذارم، در نسل خود تا برپایى روز رستاخیز و حال، مأموریت تبلیغى خود را انجام مى دهم تا برهان بر هر شاهد و غایب و بر آنان که زاده شده یا نشده اند و بر تمامى مردمان باشد. پس بایسته است این سخن را حاضران به غایبان و پدران به فرزندان تا برپایى رستاخیز برسانند.

هان مردمان! همانا خداوند امر و نهى خود را به من فرموده و من نیز به دستور او دانش آن را نزد على نهادم. پس فرمان او را بشنوید و گردن نهید و پیرویش نمایید و از آنچه بازتان دارد، خوددارى کنید تا راه یابید. به سوى هدف او حرکت کنید. راههاى گوناگون شما را از راه او بازندارد!هان! که من بیم دهنده ام و على راهنما.هان مردمان! بدانید که من پیامبرم و على وصى من است.هان مردمان! بدانید که همانا من فرستاده و على امام و وصى پس از من است و امامان پس از او فرزندان اویند.آگاه باشید! من پدر آنانم، ولى ایشان از نسل على خواهند بود.آگاه باشید! همانا آخرین امام، قائم مهدى از ماست. هان! او بر تمامى ادیان چیره خواهد شد.

چرا امامت جزئی از اصول مذهب شیعه گردید؟
در گذشته وقتی یک شخصی همچون ابراهیم و موسی و عیسی (ع) دین و شریعتی برای بشریت به ارمغان می آورد ، پس از رحلت ‌موسس دین ، شریعت او بواسطه پیامبران تبلیغی که وظیفه ‌آن ها تنها تبلیغ پیامبر مرسل بود ، ترویج می گردید وامت ‌آن رسول بواسطه پیامبران تبلیغی رهبری می گردید تا دین به انحراف نرود . و جامعه در پرتو هدایت های ‌آن ها به سوی فلاح و سعادت و ایمان وتقوا گام بردارند .

اما در اسلام چون رشته نبوت منقطع گردید و پس از حضرت محمد(ص) پیامبری از جانب خدا مبعوث نخواهد شد و از طرفی جامعه در هر صورت نیاز به رهبران آگاه به تمامی زوایای دین دارد ؛ رهبرانی که تابع هوا و هوس نباشند و از گناه و انحراف معصوم و مصون باشند , رشته نبوت و رسالت به واسطه سلسله امامت تداوم پیدا کرد و پس از حضرت محمد(ص) ۱۲ نفر از نسل آن حضرت وظیفه رهبری امت را یکی پس از دیگری برعهده گرفتند تا اینکه به حضرت حجه بن الحسن مهدی(عجل الله تعالی فرجه) ختم گردید و آن حضرت روزی ظهور خواهد نمود و جهان را همانگونه که رسول خدا(ص) خبر داده است , از عدل و داد پرخواهد کرد .
رسول خدا(ص) به علی(علیه السلام) خطاب کرد و فرمود: ای علی نسبت تو به من مانند نسبت هارون به موسی است با این فرق که بعد از من پیامبری

نیست .یعنی همانگونه که در نبود موسی(ع) هارون وظیفه رهبری امت او را به عهده می گرفت پس از حضرت محمدنیز علی(ع) این وظیفه را عهده دار خواهد شد .در غدیرخم نیز حضرت پیامبر اصحابش را جمع و از ‌آنان پرسید : آیا من نسبت به شما از خودتان مقدم تر نیستم ؟ یعنی اینکه اگر من فرمانی بدهم یا خواسته ای داشته باشم شما موظفید که فرمان و خواسته مرا برخواسته خود مقدم کنید . من ولی شما هستم و اختیار جان و مال شما را دارم .اصحاب همه در جواب حضرت عرض کردند : بلی یا رسول الله یعنی شما مقدم تر از خود ما هستی .حضرت بعد از گرفتن اعتراف از اصحاب , خطاب به ‌آنان فرمود : هرکه من پیش از این مولای او بودم ، پس از من علی مولای او خواهد بود .یعنی همانگونه که تاکنون من صاحب اختیار و مولای شما بودم , بعد از من علی(ع) صاحب اختیار و مولای او خواهد بود .